Φόρος τιμής στο Σπύρο Στίνα

Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος.

Συμπληρώθηκαν πριν λίγες μέρες 20 χρόνια από το θάνατο του Σπύρου Στίνα. Εμείς –λόγω ηλικίας- δεν είχαμε την τύχη και την τιμή να τον γνωρίσουμε από κοντά. Τον γνωρίσαμε όμως μέσα από τα γραπτά του, ιδιαιτέρως από τις Αναμνήσεις του και από τα λόγια των συντρόφων και των φίλων του. «Με το θάνατο του Στίνα χάθηκε όχι μόνο ένας ήρωας αλλά ένας τύπος ανθρώπου που η σημερινή κοινωνία δε φαίνεται πια ικανή να δημιουργήσει κι ούτε καν και να ανεχθεί»[1], είχε πει ο Καστοριάδης.

Ο Στίνας υπήρξε σε ολόκληρη τη ζωή του υπόδειγμα επαναστάτη και ανθρώπου. Όποιος διαβάσει έστω και μιά γραμμή απ’ τα γραπτά του, και δεν είναι τυφλός ή σταλινικός, θα αναγνωρίσει την απαραγνώριστη τιμιότητά του, το επαναστατικό του ήθος και τη διαρκή αφοσίωσή του στο χειραφαιτητικό πρόταγμα της κοινωνίας. Επίσης, θα αναγνωρίσει την ελευθερία του πνεύματός του, που του επέτρεψε μέσα σε δύσκολες εποχές και μέσω ψυχοφθόρων αγώνων[2] να μείνει πάντοτε πιστός στην ιδέα της ανθρώπινης απελευθέρωσης και πολέμιος κάθε ολοκληρωτικής πρακτικής. Αλλά κυρίως θα αναγνωρίσει το βαθύ ανθρωπισμό που χαρακτήριζε ιστορικά την αριστερά και που από ένα σημείο και έπειτα λησμονήθηκε και μετεστράφη στο αντίθετό του. Κατά τούτο, ο Στίνας υπήρξε υπερασπιστής του πιο βαθιού νοήματος του εργατικού κινήματος, αγωνιζόμενος εναντίον του ή μάλλον αγωνιζόμενος εναντίον της σταλινικής του κατάντιας.

Την περίοδο ’40 – ’44, όταν ολόκληρη η ανθρωπότητα συντρίβονταν κάτω από το αβάσταχτο βάρος του απάνθρωπου πολέμου και της προοπτικής ενός ολοκληρωτικού μέλλοντος, μιά μικρή ομάδα ανθρώπων πάλεψε για να σώσει την τιμή ολόκληρης της ανθρωπότητας. Ο Στίνας και οι σύντροφοί του, πρότυπα όλοι ανεξαιρέτως επαναστατικού ήθους και τιμιότητας αξιοζήλευτης, μαζί με μιά ομάδα νέων ανθρώπων που είχαν προσχωρήσει στην ομάδα, αγωνίστηκαν για να σταματήσουν τον πόλεμο αυτό πετώντας προκηρύξεις και φέιγ βολάν και γράφοντας συνθήματα στους τοίχους καλώντας τους λαούς να συναδελφωθούν και να αγωνιστούν μαζί, ενωμένοι για την απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τους εκμεταλλευτές της. Και όλα αυτά δίπλα στους αφηνιασμένους σταλινικούς που τους αναζητούσαν για να τους εκτελέσουν και τους ναζί που θα έκαναν τα ίδια αν τους ανακάλυπταν. Στη γενναιότητα των ανθρώπων αυτών, που άνοιγαν τις αποθήκες της Επιμελητείας του Αντάρτη για να μοιράσουν τα τρόφιμα στους πεινασμένους συνανθρώπους τους, δίχως να κρατήσουν το παραμικρό για τον εαυτό τους, πρέπει να στηθούν μνημεία και αδριάντες. Αλλά, είναι βέβαιο, ότι όσο το εθνικιστικό μίσος δηλητηριάζει τις ψυχές των ανθρώπων, η γενναιότητα των ντεφαιτιστών επαναστατών όπως του Στίνα, του Ταμτάκου, του Βουρσούκη, του Αραβαντινού, του Καλλέργη, του Ρήγα, του Καστοριάδη και όλων των υπολοίπων που δυστυχώς δεν ξέρουμε τα ονόματά τους, δε θα αναγνωρίζεται και αυτός είναι και θα είναι τίτλος τιμής γι’ αυτούς. Άμα, πάντως, γραφτεί μιά μέρα η ιστορία της ανθρωπότητας, η ιστορία που θα γράψουν οι άνθρωποι για να περιγράψουν τη συναδέλφωσή τους και την επιθυμία να ζήσουν ως άνθρωποι ελεύθεροι και ίσοι, είναι βέβαιο, ότι μερικές από τις πιο συγκινητικές και ένδοξες σελίδες θα γραφτούν γι’ αυτούς τους γενναίους αγωνιστές.

Όσο το όραμα για μιά δίκαιη και ελεύθερη κοινωνία, όσο το πρόταγμα της αυτονομίας παραμένει ζωντανό, ας διατηρήσουμε -όπως έχουμε υποχρέωση- την κληρονομιά των γενναίων αυτών ανδρών κια γυναικών ζωντανή. Γιατί όσο η μνήμη αυτή παραμένει ζωντανή, ο αγώνας για την απελευθέρωση της ανθρωπότητας παραμένει δυνατός.

__________________________________

[1] Ο θρυμματισμένος κόσμος, Aθήνα, Ύψιλον, 1992, σελ. 143.

[2] «Αλλά η αφάνταστα βασανισμένη ζωή του Σπύρου –δεκαετίες στην Ακροναυπλία, Αίγινα, νησιά, τμήματα μεταγωγών, τμήμα καταδίκων στη Σωτηρία γιατί ήταν χρόνιος φυματικός- ζωή που ο άνθρωπος αυτός δεν έφαγε, όταν ήταν αφυλάκιστος, συχνά ζεστό φαΐ και που δεν τη γλύκανε ούτε μια γυναίκα ούτε ένα παιδί, δεν έβρισκε ούτε στήριγμα, ούτε παρηγοριά σε καμία εξωκόσμια υπόσχεση. Μόνη τον εστήριζε η ελπίδα πως η ανθρωπότητα θα μπορέσει κάποτε να ανδρωθεί και να ελευθερωθεί», ό.π.