Thursday 22 May 2008

για το Μάη του '68

Ο Μάης είναι περισσότερο δικός μας από τις άλλες επαναστάσεις της νεωτερικότητας. Όχι μόνο γιατί το Μάη εμφανίστηκε ένα νέο «επαναστατικό υποκείμενο», οι νέοι, που μας αντιπροσωπεύει καλύτερα. Αλλά κυρίως γιατί οι συνθήκες μέσα από τις οποίες ξεπήδησε ο Μάης είναι συνθήκες παρόμοιες με αυτές των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών. Μιλάμε και μεις σήμερα, όπως μιλούσαν και οι επαναστάτες του Μάη, για την κοινωνία της απάθειας και της κατανάλωσης. Δεν υπάρχουν στις δικές μας κοινωνίες εκτεταμμένα προβλήματα επιβίωσης, δεν υπάρχει ούτε φτώχεια ούτε εξαθλίωση, όπως υπάρχει στην Αφρική, την Ασία ή στη Λατινική Αμερική. Όπου υπάρχει δεν είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί ως ένα σημείο με παρεμβάσεις του κοινωνικού κράτους, με ένα σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο που δυστυχώς, βέβαια, τις τελευταίες δεκαετίες ολοένα και υποχωρεί. Αλλά το ζήτημα της επανάστασης, το ζήτημα της συνολικής αλλαγής της κοινωνίας όπως το βλέπουμε εμείς δεν περιορίζεται στο κοινωνικό ζήτημα, στην εξάλειψη της φτώχειας, παρ’ όλο που το περιλαμβάνει. Το περιλαμβάνει επειδή μια αληθινή δημοκρατία δε μπορεί να βασίζεται σε συνθήκες οικονομικής ανισότητας. Το προτεύον στοιχείο όμως είναι αυτό της ελευθερίας. Είναι η αξίωση, αξίωση όλων των στιγμών του επαναστατικού κινήματος που αναγνωρίζουμε ως δικές μας, να αποφασίζουν οι ίδιοι οι άνθρωποι για τις υποθέσεις τους και τις ζωές τους και όχι κάποιοι άλλοι εξ ονόματός τους.

Και σήμερα, ίσως περισσότερο συχνά από ποτέ, μοιάζει να λησμονιέται η βλέψη αυτή της ελευθερίας και η κοινωνία να βυθίζεται κάθε μέρα και περισσότερο σε έναν κυνισμό και μία απάθεια, σε μία ιδιώτευση που ορίζει ως σημαντικό μονάχα ό,τι αφορά τη στενή ιδιωτική σφαίρα των ατόμων, το προσωπικό τους συμφέρον και την καλοπέρασή τους. Το συλλογικό όραμα για την αλλαγή του κόσμου που χαρακτήριζε όλες τις κοινωνίες από την Αναγέννηση ως σήμερα έχει εγκαταλειφθεί. Ίσως να ήταν και στο Μάη παρούσα αυτή η αίσθηση της χαλαρότητας και του ατομικισμού, αλλά είναι βέβαιο δεν ήταν ούτε η μοναδική ούτε η κυρίαρχη. Πάνω απ’ όλα ο Μάης ήταν οι γενικές συνελεύσεις της Σορβόνης και των άλλων πανεπιστημίων, τα καταλειμμένα εργοστάσια που προσπάθησαν να αυτοδιαχειριστούν οι εργάτες, η συνολική αμφισβήτηση της κοινωνίας της απάθειας. Ήταν επίσης αυτή η τεράστια έκρηξη δημιουργικότητας που αποτυπώνεται στα ευφυή του συνθήματα, ήταν το πάθος και η επανανακάλυψη της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης.

Ο Μάης ήταν ό,τι δεν ήταν η κοινωνία μέσα από την οποία αναδύθηκε. Ανέδειξε το βασικό πρόβλημα της καπιταλιστικής θέσμισης της κοινωνίας, το κενό του νοήματός της. Αποκάλυψε ότι η μεγαλύτερη μοναξιά κατοικεί μέσα στις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις και υπέδειξε τον τρόπο να υπερνικηθεί. Έδειξε ακόμα ότι τα ψυγεία, οι τηλεοράσεις και τα αυτοκίνητα δε μπορούν να υποκαταστήσουν τη χαρά της ελευθερίας, τη «δημόσια ευτυχία, που σημαίνει ότι όταν ο άνθρωπος παίρνει μέρος στη δημόσια ζωή διανοίγει για τον εαυτό του μια διάσταση ανθρώπινης εμπειρίας η οποία αλλοιώς παραμένει κλειστή γι’ αυτόν» (Χάνα Άρεντ, Σκέψεις για την πολιτική και την επανάσταση, εκδ. Έρασμος). Αμφισβήτησε την ιεραρχική δομή του πανεπιστημίου, την αυθεντία των καθηγητών, κατήργησε μέσα στην ίδια του την επαναστατική πράξη τη διάκριση διευθυντών και εκτελεστών, πραγμάτωσε την ισότητα, εφάρμοσε την άμεση δημοκρατία. Αναζήτησε τη χαρά της δημιουργίας, τη χαρά του έρωτα, επαναοικειοποιήθηκε το νεκρό χρόνο και το νεκρό χώρο, ξαναζωντάνεψε μια νεκρή πόλη.

Όλ’ αυτά δεν είναι λίγα. Δεν είναι βέβαια και τα πάντα, τα οποία ζητούσε ο Μάης. Ήταν πάντως δύσκολο να είναι περισσότερα όσο το κίνημα παρέμενε μειοψηφικό. Όσο η εργατική τάξη παρέμενε απούσα και αφημένη με δική της ευθύνη στα χέρια της σταλινικής γραφειοκρατίας που είχε αναλάβει το συνήθη της ρόλο, να βάζει εμπόδια στην ανάπτυξη του κινήματος και να συκοφαντεί τους επαναστάτες αποκαλώντας τους «προβοκάτορες». Ανάλογες προσπάθειες χειραγώγησης του κινήματος φαίνεται να έκαναν και οι υπόλοιπες γραφειοκρατικές οργανώσεις της αριστεράς (μαοϊκοί, τροτσκιστές κ.λπ.). Είναι όμως υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι ο Μάης ηττήθηκε. Είναι υπερβολή να ισχυριστεί ότι οποιαδήποτε νεωτερική επανάσταση ηττήθηκε. Γιατί όλες ανεξαιρέτως πέτυχαν το σκοπό του να κρατήσουν ζωντανή μέσα στην ιστορία τη βλέψη της ελευθερίας. Την ελπίδα, αλλά ταυτόχρονα τη βούληση των ανθρώπων να αλλάξουν τον κόσμο και να τον πλάσουν ξανά από την αρχή με τα δικά τους μέτρα και τις δικές τους αξίες. Όλες οι επαναστάσεις και ιδιαιτέρως αυτή του Μάη αποδεικνύουν ότι μια τέτοια αλλαγή είναι δυνατή από τη στιγμή που οι ίδιοι οι άνθρωποι θα την επιθυμήσουν και θα την επιδιώξουν.

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΗ

8 comments:

Anonymous said...

Είδα για την ομάδα σας στο indymedia και κατέβασα διάφορα κείμενα από το μπλογκ. Είδα επίσης και μια συνέντευξη μέλους σας εδώ http://politikoblog.gr/2008/01/14/aytonomy-or-barbarism-interview/
και μου κάνει φοβερή εντύπωση ότι χρησιμοποιείτε ξεκάθαρα (εργαλειακά;;) τον καστοριάδη για να πλασαριστείτε στο πολιτικό πεδίο και να αποκτήσετε στίγμα ! Αξίζει μια τέτοια αντιμετώπιση σε κάποιον σαν τον καστορ. που σε όλη του τη ζωή δεν μπήκε ούτε σε πλαίσια ούτε σε δογματικά σχήματα?

Δεν ξέρω πώς σας ακούγονται αυτά ή αν εγώ ίσως είχα περισσότερες προσδοκίες από κάποιους που λένε ότι κινούνται μέσα στα πλαίσια της σκέψης του.

Φιλικά πάντως
Βάγγος

Anonymous said...

Καλά, μια ερώτηση μόνο, πριν σχολιάσω αυτό που λες: μπορείς να μου εξηγήσεις το σκεπτικό της τοποθέτησής σου; Μπάινεις στο μπλογκ μιας ομάδας και ρωτάς αν τα μέλη της συμφωνούν που τους λες οπορτουνιστές και πολιτικάντηδες. Το σκεπτικό αυτής της τοποθέτησης ποιό ακριβώς είναι; Ειδικά μάλιστα όταν γίνεται "φιλικά" όπως λες, αλλά με πατερναλιστικό/συμβουλευτικό ύφος του απογοητευμένου, αλλά με κατανόηση, Επαΐοντα/Πατέρα; Τι περιμένεις να σου απαντήσω, ότι, όντως, έχεις δίκιο, είμαστε οπορτουνιστές; Δηλαδή έχουμε τρελαθεί, μπάινει ο καθένας και πετάει το μακρύ του και το κοντό του και περιμένουμε μετά να βγάλουμε άκρη.

Ως προς την ουσία του σχολίου σου, ομολογώ πως δεν καταλαβαίνω τη διατύπωση "χρησιμοποιείτε ξεκάθαρα (εργαλειακά;;) τον καστοριάδη για να πλασαριστείτε στο πολιτικό πεδίο και να αποκτήσετε στίγμα !". Αν την εξηγήσεις λίγο περισσότερο, ίσως μπορέσουμε να σου απαντήσουμε κάτι. Με "πολιτικό πεδίο" εννοείς, π.χ., τα Εξάρχεια και το indymedia; Με "εργαλειακά" εννοείς ότι παρεθέτουμε τον Καστοριάδη, χωρίς πραγματικά να έχουμε κατανοήσει τις ιδέες του; Κ.λπ.

Anonymous said...

εγω συμφωνω σε ολα μαζι σας μην ακουτε τον καθε πικραμενο με παιδικα τραυματα

ΑλφαΚαπαΒητα said...

θαυμάζω την υπομονή σας...

Anonymous said...

mporei na exun kai ligo dikio aytoi pu sas kathgorun giati den milate pu8ena gia drash to 8ema einai ti kanete gia ola ayta

Anonymous said...

Νομίζω ότι αυτό που εννοεί ο Βάγγος είναι το εξής: η ομάδα, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν φαίνεται να έχει αφομιώσει κριτικά και δημιουργικά τις ιδέες του Καστοριάδη. Τα περισσότερα κείμενα μοίαζουν με κολάζ των ιδεών του΄ή επιβεβαιώνουν το ορθό των θέσεων του (οι οποίες θεωρώ ότι πράγματι ανταποκρίνονται σε μεγάλο βαθμό στην σύγχρονη κατάσταση, αλλά αν διαβάζαμε και κάτι που δεν έχει υποστηρίξει ήδη ο Καστοριάδης δεν θα έβλαπτε). Κ από πού προκύπτει ρε ανώνυμε παραπάνω ότι ο Βάγγος είναι ένα 'πικραμένο με παιδικά τραύματα'??!!

Anonymous said...

Μιλώ ως μέλος της ομάδας. Καταρχάς να πω οτι χρησιμοποιούμε τις ιδέες του Καστοριάδη γιατί αυτές μας διευκολύνουν να εξηγήσουμε και να ερμηνεύσουμε κάποια πράγματα που βλέπουμε γύρω μας. Με αυτόν συμφωνούμε σε αυτόν αναφερόμαστε. Από πότε αυτό είναι κακό?????? Όσον αφορά την δημιουργηκότητα πάνω στις θέσεις του καλό θα ήτνα να ακούσω και κάποιες δημιουργικές προτάσεις τις οποίες εμείς δεν έχουμε καταφέρει να κάνουμε. Τελείωνοντας θέλω να πώ οτι όλα τα κείμενα που γράφουμε γίνονται στο πλαίσιο του ανοίγματος μιας κουβέντας πάνω σε αυτά. Όπως θα ξέρουνε και αυτοί που παρακολουθούνε το blog ελάχιστες φορές έχει τοποθετηθεί κάποιος δημιουργικά σε κάποια κουβέντα. Μην ξεχνάμε οτι και εμάς μας βοηθάει να κατανοήσουμε κάποια πράγματα καλήτερα. Προφανώς δεν τα έχουμε λήξη όλα. Είναι φορές όμως που πάνω σε μία τοποθέτηση που κάνουμε μας βρίζουνε ή κατηγορούν χωρίς να εξηγούν το γιατί όπως και ο βάγγος στο πρώτο σχόλιο ( γι αυτό προφανώς και τα νεύρα του Νίκου εν μέρει δικαιολογημένα )
Περιμένω λοιπον ύστερα από αυτό το σχόλιο που κάνω κάποιες προτάσεις οι οποιές μπορούν να βοηθήσουν την ομάδα και όχι να στρέφονται εχθρικά εναντίον της να δούμε και εμείς τα πιθανά λάθη που κάνουμε.

Μπάλετ

Anonymous said...

Με κάλυψε σε μεγάλο μέρος ο Μπάλετ σε αυτά που είπε. Θα προσθέσω δύο πράγματα μόνο. Το πρώτο είναι ότι στα δικά μου μάτια μοιάζει αστεία και στείρα η κριτική που κρύβεται πίσω από το "να αφομοιώσετε κριτικά" τον Καστοριάδη. Εμείς εδώ δεν είμαστε κανένος είδους εκκλησία όπως θέλουν μερικοί να νομίζουν που πιστεύει σε ιερά βιβλία και λατρεύει ιερά πρόσωπα. Από την άλλη δεν έχουμε και καμία λακανικίζουσα εμμονή που αναζητά ντε και καλά Πατέρες για να τους σκοτώσει (υποτίθεται). Για μας αυτό θα ήτανε πραγματική ετερονομία. Ο Καστοριάδης έχει κάνει λάθη, μερικά τα έχει επισημάνει ο ίδιος και άλλα τα έχουμε επισημάνει εμείς. Και από τη μεριά μου νομίζω ότι είναι εμφανές σε κάποιον καλόπιστο ότι προσπαθούμε να εμβαθύνουμε τις ιδέες μας και να προχωρήσουμε όσο μπορούμε. Αν αυτό δεν ικανοποιεί κάποιους, ας συμβάλλουν δημιουργικά ή ας σωπάσουν. Η στείρα "κριτική" έχει μόνο μεροληπτικά κίνητρα. Δε ζητήσαμε ποτέ να αρέσουμε σε όλους. Η κατάχρηση από ορισμένους της δημοκρατικότητάς μας μας φτάνει μερικές φορές στα όρια, αλλά όχι πέραν των ορίων του να απαγορεύσουμε τα σχόλια. Εγώ λοιπόν, αν ήμουνα στη θέση των διάφορων κακόπιστων θα ήμουνα πιο μετρημένος, καθώς θα σεβόμουνα αυτή τη δημοκρατικότητα. Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα του αυτοπεριορισμού έλεγε ο Καστοριάδης. Αλλά ασφαλώς δε συμμερίζονται όλοι τις δημοκρατικές απόψεις.