Saturday 8 December 2007

Σχετικά με την εκδήλωση για τον Καστοριάδη

Χθες το βράδυ έλαβε τελικά χώρα η εκδήλωσή μας για τα δέκα χρόνια απ’ το θάνατο του Καστοριάδη. Μιας και ήταν η πρώτη εκδήλωση αυτού του είδους και –όπως τελικά αποδείχθηκε- αυτού του μεγέθους που διοργανώνουμε και μιας, επίσης, και υπήρξαν κάποια προβλήματα, οργανωτικού ως επί το πλείστον χαρακτήρα, κάνουμε εδώ έναν πρώτο απολογισμό. Ζητάμε επίσης από όσους παρευρέθηκαν στην εκδήλωση και μπαίνουν στο μπλογκ μας να γράψουν το σχόλιό τους, σ’ αυτό το post, με τις παρατηρήσεις και τις κριτικές τους. Δεδομένου ότι δεν έχουμε ξαναδιοργανώσει κάτι τέτοιο, είναι πολύ χρήσιμο να έχουμε μια άποψη για το πώς έγινε δεκτό από τους ανθρώπους που το παρακολούθησαν και συμμετείχαν σ’ αυτό.

Σε ό,τι αφορά σ’ εμάς τώρα, οφείλουμε καταρχήν να πούμε ότι μας εξέπληξε η προσέλευση του κόσμου: βάσει ενός πρόχειρου υπολογισμού οι παρευρισκόμενοι πρέπει να ξεπέρασαν τα 130 άτομα. Ο αριθμός παραμένει υψηλός, ακόμη κι αν αφαιρέσουμε όλους όσους συγκαταλέγονται στους γνωστούς μας. Πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας σχετικά με το εύρος της πιθανής απεύθυνσης της ομάδας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για μια ομάδα σαν τη δικιά μας, η οποία έχει ελάχιστες σχέσεις, τόσο σε πολιτικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο, με άλλους πολιτικούς χώρους (απ’ τους οποίους θα μπορούσε να αντλεί αποδέκτες) και η οποία, ως εκ τούτου, οφείλει να δημιουργήσει εκ του μηδενός το «κοινό» της. Φαίνεται ότι σ’ έναν κάποιο βαθμό, όσο μικρός κι αν είναι αυτός, το έχουμε καταφέρει αυτό.

Ας πάμε όμως και στα αρνητικά της χθεσινής διοργάνωσης. Αρχικά υπάρχει το πρόβλημα της μεγάλης χρονικής διάρκειας της ομιλίας, διάρκεια η οποία έγινε ακόμη πιο μεγάλη, φαντασιακώς, εξαιτίας του ότι ο Ντέηβιντ μίλησε στα αγγλικά. Είχαμε κάνει λανθασμένο υπολογισμό και θεωρούσαμε ότι η ομιλία θα έπιανε λιγότερο χρόνο. Ταυτόχρονα πιστεύαμε ότι μια τετρασέλιδη περίληψη στα ελληνικά, όπως αυτή που μοιράστηκε, θα ήταν αρκετή σε ό,τι αφορά στην κατανόηση του περιεχομένου της ομιλίας. Δυστυχώς αυτό δε συνέβη και, δεδομένου ότι η εκδήλωση ξεκίνησε με κάποια –εντός των πλαισίων βέβαια- καθυστέρηση, περιορίστηκε ο χρόνος της συζήτησης, η οποία, όπως το είχαμε πει εξαρχής, θα έπρεπε να συνιστά το βασικό κομμάτι του όλου event. Ακόμα κι υπό αυτές τις συνθήκες όμως, η συζήτηση κράτησε γύρω στις δυο ώρες. Αν μάλιστα δεν ήμασταν αναγκασμένοι, από τους φύλακες του Παιδαγωγικού, να παραδώσουμε την αίθουσα στις 21:00, θα τραβούσε ακόμα περισσότερο.

Ωστόσο, κι αυτό είναι το δεύτερο αρνητικό σημείο της χθεσινής βραδιάς, για το οποίο ωστόσο δεν ευθυνόμαστε εμείς, η συζήτηση, αν τη δούμε από απόψεως περιεχομένου, δεν υπήρξε ιδιαιτέρως γόνιμη ή, τουλάχιστον, δεν υπήρξε τόσο όσο εμείς θα θέλαμε. Καταρχήν, δεν υπήρξε καμία ιδιαίτερη αναφορά στο θέμα της ομιλίας, το οποίο, καθόλου τυχαία, συνέδεε τις φιλοσοφικές πτυχές του προτάγματος της αυτονομίας με το ζήτημα της οργάνωσης μιας επαναστατικής ομάδας. Το ζήτημα ετέθη βέβαια, επανειλημμένως, από μέλη του ακροατηρίου, αλλά η κουβέντα δεν κατευθύνθηκε προς τα εκεί. Δυστυχώς –και παρά το γεγονός ότι ο Ντέηβιντ ξεκαθάρισε αρκετές φορές ότι δεν ήρθε για να απαντήσει σε ερωτήσεις περί του Καστοριάδη αλλά, αντίθετα, για να συζητήσει για τα ζητήματα της σύγχρονης κοινωνίας- πολλά μέλη του ακροατηρίου περιορίστηκαν σε τέτοιου είδους, γνωστικές ερωτήσεις (τι είπε γι’ αυτό το ζήτημα ο Καστοριάδης, ποιά η σχέση Ντεμπόρ-Καστοριάδη κ.λπ.). Ευθύνη γι’ αυτή την εξέλιξη έχουν και αρκετοί φίλοι οι οποίοι, παρ’ όλο που είναι μέλη άλλων ομάδων ή οργανώσεων, δεν πήραν –με μια μόνο εξαίρεση- το λόγο για να τοποθετηθούν επί του ζητήματος που ήταν και το κεντρικό: ποιά μορφή θα μπορούσε να έχει μια επαναστατική οργάνωση και μια επαναστατική δράση, κατ’ επέκταση, στις μέρες μας; Αυτό το ερώτημα παραμένει ανεπεξέργαστο και θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο μιας μελλοντικής ανοιχτής κουβέντας.

Κλείνοντας, θέλουμε να αναφερθούμε λίγο και στη στάση ορισμένων μελών του ακροατηρίου, η οποία δεν ήταν και η πλέον πρέπουσα. Δεδομένου ότι δεν έχουμε ξαναοργανώσει μια εκδήλωση αυτού του είδους και του μεγέθους, δυσκολευτήκαμε αρκετά να τηρήσουμε τη δημοκρατική διαδικασία της συζήτησης (όποιος ήθελε να κάνει ερώτηση σήκωνε το χέρι του και ο συντονιστής του έδινε το λόγο βάσει της σειράς που τηρούσε, ούτως ώστε να μη μιλάει το ίδιο πρόσωπο για δεύτερη συνεχόμενη φορά, αν δεν είχαν μιλήσει έστω και μία φορά όλοι όσοι από τους υπόλοιπους θα ήθελαν). Ήδη από την αρχή διάφοροι άρχισαν να πετάγονται, δημιουργώντας προβλήματα όχι μόνο στην ίδια τη συζήτηση αλλά και στη μεταφραστική διαδικασία. Εμείς από την πλευρά μας πιστεύουμε ότι, αφού μαζευόμαστε να μιλήσουμε για ζητήματα σχετικά με τη δημοκρατία και την αυτονομία, θα πρέπει να προσπαθούμε να είμαστε περισσότερο συγκρατημένοι σε τέτοια θέματα. Θα έπρεπε βέβαια κι εμείς, ως διοργανωτές, να είμαστε περισσότερο συντονισμένοι.

Τώρα που είδαμε ότι η εκδήλωσή μας αυτή είχε απήχηση, σκεφτόμαστε, αν αυτό καταστεί πρακτικώς δυνατό, να αρχίσουμε να διοργανώνουμε ανάλογου τύπου εκδηλώσεις, σε σχετικώς τακτά διαστήματα, με πιο σαφή όμως και συγκεκριμένα κάθε φορά θέματα (όπως για παράδειγμα αυτό σχετικά με τις πιθανές μορφές αυτόνομης και δημοκρατικής πολιτικής δράσης σήμερα). Στα πλαίσια αυτής μας της ιδέας, σκεφτήκαμε να προτείνουμε σε όσους παρακολουθούν τη δράση της ομάδας τη δημιουργία μιας ηλεκτρονικής λίστας συζήτησης, στα πλαίσια της οποίας θα μπορούν να συζητιούνται διάφορα θέματα που θα προτείνει ο καθένας. Με βάση συζητήσεις που ενδέχεται να προκύψουν με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να καθορίσουμε και το περιεχόμενο μελλοντικών εκδηλώσεων και ανοιχτών, διά ζώσης, συζητήσεων. Ως εκ τούτου, όποιος ενδιαφέρεται, μπορεί να μας στείλει την ηλεκτρονική του διεύθυνση για να αρχίσουμε να φτιάχνουμε τη λίστα.
Φωτογραφίες και σχετική ενημέρωση απ' το Πολιτικό μπλογκ:

159 comments:

Anonymous said...

Παιδιά κρίμα που η εκδήλωση δεν απέδωσε καρπούς. Καλώς που αναγνωρίζεται το μέρος της ευθύνης σας αλλά σχετικά με κάποια ζητήματα ίσως θα μπορούσατε να είχατε προνοήσει. Πρώτον, ο Νίκος, αν δεν έχω μπερδευτεί σχετικά με το ποιος είναι, θα έπρεπε να είχε αναλάβει εξ αρχής την μετάφραση κ όχι η δεσποινίς που μου φάνηκε σχετικώς άσχετη με τη ορολογία του Καστοριάδη. Δεύτερον, ίσως θα έπρεπε να παίρνατε εσείς κάποιοα πρωτοβουλία κ να χωρίζατε, εκ των προτέρων, σε θεματικές ενότητες τον ενδεχόμενο διάλογο, να θέτατε κάποιο σχετικό ερώτημα (λ.χ. τον ρόλο της επαναστατικής οργάνωσης) ώστε η συζήτηση να είχε κάποιοα συνοχή κ να μην αλλάζει άρδην ανάλογα με την κάθε ερώτηση..κ για να μην αποκλείατε τις απορίες του καθενός σε σχέση με τη δίαλεξη του curtis θα μπορούσατε να αφιερώνατε ένα χρονικό διάστημα (π.χ. 30' ή 1 ώρα) σε αυτές. Η ιδεά ότι εσείς θα καθορίζατε σε κάποιο βαθμό τα θέματα προς συζήτηση ίσως έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές τις ομάδας σας, αλλά λίγος συντονισμός νομίζω θα βοήθαγε σε γενικές γραμμές. Πάρα όλα αυτά, συγχαρητήρια για την πρώτη σας εκδήλωση κ εύχομαι να ακολουθήσουν κι άλλες στο μέλλον.

Anonymous said...

μερικες παρατηρησεις διαδικαστικες μονο θα κανω καθως δεν εκατσα σε ολη τη συζητηση.
Καταρχας πιστευω πως θα ηταν καλυτερο να υπηρχε μια μεταφραση της ομιλιας(αν αυτο ηταν δυνατο). Δυστυχως σε εκδηλωσεις οπου ειναι καλεσμενοι ομιλητες που μιλανε αλλη γλωσσα, χανει αρκετα η εκδηλωση καθως αν μοιραστει φυλλαδιο με μεταφραση(τοτε η ομιλια απο τη στιγμη που ο παρευρισκομενος την εχει στα χερια του, θα του φαινεται βαρετη), ενω αν υπαρχει μεταφραστης θα υπαρχει χρονικη καθυστερηση και θα χανει η ομιλια.Δυστυχως η τριτη λυση που ειναι ταυτοχρονη μεταφραση με ακουστικα ειναι οικονομικως ανεφτικτη :p
Η δευτερη παρατηρηση μου αφορα τον χωρο της εκδηλωσης. Δεν ξερω αν καποιος απο την ομαδα σας ή απο τους γνωστους σας ειχε παει την προηγουμενη εβδομαδα στην εκδηλωση του Nosotros για τον καστοριαδη. Και σε εκεινη την εκδηλωση ο κοσμος ηταν αρκετος, οποτε ηταν αναμενομενο να εχει πολυ κοσμο και χθες..Ισως θα ηταν καλυτερο να γινοταν η εκδηλωση σε καποια αλλη σχολη(οπως Νομικη,Πολυτεχνειο,Ασοεε) που εχουν πολυ μεγαλες αιθουσες. Καλως η κακως το χωροταξικο παιζει και αυτο ρολο στο αν θα παρακολουθει καποιος τη συζητηση. Ειδικα αν ερχοσασταν σε συνεννοηση με καποια ομαδα που στεγαζεται στις παραπανω σχολες, πιστευω θα ηταν 99% σιγουρο οτι θα βρισκατε αιθουσα.
Δυστυχως οπως ειπατε και εσεις δεν εγινε συζητηση σε ζητηματα της συγχρονης κοινωνιας αλλά περισσοτερο ερωτησεις πανω στα εργα και τις εννοιες του καστοριαδη αλλα αυτο συμβαινει σε ολες σχεδον τις συζητησεις που εχουν σχεση με καποιο ιστορικο προσωπο.
Ευχομαι οι επομενες σας εκδηλωσεις να ειναι ακομα καλυτερες

αμμος said...

Αφού ξεκαθαρίσω ότι ήταν θετικότατη η πρωτοβουλία σας, θα ήθελα να κάνω κάποιες παρατηρήσεις για την εκδήλωση.
- Θεωρώ πως ήταν ατυχής ο τρόπος που τέθηκαν οι αντιρρήσεις της ομάδας (και πιθανόν του Καστοριάδη) με άλλες απόψεις. Ακόμη κι αν "ο Ντεμπόρ έκλεψε τον Καστοριάδη", "κονιορτοποιήθηκε ο μαρξισμός", "ο Χάμπερμας είναι αντιδραστικός φιλόσοφος" και "δεν υπάρχει καμία περίπτωση συνεργασίας με τους μαρξιστές", δε νομίζω ότι ως διατυπώσεις βοήθησαν τη συζήτηση. Χωρίς παρεξήγηση, ειδικά το "όχι ορθοδοξίες εδώ" από το συντονιστή, μου ακούστηκε αγενέστατο.
- Ήμουν από αυτούς που έθεσαν στην εκδήλωση το ερωτημα της αφομοίωσης του καστοριαδικού έργου από τη δράση / πρακτική μας. Μου έκανε εντύπωση, ιδίως αφότου πληροφορήθηκα πως παρευρίσκονταν ομάδες επηρεασμένες από το έργο του στην εκδήλωση, πώς δεν είχαν την ανάγκη να τοποθετηθούν για το ζήτημα.
- Τέλος ένα ασχετο με την εκδήλωση, αλλά σχετικό με το μπλογκ σας. Ένας απλός τρόπος για να ανοίξετε τέτοιου είδους συζητήσεις είναι και να προσκαλέσετε σχολιαστές στο μπλογκ σας, το οποίο είναι εξαιρετικά πυκνό σε ιδέες και κείμενα. Στη μπλογκόσφαιρα όμως δεν έχετε ιδιαίτερη παρουσία, σχολιάζοντας τουλάχιστον σε μπλογκ που έχουν πολιτικό περιεχόμενο και πιάνουν ζητήματα για τα οποία θα μπορούσατε να καταθέσετε άποψη (του Ροΐδη, του Πάνου Ζέρβα για παράδειγμα).
Ξαναδιαβάζοντας την κριτική μου, μου φαίνεται αρκετά αυστηρή, ελπίζω όμως να φαίνεται και καλοπροαίρετη. Να επαναλάβω πάντως ότι η πρωτοβουλία σας ήταν θετικότατη και να σας συγχαρώ για αυτήν.

αμμος said...
This comment has been removed by the author.
Anonymous said...

Dystyxos i ekdilosi itan poly kaki kai sigoura ypodeesteri akoma kai apo tou nosotros.

To poso eykolo einai episis pia na ginontai ekdiloseis gia to "poso spoudaios einai enas epanastatis theoritikos" apo to na anadeiknyontai rizospastikoi agones pou thetoun zitimata se mia apeleytheyrotiki kateythinsi apodeiknyetai kai apo ti maziki proseleysi tou kosmou. (To nosostros pantos eixe perissoterous k egine pio kali koubenta).Opote mallon na lypaste anti na xaireste.

Telos, na sas metafero kai kati pou sizitagame me kapoious pio politikopoiimenous, dystyxos i omada edeikse poly agenis sti diaxeirisi tis sizitisis kai stous xaraktirismous tis apenanti stous allous synomilites. Esto ki an aytoi mporei na mi milousan apo tin pleyra tis me ton kalytero tropo. Episis, orismenoi apo esas milisan me foberi eparsi stis apantiseis pou edosan peran bebaia tou oti sta tsitata kai stin papagalia eiste apaixtoi.(sas ta eipe kai o apopano)

To oti pali de milisan osoi tha mporousan kai ayto pali kapos tha prepei na sas problimatisei. Pantos apo ti stasi sas den katalaba an fanike apo pouthena oti eiste (an eiste) "politiki omada" i aplos filologikos kyklos...

Opos kai na exei pantos i ekdilosi itan endiaferousa giati (ayto fainetai kai apo to keimeno) i ideologia sas arxise na proskrouei se mia apti pragmatikotita: to pos topotheteiste kai stekeste apenanti se allous me alles apopseis.

Kali synexeia kai perastika...

Allos

Anonymous said...

Συμφωνώ με τους παραπάνω. Ούτε ο κάθε αυτοαποκαλούμενος μαρξιστής είναι σταλινικός, ούτε ο κάθε αναρχικός είναι lifestyle αναρχικός, ούτε οι Χαμπερμασιανοί για πέταμα. Με το να κατηγοριοποιήτε τόσο μονοσήμαντα, να βάζετε σε καλούπια κ να υποτιμάτε τους πάντες που δεν ταυτίζονται με την αυτονομία (κ στην ουσία με τις απόψεις του Καστοριάδη) ουσιαστικός διάλογος αμφιβάλλω ότι μπορεί να γίνει. Κ στον αναρχισμό κ στον μαρξισμό ('open-marxist k νεο-Γραμσιανοι) υπάρχουν ρεύματα κ κοινά σημεία με το πρόταγμα της αυτονομίας που θα επέτρεπαν μία επικοδομιτική ανταλλαγή απόψεων. Ο Καστοριάδης είχε υποστηρίξει ότι οι μαρξιστικές ομάδες, μαζί κ η δική του, είχαν καταλήξει να είναι σέκτες που πιστεύανε ότι είναι οι μόνοι σωστοί ερμηνευτές του μαρξ κ του επαναστατικου προτάγματος. Προσέξτε μή γίνεται κ σεις μια καστοριαδική σέκτα.

Anonymous said...

Εκ πρώτης ακούστηκε πολύ ελπιδοφόρο..Μια εκδήλωση-συζήτηση για τον Καστοριάδη οργανωμενη εξ ολοκληρου απο νέα παιδιά και δη της καινουριας οικογένειας των bloggers.Εγώ προσωπικά απο αφίσσα ενημερώθηκα και μαζι με 2 φιλους μου-επίσης ανενταχτοι ανεξάρτητοι φοιτητές-φτάσαμε στην ομιλία λίγο μετά την έναρξη της. Οι οργανωτικες ατέλειες που μας περίμεναν ήταν θέμα ελλειψης εμπειριας και λάθος πρόβλεψης, δεν είναι μεμπτές.Ο ασταμάτητος ερχομός του κόσμου ξεπερνουσε κατα πολύ τις δυνατότητες της αίθουσας όπου κάθε γωνιά της είχε κυριολεκτικά κατακλυστεί.
Στη συνέχεια όμως το κοινό οδηγήθηκε σε 2 ώρες κατατονικής αφασίας, προσπαθωντας να πιασει διάσπαρτες λέξεις απ τον πολιτικο-φιλοσοφικο λόγο του κυρίου Curtis στ αγγλικά.Την κωμικοτραγική εικόνα εσπασε ενας 60 χρονος ο οποίος λίγο πριν το τέλος, αγανάκτησε δικαιως για την απουσία μετάφρασης.Η συμπεριφορά της ομαδας ήταν απαράδεκτη.. Συγκεκριμένα του παν να σταματησει,να μην διακόπτει και "Αμα δεν σας αρέσει να περασετε έξω" !! Αψυχολόγητη αντίδραση μια και φάνηκε οτι πανω απ ολα τους ενοιαζε το καλο προσωπο της εκδηλωσης κι οχι η διαδραση με τον κοσμο..Η συζήτηση που ακολούθησε είχε ενδιαφέροντα σημεία αλλα γενικώς ηταν μέτρια.Ο πολιτικός εγωισμός στην αίθουσα έδειχνε έντονα σημάδια ακμής και με εξέπληξε επίσης που κάποια στελέχη της ομδας αντιμετώπιζαν ως προσωπικό θίξιμο τις οποιες παρατηρήσεις του κόσμου..Κατά την έξοδο πολλοί σχολίαζαν το απερίσπαστο ύφος αυθεντιας με το οποίο απαντούσαν οι "Αυτονομιστές ή Βάρβαροι" ενώ σε καμιά περιπτωση η απόσταση με τους παρευρισκομένους (και τούμπαλιν)δεν μειώθηκε ώστε να απολαύσουμε έναν γόνιμο και υγιή διάλογο..

Anonymous said...

ούτε εμένα, που ήμουν ακροατής, μου άρεσε το 'αν δεν σας αρέσει, περάστε έξω', αλλά νομίζω ότι ο κύριος ήταν αγενέστατος κ αν όντως δεν άντεχε ή θα έπρεπε να περάσει έξω ή να κάνει υπόμονή. Ας τελειωνε την διάλεξη ο curtis κ μετά ας τα χωνε...

Anonymous said...

Αν θεωρήσουμε ότι τα σχόλια εδώ είναι αντιπροσωπευτικά της εικόνας της εκδήλωσης στους συμμετέχοντες, κάτι για το οποίο δεν είμαι απολύτως βέβαιος, οφείλουμε να αναθεωρήσουμε και να πούμε ότι η εκδήλωση ήταν μία αποτυχία. Σε κάθε περίπτωση, εγώ ακούω με πρόσοχη την κριτική του καθενός και την αξιολογώ. Η αλήθεια είναι ότι μερικές τοποθετήσεις μου φαίνονται εμπαθείς.

Θα αναφερθώ σε μερικά ζητήματα τα οποία θεωρώ σημαντικά. Πρώτα για τα διαδικαστικά:
Έχουμε αναφερθεί σε παλιότερο ποστ στις δυσκολίες για την εξασφάλιση της αίθουσας.
Έχω επίσης αναφέρει στο παρελθόν ότι αποφεύγουμε να σχολιάζουμε τα γραφόμενα σε άλλα μπλογκς, καθώς το παρόν είναι συλλογικό μπλογκ και η ομάδα λειτουργεί δημοκρατικά. Το οποίο θα πει ότι οι απόψεις που εκφράζονται και ο τρόπος που γίνεται αυτό πρέπει να εγκρίνονται από την ομάδα μιας και κάποιος θα εμφανίζεται μιλάει εξ ονόματός της.
Ο συντονιστής δεν εξέφρασε καμία άποψη κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης. Αυτό ήταν κάτι που το είχαμε προαποφασίσει για να αποφύγουμε τις κατηγορίες που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Οι απόψεις που εξέφρασαν τα μέλη, όπως είναι αυτονόητο, εξέφραζαν τα μέλη και όχι την ομάδα με την εξαίρεση της αρχικής μικρής εισήγησης. Εν πάσει περιπτώσει, δεν καταλαβαίνω το είδος της παρρησίας που εκπροσωπείται διά του ανώνυμου σχολιασμού στο ίντερνετ και της μούγγας στη διάρκεια της εκδήλωσης. Προσωπικά, θα είχα υποστηρίξει όποιον κριτικάριζε την προκλητική συμπεριφορά κάποιου απο τους συμμετέχοντες, ακόμα κι αν ήταν μέλος της ομάδας.
Στο τελευταίο ζήτημα τώρα, το πιο θεωρητικό. Η δική μας φιλοσοφική και πολιτική σκέψη με τις αφετηρίες της στο Στίνα και τον Καστοριάδη έχει ανοίξει τα χαρτιά της. Εμείς έχουμε πει γιατί δεν είμαστε μαρξιστές, γιατί ο μαρξισμός δεν είναι επαναστατικός, γιατί επιλέγουμε να είμαστε επαναστάτες και όχι μαρξιστές. Αυτός που μένει να απαντήσει είναι η παραδοσιακή σκέψη στο σύνολό της που κάνει πως δεν βλέπει πως η γη γυρίζει και ότι με τον Καστοριάδη και το πρόταγμα της αυτονομίας έχει συντελεστεί μια ριζοσπαστική ρήξη από την οποία δεν υπάρχει, όπως φαίνεται, επιστροφή. Ο Καστοριάδης είχε πει το '64-65 αναφερόμενος στο αμετανοήτο μαρξιστή Λεφόρ ότι χρειάζεται "θάρρος μπροστά στο άγνωστο" για να είναι κανείς επαναστάτης. Προσωπικά νομίζω ότι ούτε Χάμπερμας ούτε οι αντίστοιχοι με αυτόν σύγχρονοι φιλόσοφοι (μεταμοντέρνοι ή καντιανο/μαρξιστο/εγελιανογενείς) έχουν κάνει το παραμικρό βήμα για να απαντήσουν ή να ξεπεράσουν τον Καστοριάδη. Μπορεί να διαβάζω με προσοχή το Μαρξ και με λιγότερη προσοχή το Χάμπερμας, αλλά ούτε μαρξιστής μπορώ να γίνω πια ούτε χαμπερμασιανός. Και πιστεύω ότι μετά τον Καστοριάδη και την κριτική του είναι πολύ δύσκολο να παραμείνει κανείς μέσα στην παραδοσιακή σκέψη εκτός αν το θέλει. Μπορούμε ασφαλώς να βρούμε ενδιαφέρουσες ιδέες σε πολλούς φιλοσόφους, ακόμα περισσότερες στους 4 μεγάλους (Πλάτων, Αριστοτέλης, Καντ, Χέγκελ), ιδέες που θα ανοίξουν τη σκέψη μας και θα την πάνε παραπέρα. Πιθανώς και μακρύτερα από τον Καστοριάδη. Ως τώρα πάντως η κριτική του Καστοριάδη, για όποιον τη γνωρίζει και την καταλαβαίνει, είναι απόλυτα πειστική. Ξέρω, επίσης, ότι στα πλαίσια του μεταμοντέρνου σχετικισμού και κομφουζιονισμού σχεδόν απαγορεύεται να κάνεις αυστηρές κρίσεις, αλλά να μην ξεχνάτε ότι εμείς οδέποτε συμφωνήσαμε ότι "anything goes". Ας πει ο καθένας τι νομίζει, τι θεωρεί σημαντικό, που τοποθετείται. Αυτό έχει σημασία. Και εμείς έχουμε μιλήσει και μιλάμε από δω κια από το περιοδικό αρκετά ξεκάθαρα. Μπορεί να είμαστε υπερβολικοί ή άδικοι, αυτό δε μπορούμε να το αποκλείσουμε για κανέναν ούτε ασφαλώς για όποιον νομίζει ότι κατέχει την Αλήθεια. Αλήθεια δεν είναι παρά "η διαρκής προσπάθεια να διαρρηγνύουμε την κλειστότητά μας", λέει ο Καστοριάδης. Αυτού του είδους την αλήθεια υπηρετούμε εμείς.

Anonymous said...

Καταρχήν να ευχαριστήσω όλους εσάς που φιλοτιμηθήκατε να σχολιάσετε την εκδήλωση και να πω ότι μιας και δεν έγινε ο αναμενόμενος διάλογος στην εκδήλωση μπορεί να συνεχιστεί εδώ , εάν υπάρξει ενδιαφέρον. Ωστόσο θέλω να σταθώ σε ένα σημείο, οι περισσότερες κριτικές αφορούν το οργανωτικό κομμάτι καθώς και στην οποιαδήποτε έπαρση μας καταλογίζετε ή ακόμα και αγένεια. Θα ήθελα να πω καταρχήν ότι κανείς πλην ενός δεν σχολίασε την απαράδεκτη συμπεριφορά του κυρίου που πετάχτηκε λίγο πριν τελειώσει η εισήγηση και γενικά την αρνητική έως αγενή συμπεριφορά προς την μεταφράστρια (η οποία απλώς φιλοτιμήθηκε να μας βοηθήσει , δεν είχε και καμία υποχρέωση). Ακόμα μιας και αναφέρεστε στο οργανωτικό θα ήταν χρησιμότερο να μας προτείνατε πως θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε τέτοιες καταστάσεις όπως του προαναφερθέντος κυρίου ή του νεοορθόδοξου που άνοιξε διάλογο καταργώντας την διαδικασία. Κανονικά έπρεπε να το χειριστούμε εμείς αλλά λόγω της απειρίας μας σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις δεν τα καταφέραμε με τον καλύτερο τρόπο. Είναι γεγονός ότι το «περάστε έξω» ήταν κάπως αγενές , ωστόσο σε μια συζήτηση συμμετέχει και το κοινό οπότε δεν νομίζω να είναι άμοιρο ευθυνών. Τελειώνοντας να πω ότι μια κριτική επί της ουσίας όπως είπε και ο Θανάσης παραπάνω θα ήταν προτιμότερη, αν κάποιος ας πούμε θεωρεί ότι πρέπει να υπερασπιστεί τον μαρξισμό να τοποθετηθεί επί τούτου, για παράδειγμα ένας φίλος παραπάνω γράφει : apo to na anadeiknyontai rizospastikoi agones pou thetoun zitimata se mia apeleytheyrotiki kateythinsi. Θα ήταν καλό να μας πει τι εννοεί με το «ριζοσπαστικοί αγώνες», για να γίνει ποιο σαφής η κριτική του. Αυτά τα ολίγα.

αμμος said...

Μια δυο παρατηρήσεις:
Στο βαθμό που με αφορά, δεν εκφράζω καμία ανώνυμη παρρησία, γράφω επώνυμα στο ίντερνετ, ως Κώστας Σπηλιώτης.
Ο ψόγος μου για το απόλυτο ύφος κάποιων χαρακτηρισμών ήταν ακριβώς ότι δε βοηθούν μια ανοιχτή, δημόσια συζήτηση: είτε κλείνουν τον ακροατή, είτε τον βάζουν στη θέση του αντιπάλου. Για αυτόν ακριβώς το λόγο και δεν βρήκα σκόπιμο να θέσω αυτές τις διαφωνίες μου εκεί, δεν θα συνεισέφερε σε κάτι παραπάνω από δικαιολογίες ή αντιπαραθέσεις.
Καθένας έχει βέβαια το δικαίωμα στις βεβαιότητές του, πόσο μάλλον μια πολιτική ομάδα που συζητά και καταλήγει σε κοινές θέσεις.

Αν δεν έγινε σαφές, χάρηκα που γνώρισα την ομάδα σας και ελπίζω να επαναλάβετε μια ανοιχτή συζήτηση σύντομα.

Anonymous said...

Κώστα (αμμος), το περί ανωνυμίας δεν πηγαινε ασφαλώς σε σένα, καθώς εσύ εκτός των άλλων έθεσες, αν δεν κάνω λάθος, ένα σημαντικό ζήτημα που δυστυχώς δε σχολιάστηκε αρκετά και θα μπορούσε να αποτελέσει το θέμα μιάς ολόκληρης συζήτησης. Νομίζω μάλιστα πως έχεις δίκιο ότι θα ήταν επίσης άστοχο να αρχίσουμε να συζητάμε πχ την κριτική του Καστοριάδη στο μαρξισμό, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να αρχίσουμε να κρύβουμε την αντίθεσή μας για να μην "κλειστεί" ο μαρξιστής ακροατής. Ενήλικες άνθρωποι είμαστε, μπορούμε σε κάποιο βαθμό να συζητήσουμε παρά τις διαφωνίες μας. Τελικά, όμως, μένω να αναρωτιέμαι ποιό ήταν το θέμα της συζήτησης. Ο Κώστας το έχει θέσει εξ αρχής το ζήτημα αυτό, πολύ σωστά κατά τη γνώμη μου.


ΥΓ μην αρπαζεσαι

Anonymous said...

Στον Θανάση(κυρίως, αφού διακρίνω σ'αυτόν λιγότερη έπαρση)
Αν μετράτε με την παρουσία του κόσμου(ποσοτικό κριτήριο)την επιτυχία της εκδήλωσης, τότε ναι ήταν επιτυχής.
Αν μετρήσετε αυτή την επιτυχία με άλλα κριτήρια όμως(σύνθεση του κόσμου, δυνατότητα και εύρος διαλόγου, κατάθεση νέων ιδεών, επεξεργασία και αφομοίωση τους,κλπ)ήταν μάλλον ανεπιτυχής.
Υπενθυμίζω ότι σύμφωνα με τον Κορνήλιο(και όχι μόνο)μικρή σημασία είχε πάντα το ποσοτικό, πολύ μεγαλύτερη το ποιοτικό.
Ωστόσο πιστέψε/ τε με: Αυτό είναι δευτερεύον. '
Το πρωτεύον είναι ότι βρεθήκαμε ενώπιον μιας συζήτησης θρησκευτικής, όσο κι αν όλοι οι οπαδοί του Καστοριάδη- ομιλητές, δήλωσαν με έμφαση την αθεϊα τους(Λες και βρισκόμαστε στην εποχή της γαλλικής επανάστασης και πρέπει εξαρχής να αμφισβητήσουμε την πρωτοκαθεδρία του θρησκευτικού).
Θρησκευτική επειδή- παρόλο που δεν εκθειάζετε ρητά τον Θεό- δεν εκφράσατε(εσείς, ο Curtis, ο Σπαντιδάκης, ο Οικονόμου, ο τύπος από την ομάδα/ περιοδικό του Στίνα), ούτε μία λέξη, διαφορετική από αυτά που είπε/ έγραψε το περιοδικό Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα και ο Καστοριάδης. Λες και δεν πέρασε μια μέρα από τότε που έκανε τις αναλύσεις του, πρώιμες ή όψιμες. Μα ούτε μία λέξη;
(Αισθάνθηκα σα να άκουγα κασέτα καστοριαδικών, όπως σε κάθε εκδήλωση του γνωστού βιβλιοπωλείου).
Υπήρξε θρησκευτική η εκδήλωση,και γιατί κινούνταν διαρκώς και ακατάπαυστα στην σφαίρα της αφαίρεσης, των ιδεών. Λες και το πρόβλημα σήμερα στον κόσμο, είναι ότι οι άνθρωποι έχουν τις τάδε λανθασμένες ιδέες(μαρξιστικές, χαμπερμασιανές, καταστασιακές, κλπ)στον εγκέφαλο τους και αρκεί να αποκτήσουν τις σωστές ιδέες(της καστοριάδειας κριτικής)για να αλλάξουν όλα...
Φίλε Θανάση, φίλοι
Το πρόβλημα των ανθρώπων σήμερα, όπως ανέκαθεν,δεν ήταν πρόβλημα ιδεών. Αυτό ο Κορνήλιος το ήξερε πολύ καλά. Αφήστε τα αλαζονικά φληναφήματα("Θέλουμε να γράψουμε κάτι, που αναφέρεται στην ψυχανάλυση, και λέμε ποιος θα το καταλάβει...είπε ένας δικός σας στην εκδήλωση)και προσπαθήσετε να καταλάβετε τα προβλήματα των ανθρώπων που βρίσκονται καταρχήν δίπλα σας. Αυτή είναι η ταπεινή γνώμη μου.
Ελπίζω να σας χρησιμεύσει το κείμενο "Για την δυναμική του καπιταλισμού" που σας έδωσα.
Ο λόγος που δεν κατέθεσα δημόσια τις απόψεις μου, είναι ότι δεν βρήκα γόνιμο το έδαφος για την δημιουργία συνθηκών πραγματικού διαλόγου στην συζήτηση(και αυτή δεν είναι δική σας ευθύνη μόνο) και επειδή δεν νομίζω πως άξιζε με την συγκεκριμένη σύνθεση του ακροατηρίου μια παρέμβαση δική μου.
Ε.κ.

αμμος said...

Λοιπόν κρατάμε ότι έχουν ενδιαφέρον οι συζητήσεις αυτές, ιδίως στο κομμάτι τους που συνδέεται με την (κινηματική) πρακτική μας, και ότι το έργο του Καστοριάδη μπορεί να είναι πολύ γόνιμο προς αυτήν την κατεύθυνση, είτε στον τρόπο που μας προβληματίζει, είτε στον τρόπο που μας διαφωτίζει και καθοδηγεί τη δράση μας.
Μια επόμενη συζήτηση με συγκεκριμένη θεματική , για παράδειγμα την οικολογία ή το ρόλο της επαναστατικής οργάνωσης, που μπορεί να βρίσκει αναφορές και στο έργο του Καστοριάδη, νομίζω ότι θα ήταν πολύ ανδιαφέρουσα. Γενικά ενημερώνετε με για αυτά που κάνετε, περνάει συστηματικά κάποιος κόσμος από το μπλογκ μας και θα μπορούσα να ενημερώνω για τις συζητήσεις και τις εκδηλώσεις σας.
ΥΓ1 Δεν αρπάζομαι, λείπουν πολλά από την επικοινωνία στο ίντερνετ, για να είναι πάντα σαφής.
ΥΓ2 Μου διαφεύγει το όνομα του παιδιού που συντόνιζε, μίλησαμε πάντως για λίγο στα σκαλιά του Παιδαγωγικού φεύγοντας, αν πατήσει στη φωτογραφία του προφίλ μου νομίζω ότι θα μπορέσει να με συνδυάσει.

Anonymous said...

Αφού πω κι εγώ ότι, φυσικά, ακούμε όλες τις απόψεις και τις παίρνουμε απολύτως στα σοβαρά –γι’ αυτό εξάλλου ζητήσαμε και τα σχόλιά σας- και αφού πω επίσης, συμφωνώντας με το Σέργιο, ότι μπορεί να συνεχιστεί εδώ η συζήτηση, πιάνω μερικά ζητήματα που θεωρώ σημαντικά (τόσο πρακτικά όσο και θεωρητικά). Να πω επίσης ότι συμφωνώ με όσους λένε ότι η εκδήλωση ήταν τελικά αποτυχημένη (ή τουλάχιστον δεν ήταν αυτό που περίμενα και ήθελα). Αυτό που μετράει δεν είναι η ποσότητα αλλά η ποιότητα. Η μόνη «επιτυχία» είναι ότι η ομάδα έχει επιτύχει κάποιο βαθμό απεύθυνσης. Όλα τα υπόλοιπα χρειάζονται συζήτηση και, όπου χρειάζεται, κριτική.

Να πω επίσης ότι δεν καταλαβαίνω το νόημα παρεμβάσεων σαν αυτή του Allos: γιατί τέτοια κακία, τι σου κάναμε; Εμείς εδώ ανοίγουμε συζήτηση για να διορθώσουμε στο μέλλον πράγματα που πήγαν στραβά, παραδεχόμενοι κιόλας τις μαλακίες που κάναμε, και για να προτρέψουμε και άλλους ανθρώπους που πιθανώς ενδιαφέρονται να συμμετέχουν. Δε νομίζω ότι αυτό είναι πολύ συνηθισμένο και δε νομίζω επίσης ότι είναι δείγμα έπαρσης.


1) Σχετικά με το κείμενο της εισήγησης. Συμφωνώ ότι τελικά έγινε λάθος από την πλευρά μας. Το συζητήσαμε και σήμερα και είναι σαφές. Το πρόβλημα προήλθε τόσο από το ότι δεν ξέραμε τι είδους κοινό θα περιμέναμε (ο Ντέηβιντ θεώρησε ότι αφού τα περισσότερα από τα έργα του Καστοριάδη είναι μεταφρασμένα στα ελληνικά, το κοινό θα είχε κάποια εξοικείωση με το έργο του, πράγμα που μάλλον δεν ισχύει και τόσο τελικά –σε ό,τι αφορά τουλάχιστον στην φιλοσοφική του πλευρά) όσο και από το ότι μια περίληψη στα ελληνικά δεν ήταν αρκετή. Οι δύο εναλλακτικές θα ήταν είτε να μοιράζαμε μια συνολική μετάφραση είτε απλώς το ίδιο το αγγλικό κείμενο για να μπορεί ο ακροατής να ακολουθεί την ομιλία. Δεν το κάναμε, διότι θεωρήσαμε ότι κανείς δε θα καθόταν να τα διαβάσει. Όπως φάνηκε, πέσαμε έξω.

Από την άλλη βέβαια, ίσως οι συνέπειες να μην ήταν και τόσο καταστροφικές (αν εξαιρέσουμε την κούραση), καθώς το κοινό παρέμεινε στο μεγαλύτερο μέρος του απαθές. Η συζήτηση μονοπωλήθηκε από 15 με 20 άτομα (αν προσθέσουμε κι όσους ήθελαν να μιλήσουν και δεν πρόλαβαν), δηλαδή, κάτι παραπάνω απ’ το 1/10 των παρευρισκομένων. Ακόμη κι αν ο Ντέηβιντ μιλούσε λιγότερο, τίποτε δε μας εγγυάται ότι θα υπήρχαν περισσότεροι άνθρωποι πρόθυμοι να μιλήσουν. Υπό αυτή την έννοια, η εκδήλωση απέτυχε και απ’ αυτή τη σκοπιά: το κοινό παρέμεινε παθητικό, δεν κινητοποιήθηκε να μιλήσει. Είναι προφανές ότι δε φταίμε μόνο εμείς γι’ αυτό.


2) Περί της διερμηνείας. Η κοπέλα που έκανε τη διερμηνεία στο πρώτο μισό της εκδήλωσης είναι μεταφράστρια και όχι επαγγελματίας διερμηνέας. Ως γνωστόν, η δουλειά του διερμηνέα απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες. Η συγκεκριμένη φίλη προσφέρθηκε να βοηθήσει αφιλοκερδώς, χωρίς να έχει κάποια ιδιαίτερη σχέση με τον Καστοριάδη ή τις ιδέες της ομάδας. Δεν είχε τίποτε να κερδίσει απ’ όλο αυτό. Γι’ αυτό είναι απαράδεκτοι όσοι απ’ το κοινό της επιτέθηκαν ήδη από την αρχή. Τη μετάφραση δεν την ανέλαβα εγώ εξαρχής (Κώστα, είμαι εγώ με τα γυαλιά και το μούσι), πολύ απλά διότι δεν ξέρω τόσο καλά αγγλικά ώστε να είμαι ικανός να μεταφράζω σε real time απ’ τα ελληνικά στα αγγλικά για να εξηγώ στον Ντέηβιντ. Το πώς τελικά έβγαλα άκρη ένας θεός ξέρει. Πραγματικά, αν ήσασταν από κάτω και βλέπατε πως έκαναν μερικοί απ’ το κοινό, θα σας έκανε εντύπωση. Γι’ αυτό είπα σε κάποια φάση «σιγά, μην κάνετε λες κι αδημονείτε» (ή κάτι τέτοιο). Όλοι αυτοί που ζητούσαν «διακεκομμένη» μετάφραση των τοποθετήσεων του Ντέηβιντ, θα έπρεπε να μιλούν κι οι ίδιοι διακοπτόμενα, για να μπορεί να κάνει τη δουλειά της η διερμηνέας. Ούτε που το σκέφτηκαν βέβαια. Επίσης ήταν απόλυτα προσβλητικό προς το πρόσωπό της που μερικοί μιλούσαν κατευθείαν στα αγγλικά.

Να πω επίσης, επί τη ευκαιρία, ότι δεν ήμουν εγώ ο συντονιστής της συζήτησης αλλά ο Οδυσσέας, το παιδί με το μούσι και την κοτσίδα. Το λέω αυτό διότι κάποιο από τα σχόλια θεώρησε πολύ αγενές αυτό που είπα περί ορθοδοξίας και το χρέωσε στην ομάδα. Εγώ ως μέλος του κοινού μιλούσα, όχι ως συντονιστής ή ως εκπρόσωπος της ομάδας. Το πρόβλημα είναι ότι καθόμασταν στην έδρα, δίπλα στον Ντέηβιντ. Αυτό δεν είχε καμία συμβολική σημασία. Απλά, εκτός του ότι έπρεπε να έχουμε κάπως και τη γενική εποπτεία από πρακτικής απόψεως, ήταν φίσκα μετά η αίθουσα και δεν είχαμε πουθενά να πάμε να κάτσουμε στα έδρανα.

3) Περί του χώρου. Δυστυχώς, κρίνοντας απ’ το γενικότερο feedback που έχει η δραστηριότητα της ομάδας αυτά τα τρία χρόνια, ούτε που μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα έχει τόσο κόσμο. Νομίζαμε ότι ένα αμφιθέατρο σαν αυτό θα αρκούσε. Επαφές με άλλες ομάδες ή στέκια δεν έχουμε, οπότε και που καταφέραμε να βρούμε αυτή την αίθουσα, μετά απ’ όλη αυτή την ταλαιπωρία με ΔΣΑ, τις επανειλημμένες αιτήσεις στη Νομική κ.λπ., επίτευγμα πρέπει να θεωρείται.

4) Σχετικά με τα περί επιθετικότητας ως προς τις απαντήσεις μελών της ομάδας προς άλλες απόψεις (Χάμπερμας, μαρξισμός, Ντεμπόρ κ.λπ.). Προφανώς ο κατηγορούμενος είμαι εγώ. Οπότε ας πω δυο λόγια. Αυτά τα ζητήματα τα έχει απαντήσει ο Καστοριάδης επανειλημμένως (και με ιδιαίτερα «επηρμένο» μάλιστα ύφος: βλ. κείμενα όπως «Οι σαλτιμπάγκοι», «Fait et a faire», «Από την ξύλινη στην καουτσουκένια γλώσσα» κ.λπ.). Οι ίδιες αντιρρήσεις, οι οποίες δεν προσφέρουν τίποτε στη συζήτηση, αλλά αντίθετα τη στρέφουν προς άγονες θεωρητικολογίες (αν υπάρχει «ορθολογική» θεμελίωση του προτάγματος της αυτονομίας ή αν η αυτονομία είναι συμβιβάσιμη με τον μαρξισμό κ.λπ.), επαναλαμβάνονται εδώ και χρόνια και μονοπώλησαν τη συζήτηση και στο διήμερο για τον Καστοριάδη που έγινε στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών πριν από ένα μήνα (και το ίδιο συμβαίνει και για τα δύο συλλογικά έργα που έχουν κυκλοφορήσει για τον Καστοριάδη). Κατά συνέπεια –κι εδώ μιλώ εξονόματός μου και μόνο- είναι ανάγκη η κριτική σε αυτές τις απόψεις να είναι κάθετη και άτεγκτη. Όταν οι μαρξιστές σε λένε «αστό» ή «πράκτορα» είναι εντελώς χαζό να κάθεσαι να ψάχνεις αν έχεις κάποια σημεία συνεργασίας μαζί τους. Οι ίδιοι έχουν απαντήσει πρώτα για σένα. Το ίδιο ισχύει και με τους «καντιανούς»: συζητάς και σου λένε «ναι, αλλά ρέπεις προς τον σχετικισμό», «είσαι ντεσιζιονιστής, βολονταριστής (δηλαδή, εμμέσως: φασίστας)», «μεταμοντέρνος» κ.λπ. Παρ’ όλα αυτά, όταν εμείς είμαστε κάθετοι, είμαστε «επηρμένοι», «πετάμε τσιτάτα» κ.λπ. Περίεργα πράγματα. Δε χρειάζεται να απαντήσω καν για τα περί ορθοδοξίας: μήπως θα έπρεπε να αφήσουμε αυτόν τον κύριο να πάει τη συζήτηση όπου ήθελε και να μας κάνει να συζητάμε για τον σερβικό εθνικισμό και την Ορθοδοξία; Πιστεύω ότι όλοι θυμούνται πώς ο συγκεκριμένος κύριος, ευθύς εξαρχής, προσπάθησε να κυριαρχήσει τη συζήτηση, χρησιμοποιώντας τη λέξη «αυτονομία» για εθνικιστικούς σκοπούς και μιλώντας στα αγγλικά. Ό,τι ακριβώς έκανε κι ο γνωστός εθνικιστής Κ. Ρωμανός στο συνέδριο του Κέντρου Ερευνών. Να φέρουμε και κανένα παπά σε κάποια επόμενη εκδήλωση;

Τίθεται εδώ όμως ένα ευρύτερο ζήτημα: αυτό της υπευθυνότητας του κοινού. Δε μπορεί ο καθένας που επειδή έχει απλώς ακούσει κάτι περί Καστοριάδη να έρχεται και να πετάει ό,τι του έρχεται στο κεφάλι. Δεν είμαστε καταναλωτές ιδεών, αλλά άνθρωποι παθιασμένοι που παλεύουμε για έναν σκοπό. Τίθεται επίσης και το ζήτημα του πάθους. Απ’ όσο ξέρω, όλοι οι μεγάλοι επαναστάτες (και χωρίς να τολμώ, τουλάχιστον συνειδητά, να συγκρίνω τον εαυτό μου μαζί τους), από τον Μαρξ και τον Μπακούνιν, μέχρι τον Λένιν, τη Ρόζα Λούξεμπουργκ και τον Μπρετόν –για να μην αναφερθώ στον Καστοριάδη-, ήταν άνθρωποι που δε δίσταζαν ποτέ να επιτίθενται με πάθος ενάντια σε ιδέες που θεωρούσαν κομφουζιονιστικές και αντιδραστικές. Και φυσικά αυτό εθεωρείτο απολύτως λογικό. Μόνο στις μέρες μας έχουμε καταντήσει να κατηγορούμαστε που υποστηρίζουμε τι λέει πράγματι ένας άνθρωπος (η διευκρίνιση περί του τι πράγματι εννοεί ο Καστοριάδης όταν λέει, πχ «μη νόημα» θεωρείται «παράθεση τσιτάτων») ή που χτυπάμε ιδέες πεπαλαιωμένες και στρεβλές («είστε επηρμένοι», «είστε από καθέδρας» κ.λπ.). Αν ένα στοιχείο πρέπει να κρατήσουμε –και όντως το κρατάμε- απ’ τον μαρξισμό, είναι η μαχητικότητα, το πάθος και αδιαλλαξία του σε ό,τι αφορά στην κριτική του προς τα είδωλα και τις ιδεολογίες της κατεστημένης τάξης. Τιμάμε τον επαναστατικό μαρξισμό, ξεπερνώντας τον.

5) Περί του «αν δε σ’ αρέσει, μπορείς να φύγεις». Μιας κι εγώ το είπα, ας πω κι εδώ λίγα πράγματα. Ο συγκεκριμένος κύριος δυο παρεμβάσεις έκανε όλες κι όλες και ήταν και οι δυο τους χωρίς να πάρει το λόγο. Αν αυτός ο κύριος εκπροσωπούσε την αίθουσα δε θα το μάθουμε ποτέ. Όπως και να ‘χει, δεν μπορεί ο καθένας να πετάγεται και ειδικά όταν μιλά ο ομιλητής. Το παραδέχομαι, ήταν λάθος μου που του απάντησα με αυτόν τον τρόπο, αλλά είχα στο νου μου το εξής: ο συγκεκριμένος τύπος –ο οποίος, σημειωτέον, όπως έμαθα μετά, ξέρει άψογα αγγλικά- είχε έρθει και στο Κέντρο Ερευνών και έκανε κριτική στον Καστοριάδη και στα φυλλάδιά μας (τα οποία μοιράζαμε απ’ έξω σ’ ένα τραπεζάκι) με το εξής επιχείρημα: «καλά τα μάγματα και όλα τα σχετικά, αλλά πώς να τα καταλάβουν όλα αυτά οι εργάτες;». Κατά συνέπεια, το ξέσπασμά του δεν ήταν μόνο ενάντια στη διαδικασία (μάκρος της ομιλίας και ξένη γλώσσα), αλλά και –κυρίως- ενάντια στο περιεχόμενο των όσων λέγονταν, ενάντια δηλαδή στη φιλοσοφική πτυχή του θέματος. Γι’ αυτό είπε «αυτά ούτε στα ελληνικά δε θα τα καταλαβαίναμε». Αν αυτός δε τα καταλαβαίνει, δε φταίμε εμείς. Αν επίσης διαφωνούσε με το περιεχόμενο της εκδήλωσης είχε το ελεύθερο να αποχωρήσει. Δεν τον ανάγκασε κανείς να κάτσει.


6) Περί του αν η ομάδα μας είναι πολιτική ή φιλολογική. Έξω από την αίθουσα υπήρχε ένα τραπεζάκι με αντίτυπα από διάφορες προκηρύξεις που έχουμε κυκλοφορήσει τα 3 τελευταία χρόνια όπως επίσης και με το περιοδικό μας και μερικά αυτοκόλλητα που έχουμε βγάλει. Ταυτόχρονα, μέσα στην αίθουσα, ειπώθηκε πάνω από δύο φορές ότι ως ομάδα προσπαθούμε να δούμε πώς είναι δυνατό να οργανωθεί μια επαναστατική πολιτική υπό τις σύγχρονες συνθήκες και καλέσαμε και μέλη άλλων ομάδων να πουν τις ιδέες τους και την εμπειρία τους επί του θέματος. Μίλησε μάλιστα ένας φίλος από την Πρωτοβουλία Αυτόνομων Κέρκυρας όπως επίσης κι ένας φίλος που ήταν μέλος στην ελληνική ομάδα Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα. Κατόπιν τούτου, νομίζω ότι έγινε σαφές και για όποιον δεν είχε γνώση για τη δράση της ομάδας τι είδους δράση είναι αυτή.

Το πρόβλημα είναι ότι όλοι νόμισαν πως ο Ντέηβιντ είναι ακαδημαϊκός και πως στην καλύτερη περίπτωση η δράση του περιορίζεται στη διαχείριση του Agora International. Κατά συνέπεια θεώρησαν ότι και η ομάδα που φέρνει έναν τέτοιο τύπο είναι ομάδα «φιλολογική». Τη συνδικαλιστική και πολιτική δράση του Ντέηβιντ όμως στην Αμερική δεν την ξέρει κανείς, ούτε επίσης τις προσπάθειές του να κρατηθεί ζωντανή η ομάδα Le faire pensant που ιδρύθηκε πριν 2 χρόνια στο Παρίσι, αλλά διαλύθηκε άδοξα, με πρωτοβουλία των μισών μελών της.


7) Περί του αν η εκδήλωση ήταν αγιογραφική ή όχι. Να πω αρχικά πως αν κάποιος θεώρησε ότι η εκδήλωση παίρνει αγιογραφική τροπή, θα έπρεπε να παρέμβει για να τη σταματήσει. Ο Ντέηβιντ είπε τουλάχιστον 3 φορές ότι δεν είναι καθηγητής και ότι ήρθε εδώ για να συζητήσει για τη σύγχρονη κοινωνία κι όχι για το τι λέει ή τι δε λέει ο Καστοριάδης. Εγώ επίσης, απ’ την πλευρά μου, προέτρεψα δύο φορές τα μέλη των ομάδων που ήταν παρόντα να πάρουν το λόγο και να μιλήσουν για το ζήτημα της επαναστατικής οργάνωσης (πράγμα που δε μου φαίνεται και ιδιαιτέρως «αφ’ υψηλού», «επηρμένο» κλπ, για να κάνω και μια σύνδεση με τα προηγούμενα) και έθεσα εξαρχής το βασικό, κατ’ εμέ πρόβλημα της σύγχρονης κοινωνίας: το τι κάνει μια ομάδα μέσα σε μια κοινωνία όπου οι «αντικειμενικές ρίζες του επαναστατικού προτάγματος» δείχνουν να έχουν εξαφανιστεί. Ερώτημα φυσικά που προσπαθεί να προχωρήσει τον Καστοριάδη, όπως το κάνει και το σύνολο των κειμένων της ομάδας μας που μιλά για την ασημαντότητα, τη σχέση της με τη βαρβαρότητα, τις ανθρωπολογικές συνεπαγωγές του κενού νοήματος κ.λπ. Σε ό,τι με αφορά ειδικότερα, νομίζω ότι κάνω ιδιαίτερα φιλότιμη προσπάθεια να χρησιμοποιήσω τα σχήματα του Καστοριάδη για να σκεφτώ πράγματα που ο ίδιος δε σκέφτηκε (βλ. το κείμενό μου στο πρώτο τεύχος του περιοδικού μας).

Νομίζω ότι μόνο κάποιος που δεν έχει κοιτάξει ποτέ τα κείμενα της ομάδας μας μπορεί να μας κατηγορήσει για απλό αναμάσημα του Καστοριάδη (εξάλλου ακόμη και η απλή καστοριαδική τοποθέτηση επί του αριθμού και του εύρους των ζητημάτων που έχουμε κατά καιρούς θίξει με παρεμβάσεις και προκηρύξεις μας θα πρέπει να θεωρείται βήμα μπροστά). Πέρα απ’ το προχώρημα της επαναστατικής θεωρίας που έχουμε προσπαθήσει να ξεκινήσουμε (δεν ξέρουμε κανέναν άλλον να κάνει ανάλογη δουλειά), είμαστε και από τους λίγους που θέτουμε ανοιχτά το ζήτημα της αναγκαιότητας στοχασμού πάνω στα εντελώς ιδιάζοντα προβλήματα που μας θέτει η σύγχρονη κοινωνία, αντί να αναμασάμε τα γνωστά αναρχικά, μαρξιστικά και καταστασιακά τσιτάτα. Νομίζω επίσης ότι ήταν σαφές πως χθες είπαμε ανοιχτά ότι εμείς δεν έχουμε καμία λύση επί του θέματος και πως ακριβώς γι’ αυτό ζητάμε και τη γνώμη των άλλων ομάδων, όπως επίσης και του Ντέηβιντ του οποίου το κείμενο αναφερόταν ακριβώς σε αυτό το ζήτημα. Οι μόνοι οι οποίοι έχουν απαντήσει με δημιουργικό τρόπο σε αυτό το κάλεσμα είναι τα παιδιά από την Πρωτοβουλία Αυτόνομων Κέρκυρας. Μια καινούργια συζήτηση που μερικοί από εμάς ξεκίνησαν με μερικούς απ’ το Μαύρο Πιπέρι, πριν μερικές εβδομάδες, είναι ακόμα στην αρχή. Δεδομένων όλων αυτών, νομίζω ότι οι κριτικές περί έπαρσης είναι εντελώς εκτός τόπου και χρόνου. Ως ομάδα είμαστε ανοιχτοί σε όλων των τάσεων τις πρωτοβουλίες (από αναρχικούς μέχρι ΜΚΟ ή συνιστώσες του Σύριζα).

Να πω επίσης κάτι για την κριτική του Λευτέρη (του φίλου που έφερε το «Για τη δυναμική του καπιταλισμού» [θενκς!] -αν δε θυμάμαι σωστά το όνομά σου, διόρθωσέ με). Αυτοί που πήγαν τη συζήτηση στις άγονες θεωρητικολογίες δεν είμαστε εμείς, αλλά οι διάφοροι που ρώταγαν τα περί Καστοριάδη. Η δική μας θεωρητική δουλειά καταπιάνεται ακριβώς με τα ζητήματα της σύγχρονης κοινωνίας, όπως γίνεται εμφανές από κείμενά μας σαν το «Αυτονομία ή βαρβαρότητα» (στο οποίο δεν έχει κάνει comment κανείς). Όσο για το τι θέλει ο κόσμος, νομίζω ότι είναι σαφές και καθόλου ενθαρρυντικό. Το να ψάχνουμε επαναστατικά υποκείμενα και «αντικειμενικές ρίζες» από δω κι από κει είναι κομφουζιονισμός 24 καρατίων.

Anonymous said...

Nai tha symfoniso me tin parapano anartisi sto oti telika den yparxei kanena zitima "ageneias" kai ontos einai lathos oi aitiaseis olon oson ekanan logo gia "asximi symperifora" apo pleyras sas.

Kai de tha diafoniso giati ontos den prokeitai gia zitima "ageneias" alla poly perissotero (nai to problima me peisate einai bathytero) politikis koultouras kai paideias -pou den exete oute kai pote eixate (kai sas thymamai me ti "dimokratiko tropo" eixate ferthei kai se alles sizitiseis sto indymedia...)

Gia ayto kai den parenebei giati otan arxisate na milate opos milisate katalabe oti eixate arxisei na xanete ton elegxo, na fortonete kai se kati tetoies stigmes apokalyptetai ti einai kaneis alithina. Otan blepeis etsi se mia ekdilosi den parembaineis na tou soseis tou allou tin ekdilosi alla meso tis apousias sou ton afineis na katarreysei...

Mporeite loipon na synexisete kai meta na prospatheite na peisete pos to kanete gia tin aytonomia, to sympan kai ta panta...! Den einai zitima protheseon pou ki ego de diafono mporei na einai kales oi protheseis sas. (Kales omos einai oi protheseis kai ton aristeron...)

Simasia loipon den exei ti lete alla pos stekeste se sygkekrimenes katastaseis kai apenanti se allous anthropous akoma kai an diafoneite rizika mazi tous... Ekei krineste os politika ypokeimena, os "epanastates" pou lete oti eiste kai oxi an eiste kaloi stin papagalia oron -pou eksallou den mporeite kan na perigrapsete me dika sas logakia...

To zitima episis den einai oti blepete ta panta os idees (i "aksies") pou sas katigoreise kapoios, alla oti aytes oi idees kai eidika simera sto yparxon systima einai entelos tzampa. Den kostizei tipota simera gia tis sxeseis tis ierarxikes sti douleia, sto panepistimio kai tous xorous pou kineiste na lete oti eiste aytonomoi, epanastates, anarxikoi,pankides i den ksero ki ego ti allo giati den amfisbeitei katholou tis sxeseis aytes... To na sygkrousteis omos anoixta me tis sxeseis aytes ayto einai to dyskolo kai ekei krinomaste oloi. Gia tolmeiste mia apergia i mia drasi kapou na deite meta ti exei na ginei... Ta afentika den endiaferonte an eiste me ton kastoriadi, ton Debord i ton Bakounin oute gia tis ideologikes diafores ton anotero, alla se ayto pou stekete empodio sta kerdi tous...


Episis, k-opadoi "megalon theoritikon" stin istoria ypirksan opos kai yparxoun panta... Eseis se ti diaferete apo tous allous pou theoroun to diko tous "megalo theoritiko" os kalytero apo to diko sas...? Giati eiste diaforetikoi apo tous deborikous i stin teliki apo tous olympiakous?

Epeidi diabazete kai Freud: de skotosate akoma ton (pneymatiko sas) patera (ton Kastoriadi)? Pos tha ginete aytonoma onta? Pos tha ginete ESEIS? Bebaia, ok edo isos einai kai zitima politikis apeirias opote tha perimeno...


P.S. Epeidi isos kapoioi theorisoun pos eimai kakos kai empathis me ayta pou grafo na tous apantiso pos den eimai katholou kakos aplos eimai o xeiroteros... (To ksero oti oso perissotero sas tsigklao toso perissotero tha ksegymnoneste opos kai stin ekdilosi. Opote perimeno apantiseis :-)

Filika,
Allos

βα.αλ. said...

Λίγη σεμνότητα και λίγο προσγείωμα στην πραγματικότητα ποτέ δεν έβλαψε κανέναν, ειδικά τα πολιτικά υποκείμενα. Λυπάμαι μόνο και στενοχωριέμαι όταν βλέπω ανθρώπους να επικαλούνται τον Καστοριάδη με τρόπο που θυμίζει μία νέα ακόμα ορθοδοξία. Δηλώνω ρητώς ότι ουδέποτε με ενδιέφερε ο Κατοριάδης φιλόσοφος, ενώ αντιθέτως το S ou B βρίσκεται ανάμεσα στις βασικές επιρροές μου. Σαν μαρξιστής είμαι οπαδός της 11ης θέσης. Ως εκ τούτου θα πρέπει να βάλετε καλά στο μυαλό σας ότι ο κόσμος δεν αλλάζει από αυτά που λένε οι φιλόσοφοι, αλλά απο αυτά που κάνουν οι εκμεταλλευομένοι και οι καταπιεσμένοι.

Αφήστε λοιπόν τον καστοριάδη κατά μέρους, (όπως επίσης και τον Ντεμπόρ, τον Μαρξ και ΟΠΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΑΛΛΟ) και κάντε μία βουτιά στην πραγματικότητα. Μπορεί να είναι κρύα τα νερά αλλά σίγουρα καθαρίζει το μυαλό.

Anonymous said...

"Πέρα απ’ το προχώρημα της επαναστατικής θεωρίας που έχουμε προσπαθήσει να ξεκινήσουμε (δεν ξέρουμε κανέναν άλλον να κάνει ανάλογη δουλειά), είμαστε και από τους λίγους που θέτουμε ανοιχτά το ζήτημα της αναγκαιότητας στοχασμού πάνω στα εντελώς ιδιάζοντα προβλήματα που μας θέτει η σύγχρονη κοινωνία, αντί να αναμασάμε τα γνωστά αναρχικά, μαρξιστικά και καταστασιακά τσιτάτα".
Για να προσγειώσω κάπως τα πράγματα θα σας πω πως ότι όλοι, μα όλοι όσοι ασχολούνται, με το κοινωνικό ζήτημα και τους ενδιαφέρει και μια θεωρητική θεμελίωση της πρακτικής τους, είχαν πάντα την ίδια(!) άποψη για τον εαυτό τους. Μάλιστα, όπως και έχει πει κι ο Κορνήλιος, πίστευαν καμιά φορά ότι αυτή ήταν η μόνη συλλογικότητα που έπραττε έτσι(δες συνέντευξη Κορνήλιου στην Τέτα Παππαδοπούλου, ή ακόμα και το κείμενο Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα, του πρώτου τεύχους του περιοδικού, τώρα στην Γραφ. κοινωνία, τμ1). Να σας θυμίσω από που προέρχεται αυτή η αντίληψη; Από τον Λένιν και το κόμμα νέου τύπου, που είναι το μοναδικό(όπως το περιγράφει στο Τι να κάνουμε). Κάθε σέχτα πιστεύει ότι αυτή κατέχει την αλήθεια, ή(πράγμα που είναι το ίδιο)αυτή είναι η μόνη που την ψάχνει..
Έχω μια βασική θέση: ο Κορνήλιος δεν θα ήταν τίποτα(ή το πολύ ένας διανοουμενίσκος της γραμμής, ή ακόμα κι ένας σοβαρός αστός διανοούμενος-πιθανότατα αντιδραστικός- τύπου ύστερου Λεφόρ, Αξελού, ή ακόμα και Χαϊντεγκερ)χωρίς τον Στίνα, το υπόλοιπο Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα, τον Λεφόρ, τον Γκιγιώμ, κλπ Χωρίς δηλαδή όλες τις κοινωνικές του σχέσεις, χωρίς όλο αυτόν τον πλούτο των συζητήσεων που έκανε η ομάδα εντός της, ή με άλλες ομάδες του εξωτερικού(υπάρχει ένα ενδιαφέρον σάιτ για την dunayevsaya στο διαδίκτυο, ψάξτε το να δείτε που βρήκε ο Κορνήλιος και το SouB, κάποιες ιδέες όπως την συνεχή πάλη των εργατών ενάντια στο καπιταλ. εργοστάσιο, τους άτυπους αγώνες τους, κλπ).
Κάτι άλλο σε σχέση με αυτό που ειπώθηκε για την σχέση ιδεών και πραγματικότητας. Συμφωνώ στο σημείο αυτό με τον "άλλο". Θέλω να σας δώσω ένα παράδειγμα για να το κάνω κάπως πιο κατανοητό αυτο που πιστεύω. Το προχθεσινό ακροατήριο ηταν γεμάτο από καθηγητές πανεπιστημίου, διάσημους δημοσιογράφους(του τύπου...), πρώην, γενικά αφεντικά, κλπ
Πως θα σας φαινόταν, αν υποθέσω ότι είστε φοιτητές, κάποιος από τους καθηγητές που ήρθαν να είναι δικός σας καθηγητής και να συμπεριφέρεται στην σχολή σας όπως ο κάθε άλλος καθηγητής("ρόλος του ειδικού", εξουσιαστική συμπεριφορά ειδικά σε σχέση με τις εξετάσεις, μη επιδεχόμενος οποιαδήποτε αμφισβήτηση, να τα παίρνει από εταιρείες για να κάνει προγράμματα ερευνητικά, κλπ)και ταυτόχρονα να υποστηρίζει τις καστοριαδικές ιδέες; Τι στάση θα κρατούσατε απέναντι του; Μήπως τελικά πρέπει να επικεντρώσετε στις κοινωνικές σχέσεις και πως αρθρώνονται με τα πράγματα που κουβαλάει ο καθένας μέσα στο κεφάλι του, κι όχι να χάνεται τον καιρό σας αποστηθίζοντας τον Κορνήλιο; Μήπως θα πρέπει να καταλάβετε πρώτα τα προβλήματα των διπλανών σας, τα πραγματικά προβλήματα όχι αυτά που φαινομενικά αντιλαμβάνεστε, και όχι να προσπαθείτε να τους διαδώσετε ιδέες που μπορεί να μην έχουν καμιά απολύτως χρησιμότητα/ νόημα για την καθημερινή τους ζωή;
Κάτι άλλο(εν συνόψει): δεν σας προβληματίζει το γεγονός ότι ο Κορνήλιος τα παράτησε από το 68 και μετά; Έχετε απαντήσει στο γιατί συνέβη αυτό(που τον κατέτρωγε σαν συνθήκη μέχρι πριν το θάνατο του), ή αρκείστε στην αιτιολογία ότι "πάλεψε από άλλη θέση και με άλλο τρόπο" μετά από αυτό; Όμως αν αρκείστε σε μια τέτοια αιτιολογία ετοιμάζεστε ήδη για πανεπιστημιακή καριέρα(που όπως γράφει στην διατριβή του για το SouB,ο γνωστός μπουρντικός, ο Κορνήλιος την μισούσε, όπως και τους ακαδημαϊκούς άλλωστε μέχρι τα μέσα του 60...).
Εν ολίγοις: το soub έγραψε κάποια σημαντικά πράγματα για την εποχη του από επαναστατική σκοπιά. Η εποχή αυτη πέρασε.Κάποια στοιχεία της μεθόδου, όπως και κάποια στοιχεία των ζητημάτων που επεξεργάστηκε, έχουν ακόμα νόημα. τα υπόλοιπα δεν έχουν κανένα παραπάνω νόημα από αυτά που είπε ο Μπακούνιν(κάτω το κράτος, κλπ), ο Μαρξ(κάτω η μισθωτή εργασία, κλπ), ο Ντεμπόρ(η τέχνη είναι νεκρή,κλπ),η Ρόζα(ζήτω τα εργ. συμβούλια,κλπ), και τόσοι άλλοι.
Αν το καταλάβουμε θα πάμε λίγο παρακάτω. Αν όχι θα αναμασάμε τον Κορνήλιο εσαεί και θα νομίζουμε ότι παράγουμε επαναστατικη θεωρία, ή ότι πάμε παρακάτω την σκέψη του(άλλη ματαιότητα κι αυτή...)
Για όλα αυτά χρειάζεται πάνω από όλα σεμνότητα. Σας υπενθυμίζω ότι το είχα ξαναγράψει αυτό, σε μια κριτική που σας είχα κάνει παλιότερα, την οποία είχατε απορρίψει αλαζονικά
ε.κ.

Anonymous said...

το -φαινομενικα- αξιοπεριεργο παντως ειναι οτι εσεις που κατηγορειτε απαντες τους "μαρξιστες" ως οπαδους δογματων και της "ορθοδοξιας" ειστε απιστευτα δογματικοι - οπως φαινεται και απο τα παραπανω σχολια, και απο τα κειμενα σας κλπ. απ'οτι καταλαβαινω -και δοξα τον αλλαχ, το εργο του Καστοριαδη το ξερω καλα- ολα τα κειμενα σας ειναι ειτε συνοψεις των αποψεων του ΚΚ είτε εφαρμόζουν το "δογμα" σε συγκεκριμενες καταστασεις.

υγ. αν εσεις ή ο "Ε.κ." μπορουσε να σκαναρει και να βαλει ονλάιν το "Δυναμικη του Καπιταλισμου" θα ημουν υπόχρεος.

Anonymous said...

Xaxa! ayto katalabes? Mprabo panta tetoia!

Synexise mono ayto exeis na peis? Mipos oti eimai kai praktoras? Xaxa!

Opos eipa ego perimeno kati perissotero...

Allos

Anonymous said...

Προσωπικά δεν έχω πρόβλημα αν παραμένει κάποιος μαρξιστής, ούτε αν αρνείται τη ριζοσπαστικότητα της σκέψης του Καστοριάδη. Μπορεί ο καθένας να πιστεύει ότι θέλει. Μπορώ κι εγώ να πιστεύω ό,τι θελώ υποθέτω.
Έχει πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι η γενναιότητα μερικών εξαντλείται στη δημοσίευση ανώνυμων σχολίων τα οποία δε μπαίνουν στον κόπο να μας πουν ποιες απόψες υποστηρίζουν οι ίδιοι. Είναι βέβαια παράδοξο να επικαλείται κανείς παλιότερα σχόλιά του ενόσω παραμένει ανώνυμος.
Επίσης, δε με ξενίζει η εμπάθεια μερικών ανθρώπων, μπορώ να πω μάλιστα ότι με χαροποιεί ιδιαίτερα η ένταση της εμπάθειάς τους. Είναι γνωστό από την ψυχανάλυση ότι η οξύτητα της αντίδρασης είναι ανάλογη με το μέγεθος του τραύματος το οποίο αγγίζεται.

Δε νομίζω ότι κανένας από τους παραπάνω με γνωρίζει αρκετά για να έχει το δικαίωμα να κρίνει την παιδεία μου. Πόσο μάλλον τη στιγμή που έχει εσχάτως αποκαλύψει την ποιότητα της δικής του. Γι' αυτό παρακαλώ να είστε πιο φειδωλοί και πιο προσεκτικοί στα λόγια σας και να μην καταχράσθε περαιτέρω τη φιλοξενία και την ανωνυμία που προσφέρει το μπλογκ σε ανθρώπους σαν κι εσάς.
Δε θεωρώ απαραίτητο να απαντήσω σε κάτι παραπάνω.

Anonymous said...

Μυρίζει εμπάθεια αυτή η σελίδα. Μαρξιστές που θυμήθηκαν κάπως αργά ότι είναι δελεαστική γι' αυτούς η ιδέα της αυτονομίας και αναζητούν συμμαχίες, αλλά βγαίνουν στην αντεπίθεση όταν βρίσκουν τοίχο. Δήθεν Καστοριαδικοί που θεωρούν ότι ο Καστοριάδης αποχωρεί ουσιαστικά από την πολιτική δράση το 1968. Ευγενείς Ελληνάρες (χαραγμένη στα πρόσωπά σας ήταν η άτιμη η ευγένεια) οι οποίοι θεωρούν αγενή τη δικαιολογημένη απάντηση στον τύπο που θεώρησε σκόπιμο να διακόψει τον Κέρτις στο τελευταίο κομμάτι της ομιλίας του (προφανώς για να κλέψει λίγη από τη δόξα που ΔΕΝ του αναλογεί), καπνίζουν, έχουν ανοιχτά τα κινητά τους, χτυπάνε τα καθίσματα, φεύγουν με θόρυβο στη μέση της εκδήλωσης. Γνώστες της γλώσσας, που έδειξαν στη διερμηνέα (καταχρηστικά εδώ, αν και ούτε αυτό το σεβαστήκατε, κουφάλες) ότι στην Ελλάδα γνωρίζουν άπταιστα αγγλικά και ελληνικά (αλλά αδυνατούν να συντάξουν ακόμη και την παραμικρή πρόταση, όταν παίρνουν το λόγο). Χαίρομαι που τα παιδιά της ομάδας κατάφεραν να αντεπεξέλθουν (έχω να τους προσάψω αρκετά, κυρίως για το οργανωτικό κομμάτι, αλλά θα το κάνω άλλη στιγμή, μιας και έχει πάει αλλού το θέμα) σε τόσο δύσκολες συνθήκες. Αν ήμουν στη θέση τους, σίγουρα θα σας είχα στείλει από εκεί που ήρθατε. Εκεί που σας παίρνει, κάνετε πόλεμο ή πετάτε υπονοούμενα (Αυτονομία ή Βαρβαρότητα, γνωστό βιβλιοπωλείο, κ.λπ.). Γιατί δεν κάνετε τα ίδια και στα αμφιθέατρα και στα καφενεία που συχνάζετε, ρε παλικάρια; Αλλά εκεί πρέπει να τα έχετε καλά με όλους. Είστε γνωστοί, έχετε φτιάξει κύκλο, δεν υπάρχει λόγος να κακοκαρδίζεστε. Λιγότερη έπαρση και εμπάθεια, παρακαλώ. Λίγος αναστοχασμός δεν έβλαψε ποτέ κανέναν...
Γ.

Anonymous said...

Φίλε alle έχω μπερδευτεί λίγο και στη τελευταία τοποθέτηση σου δεν έχω καταλάβει σε τι κ’ σε ποιόν αναφέρεσαι. Να συνεχίσω με τον φίλο, εσύ που για να μας κατηγορείς για έλλειψη πολιτικής κουλτούρας και παιδείας θα έχεις (αλλιώς δεν είχε νόημα να μας κατηγορήσεις) κι από τα δύο, να μας απαντήσεις για μια απεργία και δράση (που συμμετείχες) ή έστω για κάποιο αγώνα τον οποίο θεωρείς ριζοσπαστικό. Σε ξαναρώτησα περί αυτού παραπάνω αλλά απάντηση δεν πήρα.
«Λυπάμαι μόνο και στενοχωριέμαι όταν βλέπω ανθρώπους να επικαλούνται τον Καστοριάδη με τρόπο που θυμίζει μία νέα ακόμα ορθοδοξία.» Φίλε βα.αλ δεν νομίζω αν όντως είμαστε μια νέα ορθόδοξη σέκτα να μπαίναμε στο κόπο να κάνουμε αυτή την εκδήλωση και ακόμα περισσότερο να ζητούσαμε το σχολιασμό της από το κοινό. Θα αρκούμασταν στις βεβαιότητες και στην ασφάλεια της σέκτας και του δόγματός μας. Τώρα άμα κάποιος αποδώσει στον Καστοριάδη κάτι που ποτέ δεν είχε πεί ή γράψει και πούμε εμείς ότι δεν είναι έτσι δεν νομίζω να αποτελεί αποδεικτικό στοιχείο για ιδεολογική ορθοδοξία. Επίσης εσύ που έχεις απ ότι φαίνεται κάνει βουτιά στην πραγματικότητα άμα σου είναι εύκολο να την περιγράψεις περιληπτικά εν προκειμένω μπας και καταλάβω τι εννοείς. Για να δούμε και προσωπικά και ως ομάδα που έχουμε κάνει λάθος (ας πούμε σχηματικά) όσον αφορά την περιγραφή της πραγματικότητας ή άμα όντως είμαστε εκτός πραγματικότητας , θα βοηθούσε. (φοβάμαι ότι θα νομίζεις ότι έχω ειρωνικό ύφος , αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι αλήθεια).
Τώρα για τον φίλο Ε.κ. που μας προτρέπει «προσπαθήσετε να καταλάβετε τα προβλήματα των ανθρώπων που βρίσκονται καταρχήν δίπλα σας.» μάλλον κινούμενος στο στυλ του βα.αλ κι αυτός να τον ρωτήσω μιας και δεν μας λέει από μόνος του ποια είναι τα προβλήματα, ή τουλάχιστον ποια είναι τα προβλήματα που αυτός θεωρεί σημαντικά , έτσι ώστε να γίνει πιο γόνιμος ο διάλογος. Ή έτσι το αναφέρεις αυθαίρετα, έχει προβλήματα ο κόσμος, πεινάει.( η παραπάνω παρένθεση ισχύει και για σένα φίλε Ε.κ.)?
Τέλος να πώ και για τον canjeurs που απ ότι φαίνεται είναι υμνητής του αλλάχ προφανώς και των οπαδών του, (ιρακινή αντίσταση, χαμάς κλπ.) ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο να μας πεί την άποψη του για την κλειτοριδοεκτομή που πραγματοποιείται σε τέτοια θεοκρατικά καθεστώτα και αν νομίζει ότι το έργο του Καστοριάδη έχει κάποια θετική σχέση με τέτοια καθεστώτα ή γενικά με κάθε θρησκεία.

Anonymous said...

Kalos ok oyte ego exo tin anagki na apantiso se tipota, omos mia mikri episimnsi gia to yfos.

Epeitides xrisimopoiisa ena probokatoriko kai epithetiko yfos perissotero gia na sas po to eksis:

oti de ginetai na lete oti eiste aytonomoi kai dimokrates theoritika kai praktika na fereste os mi dimokrates akoma kai se osous einai akoma kai ethnikistes, marxistes i anarxikoi... Ta mesa dil. de diaxorizontai apo tous skopous.

Xrisimopoiontas opote ego ena tetoio yfos (opos eipa k parapano) sas eksanagkazo na apodeiksete stin praksi an tha prepei na apantisete se analogo yfos (pragma lathos politika) i na kratisete mia kalyteri k synepi politikoi stasi.

Kata ta legomena tou o Thanasis mou edose tin aisthisi oti ayto to syneiditopoiise opote den exo na po tipote parapano.

Kali synexeia tora se o,ti allo kanete apo do kai pera

Filika
Allos

Anonymous said...

Αυτά που κατάλαβα τα ξέρω καλύτερα ο ίδιος. Μαθήματα ηθικισμού και δημοκρατικότητας είμαστε διατεθειμένοι να δεχθούμε από όποιον μπορεί να τα δώσει και εσύ φίλε μου καθόλου δε με έχεις πείσει γι' αυτό. Στο μέλλον να είσαι προσεκτικότερος. Δεν έχουμε τίποτα άλλο να πούμε.

katerina said...

Μόλις πριν δέκα λεπτά είδα για πρώτη φορά το blog σας και κατ' επέκταση ενημερώθηκα ότι θα γινόταν εκδήλωση για τον Καστοριάδη. Ειλικρινά λυπαμαι. Θάθελα πολυ να είμαι εκεί. Από τα αντικρουόμενα σχόλια που διάαβσα αλλά και από τη δική σας τοποθέτηση δεν καλοκατάλαβα αν η εκδήλωση ήταν καλή ή όχι. Αν και για κάποια που θεωρεί ότι η Ανοδος της Ασημαντότητας είναι ένα απο τα ευαγγέλια του 20ου αιώνα, μικρή σημασία θα είχε αν η εκδήλωση ήταν άρτια. Θα "μύριζα" λίγο Καστοριάδη. Και αυτό θα έφτανε.

Anonymous said...

Προς Κατερίνα:]

Let the dogs sniff
They know

H. Jung

ΥΓ Η εκδήλωση ήταν καλή, είχε βέβαια και τα προβλήματά της. Οι περισσότερες παραπάνω (ανώνυμες στην πλειοψηφία τους) κριτικές πιάνονται από μερικά οργανωτικά ζητήματα για να χτυπήσουν εμπαθώς τον Καστοριάδη (επειδή έκανε κριτική στο Μαρξ) ή εμάς προσωπικά. Συμβαίνουν κι αυτά.

βα.αλ. said...

Μα το ζήτημα αγαπητέ δεν είναι να σου πω εγώ ή εμείς που κάνετε ή που δεν κάνετε λάθος. Να σου πω εκείνο ή το άλλο είναι σωστό. Το πρόβλημα είναι πως αντιλαμβάνεστε συνολικά το έργο του κάθε διανοήτή ή φιλοσόφου. Ας πούμε ο Μαρξ είναι ένας "σκέτος" φιλόσοφος ή είναι μία πτυχή του επαναστατικού κινήματος του 19ου αιώνα. Ο Καστοριάδης είναι ένας φιλόσοφος ή είναι μέρος του συνολικού κινήματος του Μάη του '68. Είναι τελικά ζήτημα ιστορικής αντίληψης.

Το ότι είστε μία ορθοδοξη σέκτα δεν έχει να κάνει με το αν βγάζετε αφίσες ή κάνετε εκδηλώσεις ή οτιδήποτε παρόμοιο. Όλοι τα κάνουν αυτά και δεν είναι αυτό κριτήριο ή μη της ορθοδοξίας.

Κριτήριο είναι το πως αντιμετωπίζεις το συνομιλητή σου, άσχετα με το τι δηλώνει ότι είναι πολιτικά. Σε αυτό δεν δείξατε και τα καλύτερα δείγματα εδω μέσα. Ένα "μα τον Αλλάχ" γάφει κάποιος και εσείς του απαντάτε με μια παράγραφο και το βγάζετε σχεδόν μουτζαχεντιν.

Κριτήριο είναι το αν έχετε ή όχι αυθεντίες. Και εσείς έχετε αυθεντίες, είτε το θέλετε είτε όχι. Αν δεν με απατά η μνήμη μου δεν έχω δει απο εσάς ενα κείμενο να λέει ας πούμε τι μαλακίες έλεγε ο Καστοριάδης για το τάδε ή το δείνα ζήτημα. Με απλά λόγια δεν σας έχω δει να κρίνεται έστω και στοιχειωδώς τον Καστ.

Η επαναστατική πολιτική δεν στήνεται ούτε με έντυπα μόνο ούτε με τα λόγια. Η επαναστατική πολιτική στήνεται στο πεζοδρόμιο, στους χώρους εργασίας, στις γειτονιές κλπ. Δεν με νοιάζει να μου πείτε τι κάνετε εκεί ή τι δεν κάνετε. Το νόημα είναι να κάνετε...

Δυστυχώς πάσχετε στο θέμα της διαφορετικής άποψης. Όταν ακούτε Μαρξ, ή κάποιον να δηλώνει αναρχικός το αντιμετωπίζεται απαξιώνοντας τον. Νομίζετε ότι η "πολιτική άποψη" είναι το θεμέλιο όλων των πραγματαων. Αλλά δεν είναι.

Δεν θυμάμαι που και πως αλλά κάποιος είχε πει ότι το πρόβλημα δεν είναι οι ιδέες αλλά οι οπαδοί τους. Όπως έχουν πει και οι καταστασιακοί τελικά το πρόβλημα είναι ΝΕΤΑ ΣΚΕΤΑ οι ΟΠΑΔΟΙ.

Και αυτό νομίζω ότι είναι το πρόβλημα σας.

Anonymous said...

Το να είναι κάποιος οπαδός ενός δόγματος σημαίνει ότι έχει θρησκευτική σχέση με ένα σύνολο κανόνων ή αντιλήψεων. Δεν ξέρω αν το προσεξαν όσοι είχαν παρευρεθεί στην εκδήλωση αλλά ένας απο την ομάδα είχε πει οτι ειναι ΕΠΗΡΕΑΣΜΕΝΟΙ απο την σκέψη του Καστοριάδη. Δεν αντιμετωπίζουν την "Φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας" ως ένα ιερό βιβλίο του τύπου "Τι να κάνουμε" ή "Η κατάχηση του επαναστάτη", δηλαδή δεν είναι "Καστοριαδιστές". Αυτό φάνηκε επίσης απο το γεγονός οτι έχουν συνεργαστεί και με την Οικολογική Παρέμβαση (που αποτελούσε τμήμα του Συριζα), οπότε δεν ισχύουν τα διάφορα περι ιδεολογικής καθαρότητας.
Κι απο την στγμή που δηλώνουν ότι είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν με αναρχικές ομάδες,κλπ σημαίνει ότι ανοίγονται και οτι δεν είναι κλεισμένοι στο "καβούκι" τους.
Σε αυτούς που μιλάνε περι έλλειψης δημοκρατικότητας και ανοχής διαφορετικών αντιλήψεων πιστεύω ότι
δεν τίθεται θέμα. Στην εκδήλωση δεν μίλησαν μόνο άτόμα που έχουν σχέση με τις ιδέες του Καστοριάδη (προφανώς και θα θυμάστε τον τύπο που μίλησε τουλάχιστον τρεις φορές αναφέροντας διάφορες εθνικιστικές αρλούμπες του στυλ ορθοδοξία uber alles χωρίς να του αφαιρέσει κανείς τον λόγο)...
Για μένα προσωπικά σημαντικό πρόβλημα αποτέλεσε το γεγονός ότι υπήρχε αυστηρό χρονικό περιθώριο απο την πλευρά του πανεπιστήμιου (άσυλο σου λέει μετά...) και δεν εξελίθχηκε ή συζήτηση όσο θα έπρεπε.Νομίζω πως αν είχαμε στην διάθεση μας περισσότερο χρόνο θα είχαν ακουστεί περισσότερες απόψεις και είχε γίνει επικοδομητικότερος διάλογος.

Περιττό να πω οτι δεν μου κάνει καθόλου εντύπωση στην χρονική περίοδο που διανύουμε το να θεωρείται πολιτική η κομματικοποίηση (με διάφορους τρόπους),ο ακτιβισμός και το lifestyle. Δυστυχώς όποιος έχει πολιτικές ανησυχίες σήμερα αντιμετωπίζεται ως "φιλόλογος" (χαρακτηρισμός που είχε πρωτοχρησιμοποιηθεί απο τον Λένιν σχετικά με τους αναρχικούς)

Anonymous said...

Χαίρομαι που ξεκίνησε εδώ η κουβέντα που θα έπρεπε να είχε γίνει στο Παιδαγωγικό. Δυστυχώς όμως αργήσατε, γιατί δε νομίζω ότι έχω να πω και πολλά. Θεωρώ εντελώς άστοχο να μας κατηγορείτε για δογματισμό, όταν εμείς οι ίδιοι αρχίσαμε δημόσια αυτοκριτική για το τι δεν πήγε καλά στην εκδήλωση. Γίνεται συχνά κάτι τέτοιο; Θα μπορούσαμε πολύ απλά να βγούμε να το παίζουμε αρχηγοί: «μαζέψαμε 150 άτομα», «σούπερ εκδήλωση» κλπ κλπ. Εσείς, που ούτε μιλήσατε στην εκδήλωση, έρχεστε να κάνετε τους καμπόσους ανωνύμως. Και το θεωρείτε αυτό δημοκρατικό. Μπράβο.

Μερικά σχόλια, συγκεντρωτικά, για να μην αρχίσει πάλι (με αφορμή τα ποστ του Θανάση) το τροπάρι περί «υπεροψίας», «έπαρσης» κλπ. Ξεκαθαρίζω ότι αυτή η κουβέντα δεν έχει νόημα. Είμαστε ανοιχτοί στην κριτική που προέρχεται από ανθρώπους που προσπαθούν να σκεφτούν κάτι καινούργιο, το οποίο εμείς αγνοούμε ή δε βλέπουμε. Αλλά το να καθόμαστε να απαντάμε στις –εμπαθείς πολύ συχνά- επιθέσεις μαρξιστών ή κρυπτομαρξιστών δεν είναι και ό,τι πιο παραγωγικό υπάρχει. Εν συντομία λοιπόν:

1) Καταρχήν το θεωρώ εντελώς αστείο να μας κάνουν κριτική περί ορθοδοξίας όλοι αυτοί που δεν έχουν ακόμα ξεπεράσει τους μεσσιανισμούς περί προλεταριάτου. Αυτό που λέτε εσείς ορθοδοξία είναι το ότι εμείς υπερασπιζόμαστε τις ιδέες του Καστοριάδη. Τόσο πολύ σας πειράζει πια αυτό;;;; Είμαστε με τον Καστοριάδη και το λέμε ανοιχτά. Θα πρέπει δηλαδή να μην το λέμε για να μην μας κατηγορήσετε για ορθοδοξία;; Περίεργα πράγματα. Τους έπιασε όλους ξαφνικά η ευαισθησία για το αν εμείς κάνουμε ή όχι κριτική στον Καστοριάδη... Αστεία πράματα. Όπως έλεγε ο Μπρετόν, «η αδιαλλαξία δεν είναι πια στη μόδα» (τσιτάτο). Σωστά, στην εποχή του γενικευμένου σχετικισμού που βάζουμε το πανκ μαζί με τους Καταστασιακούς, τον Φουκό, τον Χακίμ Μπέυ, τα μπάχαλα και τις μαγγανείες περί προλεταριάτου, η αδιαλλαξία και η σταθερότητα είναι δογματισμός, φασισμός, υπεροψία κλπ.

Διότι φυσικά εσάς σας βολεύει να μην προσυπογράφετε ρητά καμία θεωρία: μπορείτε να χτυπάτε όποιον θέλετε, χωρίς αυτός να μπορεί να σας ασκήσει κριτική. Διότι τόσην ώρα μας κάνετε κριτική για το ότι υποστηρίζουμε συνειδητά και ανοιχτά τον Καστοριάδη, όχι για κάποια συγκεκριμένη θέση μας. Με το να μη μας λέτε εσείς όμως τις καταβολές σας (κρυβόμενοι πίσω από σοφιστείες του τύπου «όλοι οι θεωρητικοί [άρα και αυτοί που είναι σημεία αναφοράς για εσάς] είναι μηδέν μπροστά στις μάζες»), δε μας δίνετε τη δυνατότητα να σας χτυπήσουμε με τον ίδιο τρόπο. Αν αυτό δεν είναι αυταρχικό και αντιδημοκρατικό, τότε τι είναι; Ε;

Το ξέρω ότι δε σας αρέσει που ο μαρξισμός –όπως τον αντιλαμβάνεστε εσείς- κονιορτοποιήθηκε απ’ τον Καστοριάδη. Δεν χρειάζεται όμως να κάνετε κι έτσι. Δε χρειάζεται να καταβάλλετε τόση προσπάθεια για να σπιλώσετε τον Καστοριάδη και τις ιδέες του. Επαναλαμβάνω ότι εμείς, μέσω του Καστοριάδη και του Στίνα, είμαστε –προσπαθούμε τουλάχιστον να είμαστε- συνεχιστές του επαναστατικού στοιχείου του μαρξισμού, αυτού που εσείς το θάβετε κάτω απ’ το φουκωικοκαταστασιακό σας jargon που δεν το καταλαβαίνει κανείς εκτός απ’ τους φίλους σας.

2) Επίσης η γνωστή κριτική: «μιλάτε φιλοσοφικά και δε βλέπετε την πραγματικότητα». Απ’ όσο ξέρω, είμαστε οι μόνοι –ή τουλάχιστον απ’ τους ελάχιστους- που προσπαθούμε να κάνουμε μια πρωτότυπη ανάλυση της σύγχρονης κοινωνίας, δίχως να αναμασάμε τα περί προλεταριάτου κλπ (όπως πχ ο Βααλ). Σ’ αυτό βασιζόμαστε στην ανάλυση του Καστοριάδη περί της ανόδου της ασημαντότητας όπως και στις αναλύσεις κοινωνιολόγων σαν τον Λιποβετσκι. Απ’ όσο ξέρω, δεν έχω δει κανέναν άλλο να παίρνει στα σοβαρά αυτές τις ιδέες. Παραπέμπω επίσης, ξανά, σε κείμενά μας όπως τα «Αυτονομία ή βαβραρότητα», «Η δημιουργικότητα στην εποχή του κενού» (όλα σε αυτό το μπλογκ) ή το δικό μου κείμενο στο πρώτο τεύχος του περιοδικού (για όσους το πήραν απ’ την εκδήλωση –για τους υπόλοιπους, θα κυκλοφορήσει από βδομάδα [ελπίζουμε]). Ας πούμε ότι εμείς αυταπατώμεθα. Νομίζετε όμως ότι έχετε αντιληφθεί εσείς τι τρέχει μέσα στη σύγχρονη κοινωνία, όταν κρίνετε τα πράγματα ακόμη με όρους προλεταριάτου; Ή νομίζετε εσείς ότι είστε ανοιχτοί στην κοινωνία όταν δε λέτε δημόσια, όχι μόνο τις καταβολές και τα σημεία αναφοράς σας, αλλά ούτε και το ίδιο σας το όνομα;;;

Και κάτι ακόμα: ειπώθηκε ότι στα κείμενά μας "απλώς εφαρμόζουμε τον Καστοριάδη". Αυτό το "απλώς" είναι μεγάλη παρανόηση. Αρκεί να δούμε, για παράδειγμα, πόσο διαφορετικε΄ς είναι οι θέσεις οι δικές μας, πχ, από αυτές του Τέρμιναλ, το οποίο δηλώνει κι αυτό ως βασική επιροή τον Καστοριάδη. θέλω να πω μ' αυτό ότι, δεδομένης της μη συμμετοχής του Καστοριάδη σε κάποια πολιτική ομάδα κατά την επεξεργασία της καθεαυτό φιλοσοφίας του, η "εφαρμογή" της δεν είναι κάτι αυτονόητο. Τουλάχιστον εμείς προσπαθούμε να κάνουμε κάτι προς τα εκεί. Εσείς αναμασάτε χρεοκοπημένες θεωρίες ή, με πιο σικ τρόπο, πετάτε στα σκουπίδια κάθε θεωρία και φιλοσοφία και γονατίζετε μπροστά στις "μάζες", στην "πραγματικότητα", στους "κοινωνικούς αγώνες" κλπ. Η τερατώδης κατάχρηση της 11ης θέσης βοηθά ιδιαιτέρως εν προκειμένω.

3) Το γιατί ο Καστοριάδης διέλυσε το S. ou. B. είναι ένα ζήτημα που μας έχει απασχολήσει βαθύτατα και βρίσκεται στη βάση των ιδεών που αναπτύσσουμε στα προαναφερθέντα κείμενα. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Καστοριάδης –κι αυτό είναι που είπε ο Ντέηβιντ προχθές- έψαχνε κόσμο να ξαναφτιάξει μια επαναστατική οργάνωση, αλλά δεν ευωδόθηκε η προσπάθεια. Εξάλλου, εγώ αναφέρθηκα ρητά σε αυτό στην εκδήλωση όταν μίλησα για την εξαφάνιση των «κοινωνικών ριζών του επαναστατικού προτάγματος». Δεν είδα κανέναν από σας να παίρνει θέση επί του ζητήματος

4) Ο Λευτέρης αναμασά τις γνωστές κοινοτοπίες (μαζί και ο Βαάλ) περί της δυνατότητας διαχωρισμού του έργου του Καστοριάδη σε «πρώιμο» και «ύστερο». Πρόκειται φυσικά για προσπάθεια συγκάλυψης των επαναστατικών συνεπειών της σκέψης του Καστοριάδη. Κεντρικό θέμα της ομιλίας του Ντέηβιντ ήταν ακριβώς η κατάδειξη του εσφαλμένου χαρακτήρα αυτού του τύπου των προσεγγίσεων. Το ίδιο ισχύει και για το κείμενό του που βρίσκεται στο πρώτο τεύχος του περιοδικού μας («Η διάζευξη “σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα” στο έργο του Καστοριάδη»). Δεν τοποθετούμαι, επειδή θα πάει αλλού η συζήτηση. Εξάλλου τα έχει πει ο Ντέηβιντ στα διάφορα κείμενά του. Να πω απλώς ότι η έτερη κοινοτοπία («ο Καστοριάδης ήταν απλά ένας διανοούμενος, όλα τα χρωστάει στον Στίνα») βασίζεται ακριβώς πάνω σε αυτή την πρώτη. Να πω επίσης ότι τα περί Dunayevskaya, C. L. R. James κλπ δεν περιμένουμε να μας τα μάθεις εσύ, αγαπητέ Λευτέρη, υπάρχουν ήδη σε κείμενο του περιοδικού μας (δε μας άνοιξες τα μάτια, όπως πιθανόν να νόμιζες). Θα ακολουθήσουν και άλλα σχετικά. Μεγάλη μανία να μειωθεί το επαναστατικό μέγεθος του Καστοριάδη.

5) Δε θα σχολιάσω τα περί της σύνθεσης του ακροατηρίου. Εμείς ακολουθούμε ΑΝΟΙΧΤΕΣ διαδικασίες κι έτσι έρχεται όποιος θέλει. Δεν κρυβόμαστε στα υπόγεια και στην ανωνυμία. Μαζί με τους καθηγητές και τους δημοσιογράφους υπήρχες κι εσύ, Λευτέρη, όπως και μέλη της ΑΚ, της Ελευθεριακής Παρέμβασης Φιλοσοφικής, της Περιεκτικής Δημοκρατίας, του Μαύρου Πιπεριού, της Πρωτοβουλίας Αυτόνομων Κέρκυρας, της παλιάς ομάδας Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα κλπ. Όλα αυτά βέβαια ούτε που τα αναφέρεις: κάποιος που δεν ήρθε στην εκδήλωση θα νομίζει ότι κάναμε τηλεοπτικό σόου, διαβάζοντας αυτά που γράφεις. Λίγη σοβαρότητα δε βλάπτει (και λίγη ΤΙΜΙΟΤΗΤΑ επίσης). Το ότι εσύ είσαι τόσο πολύ εμβαπτισμένος στο φαντασιακό της κυριαρχίας (κι έτσι βλέπεις μόνο εχθρούς παντού) δεν είναι δικό μας πρόβλημα. Οι απόψεις μας για το πανεπιστήμιο είναι γνωστές. Μπες στο μπλογκ και θα τις δεις. Αυτό δε μας εμποδίζει φυσικά να μιλάμε «με καθηγητές». Το πρόβλημά σου εσένα ξέρεις ποιο είναι; Ότι δίνεις στους ανθρώπους ταξικούς ρόλους, για να μπορείς να δικαιολογείς το μίσος και το φθόνο σου απέναντί τους: αυτός είναι «αστός», αυτός είναι «αφεντικό», αυτός είναι «διανοούμενος». Και μετά κατηγορείς εμάς για δογματισμό και υπεροψία…

6) Και για να τελειώνω: γιατί δε μας αφήνετε να κάνουμε τη δουλειά μας;; Ενοχλούμε κανέναν;; Τόσο πολύ σας προκαλούν δηλαδή οι ιδέες μας;; Αυτό είναι καλό δείγμα, αν κρίνω απ’ αυτά που –διαβάζοντας πίσω απ’ τις γραμμές- φαίνεται να υποστηρίζετε. Γιατί κατά τα άλλα, εμείς είμαστε ομάδα που έχουμε επαφές με πλήθος πρωτοβουλιών, απ’ όλα τα μήκη κύματος: από την Ομοσπονδία Αναρχικών Ελλάδας και τους Αντιρρησίες Συνείδησης, μέχρι την Αντιεθνικιστική Κίνηση, την Οικολογική Παρέμβαση, την Πρωτοβουλία Αυτόνομων Κέρκυρας κλπ. Θεωρητικές διαφωνίες ΔΕ μας εμποδίζουν να έχουμε πρακτική συνεργασία και κοινή δράση όπου χρειάζεται. Τα περί δογματισμού λοιπόν αλλού, όχι σ’ εμάς (αυτά για τον κύριο Βαάλ που λέει τα περί «πεζοδρομίων»). Επιτρέψτε μας να μην είμαστε ούτε αναρχικοί, ούτε μαρξιστές, ούτε καταστασιακοί, αλλά να εμπνεόμαστε απ’ τον Καστοριάδη. Εσάς δε σας αρέσει αυτό, αλλά τι να κάνουμε; Γι’ αυτό λοιπόν δεν έχει νόημα να συνεχιστεί αυτή η συζήτηση. Η κριτική σ’ αυτές τις ιδεολογίες έχει γίνει. Ό,τι ζωντανό και επαναστατικό έχει ο μαρξισμός κι ο αναρχισμός, το αυτόνομο δηλαδή στοιχείο τους, προσπαθούμε να το γονιμοποιούμε εμείς, ακολουθώντας τον Καστοριάδη, τον Στίνα, τη Ρόζα Λούξεμπουργκ. Εσείς απλώς σοδομίζετε τα πιο άγονα και γηρασμένα στοιχεία, τους φενακισμούς και τη γραφειοκρατική νοοτροπία –και μιλάτε και για επαφή με την πραγματικότητα... Ο καθένας κάνει τις επιλογές του.

7) Όποιος ενδιαφέρεται για τη «Δυναμική» μπορεί να απευθυνθεί. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι είμαστε υπερόπτες, φασίστες κλπ και ίσως σε δείρουμε, αλλά, αν δε σε πειράζει, μπορείς να στείλεις ένα email (με δική σου ευθύνη πάντοτε).


ΥΓ: Μη λες για «ευαγγέλια», Κατερίνα, γιατί θα σε πάρουν στενά κυριολεκτικά –μέχρι εκεί φτάνει η φαντασία τους- και θ’ αρχίσουν πάλι να λένε για ορθοδοξίες και δογματισμούς. Αρκετά μας έσουραν μέχρι τώρα =)

Anonymous said...

>Και για να τελειώνω:
>γιατί δε μας αφήνετε
>να κάνουμε τη δουλειά μας;;
>Τόσο πολύ σας προκαλούν
>δηλαδή οι ιδέες μας;;

οσο με αφορα, οχι καθολου δεν "ενοχλειτε", ισα ισα.
οι ιδεες σας δεν με "προκαλουν" καθολου, καθως μου ειναι γνωστες εδω και χρονια απο την πηγή τους.

αν με ενοχλει κατι ειναι οτι ο ΚΚ λειτουργεί στο "φαντασιακό" σας ως αυθεντία. αυτο αδέλφια βγάζει ματι.
μπορει και να κανω λαθος βεβαια.

εν πασει περιπτωσει θα περιμενω να δω ποτε/αν θα κανετε κριτικη σε κατι του καστοριαδη.

επειδη μεσω νετ, ανωνυμιας κλπ δε βγαινει συννενόηση το κοβω εδω για καποια αλλη στιγμη απο κοντα.

υγ. για το "μα τον αλλαχ".παλι καλα που δε μου δοσατε βιβλιογραφια για το πτου-κακα ισλαμ. αν δε κανω λαθος το imaginaireradical καποιου απο σας δεν ειναι? ε, δε θά μουν ενας βλακάκος και μισος αν τον κατηγορούσα για σεξισμό κλπ κλπ ενω ειναι προφανές οτι με τον κωλο που εχει φατσα καρτα κατι αλλο θελει να πει? χαλαρώστε ρε σεις. λαου λαου.

α, και επειδη παραπονεθηκατε οτι σας κανει εδω κριτικη ο καθενας χωρις να αναφερει τις δικες του καταβολες, εγω ειμαι (αναρχο-)κομμουνιστης. μου αρεσουν πολυ οι κροποτκιν, μαρξ, ΣήΒ, Καταστασιακοί, λουξεμπουργκ, ματτικ, παλιος νεγκρι και άλλοι.

Anonymous said...

Αφού συγχαρώ την ομάδα για την πρωτοβουλία να διοργανώσει την εκδήλωση,θα προσπαθήσω να κάνω μια αποτίμηση της,θα σχολιάσω κάποια προβλήματα που νομίζω οτι προέκυψαν και τέλος θα αναφερθώ στο ύφος αλλά και το περιεχόμενο που έχουν κάποια σχόλια στο παρόν ποστ.
1)Κατ' αρχήν να πώ οτι με εντυπωσίασε η μεγάλη προσέλευση του κόσμου και ιδίως των νέων ανθρώπων.
Αυτό δείχνει κατά την άποψη μου οτι υπάρχουν κοινωνικά τμήματα που ενδιαφέρονται για τα κοινά και κυρίως δείχνει οτι οι ιδέες του Καστοριάδη είναι ζωντανές και ενδιαφέρουν πολύ κόσμο(λαμβάνοντας πάντα υπ' όψιν την συγκεριμένη κοινωνική συγκυρία και ό,τι αυτή σημαίνει).Δεν νομίζω οτι η προσέλευση του κόσμου δείχνει την απήχηση τόσο της συγκεκριμένης ομάδας,(φάνηκε και απο την αυστηρή και μερικές φορές άδικη κριτική που γίνεται στην ομάδα στο παρόν ποστ αλλά και απο άλλες παλαιότερες συζητήσεις στο μπλόγκ) δείχνει περισσότερο την απήχηση των ιδεών του Καστοριάδη.Ακόμη και όσοι παραπάνω κριτικάρουν την ομάδα η κάποιες στάσεις του Καστοριάδη,γιατί ήρθαν να παρακολουθήσουν μια συζήτηση για τον Καστοριάδη,εαν δεν θεωρούσαν οτι κάτι έχουν να τους πούν οι ιδέες του και εαν αυτές οι ιδέες δεν έχουν ενα πραγματικό αντίκρυσμα σήμερα;Μόνο για να προβοκάρουν η για να εντοπίσουν πιθανά λάθη της ομάδας;Ε λοιπόν νομίζω οτι αυτοί ήταν-αν όντως υπήρχαν τέτοιοι-ελάχιστοι.Η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου ήρθε γιατι κάτι της λέει ο Καστοριάδης.Και το πιο ενθαρρυντικό είναι,οτι δεν επρόκειτο για μια ακαδημαικού τύπου
εκδήλωση,όπου κάποιοι ειδικοί θα ανέπτυσαν τις θεωρητικές τους απόψεις,αλλά για μια ανοιχτή συζήτηση με θέμα μάλιστα την πολιτική δράση και την προοπτική μιας επαναστατικής οργάνωσης σήμερα σε σχέση με το πρόταγμα αυτονομίας.
Δεν υποτιμώ καθόλου την μεγάλη συμμετοχή του κόσμου -αναφέρθηκε παραπάνω οτι έχει σημασία μόνο το ποιοτικό στοιχείο-διότι εν δυνάμει μπορεί να γίνει και ποιοτικό.Οτι οι ιδέες του Καστοριάδη στη σημερινή συγκυρία κινητοποιούν τόσο και ιδίως νέο κόσμο,το θεωρώ πολύ σημαντικό.
Ετσι,νομίζω οτι θα πρέπει ίσως η ομάδα να αναθεωρήσει την άποψη της,οτι υπάρχει απόλυτη πολιτική απάθεια σήμερα και κανεις δεν ενδιαφέρεται κλπ.
2)Ως προς το ποιοτικό στοιχείο του διαλόγου της εκδήλωσης.
Είναι αλήθεια οτι δεν υπήρξε γόνιμος διάλογος και μεγάλη συμμετοχή ως προς το θέμα που είχε αναγγελθεί ως θέμα της συζήτησης.Κυρίως συζητήθηκαν σε γενικώτερο πλαίσιο οι ιδέες του Καστοριάδη.Η άποψη μου είναι οτι επηρέασε καθοριστικά οτι έγινε η εισήγηση-ομιλία απο τον Curtis(πολύ ενδιαφέρουσα όσο την κατάλαβα,μια και τα αγγλικά μου δεν είναι πολύ καλά)και μάλιστα στα αγγλικά,πράγμα που κούρασε,εκνεύρισε και έκανε αρκετό κόσμο να αποχωρήσει απο την αρχή, νομίζοντας ίσως οτι θα πρέπει να υποστεί μια ακαδημαική εισήγηση και μάλιστα σε μια γλώσσα που πιθανώς δεν καταλάβαινε,και καθώς έβλεπε οτι η εισήγηση τραβάει σε μάκρος και μειώνεται ο χρόνος του διαλόγου.
Ισως αν δεν υπήρχε καθόλου εισήγηση ή αν αυτή είχε σαφώς πιο περιορισμένη διάρκεια(μισή ώρα και με μετάφραση συγχρόνως)να είχαν αποφευχθεί κάποιες εντάσεις και να υπήρχε περισσότερος χρόνος για διάλογο οπότε θα υπήρχαν ενδεχομένως και περισσότερες τοποθετήσεις.Προσωπικά π.χ νόμισα οτι είχα χρόνο να τοποθετηθώ και τελικά δεν τα κατάφερα.Βέβαια αυτό είχε να κάνει και με το λίγο χαοτικό που επικράτησε στο διάλογο.Ισως έπρεπε να μπεί ενα πλαίσιο διαλόγου που να αφορά το συγκεκριμένο θέμα.Οσο και αν τα παραπάνω φαίνονται μόνο οργανωτικής φύσης στοιχεία,νομίζω οτι επηρέασαν
την ποιότητα του διαλόγου.
Νομίζω οτι θα ενδιέφερε πολύ περισσότερο τον κόσμο που είχε προσέλθει στη συζήτηση(αν κρίνω και απο την σύνθεση του) αν άνοιγε τελικά μια συζήτηση για το θέμα που είχε αναγγελθεί και θα υπήρχε και συμμετοχή μεγαλύτερη και πιθανώς γόνιμος διάλογος.Το ότι δεν έγινε πιστεύω οτι είχε να κάνει κυρίως με το πλαίσιο συζήτησης που έλειπε.Θα φανεί σε επόμενες συζητήσεις αν πραγματοποιηθούν,αν είναι όντως έτσι.
Το οτι ο ίδιος ο κόσμος μόνος του δεν συντονίστηκε στο συγκεκριμένο θέμα και αναφέρθηκε γενικώς στις ιδέες του Καστοριάδη,ίσως να δείχνει οτι είναι πολύ πιο δύσκολο να συγκεκριμενοποιήσει κανείς και να επεξεργαστεί αυτές τις ιδέες στην προοπτική μιας επαναστατικής πολιτικής δράσης και οργάνωσης απο το να τις συζητάει σε ενα καθαρά θεωρητικό επίπεδο.Πάντως και απο τα μέλη της ομάδα δεν υπήρξε τοποθέτηση συγκεκριμένη στο θέμα(εννοώ και ως συμμετέχοντες ατομικά στη συζήτηση).
Πάντως ο διάλογος αν αφαιρέσεις μια δυό εξαιρέσεις(εκτός τόπου και χρόνου) κατά την γνώμη μου ήταν έστω και έτσι,αξιόλογος και δημιουργούσε ερεθίσματα για παραπέρα σκέψη.
3)Τα προβλήματα που εντόπισα και αναφέρθηκαν και κάποιοι συμμετέχοντες παραπάνω ήταν κυρίως οργανωτικές ελλείψεις και έλλειψη πλαισίου της συζήτησης.Δηλαδή μεγάλη διάρκεια της εισήγησης,χωρίς μετάφραση,περιορισμένος χρόνος για τον διάλογο ,έλλειψη πλαισίου της συζήτησης.Ολα αυτά τα εντόπισε και τα δέχεται άλλωστε και η ίδια η ομάδα οπότε δεν υπάρχει διαφωνία νομίζω στα θέματα αυτά.
Οσον αφορά την αγένεια κάποιου μέλους της ομάδας που αναφέρεται σε προηγούμενα πόστ,ή την
αγένεια του κυρίου που διέκοψε τον Curtis,είναι πράγματα που μπορούν να συμβούν σε μια ανοιχτή και ζωντανή συζήτηση,δεν νομίζω οτι έχουν τόση μεγάλη σημασία και βαρύτητα και απροσανατολίζουν τη συζήτηση απο πιο ουσιαστικά θέματα.Καλά κάνουν και τίθονται βέβαια,αλλά μην κολλήσουμε και εκεί.Αλλωστε και οι συμμετέχοντες στην εκδήλωση δεν χαρακτηριζόταν και απο γαλατική ευγένεια και ο μόνος αγενής ήταν το μέλος της οργάνωσης.Ε,και ως λαός γενικώς,δεν είμαστε και ο,τι πιο ευγενές και πολιτισμένο όσο και αν δεν μας αρέσει αυτό.
Οσον αφορά τον μη γόνιμο διάλογο, τουλάχιστον όσο θα θέλαμε,εκτός απο τα οργανωτικά και συντονιστικά που επηρέασαν νομίζω,όπως είπα και προηγουμένως, έχει να κάνει με την δυσκολία που έχουμε όλοι μας τελικώς να επεξεργαστούμε και να συγκεκριμενοποιήσουμε τις ιδέες αυτές στην πολιτική πρακτική και την καθημερινότητά μας.Και όσοι παραπάνω μέμφονται την ομάδα γιαυτό ή της καταλογίζουν αδυναμία να πεί κάτι περισσότερο απο τον Καστοριάδη,μήπως οι ίδιοι ή κάποιοι άλλοι έχουν να μας πούνε κάτι παραπάνω ή έχουν να προτείνουν πιο συγκεκριμένες επαναστατικές πολιτικές δράσεις που να έχουν σχέση με το επαναστατικό πρόταγμα της αυτονομίας στις μέρες μας;Και γιατί δεν το κάνουν;Ποιός τους εμπόδισε;
Δυστυχώς η αλήθεια είναι,οτι θέλει δουλειά και επιμονή και πάθος και επεξεργασία,και κανείς δεν κατέχει ούτε έτοιμες λύσεις ούτε καμιά θεωρία που να μας υποδεικνύει τι θα κάνουμε.
4)Θα αναφερθώ και λίγο σε ωρισμένα σχόλια.Το ύφος ωρισμένων σχολιαστών
δείχνει και εμπάθεια και έλλειψη επιχειρημάτων ουσίας.Λόγου χάρη το ζήτημα είναι αν το νοσοτρός είχε περισσότερο κόσμο η όχι;Η έπαρση που καταλογίζεται επίσης στην ομάδα,δεν βλέπω να λείπει και απο τους επικριτές της.Η δικαιολογία οτι δεν τοποθετήθηκε κάποιος ποστερ παραπάνω επειδή η σύνθεση του ακροατηρίου ήταν αυτη που ήταν(δεν εξηγεί ποιά) και δεν θα άξιζε τον κόπο,δείχνει κάτι παραπάνω απο έπαρση!
Οσον αφορά το περιεχόμενο των σχολίων,θα σταθώ σε ωρισμένα θέματα που θίγουν και νομίζουν έχουν κάποιο ενδιαφέρον.
Το να λες οτι ο Χάμπερμας π.χ είναι αντιδραστικός φιλόσοφος κατα την άποψη σου και να μπορείς να το στηρίξεις αυτό,δεν βλέπω γιατί είναι έπαρση η αγένεια η δημιουργεί αποστάσεις απο τους συνομιλητές σου.Αποψη του είναι.Αν κάποιος δεν συμφωνεί ας την αντικρούσει.
Το ίδιο θα έλεγα και για την κριτική που γίνεται στον Μαρξισμό,όσο έντονη και εαν είναι αυτή και σε όποια άλλη θεωρία.
Κάποιες έντονες εκφράσεις και αιχμηρές κριτικές βρίσκονται πρώτα απ' όλα στο έργο του ίδιου του Καστοριάδη,ο οποίος δεν χαρίζει κάστανα και έχει μια αιχμηρή και καθόλου λόγια και καθως πρέπει γλώσσα,και φυσικά στηρίζει τις απόψεις του με σοβαρά επιχειρήματα.
Δεν με ενόχλησε η έντονη υποστήριξη των ιδεών του Καστοριάδη απο την ομάδα.Η ανταλλαγή των ιδεών και η με πάθος και επιχειρήματα υποστήριξη τους όπως και η ριζική κριτική άλλων ιδεών,δεν έχει να κάνει με την ευγένεια και δεν δημιουργεί αποστάσεις,αρκεί να αναφέρεται στις ιδέες και όχι στα πρόσωπα.
Αυτό προυποθέτει βεβαίως και οτι είσαι ανοιχτός να συζητήσεις και όποια άλλη άποψη εκφραστεί έστω και εαν διαφωνείς ριζικά και δεν λογοκρίνεις κανέναν.
Δεν κατάλαβα να λογοκρίθηκε κανείς στη συζήτηση ούτε να θίχτηκε σε προσωπικό επίπεδο.Ισως κάποιες εκφράσεις υπερβολικές και κάποιες απολυτότητες να υπάρχουν σε κείμενα του παρόντος μπλόγκ.Στην συζήτηση της παρασκευής δεν τις εντόπισα πάντως.
Κλείνοντας,να επισημάνω οτι θεωρώ πολύ σημαντικό που έγινε η εκδήλωση,οτι επισημάνθηκαν κάποιες ελλείψεις και οργανωτικού και ουσιαστικού χαρακτήρα,και οτι είναι μια αρχή πιθανώς για ουσιαστικές και γόνιμες συζητήσεις.Αλλωστε η σύνδεση θεωρίας πράξης είναι που προάγει και την θεωρία.
Να συγχαρώ πάλι τα παιδιά που πήραν αυτη την πρωτοβουλία και πιστεύω οτι τα πήγαν πολύ καλά,παρά την μικρή τους εμπειρία,όπως οι ίδιοι λένε.

Anonymous said...

Προς τον φίλο flux imaginaire (του οποίου το σχόλιο είναι και το μόνο ως τώρα, μαζί με το πρώτο του Κώστα και αυτά του Άμμος, που έχει να πει κάτι σημαντικό τόσο για την εκδήλωση όσο και γενικότερα): Έχεις δίκιο ότι η προσέλευση του κόσμου πρέπει να χρεωθεί ως επί το πλείστον στο θέμα (στον Καστοριάδη) και όχι στην ομάδα. Εμείς μιλήσαμε για την προσέλευση ως ένδειξη μιας κάποιας απεύθυνσης, υπό την έννοια πως, ενώ εμείς είμαστε σχετικώς άγνωστοι, με λιγότερες διασυνδέσεις κλπ, η εκδήλωσή μας είχε πιο πολύ κόσμο και από του Κέντρου Ερευνών και –μάλλον- και απ’ του Νοσότρος. Κι εκεί το θέμα ήταν ο Καστοριάδης, γιατί όμως δεν υπήρξε τέτοια εντυπωσιακή προσέλευση; Προσοχή: δε θέλω να ευλογώ τα γένια μου –είναι και αρκετά-, απλώς προσπαθώ να ερμηνεύσω ένα, κατά γενική ομολογία, εντυπωσιακό φαινόμενο. Στην ερμηνεία μου αυτή κάνω μια σύνδεση με τον ολοένα και αυξανόμενο αριθμό των views και των απαντήσεων στο ερωτηματολόγιο του μπλογκ μας.

Να πω επίσης ότι μου άρεσε κι εμένα –και νομίζω ότι αυτό είναι και το πιο σημαντικό- που το κοινό συνίστατο κυρίως από νέους και γενικώς από άτομα πέραν των γνωστών προσώπων του Χώρου και των Εξαρχείων. Αυτό σημαίνει ότι ήρθε και κάποιος κόσμος που ίσως δεν είναι κυριαρχημένος απ’ τη γραφειοκρατική ιδεολογία του μαρξισμού και του αναρχισμού. Το κακό όμως είναι ότι δε μίλησε, ούτως ώστε να δούμε αν πράγματι ισχύει κάτι τέτοιο. Το κρίσιμο σημείο για το αν όντως ισχύει η κριτική σου στη θέση μας περί απάθειας και αν, στα πλαίσια αυτής της επαλήθευσης, η μαζική προσέλευση του κοινού αποτελεί όντως δείγμα ενθαρρυντικό, είναι το αν ο ίδιος κόσμος θα επανέλθει και σε άλλες εκδηλώσεις που σκοπεύουμε να οργανώσουμε (με καλύτερο τρόπο ελπίζουμε).

Με όλα τα άλλα που είπες συμφωνώ, τόσο με τα αρνητικά όσο και με τα θετικά. Με όλους αυτούς τους εμπαθείς που μας επιτίθενται εδώ και δυο μέρες είχαμε απελπιστεί: τόσο σκατά ήταν τελικά την Παρασκευή;; Γιατί αυτή η εντύπωση δίνεται σε κάποιον που δεν ήρθε και μπήκε απλά στο μπλογκ να μάθει τι έγινε.

Συμμερίζομαι απόλυτα την αναφορά σου στον τρόπο γραφής του Καστοριάδη!! Πέστα!! Γι’ αυτό αναφέρθηκα παραπάνω στο ύφος όλων των μεγάλων επαναστατών (ας δουν οι διάφοροι θιγμένοι τι λέει ο Μπερλίν στη βιογραφία του Μαρξ για τη μανία του να κάνει πολεμικές ή τι λέει ο Πάουλ Φρέλιχ για τη χαρά της Ρόζα Λούξεμπουργκ να επιτίθεται και να συντρίβει τους αντιπάλους της). Δυστυχώς στις μέρες μας όπου κυριαρχεί ο χυδαίος κακωσπρεπεισμός (comme il faux) κι η γενικευμένη αποστείρωση το πάθος κι ο φανατισμός θεωρούνται στοιχεία ολοκληρωτικά και δογματικά. Και δεν είναι τυχαίο ότι οι παραδοσιακοί «επαναστατικοί» κύκλοι πρωτοστατούν σ’ αυτό με τον πουριτανισμό τους.

Τέλος –το μόνο ίσως σημείο διαφωνίας μου- να πω ότι εγώ, σε ό,τι με αφορά, προσπάθησα να βάλω ένα πλαίσιο στη συζήτηση, με τις παρεμβάσεις μου, μιλώντας ευθύς εξαρχής για την ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ερωτήματος της οργάνωσης της δράσης βάσει των σύγχρονων κοινωνικών συνθηκών (αδρανοποίηση των «κοινωνικών ριζών του επαναστατικού προτάγματος») και προτείνοντας, δύο φορές, στα μέλη των άλλων οργανώσεων που ήταν παρόντα, να πουν τις σχετικές τους εμπειρίες και να ρίξουν ιδέες. Και ως μεταφραστής επίσης προέτρεψα αρκετές φορές τον Ντέηβιντ να μην απαντήσει εκτενώς σε ερωτήματα γνωστικού χαρακτήρα, προκειμένου να προωθηθούν πιο πολιτικά ζητήματα και ερωτήσεις.

Να πω τέλος ότι μια απ’ αυτές τις μέρες θα ανεβάσουμε το κείμενο της ομιλίας του Ντέηβιντ στ’ αγγλικά και ότι εν ευθέτω χρόνω –είμαστε και λίγοι και δεν τα προλαβαίνουμε όλα- θα ακολουθήσει και η μετάφρασή του.

Anonymous said...

Μιας κ καταφέραμε (ελπίζω) πλέον να συζητάμε αντί να τσακωνόμαστε ας πω κ γω την άποψη μου. Όσον αφορά την προσέλευση του κόσμου έχω την άποψη ότι η εκδήλωση της ΑήΒ είχε επιτυχία για τρείς λόγους (κάποιοι αναφέρθηκαν ήδη): 1) Οι ιδέες του Καστοριάδη όντως έχουν μεγαλύτερη απήχηση από αυτή που νομίζουμε οι περισσότεροι. 2) Το γεγονός ότι συνέπεσαν 3 εκδηλώσεις για τον Καστοριάδη μέσα σ’ενα μήνα βοήθησε. Όποτε κατέβαινα στο κέντρο όλο κ κάπου έβλεπα κάποια αφίσα είτε του Ιδρύματος Ερευνών, είτε των AήΒ κ κυρίως του Nosotros. Οι δύο εκδηλώσεις που προηγηθήκανε προετοιμάσανε το έδαφος κατα κάποιο τρόπο κ όποιος παρευρέθηκε κ στις τρεις εκδηλώσεις εύκολα μπορούσε να παρατηρήσει ότι ο κόσμος σταδιακά αυξανότανε. Πολύ θετικό. 3) Συγγνώμη για την λέξη που θα χρησιμοποιήσω κ δεν το λέω υποτιμητικά, αλλά τα παιδιά της ΑήΒ κάνανε καλό marketing, δηλαδή η εκδήλωση τους μέσω flyers, αφισών, διαδικτύου ή από στόμα σε στόμα, ακούστηκε. Προσωπικά ενώ γνώριζα που κ πότε θα γίνει δέχτηκα κ άλλα τρία ενημερωτικά τηλεφωνήματα από φίλους-ες/μελετητές του Καστοριάδη. Επίσης πολύ καλη η κίνηση σας να έχετε το τραπεζάκι σας στο ίδρυμα ερευνών, νομίζω ότι αρκετοί γνωρίσανε την ομάδα σας τότε.

Τώρα η άποψη μου σχετικά με μαρξισμό κ αναρχισμό (προς συζήτηση). Καταρχήν συμφωνώ με την κριτική του Καστοριάδη στα εν λόγω κινήματα/ιδεολογίες, φοβάμαι όμως ότι υπάρχει μία τάση να κατασκευάζουμε ιδεατους τύπους μαρξιστών κ αναρχικών κ να (κατα)κρίνουμε όσους επικαλούνται τις παραπάνω θεωρίες σύμφωνα με την κριτική του Καστοριάδη (μη με κατηγορήσετε για κρυπτο-μαρξισμο παρακαλώ, έναν προβληματισμό θέτω). Έτσι, ενώ ουσιαστική συζήτηση είναι σχεδόν αδύνατον να γίνει μεταξύ ενός που συμμερίζεται το πρόταγμα της αυτονομίας με μέλη της ΚΝΕ ή με lifestyle αναρχικούς, καθώς από ένα σήμειο κ έπειτα τα ‘αξιώματα’ του καθενός διαφέρουν παρασσάγγας (πχ στο θέμα της ιεραρχίας, της ορθοδοξίας, του κράτους, της βίας), δεν νομίζω ότι το ίδιο ισχύει με άτομα που ενώ αυτο-αποκαλούνται - κακώς κατα τη γνώμη μου - μαρξιστές, δεν ασπάζονται ούτε τον ιστορικό ντετερμινισμό του Μαρξ, ούτε τον συγκεντρωτικο ελιτισμό του Λενιν, σύμφωνούν με την κριτική στην γραφειοκρατία κ έχουν ώς ιστορικο-θεωρητικο υπόβαθρο την 18 μπρυμαιρ, το ‘κράτος κ επανάσταση’, την Λουξεμπουργκ, τον Πανεκουκ, τα εργατικά συμβούλια κ τον ελευθεριακό κομμουνισμού. Με τους τελευταίους νομίζω ότι συζήτηση ουσιαστική μπορεί να γίνει, ασχέτως με το αμά υπάρχουν διαφωνίες πάνω στη αντίληψη της ιστορίας ως δημιουργίας ή ως ‘πάλη των τάξεων’. Η άποψη μου είναι ότι υπάρχει μία ελευθεριακή συνιστώσα κ στον μαρξισμό κ στον αναρχισμό που βρίσκεται κοντά στο το πρόταγμα της αυτονομίας κ ίσως θα πρεπε να διευκρινίζουμε σε ποιούς αναρχικούς κ σε ποιούς μαρξιστές απευθύνεται η κριτική μας (sorry για το Α’ πλυθηντικό, απλώς συμμερίζομαι σε μεγάλο βαθμό τις απόψεις σας κ του Καστοριάδη). Όπως έγραψε κ ο Νίκος η εφαρμογή, κ θα πρόσθετα η ερμήνεια ή το με ποία στοιχεία θα συμφωνήσουμε κ θα επιλέξουμε για την δική μας θεώρηση των πραγμάτων, που προκύπτει από την καθάυτό φιλοσοφία του Καστοριάδη δεν είναι κάτι το αυτονόητο όπως φαίνεται κ από τις διαφορές μεταξύ ΑήΒ κ terminal...δεν ισχύει το ίδιο ισχύει κ με διανοητές όπως ο Μαρξ ή ο Μπακούνιν? Είναι άραγε μάταιο ή στερείται νοήματος το να διαχωρίζουμε μεταξύ ελευθεριακών κ γραφειοκρατικών μαρξιστών? Δεν έχω καταλάβει καλά πια είναι η άποψη σας επί του θέματος διότι ενώ ηδη στις απαντήσεις σας αναφέρεστε εν μέρει τιμητικά π.χ. στον επαναστατικό μαρξισμό, παράλληλα κάνετε λόγο για ‘γραφειοκρατική ιδεολογία του μαρξισμού κ του αναρχισμού’.

Φιλικά Κώστας,

ΥΓ. Ευχαριστούμε για την ομιλία που σκοπεύετε να ανεβάσετε, καλή συνέχεια κ καλό κουράγιο.

Anonymous said...

Ελπίζω να συνεχιστεί η κουβέντα σε αυτό το ύφος και επίπεδο όπως σωστά το επισήμανε ο φίλος Κώστας. Να πώ λίγο για τον φίλο canjeur ότι μπορεί να παρασύρθηκα από το έντονο ύφος (για να μην πώ καμιά άλλη λέξη) ορισμένων εδώ μέσα αλλά στην ουσία δεν αλλάζω την κριτική μου. Εντάξει μπορεί να το είπες για χιούμορ και εγώ να πιάστηκα από μια φράση, μπορεί. Από την απάντηση σου όμως φαίνεται ότι νομίζεις ότι εγώ (και κατ επέκταση εμείς μιάς και εσύ χρησιμοποίησες πρώτο πληθυντικό) πιστεύουμε ότι όλοι οι μουσουλμάνοι είναι κακοί οντολογικά κλπ.κλπ.. Δεν μπορώ να βρώ κάποιο απελευθερωτικό στοιχείο ούτε στο ισλάμ ούτε στον χριστιανισμό ούτε σε καμία θρησκεία μιας και τις θεωρώ ετερόνομα θεωρητικά σχήματα (εδώ μπορείς να με κατηγορήσεις για τσουβάλιασμα?). Επίσης είναι γεγονός ότι ας πούμε ο ισλαμικός πολιτισμός μπορεί να έχει και κάτι ωραίο όπως π.χ. η ισλαμική τέχνη της διακόσμησης με διάφορα μοτίβα από λουλούδια , το ίδιο ισχύει και για τους θρησκευτικούς πίνακες της Αναγέννησης. Άρα δεν λέω ότι ισλάμ=κακό απλώς είναι πάρα πολλά τα στοιχεία που βοηθάνε στο να πλησιάσεις κοντά σε αυτή την εξίσωση, χωρίς βέβαια το θέμα να είναι τόσο απλό. Την γνώμη σου για το ισλάμ και την σαρία σε ρώτησα εντέλει.
Φίλε Κώστα, καταρχήν ευχαριστούμε για τα καλά σου λόγια. Η προσέλευση του κόσμου ξεπέρασε κάθε προσδοκία μας και δεν το λέω πανηγυρίζοντας αλλά το λέω συμφωνώντας με την άποψη σου ότι ίσως τώρα περισσότερος κόσμος ενδιαφέρεται για τις ιδέες του Καστοριάδη. Όσον αφορά τον μαρξισμό και τον αναρχισμό προσωπικά μιλώντας αλλά και κατ επέκταση ως ένα βαθμό εκπροσωπώντας την ομάδα πιστεύω ότι στον μαρξισμό υπάρχουν 2 στοιχεία ένα επαναστατικό (διεθνισμός, 11η θέση κλπ.) και ένα συντηρητικό, γραφειοκρατικό (ντετερμινισμός, ορθοδοξία, μεσσιανισμός κλπ.) δυστυχώς νομίζω ότι έχει επικρατήσει το δεύτερο, θάβοντας παράλληλα τα όποια θετικά στοιχεία, η ελληνική αριστερά είναι ιδιάζουσα περίπτωση μιας και είναι βουτηγμένη στο θρησκευτικό,εθνικιστικό φαντασιακό. Επίσης θεωρώ/ουμε ότι μπορούμε να βρούμε στον αναρχισμό θετικά στοιχεία χωρίς όμως να παραβλέπουμε τα αρνητικά (κυρίως μεσσιανισμός, πίστη στην καλοσύνη της ανθρωπότητας κλπ.) Πάντως με ένα οπαδό του κκε ή ένα εαακίτη φοιτητοπατέρα δεν θα μπορέσει να υπάρξει ποτέ ουσιαστικός διάλογος κι αυτό νομίζω δεν αποτελεί υπερβολή. Τελειώνοντας νομίζω ότι η απάντηση του Curtis όταν τέθηκε η ερώτηση περί συνεργασίας με μαρξιστές είναι κατατοπιστική.

Anonymous said...

Συνεχίζοντας τους προβληματισμούς του Κώστα στο τελευταίο του ποστ, επεκτείνοντας τον Σέργιο και χωρίς να θέλω να προβοκάρω τη συζήτηση, ξεκινώ, λέγοντας ότι δεν είναι τυχαίο που έπρεπε να περάσουν 30 σχόλια για να αρχίσουμε επιτέλους να μιλάμε ήρεμα και σε λογικά πλαίσια: η συζήτηση ξεκίνησε με θέμα την εκδήλωση (με αφορμή την αρχική μας ανακοίνωση) με ένα σχόλιο του Κώστα, ενός άλλου παιδιού και του έτερου Κώστα (Άμμος). Ξαφνικά όμως, και στηριζόμενοι στην επιθετική κριτική του Ιάσονα, μπήκαν στη συζήτηση οι μαρξιστές τύπου Λευτέρη και Βαάλ που εξέτρεψαν τη συζήτηση, δημιουργώντας ένταση. Βασιζόμενοι στη δήθεν ή πραγματική μου αγένεια (προς τον αγανακτισμένο τύπο που διέκοψε και προς τον Σέρβο), προσπάθησαν να στηρίξουν τη θεωρία τους για την υποτιθέμενη δογματικότητα και έπαρση της ομάδας η οποία, όλως τυχαίως, προέρχεται απ’ το ότι υποστηρίζουμε ανοιχτά και συνειδητά («δογματικά») τις ιδέες του Καστοριάδη.

1) Φέρνω αυτό το παράδειγμα για να στηρίξω την άποψή μου για τη σχέση αυτονομίας από τη μια πλευρά και μαρξισμού/αναρχισμού απ’ την άλλη. Για εμάς ο μαρξισμός κι ο αναρχισμός, ως γεννήματα της καπιταλιστικής κοινωνίας, είναι θεωρίες αντινομικές, που περιλαμβάνουν δύο εντελώς αντιφατικά μεταξύ τους στοιχεία: ένα επαναστατικό και αυτόνομο και ένα αντιδραστικό/ετερόνομο/καπιταλιστικό. Όσο κι αν εκ πρώτης όψεως υπάρχει μια διαφοροποίηση, η ανάλυση του Καστοριάδη για τον μαρξισμό ισχύει και για τον αναρχισμό. Όλα τα ελευθεριακά στοιχεία που περιγράφεις, Κώστα, είναι κομμάτια της επαναστατικής πλευράς αυτών των θεωριών/κινημάτων και εννοείται ότι τα προσυπογράφουμε (γι’ αυτό είπα πιο πάνω ότι, τρόπον τινά, εμείς συνεχίζουμε τον επαναστατικό μαρξισμό και αναρχισμό). Εννοείται επίσης ότι έχουμε περιθώρια προσέγγισης, επαφών και συνεργασίες με ομάδες που εμπνέονται απ’ αυτά τα στοιχεία (ανέφερα παραπάνω, δύο φορές νομίζω, τις συνεργασίες μας με ομάδες αναρχικές και ελευθεριακά αριστερές). Το θέμα όμως είναι ότι υπάρχει κι η ανάποδη πλευρά: ακόμη κι όταν δε γίνονται παραδεκτά, τα αντιδραστικά στοιχεία του μαρξισμού και του αναρχισμού παρεισφρύουν και συνήθως επικρατούν στη δράση ακόμη και ελευθεριακών ή αντιιεραρχικών ομάδων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η τάση που εκφράζεται απ’ τον Λευτέρη και τον Βαάλ: κρυψίνοια, κλείσιμο στον εαυτό μας, απόρριψη της θεωρητικής σκέψης ως «αστικής», παραγοντικές μέθοδοι, εμμονή με ξεπερασμένα σχήματα, πομπώδης γλώσσα γεμάτη κενά περιεχομένου σλόγκανς κλπ.

Ένα παράδειγμα θα φέρω μόνο και περιμένω την άποψή σου, αν κάνω λάθος. Νομίζω ότι εν προκειμένω φαίνεται καθαρά η σημασία της επαναστατικής θεωρίας, το γεγονός δηλαδή ότι τα «μαρξιστής», «καστοριαδικός» κλπ δεν είναι απλές ταμπέλες (απλές ταμπέλες συνήθως προτιμούν να τις θεωρούν οι συντηρητικά σκεπτόμενοι, προκειμένου να αποφεύγουν να δώσουν λόγο για τις απαρχαιωμένες ιδέες τους): είπες ότι δεν έχει και πολλή σημασία να κολλάμε στις διαφορές μεταξύ εκφράσεων όπως «η ιστορία είναι ταξική πάλη» και «η ιστορία είναι δημιουργία» (το παράδειγμα είναι εύστοχο, καθώς η ανάλυση του Κιβωτίου –στου οποίου τη σύνταξη συμμετείχε ο Λευτέρης αν δεν κάνω λάθος και του οποίου τις αναλύσεις προσυπογράφει κι ο Βαάλ, αφού έχει το σχετικό λινκ στο μπλογκ του- μιλάει ακριβώς για την ιστορία ιδωμένη υπό τη δυναμική σκοπιά των «ταξικών ανταγωνισμών»). Αν σε αντιλαμβάνομαι σωστά, εννοείς μ’ αυτό ότι και στις δύο περιπτώσεις γίνεται μια προσπάθεια να σπάσει ο ντετερμινισμός και να αναδειχθεί το «δυναμικό» ή «συγκρουσιακό» στοιχείο της ιστορίας. Αυτό είναι σωστό σ’ ένα πρώτο επίπεδο. Το λάθος όμως ξεκινά άμα μείνουμε εδώ και δεν πάμε παρακάτω. Διότι αν απλώς παπαγαλίζουμε ότι «η ιστορία είναι η ιστορία της ταξικής πάλης», αυτό σημαίνει ότι μέσα σε κάθε κοινωνία θα υπάρχουν, εξορισμού, ταξικοί αγώνες. Αυτή περίπου είναι και η ανάλυση του Κιβωτίου και κάθε άλλου μαρξιστή. Αυτό όμως είναι μεγάλος φενακισμός γιατί μας κρύβει ακριβώς τη δημιουργικότητα της ιστορίας: το γεγονός δηλαδή πως υπάρχουν κοινωνίες σαν τη σημερινή, όπου ΔΕΝ υπάρχει κανενός είδους πάλη ή ανταγωνισμός. Εμείς ακριβώς ως εμπνεόμενοι απ’ τον Καστοριάδη, προσπαθούμε να δούμε τι το καινούργιο φέρνει σήμερα στο φως η ιστορία (βλ. τις αναλύσεις μας περί ασημαντότητας, βαρβαρότητας κλπ). Κι αυτό είναι δυνατό μόνο αν έχουμε κατά νου ότι η ιστορία εγκυμονεί το καινούργιο. Το να πούμε ότι η ιστορία δε λειτουργεί ντετερμινιστικά, αλλά «συγκρουσιακά» είναι ένα πρώτο βήμα (η συστηματοποίηση των επαναστατικών στοιχείων του μαρξισμού στην κριτική της οικονομίας που ξεκινά ο Καστοριάδης στη «Δυναμική του καπιταλισμού»). Παραμένει όμως ανολοκλήρωτο και φενακιστικό αν δεν κάνουμε και το επόμενο βήμα: αν δεν πούμε δηλαδή ότι η συγκρουσιακότητα της ιστορίας δεν είναι αυτή των ταξικών ανταγωνισμών, αλλά αυτή μεταξύ του θεσμίζοντος και του θεμσμισμένου. Αν δεν πούμε εν ολίγοις ότι η ιστορία είναι δημιουργία. Αυτό όμως ελάχιστοι το παραδέχονται πραγματικά και αληθινά. Γι’ αυτό έχει βγει αυτή η τσαρλατανική «θεωρία» που υποστηρίζει ότι μπορούμε να χωρίσουμε τον Καστοριάδη σε μια «πρώιμη» και σε μια «ύστερη» φάση (την υποστηρίζουν ο Φωτόπουλος και οι εργατιστές σε στυλ Κιβώτιο, Μητροπολιτικά Συμβούλια κλπ): προκειμένου να συγκαλυφθεί το γεγονός ότι η δουλειά που ξεκινά με τη «Δυναμική του καπιταλισμού» (και στην πραγματικότητα ήδη με την ιδέα που ήθελε να ανατπύξει ο Καστοριάδης στο διδακτορικό του αλλά και με την κριτική του όχι μόνο στην επίσημη τροτσκιστική γραμμή περί της ΕΣΣΔ αλλά και στην τάση Μπάρναμ-Σάχτμαν) ολοκληρώνεται και παίρνει το νόημά της με τις αναλύσεις της Φαντασιακής θέσμισης και των υπόλοιπων «ύστερων» κειμένων.

2) Περί της εκδήλωσης. Έχεις δίκιο γι’ αυτά που λες περί «μάρκετινγκ». Κάναμε πολύ κόπο για να κοινοποιήσουμε την εκδήλωση όσο το δυνατόν περισσότερο. Επιμένω εν προκειμένω για να δείξω το εξής: υπάρχει κι εδώ μια εντελώς «πρακτική» διαφορά μεταξύ αυτονομίας και αντιδραστικού μαρξισμού/αναρχισμού η οποία όμως καταδεικνύει βαθιά θεωρητικά χάσματα. Εμείς στείλαμε ανακοινώσεις της εκδήλωσης στις εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς, βάλαμε flyers στα κεντρικά βιβλιοπωλεία, κολλήσαμε αφίσες σε καφετέριες, πανεπιστήμια και βιβλιοπωλεία, είχαμε τραπεζάκι στο Κέντρο Ερευνών και δεν περιοριστήκαμε επουδενί σε μια αφισοκόλληση στα Εξάρχεια. Αυτό το κάναμε, ακολουθώντας την πεποίθησή μας ότι απευθυνόμαστε στο σύνολο της κοινωνίας (με εξαίρεση, εννοείται, ένα μικρό 5% που δε νομίζουμε ότι θα ακολουθήσει ποτέ μια πιθανή επανάσταση) όπως επίσης και ότι, αν και μηχανισμοί κατά βάση δημαγωγικοί, τα ΜΜΕ είναι ανθρώπινα δημιουργήματα, μιας ημιαυτόνομης μάλιστα κοινωνίας, και ως εκ τούτου δεν είναι μπλοκ από μάρμαρο ή μπετόν αρμέ που δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν για δημοκρατικούς σκοπούς. Η κλασική όμως αναρχική ή κιβωτιακή στάση εν προκειμένω ποια θα ήταν; Την είπε ο Λευτέρης παραπάνω: «η εκδήλωσή σας είχε καθηγητές και δημοσιογράφους». Το πανεπιστήμιο ή τα ΜΜΕ είναι απλά «γρανάζια του συστήματος», «ιδεολογικοί μηχανισμοί» (=Αλτουσέρ δηλαδή καθαρός σταλινισμός) κλπ και άρα αρκεί να κάνουμε μια εκδήλωση με τους γνωστούς μας, κρυμμένοι στην ανωνυμία, για να έρθει η κοινωνική αλλαγή. Βλέπεις εδώ πώς οι φενακισμοί περί «προαπαγάνδας», «διαμεσολάβησης» και «θεάματος» δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να θεοποιούν τη γραφειοκρατία και τον καπιταλισμό και να τους παρουσιάζουν ως ανίκητους Λεβιάθαν. Τι πιο βολικό για το σύστημα;;

Χαρακτηριστικό το εξής φαιδρό: το Τέρμιναλ (που είναι και πολύ πιο «καστοριαδικό» απ’ τα Κιβώτια) διαφωνούσε κάθετα μαζί μας που στέλνουμε προκηρύξεις μας και δημοσιεύονται στην Ελευθεροτυπία, με το σκεπτικό πως «στην Ελευθεροτυπία γίνονται εργατικά ατυχήματα» και πως «η Ελευθεροτυπία είναι καπιταλιστική επιχείρηση». Εμείς ανταπαντήσαμε ότι η Ελευθεροτυπία και οι εφημερίδες γενικώς (όπως επίσης και τα βιβλία, τα CD, τα DVD και όλες γενικώς οι «υλικές» μορφές πνευματικών δημιουργημάτων) είναι όντα διφυή που δε μπορούν να περισταλούν απλώς και μόνο στην εμπορευματική τους πτυχή. Μια εφημερίδα είναι καπιταλιστική επιχείρηση, αλλά το προϊόν που πουλά είναι ένας χώρος διακίνησης ιδεών και πληροφοριών. Το ότι τα πιεστήριά της μπορεί να είναι κάτεργα δεν αναιρεί την πιθανή –και εν προκειμένω πραγματική: 3 φορές μας έχει δημοσιεύσει) δημοκρατικότητα του περιεχομένου της, όπως και το ότι ο εκδοτικός οίκος Seuil μπορεί να κακομεταχειρίζεται τους εργαζομένους του δε σημαίνει ότι ο Καστοριάδης είναι πράκτορας του καπιταλισμού και των μεγαλοεκδοτών. Πρόκειται για αστειότητες πρώτου μεγέθους, οι οποίες όμως έχουν τεράστιο και βαθιά αντιδραστικό πολιτικό ρόλο. Επειδή παραγνωρίζουν το ότι η ιστορία είναι μη καθορισμένη και δημιουργική και ότι, ακριβώς λόγω αυτής της συνθήκης, οι καπιταλιστικοί θεσμοί δεν είναι μονοσήμαντοι αλλά μπλεγμένοι και με στοιχεία αυτόνομα (τουλάχιστον μερικοί απ’ αυτούς) ή αλλοιωμένοι και διαβρωμένοι από τους εργατικούς και λοιπούς αγώνες (αυτά που λέγαμε προηγουμένως περί «δυναμικής» αντίληψης της ιστορίας), πιστεύουν ότι –στην καλύτερη περίπτωση- δεν έχει νόημα να συμμετέχουμε σ’ αυτούς. Έτσι όμως, σε μια εποχή έκλειψης των αγώνων όπως η σημερινή, αφήνουν τους θεσμούς να γραφειοκρατικοποιούνται όλο και περισσότερο, δίχως να έχουν καμία αντίσταση να αντιμετωπίσουν. Με αυτό τον τρόπο στοιχειώδεις κατακτήσεις σιγά σιγά θα εξαφανιστούν: με το να απορρίπτουμε, πχ, το πανεπιστήμιο υπό το σκεπτικό πως είναι «ιδεολογικός μηχανισμός», το αφήνουμε έρμαιο στα χέρια των καπιταλιστών και των γραφειοκρατών. Με το να μην πηγαίνουμε να πιέζουμε να μας δίνουν, με νόμιμο τρόπο (κι όχι μέσω γραφειοκρατικών ομάδων πίεσης όπως οι παρατάξεις ή οι αναρχικές ομάδες και τα στέκια), αίθουσες για τις εκδηλώσεις μας, το άσυλο και η ακαδημαϊκή ελευθερία σιγά σιγά θα καταργηθούν.

Ιδού που καταλήγουν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, ακόμη και οι πιο «ελευθεριακά» αναρχομαρξιστικές προσεγγίσεις. Σε ό,τι με αφορά, νομίζω ότι αυτή η κατάσταση δικαιολογεί τη σφοδρότητα της κριτικής μας απέναντί τους. Χωρίς σε καμία περίπτωση να παραγνωρίζω την παρατήρησή σου (δεν είναι όλοι οι «μαρξιστές» σταλινικοί και λενινιστές), δε με κάνει να αλλάζω άποψη για τον απλούστατο λόγο ότι κι εγώ βάσει αυτής ενεργούσα (και ενεργώ), προσπαθώντας να προσεγγίσω πιο δημοκρατικά σκεπτόμενους αναρχικούς και μαρξιστές, αλλά, δυστυχώς, στις περισσότερες των περιπτώσεων, το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό. Η γραφειοκρατική ιδεολογία έχει εισχωρήσει σχεδόν παντού. Αναμένω με ενδιαφέρον την άποψή σου.

Anonymous said...

Μια διευκρίνηση: στο δεύτερο μέρος του τελευταίου μου σχολίου γράφω ότι τα ΜΜΕ είναι δημιουργίες μιας ημιαυτόνομης κοινωνίας. Εν προκειμένω αναφέρομαι στις εφημερίδες και όχι στην τηλεόραση. Ως εκ τούτου, η "ημιαυτόνομη" κοινωνία (ή, καλύτερα, "κοινωνία διαρρηγμένης ετερονομίας") είναι η δυτική Νεωτερικότητα.

Anonymous said...

Καταρχήν να πω κι εγώ πως ήταν πολύ καλή κίνηση να καλέσετε τον κ. Curtis να μας μιλήσει για το εργο του Κ. Τον Curtis όπως και τον Κ. τους γνωρίζω από το Πανεπιστήμιο μέσω κάποιων καθηγητών μου.

Βέβαια, το έργο του Κ. δεν το γνωρίζω πολύ καλά (έχω διαβάσει μόνο κάποια από τα πιο φιλοσοφικά του γραπτά), αλλά από την πρώτη στιγμή με γοήτευσε η σκέψη του.

Στην εκδήλωση δυστυχώς παρόλο που ήρθα χρειάστηκε να φύγω από νωρίς (λόγο κάποιας υποχρέωσης) οπότε δεν μπόρεσα να ακούσω όλη την εισήγηση του κ. Curtis. Από το λίγο που άκουσα πάντως τη βρήκα ενδιαφέρουσα. Για να είμαι πάντως απόλυτα ειλικρινής μαζί σας ούτε κι εγώ άκουσα, μετά όταν ρώτησα να μάθω πως πήγε, και τα καλύτερα λόγια για την έκβαση της εκδήλωσης από κάποιους γνωστούς μου και φίλους που κάθησαν ως το τέλος. Αν κατάλαβα καλά υπήρξε για κάποιους σημαντικό πρόβλημα με τη μετάφραση για όσους δε γνώριζαν τη γλώσσα (εγώ πάλι δεν είχα πρόβλημα όσο άκουσα πάνω εκεί), αλλά κυρίως με την όλη οργάνωση (μικρός χρόνος για συζήτησ, δεν έγινε κάποια εισήγηση εισαγωγική από την ομάδα...) και κάποιες ατυχείς εκφράσεις κάποιου μέλους σας (αν κατάλαβα καλά)που τις χρεώθηκε όμως τελικά όλη η ομάδα (αυτό φαίνεται μάλλον και από τα παραπάνω σχόλια, αλλά ίσως να είναι άδικο για όλα τα παιδιά).

Εγώ βέβαια πάλι πάνω σε αυτά δεν έχω να πω το παραμικρό γιατί σίγουρα θα ήμουν πολύ χειρότερη αν είχα να αντιμετωπίσω ένα ολόκληρω αμφιθέατρο.

Όπως και να έχει πάντως είναι πολύ καλό να γίνονται εκδηλώσεις για τη σκέψη του Κ. και θα μου άρεσε αν κάνετε άλλη εκδήλωση να επικεντρώσετε και σε άλλες θεωρητικές πτυχές της σκέψης του.

Επίσης εμένα θα μου άρεσε (ταπεινή μου γνώμη) να καλέσετε και άλλους που έχουν ασχοληθεί ενδελεχώς με το έργο του Κ. και να οργανώσετε ένα είδος στρογγυλής τραπέζης -όπως είχε κάνει και το Γαλλικό Ινστιτούτο σε κάποιες εκδηλώσεις φέρνοντας γάλλους διανοουμένους.


Περιμένω με ανυπομονησία την απομαγνητοφώνηση της εισήγησης για να τη διαβασω ολοκληρωμένα και ελπίζω να την ανεβάσετε και εδώ.

Ε.Ν.

Anonymous said...

>Δεν μπορώ να βρώ
>κάποιο απελευθερωτικό
>στοιχείο ούτε στο ισλάμ
>ούτε στον χριστιανισμό
>ούτε σε καμία θρησκεία
>μιας και τις θεωρώ
>ετερόνομα θεωρητικά σχήματα.
>(εδώ μπορείς να με
>κατηγορήσεις για τσουβάλιασμα?


οχι βεβαια, συμφωνουμε. δες τωρα το παραδοξο: αν ξεκινησεις πχ. εσυ να τη συζητηση περι ισλαμ κλπ, θα πεις ("καστοριαδικως") οτι ειναι μια εκ των ετερονομων θεσμισεων, με τον ταδε αστερισμο φαντασιακων σημασιων, τη δεινα ιστορικη διαδρομη κλπ. εγω θα ξεκινουσα με το "η κριτικη της θρησκειας ειναι προϋπόθεση για καθε κριτική" και τα υπολοιπα. ενδιαφερον οτι παρα τις προφανεις διαφορες, αμφοτεροι τρόποι πηγαζουν (εν μερει) απο τον Φώγιερμπαχ.


>Επίσης είναι γεγονός
>ότι ας πούμε ο ισλαμικός
>πολιτισμός μπορεί να έχει
>και κάτι ωραίο
>όπως π.χ. η ισλαμική τέχνη
>της διακόσμησης με διάφορα
>μοτίβα από λουλούδια

και βεβαιως ειναι στο χερι μας να τον βεβηλωσουμε :)

τεσπα, αυτα απο μενα.

αφιερωμένο:
http://youtube.com/watch?v=YIjFAtLzKv8


και κατι τελευταιο:

νικος (α ή β)
>Για εμάς ο μαρξισμός
>κι ο αναρχισμός,
>ως γεννήματα της
>καπιταλιστικής κοινωνίας,
>είναι θεωρίες αντινομικές,
>που περιλαμβάνουν
>δύο εντελώς αντιφατικά
>μεταξύ τους στοιχεία

το αυτό ισχύει ντε φάκτο και για τον Κορνήλιο και την θεωρία του - θεωρία δημιουργημένη μεσα σε ενα συγκεκριμενο ιστορικο χωροχρόνο, απο άτομο συγκεκριμένο κλπ κλπ. ή μήπως ειναι το προταγμα της αυτονομιας ετσι οπως εκτιθεται στο καστοριαδικο corpus ελευθερο απο καπιταλιστικες (ή αν θελετε, ετερόνομες) φαντασιακές σημασίες?

Anonymous said...

Προς canjeurs: άποψή μου είναι ότι, σε σχέση τουλάχιστον με τον μαρξισμό και τον αναρχισμό, η φιλοσοφία του Καστοριάδη δεν είναι μολυσμένη από καπιταλιστικά και ετερόνομα στοιχεία για τον απλούστατο λόγο ότι ο Καστοριάδης αντελίφθη τον κίνδυνο και προσπάθησε να προτατευτεί. Ή, αν προτιμάς, τα όποια τέτοιου είδους στοιχεία (που εγώ δεν έχω βρει ακόμη κάποιο, αλλά αν έχεις εντοπίσει εσύ μπορείς φυσικά να το υποδείξεις και να το κριτικάρεις [μιλώ σοβαρά, δεν ειρωνεύομαι]), δε συνιστούν θεμελιώδες της γνώρισμα (όπως στον αναρχισμό και τον μαρξισμό που τους κόβουν στη μέση και συνιστούν το ήμισή τους).

Μίλώ σκόπιμα περί "φιλοσοφίας" του Καστοριάδη και όχι περί προτάγματος της αυτονομίας, διότι -πέραν του ότι το "πρόταγμα της αυτονομίας" δεν είναι δημιουργία του Καστοριάδη, αλλά υπάρχει ήδη απ' την αρχαία ελλάδα- δεν έχουμε δει μέχρι τώρα να εμπνέει αυτή η φιλοσοφία κάοποια σχετική επαναστατική παράδοση -όπως έκαναν ο μαρξισμός κι ο αναρχισμός-, ούτως ώστε να μπορούμε να την κρίνουμε και "στην πράξη". Βέβαια, με αφορμή την εκδήλωσή μας, τα περισσότερα απ' τα παραπάνω σχόλια την έχουν καταδικάσει στο πρόσωπο της ομάδας μας, αλλά ας είναι (και όλα αυτά επειδή είπα μια κουβέντα παραπάνω στον τύπο που διέκοψε).

Anonymous said...

Canjeurs, όπως είναι γνωστό από το έργο του Καστοριάδη, το κοινωνικο-ιστορικό περιβάλλον δεν καθορίζει απόλυτα τη δημιουργική δραστηριότητα ούτε της κοινωνίας ούτε του ατόμου. Γι' αυτό, επειδή η ανθρώπινη ψυχή είναι ανάδυση παραστάσεων ex nihilo, και επειδή το φαντασιακό μιας κοινωνίας είναι επίσης ανάδυση σημασιών μη αναγώγιμων, ο Καστοριάδης, απ' όσο γνωρίζω εγώ -και γνωρίζω αρκετά καλά, ας μου συγχωρηθεί από τον εισαγγελέα της έδρας η έπαρση- δεν αναπαράγει τις καπιταλιστικές σημασίες. Αντιθέτως τους ασκεί οξεία κριτική. Ο Μαρξ, όπως και ο αναρχισμός -τολμώ να πω στο σύνολό του, αλλά χωράει πολλή συζήτηση γι' αυτό λόγω της ανομοιογένειάς του- αναπαράγουν καπιταλιστικές σημασίες όχι επειδή αναπτύχθηκαν στο συγκεκριμένο κοινωνικοιστορικό πλαίσιο, αλλά πολύ απλά επειδή το κάνουν. Αν ίσχυαν όσα προϋποθέτει η "ερμηνεία" του canjeurs δε θα υπήρχε η δυνατότητα ανάδυσης του καινούργιου στην ιστορία, δε θα υπήρχαν οι επαναστάσεις, το εργατικό κίνημα κλπ. Οι κίνδυνοι "ερμηνειών" όπως αυτή είναι δυνατοί όσο παραμένουμε καθηλωμένοι στα παραδοσιακά σχήματα "εξήγησης" της ιστορίας, δηλαδή στον ιστορικισμό με τις διάφορες αποχρώσεις του (σχηματικά: Αυγουστίνος, Τυργκώ, Κοντ, Καντ, Χέγκελ, Μαρξ κλπ) και κυρίως η εγελομαρξιστική διαλεκτική.

Όσον αφορά την κριτική στον Καστοριάδη: δεν έχουμε καμία κάψα να κάνουμε κριτική στον Καστοριάδη, δεν έχουμε αφιερώσει τη ζωή μας στο να βρούμε αν ήταν αρκετά επαναστάτης για τα μέτρα μας. Δεν είμαστε η επιτροπή αγιοποιήσεων του Βατικανού, κι ούτε θέλουμε να γίνουμε. Τα έχω γράψει παραπάνω. Δεν έχω συναντήσει ως τώρα καμία σημαντική κριτική της θεωρίας του Καστοριάδη, καμία κριτική που να τον ξεπερνάει. Όλες οι συνολικές, σε βάθος κριτικές προέρχονται από την παραδοσιακή σκέψη (Χάμπερμας, Μπούκτσιν κ.α.), την οποία κατά τη γνώμη μου, ο Καστοριάδης ξεπερνάει. Ασφαλώς σε επιμέρους σημεία έχουν γίνει κριτικές παρατηρήσεις, αλλά αυτές είναι μέσα (mesa) από το καστοριαδικό πλαίσιο. Αναφέρομαι στα όσα γράφει ο Νίκος Ηλιόπουλος, ο Βαγγέλης Βανταράκης, ο Γεράσιμος Χαριτόπουλος κ.α. Η κριτική του πρώτου είναι βάσιμη σε μεγάλο βαθμό, του δεύτερου σε ένα σημείο, ενώ με του τρίτου έχω διαφορετική εκτίμηση. Αλλά αυτά είναι απλά σημεία που άφησε αδιαυκρίνιστα ο Καστοριάδης ή παραλήψεις και όχι συνολική, σε βάθος κριτική. Υπάρχουν και κριτικές οι οποίες είναι λανθασμένες και άστοχες όπως του Ράντη (δογματική), του Αλεξανδρίδη (αν και μερικά ερωτήματα που τίθενται είναι καίρια, έχει δοθεί απάντηση από τον Καστοριάδη). Σε κάθε περίπτωση, αν κάποιος έχει να κάνει σοβαρή κριτική ή να απαντήσει στα ερωτήματα που έχει θέσει ο Καστοριάδης στην παραδοσιακή φιλοσοφία, εδώ είμαστε να ακούσουμε. Αν πάλι ο Χρήστος ο Ζαμπούνης θέλει να παραδόσει μαθήματα savoir vivre και να μας κουνήσει το δάχτυλο επικριτικά, τι να πω. Πάντως νομίζω ότι δεν υπερβάλλω όταν θεωρώ ότι πολλοί πιάστηκαν από τις ατέλειες της εκδήλωσης για να βγάλουν τη χολή τους για ανθρώπους άσχετους με την ομάδα ("γνωστό βιβλιοπωλείο" - γιατί δεν πηγαίνετε να τα πείτε στον βιβλιοπώλη;), για εμάς προσωπικά (λες και μας γνωρίζουν), αλλά κυρίως για τον Καστοριάδη που τόλμησε να θίξει την παραδοσιακή συντηρητική ιδεολογία - την ιδεολογία του πρωσικού Κράτους, για να πάμε ως την εποχή του Μαρξ, τον οποίο υποτιμούν τόσο ορισμένοι εκπροσωπώντας τον.

Anonymous said...

Νίκο κ Σέργιο ευχαριστώ για τις απαντήσεις σας. Στα περισσότερα που γράψατε με βρίσκεται σύμφωνω κ σχεδόν με ανακούφιση διάβασα ότι προσπαθήσατε να χρησιμοποιήσετε κι άλλα μέσα πέρα από την αφισοκόλληση κ το διαδύκτιο, αναγνωρίζοντας το εν δυνάμει δημοκρατικό στοιχείο σε θεσμούς κ μέσα ενημέρωσης των σύγχρονων κοινωνιών. Είναι αλήθεια οτι αναρχικός χώρος στην ελλάδα έχει καταλήξει να είναι ένας μικρό-κοσμος που αυτο-αποκλείεται από την υπόλοιπη κονωνία κ οι δραστηριότητες του περιορίζονται σε κλειστές κ αυτο-αναφορικές συνελεύσεις κ πορείες. Όπως καταλαβαίνω από τις επαφές κ τις εμπειρίες σας με μαρξιστικές/αναρχικές/’καστοριαδικές’ ομάδες είδατε τις θεωρητικές σας διαφωνίες να αποκτούν σάρκα κ οστά κ με καλύπτει η πρόθεση σας να αντιμετωπίζεται δημοκρατικά μαρξιστές ή αναρχικούς που διατίθενται να θέσουν υπο αμφισβήτηση κ αναθεωρήση τις απόψεις τους. Η δική μου εμπειρία κ επαφή με αυτοαποκαλούμενους μη-ντετερμινιστικούς μαρξιστές έχει υπάρξει πιο θετική, καθώς θεωρούσα ότι μια συμφωνία πάνω στον σκοπό κ τα μέσα (που στην ουσία θα πρεπει να είναι ταυτόσημα, πχ η δημιουργία μιας αυτόνομης κοινωνίας μέσω αμεσο-δημοκρατικών πολιτικών οργάνων) θα υπερσκίαζε οντολογικές κ επιστημολογικές διαφορές, αν κ δεν ξέρω τί στάση θα κρατούσαν αν τους πίεζα παραπάνω ή αν ερχόταν η στιγμή να παρθεί μια απόφαση, όπως στην δική σας περίπτωση. Τώρα, όσον αφορά τον ζήτημα ‘ταξικής πάλης’ κ ‘θεσμισμένης-θεσμίζουσας κοινωνίας’, σαφώς κ είμαι της άποψης ότι μέσω του ‘σχήματος’ του Καστοριάδη μια πολύ πιο πλούσια κ έγγυρη διαυγαση της ιστορίας κ του παρόντος είναι εφικτή. Κ αυτό διότι παραγόντες που αδυνατεί να συλλάβει η παραδοσιακή σκέψη - π.χ. η δημιουργία θεσμών που δεν συνεπάγονται ούτε λογικά ούτε συνδυαστικά από την κατάσταση της οικονομία, την ταξική πάλη ή από οτιδήποτε άλλο προϋπάρχον εν γένει- γίνονται θεωρητικώς αντιληπτοί. Επίσης αν σε κάποια στιγμή της ιστορίας ένας θεσμικός μετασχηματισμός συντελεστει μέσω της σύγκρουσης κοινωνικών ταξεων, το σχήμα ‘θεσμισμένη-θεσμίζουσας’ φαντασιακού/κοινωνίας είναι ικανό να τον συλλάβει, ενω η ταξική ανάλυση αδυνατεί μπροστά σε ριζικούς μετασχηματισμούς σχετικούς πχ με τον ρόλο της γυναίκας στην κονωνία ή την σχέση παιδιού-γονέα στην οικογένεια (το πολύ-πολύ τους ανάγει σε αλλαγές στις οικονομικές δομες....).
Σχετικά με τη θέση ότι δεν υπάχει πάλη/ανταγωνισμός στη σύγχρονη κοινωνία νομίζω ότι διαφωνώ. Έχω την άποψη ότι υπάρχει ανταγωνισμός αλλά με καμία επαναστατική προοπτική, ως επί το πλείστον μέσα στα ολιγαρχικά πλαίσια αντιπροσώπευσης που διαμορφώνεται η συγχρονη «πολιτική»...κ σίγουρα όχι στην καθημερινότητα. Ας πάρουμε την ευρώπη για παράδειγμα 1) στο πολιτικο-οικονομικό επίπεδο (ο διαχωρισμός σε επίπεδα γίνεται για αναλυτικούς σκοπούς κ μόνο) υπάρχει από τα μέσα του 80, υπό συνθήκες παγκοσμιοποίησης, μέχρι κ σήμερα, μία σύγκρουση κοινωνικών δυνάμεων, ή μάλλον των υποτιθέμενων αντιπροσώπων τους, σχέτικά με το καπιταλιστικό μοντέλο/πολιτική που θα ακολουθούσαν οι χώρες τις ευρωπαικής ένωσης. Βusiness lobbies, εργατικά συνδικάτα, ΜΚΟ, «««πολιτικοι»»»» κ κόμματα που εν μέρει είχαν διαφορετική καπιταλιστική παράδοση κ βαθμό κοινωνικής πρόνοιας στις χώρες τους (σκανδιναβικά, αγγλο-σαξονικά, μεσογειακά, «ηπειρωτικά») στην ουσία τσακώνονταν αν η Ευρωπαϊκη ένωση θα έπρεπε να είναι νεο-φιλελευθερη, νεο-μερκαντιλιστική ή νεο-κεϋνσιανή (κοινωνικό κράτος/μοντέλο κτλ). Νομίζω ότι σε μεγάλο βαθμό αυτή ιδεολογική σύγκρουση αντικατοπτρίζει συμφέροντα ‘υπερ-εθνικού’ κεφαλαίου (νεοφιλελευθερισμός), εθνικού κεφαλαίου (νεο-μερκαντιλισμός) κ μη προνομιούχων εισοδηματικών στρωμάτων (κοινωνικό μοντέλο) κ ότι σαυτό το επίπεδο η ταξική ανάλυση είναι γόνιμη (ίσως όμως κ αδιάφορη από μία επαναστατική σκοπιά όπως κ ανίκανη να συλλάβει οτιδήποτε μη αναγώγιμο σ'αυτήν). 2) Σύγκρουση στο θέμα της (εθνικής...) ταυτότητας, χαρακτηριστική η άνοδος δεξιών κομμάτων, της ξενοφοβίας, του μεταναστευτικού προβλήματος κ έκδοση βιβλίων τύπου ‘ποιοι είμαστε’ του Hundington. κ 3) Σύγκρουση σχετική με την παγκόσμια οικολογική καταστροφή. Όσο ευτελής κ απατηλή μας φαίνεται (κ είναι) αυτή η «παλη των αντιπροσώπων», δεν είναι παρά όλα αυτά μια μορφή ‘σύγκρουσης’, έστω' κυριαρχούμενη από το φαντασιακό της αντιπροσώπευσης κ του ρεφορμισμού? Μήπως λοιπόν ο χαρακτηρισμός αυτης της κατάσταση ως γενικευμευνου κονφορμισμού ή πολιτική απάθειας δεν αντικατοπτρίζει επαρκώς την πολιτική κατάσταση των σύγχρονων ευρωπαϊκών κοινωνιών. Αυτά για την ώρα, όπως είπα κ πριν προβληματισμούς μου θέτω κ μέσω του διαλόγου προσπαθώ να ανακαλύψω και γω τις απόψεις μου.

Φιλικά,
Κώστας

Anonymous said...

Κώστα, να πω καταρχήν ότι συμφωνώ απόλυτα με τον τρόπο με τον οποίο τοποθετείσαι («προβληματισμούς μου θέτω κ μέσω του διαλόγου προσπαθώ να ανακαλύψω και γω τις απόψεις μου»): κι εγώ αυτό κάνω, αλλά και ως ομάδα αυτό προσπαθούμε να κάνουμε είτε με τα σχόλια του μπλογκ είτε μέσω της εκδήλωσης, αλλά, όπως το χουμε πει, το feedback είναι ανύπαρκτο. Και είναι πρόβλημα αυτό, γιατί είμαστε μόνο 5-6 άνθρωποι, αν βάλεις και τους πιο περιφερειακούς, κι έτσι οι ιδέες μας είναι λίγο πολύ δεδομένες. Οπότε η δημιουργική κριτική είναι όχι μόνο ευπρόσδεκτη, αλλά και ευκταία.

1) Να πω καταρχήν ότι για εμάς είναι αυτονόητα όλα αυτά τα ζητήματα περί ΜΜΕ και επίσημων θεσμών. Προερχόμαστε σχεδόν όλοι από τον αναρχισμό, οπότε τα έχουμε φάει στη μάπα με το κουτάλι όλα αυτά τα αστεία ταμπού του Χώρου. Ίσως γι’ αυτό να ‘μαστε και τόσο αυστηροί. Εμείς προσπαθούμε με κάθε ευκαιρία να απευθυνόμαστε σε «δημοκρατικές» ή φιλελεύθερες –από την άποψη, κυρίως, της πολιτικής δημοσίευσης που ακολουθούν- εφημερίδες με άρθρα ή ανακοινώσεις μας. Απ’ ό,τι έχει δείξει η εμπειρία, τουλάχιστον η Ελευθεροτυπία είναι άψογη. Μια φορά μόνο δε μας δημοσίευσαν, λόγω μεγέθους (μας ενημέρωσαν όμως). Αν μάλιστα λάβεις ως δεδομένο ότι και άλλες εφημερίδες (πχ Ποντίκι) δημοσιεύουν και νέα, προκηρύξεις και άλλα σχετικά με τον Χώρο, είναι εντελώς μυθολογικό να υποστηρίζουν οι διάφοροι τα περί «διαμεσολάβησης» κλπ. Έφερα πριν το παράδειγμα του Τέρμιναλ, ως πιο κοντινού μας (εννοώ της ομάδας με το «μας», αλλά εν προκειμένω μπορεί να περιλάβει κι εσένα). Μπορώ να αναφέρω και το Μαύρο Πιπέρι: σε μια συζήτησή μας, πρόσφατα (και αφού είχαν συμμετάσχει και στη συζήτηση με το Τέρμιναλ που προανέφερα), όπου τους λέγαμε τις εμπειρίες μας με την Ελευθεροτυπία και το τι κατόρθωμα και θετικό βήμα το θεωρήσαν τα μέλη του Le faire pensant στο Παρίσι το γεγονός πως μας έχει δημοδιεύσει 3 φορές (τις 2 σε σαββατιάτικο φύλλο), επέμεναν ότι αυτοί ξέρουν περιπτώσεις όπου έχουν «λογοκριθεί κείμενα» κλπ. Νομίζω ότι όλα αυτά είναι για να διατηρούν το μύθο του Χώρου και για να δικαιώνουν την υποκουλτούρα των Εξαρχείων (γιατί νομίζεις ότι τα περιοδικά του Χώρου δεν έχουν επώνυμα και ατομικά άρθρα; Προφανώς επειδή πιστεύουν ότι τους κυνηγάει το κράτος). Εμείς αντίθετα ακολουθούμε εντελώς διαφορετική πολιτική. Πρόσφατα μάλιστα δώσαμε και βιντεοσυνέντευξη στο πολιτικό blog που θα ανέβει σύντομα. Μάλιστα έφερα σε επαφή με τα παιδιά απ’ το blog και ένα μέλος της Ομοσπονδίας Αναρχικών απ’ την Αθήνα, μήπως κάνουν κι αυτοί το ίδιο. Είναι ένας καλός δρόμος για το άνοιγμα στην κοινωνία. Γι’ αυτό και η εκδήλωσή μας είχε τόσο πολύ και τόσο διαφορετικό μεταξύ του κόσμο.

2) Σχετικά τώρα με τα πιο θεωρητικά ζητήματα. Σωστά αντιλαμβάνεσαι τη διαφορά μεταξύ του σχήματος της ταξικής πάλης απ’ τη μια μεριά και του θεσμισμένου-θεσμίζοντος απ’ την άλλη ως διαφορά που έγκειται ότι το δεύτερο σχήμα περιλαμβάνει το πρώτο όχι όμως και τούμπαλιν. Υπάρχει όμως και μια βαθύτερη διαφορά, η οποία γίνεται αντιληπτή μόνο αν παραδεχθούμε την ύπαρξη του φαντασιακού στοιχείου (δες εδώ πως το πράγμα μας πάει από μόνο του σε καθαρά φιλοσοφικές και οντολογικές περιοχές): πρόκειται για το επίπεδο της παραστασιακής καινοτομίας στην αντίστιξή του προς αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε στοιχειώδη κινητικότητα της κοινωνίας και του ανθρώπινου όντος γενικά. Τι εννοώ; Από τη στιγμή που είναι ον φαντασίας και φαντασιακού και άρα μη καθορισμένος βιολογικά, ο άνθρωπος –ως κοινωνία εν προκειμένω- δε μπορεί ποτέ να παραλύσει εντελώς. Κατά συνέπεια, όταν μιλάμε για ολική απάθεια, δεν αναφερόμαστε σ’ αυτό το επίπεδο: δεν εννοούμε δηλαδή ότι οι άνθρωποι έχουν γίνει ζόμπις ή ρομπότ. Η διαπίστωσή μας αναφέρεται στο επίπεδο της παράστασης, δηλαδή στο επίπεδο της καθεαυτό καινοτομίας: απάθεια υπό την έννοια πως έχει παραλύσει η δυνατότητα αμφισβήτησης και ανάδυσης του καινούργιου (της θεσμίζουσας κοινωνίας) σε όλους τους τομείς, έστω και στην υπόρρητη και συγκαλυμμένη μορφή της, όπως γινόταν στα πλαίσια της παραδοσιακής ετερονομίας. Οι αγώνες που αναφέρεις φυσικά και υπάρχουν (αν και στα περί ακροδεξιάς διαφωνώ), αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει απάθεια: πρόκειται κυρίως για διαχειριστικού επιπέδου ζητήματα, δεν έχουμε αμφισβήτηση της κοινωνικής τάξης και αυτόνομη δράση των ανθρώπων. Δεν έχουμε ούτε καν ρητή και συνειδητή παλινδρόμηση προς μια νέα μορφή ετερονομίας. Έχουμε απλώς ένα κενό, μέσα στο οποίο οι λιγότερο κυνικοί παλεύουν να σώσουν ό,τι έχει απομείνει. Η μεγάλη μάζα της κοινωνίας όμως παραμένει εντελώς αδιάφορη (όπως σωστά το λες, πρόκειται για αγώνες μεταξύ lobbies, ΜΚΟ, συνδικάτων, γραφειοκρατών κλπ: όλοι αυτοί όμως δεν αντιπροσωπεύουν παρά ελάχιστους ανθρώπους). Και όχι μόνο από πολιτικής απόψεως: αδιαφορεί γενικώς για τα πάντα, για οτιδήποτε πέραν των μικροδιασκεδάσεων και των μικροπροβλημάτων της καθημερινότητάς της (όπως οι ήρωες των σήριαλς). Υπάρχει τέλμα σε όλα τα πεδία, όχι μόνο στην πολιτική: η πολιτική απάθεια συνδέεται βαθύτατα με την πολιτιστική στειρότητα που κυριαρχεί σήμερα. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι «δεν κινείται τίποτα», αν πάρουμε την έκφραση αυστηρά κυριολεκτικά. Εν ολίγοις, όπως το έλεγε ο Καστοριάδης (ο οποίος κάγχαζε με την ιδέα του «τέλους της ιστορίας»), η κοινωνία δεν είναι νεκρή (μάλιστα, θα προσέθετα εγώ, η κοινωνία δε μπορεί ποτέ να είναι νεκρή, αν ερμηνεύσουμε το θάνατο ως εξάλειψη κάθε μορφής στοιχειώδους αυθορμητισμού). Η κριτική μου στην ιδέα ότι υπάρχουν σήμερα αγώνες έχει να κάνει α) με το ότι οι αγώνες που υπάρχουν δεν είναι συνεκτικοί, δεν εκφράζουν δηλαδή κάποιο λίγο ως πολύ σαφές και συνεκτικό πρόταγμα που αμφισβητεί την κοινωνική θέσμιση (όπως πχ παλιότερα το εργατικό κίνημα ή μεμονομένες περιπτώσεις σήμερα σαν τους Ζαπατίστας ή την Οαχάκα, οι οποίες εν τούτοις, όχι τυχαία, είναι αποκομμένες και μειοψηφικές) και άρα, κατά συνέπεια, δεν είναι «αγώνες» με την καθεαυτό έννοια του όρου και β) με το ότι, ως εκ τούτου, δε μπορούμε να παίρνουμε τις εξεγέρσεις που γίνονται κάθε τόσο στην Κίνα ή τα γεγονότα στα προάστια του Παρισιού και να προσπαθούμε να τα παρουσιάσουμε ως εκφράσεις ενός υπόρρητου κινήματος ενάντια στον καπιταλισμό (αυτό δηλαδή που κάνουν οι μαρξιστές, οι αναρχικοί, ο Φωτόπουλος, τα Κιβώτια κλπ). Άποψή μου είναι ότι όλα αυτά που αναφέρεις ως παραδείγματα της «μη απάθειας» της σύγχρονης κοινωνίας πρέπει να ειδωθούν στα πλαίσια της ανάλυσης του Καστοριάδη για το κενό νοήματος, την πλήρη αποσύνθεση των διευθυντικών κύκλων και την άνοδο του «γενικευμένου κονφορμισμού». Θα επανέλθω περαιτέρω μετά την απάντησή σου, μη γράφω σεντόνια.

3) Σχετικά με τις συνεργασίες με ελευθεριακούς ή μη ντετερμινιστές μαρξιστές και αναρχικούς. Νομίζω ότι πρέπει να δούμε και τη δικιά τους στάση απέναντί μας, όπως το είπε και ο Κέρτις προχθές. Μην ξεχνάς πχ ότι ο Μπούκτσιν και ο Φωτόπουλος –ή τουλάχιστον οι οπαδοί του-, οι οποίοι είναι αρκετά κοντά μας σε σχέση με τους καθεαυτό αναρχομαρξιστές, μας θεωρούν ανορθολογιστές και μεταμοντέρνους. Που να συνεργαστείς μαζί τους; Μην ξεχνάς επίσης και το εξής (σ’ αυτό επιμένω πάντοτε, επειδή συνήθως περνιέται στο ντούκου): οι θεωρητικές διαφωνίες, όταν πραγματικά υπάρχουν, οδηγούν πολλές φορές σε πρακτικές διαφορές (έφερα παραδείγματα σε προηγούμενα σχόλια) όπως επίσης και σε διαφορές σε ό,τι αφορά στον προσδιορισμό του επαναστατικού προτάγματος και του στόχου του. Γράφεις στο τελευταίο σου σχόλιο ότι «Η δική μου εμπειρία κ επαφή με αυτοαποκαλούμενους μη-ντετερμινιστικούς μαρξιστές έχει υπάρξει πιο θετική, καθώς θεωρούσα ότι μια συμφωνία πάνω στον σκοπό κ τα μέσα (που στην ουσία θα πρεπει να είναι ταυτόσημα, πχ η δημιουργία μιας αυτόνομης κοινωνίας μέσω αμεσο-δημοκρατικών πολιτικών οργάνων) θα υπερσκίαζε οντολογικές κ επιστημολογικές διαφορές…». Εγώ, όπως είπα, συμφωνώ. Αλλά να που προκύπτουν διαφορές: καστοριαδικώς, το πρόταγμά μας δε συνίσταται μόνο στην εγκαθίδρυση της (άμεσης) δημοκρατίας. Συνίσταται και στην προσπάθεια απελευθέρωσης των δημιουργικών ικανοτήτων των ανθρώπων, τουτέστιν στην εγκαθίδρυση του σκεπτόμενου και ανακλαστικού υποκειμένου. Αυτός ο επιπλέον στόχος –ο οποίος για έναν μέσο μαρξιστή μάλλον θα περνάει ως δευτερεύων και επιφαινόμενος- απαιτεί και την επικέντρωση του ενδιαφέροντος σε άλλα ζητήματα, όπως αυτό της κριτικής της κουλτούρας, της υποστήριξης του ανοίγματος της σκέψης και της διάλυσης των ταμπού κλπ. Αυτά που κάνουν όμως οι πιο παραδοσιακά σκεπτόμενες ομάδες συχνά έρχονται σε σύγκρουση μ’ αυτόν τον στόχο: δες πχ τη στροφή του Τέρμιναλ σ’ αυτές τις περίεργες φεμινιστικές θεωρίες, οι οποίες ευνοούν τον σεξουαλικό πουριτανισμό και τον ηθικισμό. Το φέρνω ως παράδειγμα μιας ατυχούς συνεργασίας μας.
Υπάρχει όμως κι άλλη μια παράμετρος, σχετική και με το είδος της ανάλυσης που κάνει ο καθένας. Αν κάποιος θεωρεί ότι η σύγχρονη κοινωνία είναι μια κοινωνία όπως όλες οι υπόλοιπες της πρόσφατης ιστορίας, αν, με άλλα λόγια, δεν συμφωνεί με την ανάλυση για την άνοδο της ασημαντότητας, τότε μπορεί να οδηγηθεί στην υποστήριξη εντελώς ουτοπικών και ανεφάρμοστων προτάσεων, οι οποίες μας αποπροσανατολίζουν απ’ τα σημαντικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ιδέα του Φωτόπουλου για τη σταδιακή κατάκτηση της εξουσίας, μέσω των δημοτικών εκλογών. Ας πούμε ότι συμφωνούμε πολιτικά με αυτή την ιδέα (εγώ διαφωνώ ούτως ή άλλως): κοινωνιολογικά όμως είναι εφαρμόσιμη, έχει κάποια σχέση με την πραγματικότητα; Μάλλον όχι. Πιστεύει ο Φωτόπουλος ότι ο σύγχρονος τύπος ανθρώπου είναι ικανός –και κυρίως: είναι ΠΡΟΘΥΜΟΣ- να πάει να ασχοληθεί με την αυτοδιαχείριση του δήμου του; Τηλεόραση δε βλέπει; Περιοδικά δε διαβάζει; Δε βλέπει με τι τρόπο σκέφτονται οι άνθρωποι σήμερα, τι είναι αυτό που τους απασχολεί; Υπάρχει βέβαια απάντηση –μας την έχει δώσει ένας φίλος απ’ την Περιεκτική Δημοκρατία (θα την υποστηρίζουν κατά πάσα πιθανότητα κι ο Λευτέρης με τον Βαάλ): «τα ΜΜΕ είναι ιδεολογικοί μηχανισμοί, είναι κατευθυνόμενα, λένε ψέματα» κλπ. Κατά συνέπεια το περιεχόμενό τους δεν έχει καμία κοινωνιολογική σημασία.
Ξεκαθαρίζω ότι δεν παραθέτω όλα αυτά τα παραδείγματα ως ανασταλτικούς παράγοντες πιθανών συνεργασιών, αλλά ως προβλήματα που δεν πρέπει να τα θεωρούμε απλές θεωρητικές ιδιοτροπίες, οι οποίες οφείλουν να «ξεπερνιούνται» (σχεδόν πάντοτε με παραχωρήσεις στις ιδέες των πιο συντηρητικών) στην «πράξη».

Anonymous said...

Νίκο νομίζω ότι υπάρχει μια διαστρέβλωση των απόψεών μου. Αρχικά στη συζήτηση που είχαμε ουδέποτε αναφερθήκαμε στο ζήτημα των εκλογών ως μεταβατικού σταδίου για τη μελλοντική κοινωνία. Επομένως ουδέποτε απάντησα σε αυτά που λες με το επιχείρημα ότι «τα ΜΜΕ είναι ιδεολογικοί μηχανισμοί, είναι κατευθυνόμενα, λένε ψέματα». Σχετικά με το ζήτημα των ΜΜΕ που όντως αναφέρθηκε, μίλησα για κατασκευή συναίνεσης όπως την ορίζει ο Τσόμσκι.
Επίσης σίγουρα εγώ ποτέ δεν χαρακτήρισα εσάς ανορθολογιστές και μεταμοντέρνους. Αν λοιπόν εκεί που λες ότι οι οπαδοί της ΠΔ σας θεωρούν έτσι εννοείς εμένα ψεύδεσαι πάλι.
Πάνος από ΠΔ

Anonymous said...

Λοιπόν, για να τελειώνουμε:

1)ανορθολογιστές και σχετικιστές κλπ μας έλεγε ο Βελισσάρης, που απ' όσο ξέρω είναι φωτοπουλικός (υπάρχει στη συντακτική επιτροπή των Περιεκτικών Δημοκρατιών που έχω).

2) Αν θυμάσαι, είχες πει για τα ΜΜΕ, όταν σου λέγαμε ότι είναι κάτι σαν καθρεφτης της κοινωνίας (και ότι, ως εκ τούτου, εκφράζουν το φαντασιακό των ανθρώπων), ότι είναι επιβεβλημένα από τα πάνω τα προγράμματά τους, ότι είναι κατευθυνόμενα, ότι κάνουν προπαγάνδα κλπ. Γι' αυτό ακριβώς πήρα την άποψή σου περί της κοινωνιολογικής μη προσφορότητας του περιεχομένου των ΜΜΕ για να δώσω μια πιθανή απάντηση, από πλευράς μιας συνεπούς φωτοπουλικής συλλογιστικής, στο ερώτημά μου (δηλ. πώς ο κόσμος που ασχολείται με τις ειδήσεις του Star είναι δυνατόν να πάει σταδιακά να πάρει την εξουσία). Απλό.

Σόρρυ για τον εκνευρισμό, αλλά με όλα αυτά που έχουμε ακούσει εδώ μέσα αυτές τις τρεις μέρες μου φάνηκε κάπως τραβηγμένο και άστοχο το "ψεύδεσαι". Λες κι έχω κανένα συμφέρον ή το κάνω μεθοδευμένα.

Ν

Anonymous said...

Νίκο, από όσο μπορώ να ξέρω (επειδή είμαι σχετικά καινούριος στην ομάδα) ο Βελισσάρης είναι τώρα πλεον μπουκτσινικός, κι αν αυτή την κριτική σας την έκανε στο τελευταίο συνέδριο για τον Καστοριάδη θα έπρεπε να το ξέρεις γιατί το δήλωνε καθαρά.
Σχετικά με τη λέξη ψεύδεσαι που σε εκνεύρισε, να σου πω την αλήθεια κι εμένα εκείνο το «οπαδοί του Φωτόπουλου» που λες το θεώρησα ιδιαιτέρως υποβιβαστικό. Σα να είμαι Παναθηναϊκός ή Χριστιανός.
Και ένα λόγο για την ομιλια του Curtis. Μου άρεσε η πολυκοσμία, που για μένα δείχνει ότι υπάρχει ενδιαφέρον για την πολιτική, αλλά συνάμα αδιαφορια γι’ αυτό που περνά για πολιτική σήμερα.
Πάνος

Anonymous said...

Καλά, δίκιο έχεις, Πάνο, αλλά πέραν του ότι δεν ξέρω και τις μεταστροφές του καθενός -δεν είχε εξάλλου μιλήσει ακόμα για να δω ότι θα μιλήσει μπουκτσινικώς (είμασταν στη 2η μέρα, ενώ μίλησε την 3η)-, όταν μιλούσαμε μου είχε αναφέρει τον Φωτόπουλο. Οπότε, λύνεται η παρεξήγηση, γράψε αντί για "οπαδοί του Φωτόπουλου" "οπαδοί του Μπούκτσιν".

Ως προς το "οπαδοί του ..." εγώ δεν το χρησιμοποιώ υποτιμητικά. Το έχω για συνώνυμο του -ικός (φωτοπουλικός, καστοριαδικός, μπουκτσινικός κλπ). Τουλάχιστον, σε ό,τι με αφορά, δε με πειράζει καθόλου να με λένε οπαδό του Καστοριάδη ή καστοριαδικό: με άλλο τρόπο είμαι οπαδός του Καστοριάδη και με άλλο οπαδός του Παναθηναϊκού (είμαι και τα δύο, ντρέπομαι που το λέω, αλλά τι να κάνω). Εν πάση περιπτώσει, συγχώρα με αν προκάλεσα εκνευρισμό, αλλά κι εσύ χρησιμοποίησες λέξεις κάπως άστοχες.

Ως προς την εκδήλωση τώρα, εγώ συνεχίζω να θεωρώ ότι ήταν αποτυχία πλήρης -κρίνοντας μάλιστα κι απ' τον κόπο που μας πήρε η διοργάνωσή της. Αν το μόνο που έμεινε είναι ότι ήμουν αγενής προς τον τύπο που διέκοψε, τότε μάλλον δεν πάμε και πολύ καλά από πολιτικής απόψεως. Ωραία, ήρθε κόσμος και μάλιστα πολύς. Τι έκανε όμως αυτός ο κόσμος; Μίλησε, εκφράστηκε; Όχι. Στην επόμενη που θα κάνουμε -έχω προτείνει να γίνει το συντομότερο, λαμβάνοντας υπόψη τα λάθη και τις κριτικές- δε θα έρθουν ούτε οι μισοί. Μου έκανε εντύπωση αυτό που είπε η φίλη Ε. Ν. παραπάνω: "έιπώθηκε και μια κουβέντα παραπάνω την οποία τη χρεώθηκε όλη η ομάδα". Πραγματικά, με τι κριτήρια κρίνουν πλέον οι άνθρωποι (και οι σχετικώς πολιτικοποιημένοι ή σκεφτόμενοι που αντιστοιχούν σε μια εκδήλώση περί Καστοριάδη); Μια ομάδα κάνει πρώτη φορά εκδήλωση κι αυτοί το μόνο που έχουν να πουν είναι αυτό; Και μάλιστα στα πηγαδάκια κι όχι στα πλαίσια της συζήτησης. Τι να πω.

Πιστεύω τέλος ότι θα έπρεπε να μιλήσετε κι εσείς (τα μέλη άλλων ομάδων) και να πείτε ιδέες και προτάσεις. Έχει μαλλιάσει η γλώσσα μου να το λέω, αλλά νομίζω ότι έχω δίκιο. Έστω και στις 2 ώρες που έμειναν, θα μπορούσε να είχε πάρει πολύ πιο ενδιαφέρουσα τροπή η κουβέντα.

Anonymous said...

ρε σεις....ξεκολατε τα φαντασιακα σας,μια χαρα εκδηλωση ητανε.και κοσμος μαζευτηκε,και συζητησουλα εγινε και μπραβο στα παιδια. .Αν εξαιρεθει μια μικρη αμηχανια των συντονιστων,που την θεωρω φυσιολογικη και μια ομιχλωδη αρνητιλα απο τον γραφικο κυριουλη η συζητηση κινηθηκε πολυ ικανοποιητικα...Ποιος κατεβηκε παρασκευη μεσημερι στο χημειο περιμενοντας να βρει την λυση στο επαναστατικο προβλημα δηλαδη..?Η μαγεια σε τετοιων εκδηλωσεων ειναι το κατα ποσο η ομαδα θα μπορεσει να ανοιχτει σε κομματια της κοινωνιας "ξενα" προς την ομαδα..και ακομα παραπερα να τους ενεργοποιησει την σκεψη!Εγω για πρεφα στα εξαρχεια το πηγαινα και βρεθηκα να διαβαζω καστοριαδη μεχρι την επομενη το πρωι..!χωρις να τρεφω αυταπατες οτι ανακαλυψα Το δογμα η συζητηση αυτη μου προσεφερε υλικο για σκεψη αγνωστο μεχρι τωρα.μπραβο σας μαγκες

Anonymous said...

1) Δύο λόγια για την διάλεξη του Βελισσάρη.Διορθώστε με αν κάνω λάθος. Σε γενικές γραμμές ο Καστοριάδης υποστηρίζει ότι το πρόταγμα της ατομική κ κοινωνική αυτονομία δεν έχει να κάνει με ηθικές ή ορθολογικές θεμελιώσεις κ είναι εφικτό κ πραγματώσιμο μόνο στον βαθμό που το θελουμε επειδή θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι κ αυτόνομοι. Ο Bookchin απτην άλλη υποστηρίζει ότι το πρόταγμα του κομμουναλισμού δεν έχει να κάνει με την θέληση αλλά θεμελιώνεται κ διακιολογείται ορθολογικά, κ ο διαλεκτικός νατουραλισμός είναι οντολογικά ηθικός κ διαλεκτικά λογικός...Ο Βελισσάρης είχε πεί στο περίπου ότι απέναντι από στον Χιτλερ ενας Καστοριαδικός ποτέ δε θα μπορούσε να πει ‘είχες άδικο’ ενώ από την σκοπία του Bookchin κάτι τέτοιο είναι δυνατόν. Στον διάλογο που ακολούθησε, εύστοχα ένας από το κοινό ρώτησε τον Βελισσάρη κατα πόσο πιστεύει ότι ο Bookchin έχει κατανοήσει τον Καστοριάδη. Εύλογο ερώτημα καθώς στο γράμμα που έστειλε ο Bookchin στο ‘Δημοκρατία κ Φύση’ για να εξηγήσει τους λόγους που παραίτησης του από την επιτροπή του εν λόγω περιοδικού, κατηγόρησε το έντυπο ότι είχε πάρει μία καστοριαδική στροφή που δεν συμμεριζόταν καθώς κ τον Καστοριάδη για σχετικισμό κ μεταμοντερνισμό (αντικαθιστώντας τις ορθολογικές κ προοδευτικές κατακτήσεις του ανθρώπου με ένα αρχιπέλαγο φαντασιακών...στο περίπου). Κάτι που σε καμία περίπτωση δεν ισχύει, κ ο Curtis έχει απαντήσει σε αυτές τις κατηγορίες σε κείμενο του που είναι διαθέσιμο στο διαδυκτιο. Συν τοις άλλοις η αντίληψη του Μπουκτσιν περί της εννοιας της αυτονομίας ως προσωπικής ελευθερίας της οποίας η ρίζα βρίσκεται στη ρωμαϊκή αυτοκρατορική παράδοση της libertas κ του απεριόριστου εγώ δεν έχει καμία σχέση με την θεώρηση του Καστοριάδη. Ο Βελισσάρης απάντησε ‘εφόσον ο Καστοριάδης έστελνε τα βιβλία του στον Μπούκτσιν, πιστεύω ότι ο Μπούκτσιν τον έχει κατανοήσει’....σορρυ, αλλά αυτό δεν είναι ούτε κριτήριο ούτε επιχείρημα...κ εγώ έχω στην βιβλιοθήκη μου εντυπα πέρι καμπυλοτών χωροχρόνων, παράλληλων διαστάσεων κ μαύρων τρυπων.....αλλά α***δια έχω καταλάβει.


2) Νίκο δε θα πάρω θέση στα ζητήματα που έχετε μεταξύ σας οι ομάδες καθώς καλο θα ήταν να ακούσω πρώτα κ τις δύο πλευρές της ιστορίας ή ακόμη καλύτερα να μιλήσουν τα ίδια τα μέλη των ομάδων επί του θέματος αν το επιθυμούν. Στις διαφωνίες που έχετε με την τερμιναλ θα πω την άποψη μου καθώς κ οι δυο ομάδες έχετε δημοσιεύσει κείμενα με τις απόψεις σας. Να σας θέσω λοιπόν πάλι (σορρυ αν σας τα χω πρήξει) τον προβληματισμό μου: από την μία συμφωνώ με την κριτική που ασκήτε όσον αφορά την λογοκρισία, απτην άλλη αμφιβάλλω ότι η κινητοτοποιήση ή διαμαρτυρία εν ονόματι κάποιου άλλου που θεωρούμε ότι η αξιοπρέπεια κ τα στοιχειώση ανθρώπινα δικαιώματα του καταπατώνται (π.χ. ο βιασμός κ η διαδήλωση στον Αμαρυνθο) είναι κατακριτέα καθώς για εσάς αποτελεί έκφραση προστατευτικότητας, πατερναλισμου κ είναι η πρακτική συνέπεια του ηθικισμού κάθε μορφής. Στο τελευταίο της κείμενο πέρι αφηρημένης πολιτικής η τερμιναλ εμμέσως απαντάει λέγοντας ότι ύπο αυτή την λογική όταν γινόταν το ολοκαύτωμα θα πρεπε να καθόμασταν με σταυρωτά τα χέρια? Προβληματίζομαι...αν δώ κάποιον να τον σαπίζουν στο ξύλο ή να τον κλέβουν ή να τον/την βιάζουν δε θα πρεπε να παρέμβω κ να τον βοηθήσω ή θα ήταν κ αυτό πατερναλιστικό? Που σταματάει η ηθική κ που αρχίζει ο ηθικισμός?

Anonymous said...

1) Περί Βελισσάρη. Ο Κώστας το παρουσίασε με πληρότητα το ζήτημα, οπότε δεν έχω να προσθέσω κάτι σημαντικό. Δύο παρατηρήσεις μόνο. Α) Πέραν από αυτή την απλώς «υποκειμενική» («απλώς υποκειμενική» για έναν οπαδό του μπουκτσινικού «ορθολογισμού») δικαιολόγηση της προσχώρησης στο πρόταγμα της αυτονομίας υπάρχει και αυτό που ο Καστοριάδης αποκαλούσε (στη Φαντασιακή θέσμιση) «κοινωνικές ρίζες του επαναστατικού προτάγματος»: το γεγονός ότι και άλλοι άνθρωποι προσχωρούν σ’ αυτό το πρόταγμα, ότι υπάρχει κρίση της κοινωνίας κλπ. Σε μεγάλο βαθμό βέβαια αυτή η διάσταση πλέον δεν υφίσταται, αφού υπάρχει απάθεια και τα κινήματα κάθε είδους έχουν καταρρεύσει. Στο διάλογο όμως με τους μπουκτσινικούς είναι καλό να την αναφέρουμε. Β) Ο Μπούκτσιν ειρωνεύεται τον Καστοριάδη (την έννοια του φαντασιακού), εξισώνοντάς τον σχεδόν με τον Μποντριγιάρ και τον Χακίμ Μπέυ, και στο Lifestyle Anarchism. Πρόκειται για τη γνωστή συντηρητική άποψη που ταυτίζει τη φαντασία με τον ανορθολογισμό. Στο τέλος της δεύτερης μέρας του συνεδρίου, αφού υπεράσπισα τον Καστοριάδη ενάντια στις χαμπερμασιανές κριτικές που του ασκήθηκαν από πλευράς Πάνου Θεοδώρου, Γ. Δαρεμά κλπ, ο Βελισσάρης μου έκανε κριτική, χρησιμοποιώντας τα ίδια, νεοκαντιανά, επιχειρήματα που χρησιμοποιούν και οι χαμπερμασιανοί. Μου έλεγε ότι δε μπορώ να στηρίξω ορθολογικά το γιατί είμαι με την αυτονομία και όχι με το Ισλάμ. Όταν όμως του ζήτησα να μου παράσχει αυτός τη δικιά του ορθολογική θεμελίωση, μου εξέθεσε μια εντελώς μυθολογική μεταφυσική της ιστορίας σε στυλ Μπούκτσιν: υπάρχει τάση ιστορική προς την ελευθερία, άρα το αίτημα της ελευθερίας είναι πιο καθολικό (καντιανά) και άρα πιο ορθολογικά υποστηρίξιμο. Νομίζω ότι αυτές οι απόψεις είναι όχι μόνο συντηρητικές, αλλά, από ένα σημείο και μετά είναι και κομφουζιονιστικές. Για παράδειγμα, ο μαθητής του Χάμπερμας, R. Wolin υποστήριξε πρόσφατα τέτοιου είδους απόψεις και γι’ αυτό φτάνει να κατατάξει μέχρι και τον σουρεαλισμό –προφανώς λόγω της παραδοχής της φαντασίας που κάνει- στην πλευρά του ανορθολογισμού, του μεταμοντερνισμού και των ιδεολογιών που φλερτάρουν με τον φασισμό και το ναζισμό. Τα ίδια όμως, απ’ την αντίστροφη, υποστηρίζουν και οι μεταμοντέρνοι (Λιοτάρ κλπ): δε μπορούμε να κάνουμε πολιτική, να έχουμε συνεκτική φιλοσοφική σκέψη κλπ, γιατί έτσι πάμε στον ολοκληρωτισμό. Οι μεν πρώτοι ταυτίζουν τον ολοκληρωτισμό με τον «ανορθολογισμό», τον «ντεσιζιονισμό» και τον «βολονταρισμό» ενώ οι δεύτεροι με τον «ορθολογισμό», τις «μεγάλες αφηγήσεις», τον «(φαλ)λογοκεντρισμό» κλπ. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις χρησιμοποιείται το φόβητρο του ολοκληρωτισμού ως ιδεολογικός εκβιασμός. Και καλά, οι μεταμοντέρνοι είναι δεδηλωμένα κομφουζιονιστές. Αλλά το να τείνουν προς τέτοιου είδους προσεγγίσεις και άνθρωποι τίμιοι και πολιτικοποιημένοι είναι μεγάλο λάθος. Εν τέλει, για όλους αυτούς ο Καστοριάδης δεν είναι παρά ένας ανορθολογιστής. Γι’ αυτό, ένα καλό επιχείρημα εναντίον αυτών των απόψεων είναι να παραπέμπουμε στην εντελώς αποξηραμένη και ευνουχιστική ιδέα που έχει ο Χάμπερμας για το ασυνείδητο. Πολύ χρήσιμο είναι εν προκειμένω το κείμενο του Joel Whitebook (ο οποίος επίσης κάνει κριτική στον Καστοριάδη, για άλλους λόγους βέβαια) “Intersubjectivity and the Monadic Core of the Psyche: Habermas and Castoriadis on the Unconscious”.
Και κάτι τελευταίο. Κατά τη γνώμη μου –για να κάνω πάσα και στον Πάνο- πρέπει να κατατάξουμε και τον Φωτόπουλο σε αυτή τη μπουκτσινική/χαμπερμασιανή τάση, κυρίως εξαιτίας του γεγονότος ότι υποτιμά τη σημασία του φαντασιακού στοιχείου. Τουλάχιστον με αυτή την έννοια το έκανα εγώ σε προηγούμενα σχόλιά μου. Δεν τον ταυτίζω, καθώς έχει πάρει αποστάσεις από τις προσπάθειες «αντικειμενικής θεμελίωσης» του προτάγματος, αλλά νομίζω ότι η γενική κατεύθυνση της σκέψης του είναι προς τη λείανση των πλευρών της φιλοσοφίας του Καστοριάδη που έχουν τις πιο ριζοσπαστικές συνέπειες για τον παραδοσιακό, «στενό» ορθολογισμό.

2) Περί Τέρμιναλ κλπ. Να πω, καταρχήν, ότι εγώ αναφέρω συνέχεια παραδείγματα από κείμενα ή πρακτικές άλλων ομάδων, με σκοπό να παρακινήσω κάποιο μέλος του που πιθανόν να παρακολουθεί τη συζήτηση να μπει και να συμμετάσχει. Όπως έγινε χθες το βράδυ με τον Πάνο. Να πω λοιπόν δυο λόγια για αυτά που είπε ο Κώστας στο δεύτερο σκέλος του σχολίου του για την κριτική μας στο Τέρμιναλ. Εμείς δε διαφωνούμε τόσο με την πράξη αυτή καθεαυτή (τη διαδήλωση στην Αμάρυνθο), όσο με τα συνθήματα που υποστηρίχθηκαν, με τη μορφή που έλαβε και με τη δικαιολόγηση που έλαβε. Μην ξεχνάμε ότι ανάλογη διαδήλωση είχαν κάνει –την προηγούμενη βδομάδα, αν δεν απατώμαι- και διάφορες φεμινιστικές οργανώσεις. Η σύγκριση μεταξύ των δύο πορειών μπορεί να ξεκαθαρίσει τι εννοούμε. Η κίνηση του Τέρμιναλ εντάσσεται στο γενικότερο πολιτικό πλαίσιο αυτής της ομάδας (προσπαθούμε να το περιγράψουμε στο σχετικό μας κείμενο), σύμφωνα με το οποίο υπάρχουν διάφορες ομάδες που πλήττονται (εβραίοι, γυναίκες, μετανάστες κλπ) και οι οποίες έχουν ανάγκη απ’ τη βοήθειά μας. Εμείς λέμε ότι τα προβλήματα είναι πολιτικά. Αν δεν αλλάξουν οι πολιτικές τους βάσεις, δεν έχει κανένα νόημα να πηγαίνουμε ως ομάδες αλληλεγγύης. Εξάλλου δεν έχει και αποτέλεσμα κάτι τέτοιο: μπορούμε εμείς να κάνουμε πολιτοφυλακές που θα προστατεύουν όλα τα πιθανά θύματα ρατσιστικών ή σεξιστικών επιθέσεων; Όχι. Άρα, ας μη λέμε παχιά λόγια περί «αφηρημένης πολιτικής». Δουλειά μιας επαναστατικής ομάδας είναι η πολιτική παρέμβαση και κριτική, όχι ο προστατευτισμός. Το παράδειγμα με τους εβραίους που φέρνει ο Κώστας είναι, τολμώ να πω, κάπως άσχετο με τη σύγχρονη πραγματικότητα: δεν έχουμε κανένα ολοκαύτωμα και ούτε καν μαζικές επιθέσεις ενάντια σε συγκεκριμένους στόχους. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, θα συζητούσαμε σε εντελώς διαφορετική βάση. Υπενθυμίζω μόνο ένα γεγονός που αναφέρει ο Στίνας κάπου στις Αναμνήσεις: όταν πηγαίνανε οι ακροδεξιές ομάδες της Θεσσαλονίκης και κάνανε πογκρόμ στις εβραϊκές συνοικίες, το εργατικό κέντρο σήμαινε συναγερμό και πηγαίνανε και τους τσακίζανε. Αν είχαμε ανάλογα περιστατικά σήμερα, θα το κάναμε κι εμείς. Αυτό όμως δε συνιστούσε σε καμία περίπτωση τη βασική και ουσιώδη παράμετρο της δράσης των εργατών της εποχής: στα πλαίσια του διεθνισμού και του ανθρωπισμού, εξυπακούονται και οι έμπρακτες μορφές αλληλεγγύης. Δε μπορούμε όμως αυτό το «αυτονόητο» να το κάνουμε κέντρο της δράσης μας και της ανάλυσής μας, γιατί έτσι συγκαλύπτουμε τα υπόλοιπα καθήκοντά μας (ανάλυση της σύγχρονης κοινωνίας, τοποθέτηση απέναντί της κλπ). Αυτό που κάνει το Τέρμιναλ είναι να μας εκβιάζει, λέγοντάς μας «ο κόσμος καίγεται, γίνονται πογκρόμ, βιασμοί κλπ κι εσείς κάθεστε και θεωρητικολογείτε». Νομίζω πάντως ότι είναι προφανές πως κάτι τέτοιο δε συμβαίνει. Ταυτόχρονα, όταν πηγαίνουμε να χτυπηθούμε με τους φασίστες δεν το κάνουμε με τρόπο προστατευτικό. Αυτό είναι το όριο που διαχωρίζει την ηθική απ’ τον ηθικισμό και τον πατερναλισμό.

Όσο για το πρόβλημα με τις επιθέσεις στους λαθρομετανάστες, νομίζω ότι το Τέρμιναλ πρέπει πρώτα να κάνει μια αυτοκριτική. Δεδομένου ότι δε μπορούμε να γίνουμε ομάδα κρούσης που θα προστατεύει όλα τα πιθανά θύματα ρατσιστικών επιθέσεων (ούτε καν οι αναρχικοί ή η Αντιφά δεν το έχουν επιτύχει αυτό), αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι α) να χτυπάμε και να καταγγέλλουμε δημοσίως και ανοιχτά τον ελληνικό εθνικισμό και ρατσισμό, β) να καταγγέλλουμε την αυθαιρεσία και την ατιμωρησία των μπάτσων και γ) να στηρίζουμε τις πρωτοβουλίες οργανώσεων σαν τη Διεθνή Αμνηστία για την προστασία των δικαιωμάτων και για την άσκηση πίεσης στις αρμόδιες αρχές. Εμείς, σαν ομάδα τα κάνουμε όλα αυτά, είτε συμμετέχοντας και συνεργαζόμενοι με πρωτοβουλίες σαν την Αντιεθνικιστική Κίνηση είτε ενισχύοντας οικονομικά την Διεθνή Αμνηστία, είτε προσπαθώντας να στέλνουμε κείμενά μας σε εφημερίδες. Το Τέρμιναλ, απ’ όσο τουλάχιστον ξέρω (αν κάνω λάθος να με διορθώσουν), δεν κάνει τίποτα απ’ αυτά. Προφανώς αυτό έχει να κάνει με την ανάλυση που κάνουν για τη σύγχρονη κοινωνία: αν οι εφημερίδες είναι «ΜΜΕ» δεν έχει νόημα να στέλνουμε ανακοινώσεις και καταγγελίες, αν η Διεθνής Αμνηστία είναι απολίτικη, ρεφορμιστική, ιεραρχική, «με το κράτος» κλπ δεν έχει νόημα να τη στηρίζουμε, αν το κράτος είναι από την ουσία του «κακό» και «κατά των μεταναστών» δεν έχει νόημα να πιέζουμε για τη λήψη μέτρων και για τον περιορισμό της αυθαιρεσίας και πάει λέγοντας. Να πω πάντως –έστω κι αν διαφωνώ με τον στόχο αυτής της ενέργειας- ότι θεωρώ πολύ ενθαρρυντικό που το Τέρμιναλ στήριξε μία παρέμβαση που έγινε μέσω μήνυσης σε «αστικό» δικαστήριο. Φοβάμαι όμως ότι κάτι τέτοιο δικαιολογήθηκε μόνο πάνω στη βάση της ακρότητας των θέσεων του Πλέυρη και πως δε θα γινόταν δεκτό σε άλλες περιπτώσεις. Μακάρι να κάνω λάθος.

(Μόλις είδα ότι το Τέρμιναλ έγραψε κείμενο απάντησης στην κριτική μας, οπότε πολλά απ’ όσα έγραψα μπορεί να μην ισχύουν. Εν πάση περιπτώσει, αφού το διαβάσουμε, συνεχίσουμε τη συζήτηση σε πιο σαφή βάση: http://www.terminal119.gr/show.php?id=424).

Anonymous said...

Για τα περί χειραγώγησης και ΜΜΕ, ο Καστοριάδης έχει απαντήσει: "Παρ' όλα αυτά δεν θεωρώ τη σύγχρονη κοινωνία ως κοινωνία αθώα, η οποία υφίσταται βιασμό από τα μέσα ενημέρωσης. Βιάζεται επειδή θέλει να βιαστεί. Όπως και το γαλλικό αναγνωστικό κοινό επιτρέπει στους "νέους φιλοσόφους" να το εξαπατούν και να το αποκτηνώνουν. Έχει τους συγγραφείς που του αξίζουν. Από αυτή την άποψη ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης δεν είναι αποφασιστικός. Υπάρχει χειραγώγηση επειδή υπάρχει "χειραγωγησιμότητα"" (Ο Πολιτικός του Πλάτωνα, σελ. 312).
Θα το προχωρήσω λίγο για να πω ότι πίσω από τις ιδέες αυτές -μπορεί να- υπάρχει μια συγκεκριμένη οντολογία, η οντολογία της ολιγαρχικής σκέψης εν γένει. Εννοώ ότι από ιδέες σαν αυτές φαίνεται η στάση μας απέναντι στις "μάζες". Γιατί οι άνθρωποι δεν επαναστατούν; Γιατί είναι ηλίθιοι, τους κάνουν πλύση εγκεφάλου, τους χειραγωγούν. Κι εγώ που είμαι επαναστάτης; Εγώ δεν είμαι ηλίθιος, δε μου κάνουν πλύση εγκεφάλου, δε με χειραγωγούν. Η στάση αυτή απέχει ένα βήμα μόλις από το λενινισμό, συγκαλύπτει το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι για την ιστορία τους και ότι την υπευθυνότητα αυτή πρέπει να τους ζητούμε να την αναλάβουν. Η δημοκρατική πολιτική βασίζεται στην αρχή ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και κάνουν τις επιλογές τους. Πρέπει, λοιπόν, να τους ζητάμε να λογοδοτούν γι' αυτές και να είναι υπεύθυνοι απέναντι στους εαυτούς τους, τους άλλους και την ιστορία τους. Επίσης, η δημοκρατική πολιτική πρέπει να έχει το θάρρος να αναγνωρίζει την αποτυχία των ιδεών της χωρίς να την αποδίδει σε εξωπραγματικές πηγές, αλλά στην αδυνατότητά της να μεταπείσει -για κάποιους λόγους- τους ανθρώπους. Το να λέμε ότι οι άνθρωποι θέλουν να επαναστατήσουν, αλλά τους χειραγωγούν και άρα χρειάζονται σχεδόν λίγο σπρώξιμο, σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζουμε την ήττα μας. Εμείς αντιθέτως οφείλουμε να αναγνωρίζουμε την ήττα μας και να αγωνιζόμαστε για να αλλάξουμε τα πράγματα, γνωρίζοντας ότι καμία οντολογία της ανθρώπινης φύσης ή του προλεταριάτου και κανένας νόμος της ιστορίας δε μας εγγυάται κάτι τέτοιο. Αυτή είναι η τραγικότητα της δημοκρατίας για την οποία μιλάει ο Καστοριάδης.

ΥΓ Στα παραπάνω μπορείς να βρεις, Κώστα, και τους βασικούς γνώμονες της στάσης μας απέναντι στον ηθικισμό εν γένει. Και ποτέ, ασφαλώς, δεν είπαμε ότι δεν πρέπει και δεν θα κάνουμε τίποτα μπροστά στο ολοκαύτωμα και στα καθημερινά ολοκαυτώματα. Είπαμε ότι θα κάναμε άλλα πράγματα, πράγματα που θα προσπαθούσαν να ενεργοποιήσουν την ίδια την κοινωνία προς την κατεύθυνση της αποτροπής. Και αυτό κάνουμε με τις μικρές μας δυνάμεις. Αν ποτέ ξανά δεν αναδυθεί στην ανθρώπινη ιστορία ένα εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα, θα είναι επειδή οι ίδιοι οι άνθρωποι δε θα το δημιουργήσουν και επειδή δε θα ασπαστούν τις ιδέες του (και άμα θες θα τις πολεμήσουν κιόλας)και όχι γιατί οι απόψεις του θα έχουν απαγορευθεί από κάποιο δικαστήριο. Ας μην ξεχνάμε ότι η φυλάκιση του Χίτλερ δεν εμπόδισε, αλλά εκτόξευσε την πορεία του.

Anonymous said...

Μιά διευκρίνηση: το παράδειγμα του ολοκαυτώματος δεν είναι δικό μου, το χρησιμοποιεί η τερμιναλ στο κειμενο της περι αφηρημενης πολιτικης, κ επειδή στις απόψεις της συγκεκριμένης ομάδας αναφερόμουν το παρέθεσα

Anonymous said...

Νίκο, αν καταφέρω να έρθω στην επόμενη εκδήλωσή σας θα προσπαθήσω να πω την άποψή μου επί του θέματος που θα διαπραγματευτείτε, εφόσον φυσικά υπάρξει ο χρόνος, διότι στην εκδήλωση με τον Curtis είχε πολύ «ουρά».
Σχετικά με τα πάμπολλα θέματα που θίγονται σε σχέση και με την Περιεκτική Δημοκρατία, αντί δικής μου απάντησης παραθέτω παρακάτω ένα τμήμα ενός άρθρου του Φωτόπουλου που θα δημοσιευτεί στο επόμενο τεύχος της Περιεκτικής Δημοκρατίας, με τον τίτλο Πρόσφατες Θεωρητικές Εξελίξεις στην Περιεκτική Δημοκρατία.
«Κατά τη γνώμη μου, η αναγωγή των θεσμών στο ριζικό φαντασιακό είναι εσφαλμένη τόσο επιστημολογικά όσο και οντολογικά —μολονότι όπως έχω αναπτύξει αλλού δεν υπάρχουν στεγανά μεταξύ επιστημολογίας και οντολογίας.
Επιστημολογικά, διότι η θέση αύτη ανάγει την ερμηνεία της κοινωνικής δυναμικής σε ένα ουσιαστικά κλειστό θεωρητικό σύστημα, την ψυχαναλυτική θεωρία, πράγμα που θεωρώ ασύμβατο με το πρόταγμα της αυτονομίας. Έτσι, η από μέρους του Καστοριάδη υιοθέτηση μιας ψυχαναλυτικής ερμηνείας της κοινωνικοποίησης συνεπάγεται και υιοθέτηση της Φροϋδικής θεωρίας της ψυχής, η οποία όμως, ακόμη και όπως τροποποιήθηκε από τον Καστοριάδη, δεν παύει να είναι κλειστό σύστημα (ο ίδιος ο Καστοριάδης άλλωστε τόνιζε τον ντετερμινισμό και τον θετικισμό του Φρόυντ). Και η υιοθέτηση ενός κλειστού συστήματος για την ερμηνεία κοινωνικών φαινομένων όπως η κοινωνικοποίηση είναι προφανώς ασύμβατη τόσο με το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας όσο και με το πρόταγμα της αυτονομίας του Καστοριάδη. Με άλλα λόγια, η χρησιμοποίηση της Καστοριαδικής έννοιας των κοινωνικών φαντασιακών σημασιών, αντί του ευρύτερου όρου «κυρίαρχο κοινωνικό παράδειγμα» που υιοθέτησα, δεν του επιτρέπει να κάνει φανερό τον ρόλο των ελίτ στη διαδικασία κοινωνικοποίησης (μέσω του καθοριστικού ρόλου που παίζουν στη διαμόρφωση του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος), γεγονός που οδηγεί συχνά τον «ύστερο» Καστοριάδη (σε αντίθεση με τον πρώιμο Καστοριάδη του Socialism ou Barbarie) να μιλά για μια ταξικά αδιαφοροποίητη «κοινωνία». Αντίθετα, το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας εξηγεί την ίδια κοινωνική δυναμική με βάση τον ρόλο του “κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος” στη διαδικασία κοινωνικοποίησης—πράγμα που επαναφέρει τις κρίσιμες ταξικές διαιρέσεις στην ανάλυση της κοινωνικής δυναμικής
Οντολογικά, διότι η Καστοριαδική θέση ανάγει τους θεσμούς στο φαντασιακό μιας ταξικά αδιαφοροποίητης κοινωνίας, η όποια, στη πραγματικότητα, μόνο στην ιδεολογία των σημερινών ελίτ υπάρχει. Έτσι, σύμφωνα με την Καστοριαδική θέση, «η θέσπιση της κοινωνίας είναι κάθε φορά θέσπιση ενός μάγματος κοινωνικών φαντασιακών σημασιών, που μπορούμε και πρέπει να καλέσουμε κόσμο φαντασιακών σημασιών». Μολονότι, όμως, όπως ανέφερα παραπάνω, οι ταξικές διαιρέσεις είναι σήμερα πολύ λιγότερο οικονομικές (με την Μαρξιστική έννοια) από ό,τι στην αρχή της νεωτερικότητας, δεν παύουν βέβαια να υπάρχουν. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει ένα κοινωνικό φαντασιακό αλλά περισσότερα, ανάλογα με τις εκάστοτε κοινωνικές «τάξεις» και γενικότερα τη διάκριση μεταξύ εξουσιαζόμενων τάξεων και κυριάρχων τάξεων. Επομένως, το ποιο “φαντασιακό” επικρατεί κάθε φορά και διαμορφώνει τους κοινωνικούς θεσμούς εξαρτιέται από την έκβαση της κοινωνικής πάλης ανάμεσα στα εκάστοτε κυρίαρχα και κυριαρχούμενα κοινωνικά στρώματα. Η σύγκρουση αυτή, σε μεγάλο τμήμα της νεωτερικότητας, αντιπροσωπευόταν από την Μαρξιστική ταξική σύγκρουση στο οικονομικό βασικά επίπεδο—όχι όμως και σήμερα. Η θέση, επομένως, για την ύπαρξη κάποιου «κοινωνικού» φαντασιακού που είναι προϊόν μιας κοινωνικά αδιαφοροποίητης “κοινωνίας”, είναι, εντελώς ασύμβατη όχι μονό με το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας άλλα ακόμα και με το Καστοριαδικό πρόταγμα της αυτονομίας. Η ίδια θέση μπορεί να εξηγήσει τα προαναφερθέντα «λάθη» του Καστοριάδη που στην πραγματικότητα απορρέουν από τη θέση του ότι οι εκάστοτε θεσμοί εκπροσωπούν την “κοινωνία” και το φαντασιακό της.
Αντίθετα, συμφώνα με την προσέγγιση της ΠΔ, οι εκάστοτε θεσμοί απλώς εκπροσωπούν τα κυρίαρχα κοινωνικά στρώματα και το δικό τους φαντασιακό. Τα ίδια στρώματα, σε μια ετερόνομη κοινωνία, «νομιμοποιούν» κατόπιν τους θεσμούς αυτούς κοινωνικά, μέσα από τη διαδικασία κοινωνικοποίησης και την κάθε είδους βία (φυσική, υλική κλπ). Για παράδειγμα, η σημερινή επικράτηση των νεοφιλελευθέρων θεσμών και της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης γενικότερα δεν είναι αποτέλεσμα της... μυστηριώδους επικράτησης κάποιου νεοφιλελευθέρου ριζοσπαστικού φαντασιακού στην κοινωνία, αλλά απλώς αποτέλεσμα της επικράτησης της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας των οικονομικών ελίτ (που οι Καστοριαδική βαφτίζουν «κοινωνικό φαντασιακό» κλπ) σαν αποτέλεσμα συγκεκριμένων συγκυριών που οδήγησαν στην ήττα των εξουσιαζόμενων κοινωνικών ομάδων στην κοινωνική πάλη των τελευταίων τριών περίπου δεκαετιών (μεγαλύτερη συγκέντρωση οικονομικής δύναμης στα χέρια των οικονομικών ελίτ μέσω των πολυεθνικών, τεχνολογικές εξελίξεις που οδήγησαν στον αποδεκατισμό της εργατικής τάξης, κατάρρευση του «υπαρκτού» κλπ. Αντίστοιχα, η σημερινή άνοδος του Ισλαμικού φονταμενταλισμού δεν εξηγείται με την ξαφνική αλλαγή του κοινωνικού φαντασιακού στον Αραβικό κόσμο, αλλά με την αποτυχία του Αραβικού σοσιαλισμού και του Αραβικού εθνικισμού, τις συνεχείς ήττες στα χέρια των Σιωνιστών και της υπερεθνικής ελίτ κλπ. Από την άλλη μεριά, στις επαναστατικές περιόδους είναι το “φαντασιακό” των κυριαρχούμενων κοινωνικών στρωμάτων που επικρατεί και «νομιμοποιεί» τους ανάλογους θεσμούς, όπως συνέβη στις διάφορες ιστορικές απόπειρες για αυτόνομη κοινωνία (Αθηναϊκή δημοκρατία, επανάσταση του 1917, Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος κλπ).
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σύμφωνα με την προσέγγιση της ΠΔ η Ιστορική εξέλιξη "καθορίζεται" από την αλληλεπίδραση εξίσου σημαντικών "αντικειμενικών" και "υποκειμενικών" συνθηκών --μια αλληλεπίδραση η οποία (αντίθετα με την Μαρξιστική "διαλεκτική" σχέση) δεν οδηγεί σε προσδιορίσιμες εκβάσεις.»
Πάνος

Anonymous said...

Εχει γίνει λάθος στα παραθέματα του Καστοριάδη, όπου έχει αλλαχτεί ο όρος "θέσμιση" με τον όρο "θέσπιση". Ελπίζω αυτό να μην επηρεάσει την κρίση σας ε;
Πάνος

Anonymous said...

Θανασης (α ή β) said... Επίσης, η δημοκρατική πολιτική πρέπει να έχει το θάρρος να αναγνωρίζει την αποτυχία των ιδεών της χωρίς να την αποδίδει σε εξωπραγματικές πηγές, αλλά στην αδυνατότητά της να μεταπείσει -για κάποιους λόγους- τους ανθρώπους. [η υπογράμμιση δική μου]

ρωτάω

Ποιους λόγους ?

Anonymous said...

συνέχεια στο παραπάνω.

δεν κατάλαβα.

η δημοκρατική πολιτική π.χ. στην αρχαια Αθήνα ή η δημοκρατική πολιτική, σήμερα, μέσα σε μια ολιγαρχική κοινωνία όπου η δημοκρατική πολιτική και η ολιγαρχική πολιτική δεν έχουν τις ίδιες "ευκαιρίες προσβασης" στους ανθρώπους?

Γελοίο το παράδειγμα αλλά ελπίζω να κάνει την δουλειά του.

Άν είχατε 1 ωριαίο δελτίο ειδήσεων την ημέρα στο mega το φαντασιακό των ανθρώπων θα ήταν το ίδιο όπως σήμερα?

Anonymous said...

Ωραίο το χωρίο που έβαλε ο Πάνος. Προβαίνω πάραυτα σε κριτική και σχολιασμό. Καταρχήν να πω ότι ο Καστοριάδης δεν αναγάγει ποτέ τον θεσμό στην ψυχή ή στην ψυχανάλυση (καθώς η ψυχανάλυση είναι που μελετά την ψυχή), αλλά στο κοινωνικό φαντασιακό. Το κοινωνικό φαντασιακό είναι κοινωνία όχι ψυχή. Η ψυχή είναι ριζική φαντασία, ατομικό φαντασιακό. Κατά συνέπεια, μεγάλο μέρος της επιχειρηματολογίας του Φωτόπουλου είναι σχετικώς σαθρό. Να πω όμως και γιατί θεωρώ λανθασμένη την ιδέα ότι το «κυρίαρχο κοινωνικό παράδειγμα» πρέπει να αντικαταστήσει την έννοια του φαντασιακού. Πρόκειται για επιστροφή στη μαρξιστική ιδέα ότι η ιδεολογία μιας κοινωνίας καθορίζεται απ’ την ιδεολογία της άρχουσας τάξης. Αυτό που δε βλέπει ο Φωτόπουλος είναι 1) ότι τα διαφορετικά φαντασιακά των τάξεων (που δεν υπάρχουν πια) δεν μπορούν να είναι εντελώς διαφορετικά το ένα απ’ το άλλο, αλλά πάντοτε διαφοροποιήσεις του ίδιου φαντασιακού μάγματος –ή, καλύτερα: το φαντασιακό κάθε τάξης έχει έναν συγκεκριμένο ρόλο μέσα στο κοινό φαντασιακό πλαίσιο του μάγματος των θεσμισμένων σημασιών (χαρακτηριστικό παράδειγμα η λεγόμενη κοινωνία των «3 ordines» στον πρώιμο Μεσαίωνα, όπου κάθε τάξη –με το ιδιαίτερο φαντασιακό της- έχει τον φαντασιακό της ρόλο: υπάρχουν οι laboratores ή χειρόνακτες που έχουν ως ρόλο την εξασφάλιση της υλικής επιβίωσης της κοινωνίας, οι bellatores ή πολεμιστές που την προστατεύουν και οι oratores, οι παπάδες δηλαδή ή «αυτοί που προσεύχονται» που έχουν το ρόλο της πνευματικής διακυβέρνησης και της επικοινωνίας με τον Θεό –το ίδιο ισχύει και για το καστικό σύστημα στην Ινδία: κάθε κάστα έχει ένα ιδιαίτερο φαντασιακό, αλλά κάθε κάστα είναι και κοινά φαντασιακά επενδεδυμένη απ’ όλες τις υπόλοιπες)- και 2) ότι τα διαφορετικά φαντασιακά μεταξύ τους πρέπει να μην είναι απολύτως κλειστά το ένα προς το άλλο, διότι τότε δεν έχουμε μία κοινωνία αλλά κάθε τάξη συνιστά τη δικιά της κοινωνία. Ο Φωτόπουλος δε βλέπει αυτό το κοινό στοιχείο που είναι το συνολικό φαντασιακό της κοινωνίας και γι’ αυτό δε μπορεί να δει το εξής (που είναι και ο πυρήνας του όλου ζητήματος): το γιατί μπορεί και κυριαρχεί το εκάστοτε κυρίαρχο φαντασιακό. Αν δεχθούμε την ανάλυση του παραθέματος του Φωτόπουλου θα πρέπει να πούμε ότι οι άνθρωποι μετατρέπονται σε νεοφιλελεύθερα αυτόματα μέσω της πλύσης εγκέφαλου ή μέσω της βίας, πράγμα όμως που δε γίνεται να ισχύει έτσι απλά, αν οι άνθρωποι έχουν ψυχή. Ο Φωτόπουλος μάλλον όμως –όπως κι ο Χάμπερμας- αρνούνται τη φροϋδική ψυχή κι έτσι λύνουν το ζήτημα. Δε μπορούν να δουν ότι η ψυχή έχει ανάγκη από νόημα και ότι οι άνθρωποι βρίσκουν νόημα στις αξίες της εκάστοτε κοινωνίας και πως γι’ αυτό δεν εξεγείρονται. Όπως πολύ ωραία το έχει γράψει ο Έριχ Φρομμ σ’ ένα βιβλίο του με τίτλο Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία, το πρώτο μέρος της καταληκτικής φράσης του Κομμουνιστικού Μανιφέστου είναι εντελώς λανθασμένη: οι προλετάριοι έχουν να χάσουν πολύ περισσότερα εκτός από τις αλυσίδες τους και γι’ αυτό δεν εξεγείρονται. Ο Μαρξ κι ο Ένγκελς δε βλέπουν ότι βρίσκουν νόημα σ’ αυτή την κοινωνία και πως γι΄ αυτό δεν εξεγείρονται αυτόματα ή αναγκαστικά εναντίον της, παρά την εκμετάλλευση.

Επιμένω εν προκειμένω, για να απαντήσω και στον Ανώνυμο. Πολύ απλά οι άνθρωποι απορρίπτουν τις δημοκρατικές ιδέες, επειδή δεν τις θέλουν. Προτιμούν το σημερινό τρόπο ζωής, την κατανάλωση, την απάθεια, το χαβαλέ, την ανευθυνότητα. Η ελευθερία είναι δύσκολη, απαιτεί κόπους, υπευθυνότητα και χίλια δυο άλλα πράγματα τα οποία ο σύγχρονος άνθρωπος απεχθάνεται. Ακόμη λοιπόν κι αν ο Πρετεντέρης διάβαζε κάθε μέρα χωρία της Φαντασιακής, οι άνθρωποι θα άλλαζαν κανάλι. Όπως συμβαίνει με τα ποιοτικά προγράμματα της ΝΕΤ και της ΕΤ1 που δεν τα βλέπει κανείς. Είναι εντελώς λάθος, στις σημερινές κοινωνίες, να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει δυνατότητα ελεύθερης βούλησης, έστω σε ένα στοιχειώδη βαθμό. Δε ζούμε σε κοινωνίες μπετόν αρμέ. Τα ίδια μας λέει πάλι το Τέρμιναλ στην απάντησή του: οι πορνοστάρς βιάστηκαν όταν ήταν μικρές και γι’ αυτό παίζουν σε τσόντες, δεν είναι ελεύθερες να επιλέξουν κλπ

Ξανά –και πρέπει αυτό να το τονίζουμε κάθε φορά- περνάμε στο πεδίο της καθαρής θεωρίας (την οποία οι αναρχικοί, τα Τέρμιναλ, τα Κιβώτια και όλοι αυτοί τη θεωρούν άσχετη με την πολιτική): ΜΟΝΟ ο Καστοριάδης έχει πιάσει σωστά αυτό το ζήτημα, διότι ΜΟΝΟ ο Καστοριάδης κάνει μια σωστή ανάλυση της σχέσης μεταξύ της λειτουργικής (ή συνολοταυτιστικής) και της καθαρά δημιουργικής/ποιητικής (ή φαντασιακής) πλευράς της κοινωνίας (τα γράφω σχετικώς αναλυτικότερα στο πρώτο μέρος του κειμένου μου στο πρώτο τεύχος του περιοδικού μας, για όποιον ενδιαφέρεται). Αυτό που με ανοιχτό το στόμα οι αναρχικοί (και σταλινικοί ή πρώην σταλινικοί σαν τον Αλτουσέρ και τον μαθητή του τον Φουκό) ανακαλύπτουν ως «προπαγάνδα», «ιδεολογικούς μηχανισμούς», «κατασκευή συνειδήσεων» (για να θυμηθούμε και το σύντροφο Λιακό) κλπ δεν είναι παρά το εντελώς αυτονόητο, για κάθε κοινωνία, γεγονός πως η κοινωνία έχει μια λειτουργική διάσταση (ως ον με αυτοτελικότητα που είναι), η οποία έχει ως στόχο την αναπαραγωγή και τη διαιώνισή της: έχει ως σκοπό να μορφοποιεί τις ψυχές των νεογέννητων με τις φαντασιακές της σημασίες και να αναπαράγει τον αναθρωπολογικό της τύπο. Υπό αυτή την έννοια, είναι αυτονόητο ότι στα πλαίσια της εκκοινωνιστικής διαδικασίας (η οποία δεν σταματά παρά μόνο με το θάνατο του ατόμου) η κοινωνία παλεύει να υποτάξει το άτομο στις σημασίες και τους θεσμούς της (ειδικά αν είναι ετερόνομη). Αυτό το αυτονόητο γεγονός όμως δεν πρέπει να μπερδεύεται με τις πιθανές μορφές συνειδητής προπαγάνδας που μπορεί να γίνεται από εξουσίες, ΜΜΕ, μυστικές υπηρεσίες κλπ. Η προπαγάνδα έχει πάντοτε επιφανειακό ρόλο και επιφανειακά αποτελέσματα (απόκρυψη στοιχείων, μεθόδευση εκλογικών αποτελεσμάτων μέσω στημένων δημοσκοπήσεων, προώθηση προϊόντων κλπ) και δε μπορεί ποτέ να υπερβεί αυτό το επιδερμικό επίπεδο (οπότε, φίλε Ανώνυμε, αυτό δικαιολογεί και την απάντησή μου περί του παραδείγματος με το Μέγκα). Το λάθος των αναρχομαρξιστοφουκωικών είναι ότι θεωρούν πως ο εκκοινωνισμός είναι προπαγάνδα με αυτή την έννοια. Το ίδιο μάλλον πιστεύει κι ο Φωτόπουλος. Κατά συνέπεια, μια ετερόνομη ή μια εκμεταλλευτική κοινωνία, περνά, μέσω του εκκοινωνισμού, στα μέλη της, μεταξύ όλων των άλλων, και τις ιδέες που είναι αναγκαίες για τη δικαιολόγηση των ανισοτήτων. Γι’ αυτό λέει κάπου στο πρώτο μέρος της Φαντασιακής ο Καστοριάδης –σε μια υποσημείωση- ότι η φράση της Ρόζα Λούξεμπουργκ «αν οι άνθρωποι ήξεραν, ο καπιταλισμός δε θα κράταγε ούτε λεπτό παραπάνω» είναι μεγαλειώδης και θέτει ένα σωρό ζητήματα.

Όλα αυτά βασίζονται σε μια ολιγαρχική θεωρία η οποία πιστεύει πως οι μάζες είναι χαζές, πηλός στα χέρια δέκα πανέξυπνων τύπων που κινούν τις μαριονέττες και μπορούν να επιβάλουν στην κοινωνία ό,τι τους κατέβει. Αυτό μάλλον έχει ψυχαναλυτική σημασία και ερμηνεύεται ως προβολή του Πατέρα στο κοινωνικό πεδίο: υπάρχει η παντοδύναμη «Κυριαρχία» που είναι ανίκητη και μας κοροϊδεύει με τα δολώματα που μας ρίχνει (αν δεν απατώμαι, στο Κιβώτιο θεωρούν ότι το lifestyle είναι «ιδεολογικός μηχανισμός», δηλαδή κατασκεύασμα της άρχουσας τάξης), κατευθύνει τη ζωή μας κλπ: τα έχουμε πει σχετικά στο κείμενό μας για το Τέρμιναλ. Εδώ φαίνεται η αντιδραστική σημασία όλων αυτών: μυθοποιούν το σύστημα, το παρουσιάζουν ως ανίκητο με σκοπό να πείσουν τους ανθρώπους ότι είναι ηλίθιοι, ασήμαντοι και ανίκανοι να αυτοκυβερνηθούν. Πρόκειται για το καπιταλιστικό/ετερόνομο/αντιδραστικό στοιχείο του αναρχισμού το οποίο οδηγεί όχι στην απόρριψη αλλά στη ΘΕΟΠΟΙΗΣΗ της κυριαρχίας ως κοινωνικής σχέσης. Και δεν είναι τυχαίο που οι σύγχρονοι αναρχικοί –τουλάχιστον εδώ στην Ελλάδα- εμπνέονται μόνο απ’ αυτό το στοιχείο.

Ασμοδαίος said...

Μπορείτε να υποδείξετε σημεία διάθεσης/πώλησης του περιοδικού της ΑήΒ στη Θεσσαλονίκη; Ευχαριστώ!

Anonymous said...

1]

Πολύ απλά οι άνθρωποι απορρίπτουν τις δημοκρατικές ιδέες, επειδή δεν τις θέλουν.

Συγγνώμη αλλά αυτό δεν είναι απάντηση. Ή μάλλον αυτό και να αν δεν είναι απόδοση«σε εξωπραγματικές πηγές».

Αλλά ας πούμε ότι εννοείς «απορρίπτουν τις δημοκρατικές αξίες επειδή απαιτούν κόπους, υπευθυνότητα, και χίλια δυο άλλα πράγματα τα οποία ο σύγχρονος άνθρωπος απεχθάνεται»

Ερώτηση:«γιατί τα απεχθάνεται?»

2]

Ακόμη λοιπόν κι αν ο Πρετεντέρης διάβαζε κάθε μέρα χωρία της Φαντασιακής, οι άνθρωποι θα άλλαζαν κανάλι.

Καλά και εγώ αν διάβαζε ―είτε ο πρετεντέρης είτε εσύ είτε ακόμα και ο ίδιος ο Καστοριάδης― χωρία της Φαντασιακής θα άλλαζα κανάλι. :)

Σου έγραψα ότι το παράδειγμα είναι γελοίο. Η δημοκρατική πολιτική ΔΕΝ σημαίνει να κάθεσαι μπροστά στην τηλεόραση και ακούς χωρία. Σημαίνει να ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙΣ. Αν είχες ΜΜΕ, σχολεία, δημοκρατικούς οικονομικούς θεσμούς, εκκλησία του δήμου κλπ. πάλι τα ίδια φαντασιακά θα είχαν οι άνθρωποι?

3]

… το εντελώς αυτονόητο, για κάθε κοινωνία, γεγονός πως η κοινωνία έχει μια λειτουργική διάσταση (ως ον με αυτοτελικότητα που είναι), η οποία έχει ως στόχο την αναπαραγωγή και τη διαιώνισή της: έχει ως σκοπό να μορφοποιεί τις ψυχές των νεογέννητων με τις φαντασιακές της σημασίες και να αναπαράγει τον αναθρωπολογικό της τύπο. Υπό αυτή την έννοια, είναι αυτονόητο ότι στα πλαίσια της εκκοινωνιστικής διαδικασίας (η οποία δεν σταματά παρά μόνο με το θάνατο του ατόμου) η κοινωνία παλεύει να υποτάξει το άτομο στις σημασίες και τους θεσμούς της (ειδικά αν είναι ετερόνομη).


Κατά συνέπεια, μια ετερόνομη ή μια εκμεταλλευτική κοινωνία, περνά, μέσω του εκκοινωνισμού, στα μέλη της, μεταξύ όλων των άλλων, και τις ιδέες που είναι αναγκαίες για τη δικαιολόγηση των ανισοτήτων.


Ερώτηση: και με ποιους τρόπους γίνεται αυτός ο «εκκοινωνισμός»? Δεν γίνεται μέσω συγκεκριμένων θεσμών?

4]


Όλα αυτά βασίζονται σε μια ολιγαρχική θεωρία η οποία πιστεύει πως οι μάζες είναι χαζές, πηλός στα χέρια δέκα πανέξυπνων τύπων που κινούν τις μαριονέττες και μπορούν να επιβάλουν στην κοινωνία ό,τι τους κατέβει

Εδώ φαίνεται η αντιδραστική σημασία όλων αυτών: μυθοποιούν το σύστημα, το παρουσιάζουν ως ανίκητο με σκοπό να πείσουν τους ανθρώπους ότι είναι ηλίθιοι, ασήμαντοι και ανίκανοι να αυτοκυβερνηθούν. Πρόκειται για το καπιταλιστικό/ετερόνομο/αντιδραστικό στοιχείο του αναρχισμού το οποίο οδηγεί όχι στην απόρριψη αλλά στη ΘΕΟΠΟΙΗΣΗ της κυριαρχίας ως κοινωνικής σχέσης.


Αυτό πως «κολλάει» με το άλλο που έγραψες ΕΣΥ παραπάνω?

Ακόμη λοιπόν κι αν ο Πρετεντέρης διάβαζε κάθε μέρα χωρία της Φαντασιακής, οι άνθρωποι θα άλλαζαν κανάλι.

Anonymous said...

Γράφει ο Φωτόπουλος στο παραπάνω απόσπασμα:

Οντολογικά, διότι η Καστοριαδική θέση ανάγει τους θεσμούς στο φαντασιακό μιας ταξικά αδιαφοροποίητης κοινωνίας, η όποια, στη πραγματικότητα, μόνο στην ιδεολογία των σημερινών ελίτ υπάρχει.

Συμπληρώνω: και των οπαδών του. Και αυτό το λέω γιατί γράφεις:

...1) ότι τα διαφορετικά φαντασιακά των τάξεων (που δεν υπάρχουν πια)...

Παρόλα αυτά ―και― για τον Φωτόπουλο υπάρχουν «ταξικές» διαιρέσεις. Από το ίδιο απόσπασμα παραπάνω:

Μολονότι, όμως, όπως ανέφερα παραπάνω, οι ταξικές διαιρέσεις είναι σήμερα πολύ λιγότερο οικονομικές (με την Μαρξιστική έννοια) από ό,τι στην αρχή της νεωτερικότητας, δεν παύουν βέβαια να υπάρχουν.

Με την διαφορά ότι η «ταξική» ανάλυση του Φωτόπουλου είναι διαφορετική από την μαρξιστική. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να δει εδώ σχετικό άρθρο στα αγγλικά: http://www.inclusivedemocracy.org/dn/vol6/takis_class.htm και εδώ την ελληνική μετάφραση: http://www.inclusivedemocracy.org/pd/is8/issue_8_classes_intro.htm
http://www.inclusivedemocracy.org/pd/is9/issue_9_new_class_model.htm

Anonymous said...

Έχω και μια ακόμα ερώτηση:

Ποια είναι η θέση του Καστοριάδη και η δική σας στο εξής:

Α] η ψυχή είναι εντελώς αυτόνομη από το σώμα ή/και το πνεύμα
Β] είναι σχετικώς αυτόνομη και βρίσκεται σε αλληλεπίδραση με το σώμα και/ή το πνεύμα
Γ] δεν υπάρχει διαχωρισμός ψυχής, σώματος και πνεύματος. Η ψυχή είναι τμήμα των εγκεφαλικών λειτουργίων τις οποίες (εγκεφαλικές λειτουργίες) δεν έχουμε εξηγήσει ακόμα πλήρως. [σημ. αυτή είναι η δική μου θέση].

Anonymous said...

Προς Ασμοδαίο: το περιοδικό, δυστυχώς, δεν έχει -ακόμη τουλάχιστον- δυνατότητα διανομής στη Θεσσαλονίκη. Διαθέσαμε μερικά τεύχη στο τραπεζάκι της ομάδας κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης και αυτή τη βδομάδα θα πάμε στα κεντρικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας. Με πρώτη ευκαιρία θα ανέβουμε και σ' εσάς. Το όλο πρόβλημα έχει να κάνει με το ότι το βγάλαμε τελικά μόνοι μας κι έτσι δεν έχουμε λεφτά για διανομή. Αν θες πάντως, στείλε μας τη διεύθυνσή σου να στο στείλουμε ταχυδρομικώς. Αρκεί να βρούμε έναν τρόπο για να μας στείλεις κι εσύ τα χρήματα. Όπως καταλαβαίνεις είμαστε ακόμη στο επίπεδο της επίλυσης των οργανωτικών =)

Προς Ανώνυμο. Θα απαντήσω μόνο στο πληροφοριακό σου ερώτημα –το σχετικό με τις σχέσεις ψυχής και σώματος- διότι δεν προλαβαίνω. Τα υπόλοιπα αύριο. Να πω πάντως, χωρίς παρεξήγηση, ότι καλύτερο είναι να συζητάμε πολιτικά και όχι γνωστικά ζητήματα εδώ μέσα. Όποιος θέλει να μάθει τι λέει για το τάδε ζήτημα ο Φωτόπουλος ή ο Καστοριάδης, μπορεί να διαβάσει τα βιβλία τους. Απαντώ εν προκειμένω μόνο και μόνο επειδή ένα πολύ σημαντικό κείμενο του Καστοριάδη για το θέμα της σχέσης της ψυχής με το σώμα δεν υπάρχει στα ελληνικά. Πρόκειται για το κείμενο «Imaginaire, imagination, reflexion» και για μια άλλη συνέντευξη, στην κόρη του τη Sparta που υπάρχουν στο Fait et a faire. Μια νύξη σ’ αυτά που θα πω γίνεται και σε μια από τις συζητήσεις των Διαλόγων στη σελίδα 75. Ο Καστοριάδης ξεπερνά τον Φρόυντ και την παραδοσιακή ψυχαναλυτική αντίληψη (την οποία θεωρεί δυιστική) και θεωρεί ότι υπάρχει μια βαθύτατη αλλά περίεργη κι αδιερεύνητη σύνδεση της ψυχής με το σώμα. Το ανθρώπινο ασυνείδητο, όπως το περιγράφει ο Φρόυντ (το Αυτό της δεύτερης τοπικής), ως χώρος των ενορμήσεων, δεν είναι παρά κομμάτι ενός ευρύτερου σωματοψυχικού επιπέδου το οποίο ο Καστοριάδης αποκαλεί «ανθρώπινο μη συνειδητό».Είναι το επίπεδο που περιλαμβάνει τη «σωματική φαντασία», δηλαδή την εγγραφή και το ρίζωμα της ψυχής στο σώμα (και τούμπαλιν) όπως εκφράζεται μέσω της σωματικής εκφραστικότητας («η κραυγαλέα και ανεξήγητη σύμπτωση της ψυχής ενός ανθρώπου με την έκφραση του προσώπου του», την οπιοία την είχε ήδη επισημάνει ο Αριστοτέλης στο Περί ψυχής) ή μέσω της μη συνειδητής αλλά ικανής να γίνεται αντιληπτής εσωτερικής λειτουργίας των σωματικών μας οργάνων (νιώθουμε τον χτύπο της καρδιάς μας κλπ). Ούτε η ψυχή ταυτίζεται απόλυτα με το σώμα: αφού η ριζική φαντασία θρυμματίζει τους βιολογικούς καθορισμούς (πεθαίνουμε από νευρική ανορεξία) ούτε όμως μπορεί και να αποσυνδεθεί: οι ορμές είναι, όπως το έλεγε ο Φρόυντ, το «μεθόριο» του σωματικού με το ψυχικό, είναι σωματικοψυχικής φύσεως, ενώ ταυτόχρονα δε μπορεί να υπάρχει ψυχή χωρίς σώμα. Καστοριαδικώς η ψυχή δεν μπορεί ούτε να ταυτιστεί ούτε να αναχθεί στον εγκέφαλο ή σε οποιοδήποτε άλλο όργανο. Η ψυχή/φαντασία δημιουργεί άλλο οντολογικό επίπεδο που δε μπορεί να ΑΝΑΧΘΕΙ παρά μόνο να ΣΤΗΡΙΧΘΕΙ (η φροϋδική έννοια της έρεισης: Anhlenung, etayage) στο σωματικό –εν προκειμένω στον εγκέφαλο. Αυτό γίνεται πολύ κατανοητό, αν φέρουμε το παράδειγμα του Χούσερλ (το αναφέρει κάπου στα Προλεγόμενα στην καθαρή λογική): η σχέση του εγκεφάλου με τη σκέψη (και με τη φαντασία και τις ψυχικές διεργασίες γενικώς θα προσέθετα εγώ καστοριαδικώς) είναι σαν τη σχέση της αριθμομηχανής με τις πράξεις που εκτελεί. Αποτελεί το υλικό υπόστρωμα της εκτέλεσης αυτών των πράξεων αλλά ούτε τις κατανοεί, ούτε μπορεί να τις επηρεάσει. Παραμένει απολύτως εξωτερική ως προς αυτές. Υπάρχει διαφορά επιπέδων, διαφορά οντολογικών στιβάδων οι οποίες συνδέονται βάση της σχέσης της στήριξης/έρεισης. Ελπίζω να είμαι στοιχειωδώς σαφής.

Anonymous said...

Νίκο γράφεις χωρίς όμως να έχεις διαβάσει τι λέει ο Φωτόπουλος:
“Καταρχήν να πω ότι ο Καστοριάδης δεν αναγάγει ποτέ τον θεσμό στην ψυχή ή στην ψυχανάλυση (καθώς η ψυχανάλυση είναι που μελετά την ψυχή), αλλά στο κοινωνικό φαντασιακό. Το κοινωνικό φαντασιακό είναι κοινωνία όχι ψυχή. Η ψυχή είναι ριζική φαντασία, ατομικό φαντασιακό. Κατά συνέπεια, μεγάλο μέρος της επιχειρηματολογίας του Φωτόπουλου είναι σχετικώς σαθρό”
Ο Φωτόπουλος δεν αναγάγει το θεσμό στην ψυχή ή στην ψυχανάλυση αλλά στην ερμηνεία της κοινωνικής δυναμικής που κάνει ο Καστοριάδης με βάση την ψυχαναλυτική ερμηνεία της κοινωνικοποίησης. Ξαναδιάβασε το κείμενο, γιατί μου φαίνεται ότι βιάστηκες, και η απάντησή σου είναι άστοχη. Γράφει λοιπόν αρχικά:
"Κατά τη γνώμη μου, η αναγωγή των θεσμών στο ριζικό φαντασιακό είναι εσφαλμένη τόσο επιστημολογικά όσο και οντολογικα"
Και συνεχίζει:
«Επιστημολογικά, διότι η θέση αύτη ανάγει την ερμηνεία της κοινωνικής δυναμικής σε ένα ουσιαστικά κλειστό θεωρητικό σύστημα, την ψυχαναλυτική θεωρία, πράγμα που θεωρώ ασύμβατο με το πρόταγμα της αυτονομίας. Έτσι, η από μέρους του Καστοριάδη υιοθέτηση μιας ψυχαναλυτικής ερμηνείας της κοινωνικοποίησης συνεπάγεται και υιοθέτηση της Φροϋδικής θεωρίας της ψυχής, η οποία όμως, ακόμη και όπως τροποποιήθηκε από τον Καστοριάδη, δεν παύει να είναι κλειστό σύστημα (ο ίδιος ο Καστοριάδης άλλωστε τόνιζε τον ντετερμινισμό και τον θετικισμό του Φρόυντ).»
Επίσης τα περί κοινού φαντασιακού της κάθε κοινωνίας δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να εξηγήσουν καμία επανάσταση της ιστορίας. Δηλαδή αυτό που οδηγεί τα κοινωνικά στρώματα να επαναστήσουν είναι αυτό ακριβώς, το διαφορετικό φαντασιακό που έρχεται σε σύγκρουση με το κυρίαρχο. Εκτός βέβαια κι αν φτάσουμε στο συμπέρασμα ότι οι επαναστάσεις γίνονται γιατί όλοι μαζί, ελιτ και κυριαρχούμενοι, κάποια στιγμή αποκτούν άλλο φαντασιακό. Αλλά τότε πώς εξηγείται τη ρωσική επανάσταση του 17 και τον ισπανικό εμφύλιο όπου οι μισοί σκοτώναν τους άλλους μισούς; Δεν βλέπεις εδώ σύγκρουση των διαφορετικών κοινωνικών παραδειγμάτων, για το ποιο θα είναι κυρίαρχο;
Επίσης διαστρεβλώνεις την έννοια της κοινωνικοποίησης και του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος που το εξισώνεις με τη μαρξιστική ιδεολογία. (Προφανώς λόγω της μανιχαϊστικής λογικής του ό,τι δεν είναι καστοριαδικό είναι αυτοστιγμεί μαρξιστικό). Η κοινωνικοποίση δεν είναι απλώς θέμα προπαγάνδας, υλικής βίας κλπ. Είναι μια διαδικασία που αρχίζει από την πρώτη μέρα που γεννιέται ο άνθρωπος μέχρι να πεθάνει. Οι αξίες που μεταδίδονται σε ένα παιδί από την πρώτη μέρα είναι οι αξίες των γονιών, των άλλων παιδιών κλπ. και οι αξίες αυτές είναι εκείνες που αποτελούν το κυρίαρχο κοινωνικό παράδειγμα γιατί με αυτές έχουν γαλουχηθεί και αυτοί. Αυτό όμως δεν αποκλείει κάποια άτομα ή και κάποιες ευρύτερες κοινωνικές ομάδες σε περιόδους κρίσης του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος να αρχίσουν να δημιουργούν ένα διαφορετικό παράδειγμα που κάποτε γίνεται ηγεμονικό.
Παραθέτω παρακάτω μια μετάφραση δική μου ενός χωρίου του Φωτόπουλου. Που νομίζω μπορεί να λύσει κάποιες απορίες.
«Το θεσμικό πλαίσιο κάθε κοινωνίας πάντα εξασφάλιζε (μέσω της διαδικασίας της κοινωνικοποίησης) ότι μόνο αυτές οι συγκεκριμένες αξίες που ήταν συμβατές με τους βασικούς θεσμούς θα αποτελούσαν τον πυρήνα του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος. Όχι τυχαία, οι ίδιοι θεσμοί –οι οποίοι σε μια ετερόνομη κοινωνία ελέγχονται από τις προνομιούχες κοινωνικές ομάδες, τάξεις ή κάστες- εγγυώνται επίσης την άνιση κατανομή δύναμης μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας.
Επίσης γι’ αυτό θα υποστήριζα ότι παρόλο που είναι αληθές ότι -όπως ο Καστοριάδης υπογράμμιζε- κάθε κοινωνία είναι αυτόθεσμιζόμενη, με την έννοια ότι το ριζικό φαντασιακό ως θεσμίζον, δημιουργεί –μέσω της θεσμισμένης κοινωνίας- τις κοινωνικές φαντασιακές σημασίες που καθορίζουν το κυρίαρχο κοινωνικό παράδειγμα, παρόλ’ αυτά, η διαδικασία ανάδρασης μεταξύ του θεσμίζοντος φαντασιακού και του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος «φιλτράρεται» σε σημαντικό βαθμό από τις δομές εξουσίας της κάθε κοινωνίας. Με άλλα λόγια, σε μια ετερόνομη κοινωνία που χαρακτηρίζεται από την άνιση κατανομή δύναμης, μόνο αυτές οι αξίες που δημιουργήθηκαν από το θεσμίζον φαντασιακό οι οποίες και είναι συμβατές με το θεσμικό πλαίσιο, δηλαδή αυτές που δε θα αμφισβητήσουν με κανένα τρόπο την άνιση κατανομή της εξουσίας θα μπορούσαν να γίνουν βασικές αξίες του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος. Η διαδικασία κοινωνικοποίησης σε τέτοιες κοινωνίες, η οποία καθορίζεται αποφασιστικά από τις ελίτ που ελέγχουν τους κύριους θεσμούς, παίζει κρίσιμο ρόλο υπό αυτό το πλαίσιο. Αντίθετα, σε μια αυτόνομη κοινωνία που χαρακτηρίζεται από την ίση κατανομή δύναμης μεταξύ των μελών της, μόνο αυτές οι αξίες που δημιουργήθηκαν από το θεσμίζον φαντασιακό (που θα είχαν εγκαθιδρύσει μια τέτοια κοινωνία από την πρώτη στιγμή) και που είναι συμβατές με το θεσμικό πλαίσιο (δηλαδή αυτές που δεν αντίκεινται με κανένα τρόπο στην ίση κατανομή δύναμης) θα γινόντουσαν βασικές αξίες του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος. Ξανά, η διαδικασία κοινωνικοποίησης σε μια τέτοια κοινωνία, ειδικά μια δημοκρατική Παιδεία, θα έπαιζε βασικό ρόλο σε αυτό.»
Πάνος

Anonymous said...

Επειδή είναι η πρώτη φορά που μεταφράζω και είναι πιθανόν να δημιουργηθούν παρεξηγήσεις λόγω ανεπάρκειας του μεταφραστή, για όποιον ξέρει καλά αγγλικά προτείνω να διαβάσει το πρωτότυπο κείμενο στα αγγλικά. Είναι δηλαδή το κείμενο που παρέθεσα παραπάνω αμετάφραστο
«the institutional framework of each society had always made certain (through the socialisation process) that only those particular values that were compatible with the main institutions would constitute the core of the dominant social paradigm. Not accidentally, the same institutions --which in a heteronomous society are controlled by the privileged social groups, classes or castes-- secure also the unequal distribution of power among society’s members.
I would therefore argue that although it is true that, as Castoriadis stressed, every society is self-instituting, in the sense that the radical imaginary as instituting, creates –through the instituted society--the social imaginary significations that determine the dominant social paradigm, still, the feedback process between instituting imaginary and the dominant social paradigm is crucially ‘filtered’ by the power structures in each society. In other words, in an heteronomous society characterised by the unequal distribution of power, only those values created by the instituting imaginary which are compatible with the institutional framework, i.e. those that they do not challenge in any way the unequal distribution of power, would become core values of the dominant social paradigm. The socialisation process of such societies, which is decisively conditioned by the elites controlling the main institutions, plays a crucial role in this context. Vice versa, in an autonomous society characterised by the equal distribution of power among its members , only those values created by the instituting imaginary (which would have established such a society in the first place) that are compatible with its institutional framework, (i.e. those that will not challenge in any way the equal distribution of power) would become core values of its dominant social paradigm. Again, the socialisation process in such a society, particularly a democratic Paideia, would play a crucial role in this.»

Anonymous said...

Το παράθεμα του Φωτόπουλου που έβαλε ο Πάνος είναι πολύ καλό γιατί ξεκαθαρίζει τα πράγματα και τη διάσταση απόψεων που έχουμε με το Φωτόπουλο. Όπως είναι γνωστό, ο Καστοριάδης δε δέχεται τη θεωρία της πάλης των τάξεων ως πρωτογενή υπεριστορική νόρμα, από την εποχή που έπαψε να είναι μαρξιστής. Δέχεται όμως ότι η εργατική τάξη συγκροτήθηκε και ενήργησε ως τάξη της εποχή της ακμής της. Το αν κάτι τέτοιο συμβαίνει σήμερα, στα δικά μου μάτια είναι αυταπόδεικτο. Από τη μεριά μου, δεν αντιλαμβάνομαι απόλυτα την έννοια του όρου "υπερεθνικές ελίτ" και δε βλέπω ο όρος αυτός -στο βαθμό που τον αντιλαμβάνομαι- να επεξηγεί ικανοποιητικά την πραγματικότητα. Η έννοιες του φαντασιακού και της ριζικής φαντασίας τις οποίες δε δέχεται ο Φωτόπουλος είναι ότι καινούργιο έχει να αντιτάξει ο Καστοριάδης στην παραδοσιακή ολιγαρχική πολιτική σκέψη από τον καιρό του Πλάτωνα. Παρ' όλες τις διαφορές αυτές, θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε με την ΠΔ στο βαθμό που υποστηρίζει την άμεση δημοκρατία, ασχέτως αν η υποστήριξη αυτή είναι, κατά τη γνώμη μου σαθρή, όσο βασίζεται σε παραδοσιακές ολιγαρχικές ιδέες (χειραγώγηση, ελίτ κλπ). Προσοχή: δε λέω ότι αυτά δεν έχουν υπάρξει στην ιστορία. Λέω ότι δεν εξηγούν τη σημερινή κατάσταση και ότι είναι δευτερογενή φαινόμενα: "υπάρχει χειραγώγηση επειδή υπάρχει χειραγωγησιμότητα".

Προς ανώνυμο: Περί της σχέσης σώματος-ψύχης, σε κατατόπισε ο Νίκος. Θα αναφερθώ στα γρήγορα στο ζήτημα του δελτίου ειδήσεων. Αν εμείς είχαμε μία εκπομπή στο Μέγκα, αυτό θα σήμαινε ήδη κάτι και θα σήμαινε πολλά. Ο Χατζηνικολάου είναι ο πιο επιτυχημένος δημοσιογράφος ΕΠΕΙΔΗ αρέσει στους τηλεθεατές, το αντίστροφο ισχύει επίσης, αλλά σε δεύτερο χρόνο. Αν, λοιπόν, εμείς είχαμε εκπομπή αυτό θα συνέβαινε επειδή θα υπήρχαν πολλοί που θα μας έβλεπαν και άρα η κοινωνία θα ήταν διαφορετική. Αν εσείς υποστηρίζεται ότι υπάρχει χειραγώγηση από τα ΜΜΕ πρέπει να απαντήσετε γιατί τα άρθρα του Φωτόπουλου φιλοξενούνται σε τακτική βάση στην Ελευθεροτυπία. Και δεν τον λέω αυτό για να κατηγορήσω τον άνθρωπο, κάθε άλλο. Πολύ καλά κάνει και δημοσιεύει και μπορεί να τον διαβάσει ο οποιοσδήποτε και να πειστεί από τα επιχειρήματά του. Αλλά πώς επιτρέπεται από τις ελίτ να δημοσιεύονται ανατρεπτικές και αντι-συστημικές ιδέες στη δεύτερη μεγαλύτερη ελληνική εφημερίδα; Τι να υποθέσω, ότι οι ιδέες της ΠΔ δεν είναι ανατρεπτικές και ότι "εξυπηρετούν το σύστημα", ότι είναι "βαλβίδα ασφαλείας"; Δεν το νομίζω. Είπαμε ότι και μεις έχουμε δημοσιεύσει στην "Ε" χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Γιατί; Γιατί στην "Ε" είναι αρχισυντάκτης ο τάδε, ο οποίος λίγο ως πολύ συμφωνεί με το Φωτόπουλο ή τελοσπάντων προέρχεται από την αριστερά. Τι είναι αυτός, ρουφιάνος, πράκτορας της CIA ή φερέφωνο των υπερεθνικών ελίτ; Τίποτα απ' αυτά. Ένας παλιός αριστερός είναι, απλός άνθρωπος με δύο χέρια και δύο πόδια -μάλλον-που προέρχεται από τα κινήματα κλπ. Βλέπεις, υπάρχει μια διαφαινόμενη μυστικοποίηση εδώ. Την ίδια στιγμή, υπάρχουν άπειρα ανατρεπτικά έντυπα, δεν υπάρχει κανένα -ή υπάρχουν ελάχιστα- κενό πληροφόρησης. Οι ειδήσεις λένε για την Οαχάκα, ο Εξάντας κάνει διθυραμβικό ντοκυμαντέρ, όλοι τα βλέπουν αυτά. Γιατί δεν επαναστατούν; Γιατί δε θέλουν. Γιατί δε θέλουν; Έίναι μια τεράστια συζήτηση που απαιτεί να ερευνήσουμε σε βάθος την κοινωνία, να δούμε τις ψυχαναλυτικές ρίζες της σύγχρονης κατάστασης. Εμείς, με τα λάθη και τις παραλήψεις μας, προσπαθούμε να το κάνουμε. Εσείς;

Anonymous said...

σόρι, το ξέχασα: Αναλαμβάνω την ευθύνη για το αποπάνω

Anonymous said...

Παιδιά, να διορθώσω λίγο το προηγούμενό μου σχόλιο. Γιατί οδηγεί σε παρεξηγήσεις. Γράφω ότι
"Ο Φωτόπουλος δεν αναγάγει το θεσμό στην ψυχή ή στην ψυχανάλυση αλλά στην ερμηνεία της κοινωνικής δυναμικής που κάνει ο Καστοριάδης με βάση την ψυχαναλυτική ερμηνεία της κοινωνικοποίησης."
Αυτο δινει την εντυπωση οτι αναγει τον θεσμό στην ερμηνεια της κοινωνικης δυναμικης που βεβαια ειναι λαθος.
Το σωστό είναι ότι αναγει την ερμηνεια της καστοριαδικης κοινωνικης δυναμικης στη ψυχαναλυτικη θεωρια της κοινωνικοποιησης
Τον θεσμο (κατα τη Καστιριαδικη ερμηνεια)τον αποδίδει στο κοινωνικο φαντασιακό και μεσω αυτου στο ριζικο φαντασιακο, οπως αλλωστε κανει και ο Καστοριαδης.

Anonymous said...

Παρακολουθώ με ενδιαφέρον τον διάλογο.Σκέφτομαι όμως Θανάση αυτό που έγραψες παραπάνω για την πληροφόρηση..."όλοι το βλέπουν"...Το βλέπουν και το πληροφορούνται όλοι;Δυνητικά θα μπορούσαν αλλά γίνεται στην πραγματικότητα;Η γνώμη μου είναι οτι δεν το βλέπουν όλοι,ή τουλάχιστον η μεγάλη πλειοψηφία,η οποία ενημερώνεται απο τον Κακαουνάκη και τον Πρεντεντέρη.Οι αριστεροί που λες οτι είναι ευαισθητοποιημένοι σε κοινωνικά θέματα,είναι ισχνή μειοψηφία στην ελληνική κοινωνία.
Σκέφτομαι τον σημαντικό και καταλυτικό ρόλο που παίζει η παιδεία σ'αυτά τα θέματα...η οποία όμως στις σύγχρονες ολιγαρχίες δεν βοηθάει προς αυτη την κατεύθυνση.Αναπαράγει άτομα υπηκόους.Και αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα....

Anonymous said...

Προς flux:
Λέγοντας "το βλέπουν όλοι" εννοώ ότι μπορούν να το δουν όλοι, δεδομένου μάλιστα ότι ο Εξάντας πχ είναι και στην κρατική τηλεόραση (κάπου εδώ βραχυκυκλώνει και η αναρχική οντολογία περί Κράτους). Το ότι μπορούν να το δουν αλλά δεν το βλέπουν, εποβεβαιώνει το επιχείρημά μου.

Anonymous said...

Γειά χαρά.Θα 'θελα να κάνω ορισμένα σχόλια -ναι, λίγο καθυστερημένα, ξέρω- σχετικά με την εκδήλωση αφού ξεκαθαρίσω πρώτα πως δεν συμμετήχα, αλλά άκουσα το κομμάτι της συζήτησης το οποίο είχε ηχογραφηθεί.Διαβάζοντας κανείς ένα μέρος απ' τα αρχικά σχόλια διαπιστώνει πάνω-κάτω, πως πρόκειται για μια συζήτηση μερικών δογματικών ατόμων οι οποίοι διοργάνωσαν την εκδήλωση με σκοπό να αναδείξουν στο "φιμωμένο" κοινό πως "εδώ μαζευτήκαμε να σας μάθουμε τα μάγματα και τα φαντασιακά και δε σηκώνουμε καμιά άλλη κουβέντα".Έγινε λόγος για αγένεια κτλ, ωστόσο, απ' όσο εγώ μπορώ να καταλάβω απ' το ηχητικό υλικό, η συζήτηση στο μεγαλύτερο μέρος της, κύλισε με ομαλό ρυθμό.Το γεγονός ότι ακούγοταν συγκεκριμένα άτομα σίγουρα θα πρέπει να μας/σας προβληματίσει, αλλά, από 'κει και πέρα, δεν βλέπω γιατί πρέπει κανείς να ρίξει την ευθύνη στην συλλογικότητα κι όχι στο κοινό.Ακούστηκαν μερικές ερωτήσεις και δώθηκαν - ικανοποιητικές ως ένα βαθμό νομίζω-απαντήσεις απ' τα παιδιά (Α ου Β) και τον Curtis.Ο οποίος βέβαια -στην αρχή κυρίως- έχω την εντύπωση πως το κούραζε κάπως, καθώς έκανε και μια αργή εισαγωγή πρωτού απαντήσει σε κάτι.Μπορεί βέβαια να κάνω και λάθος, να 'ταν ίσως κάποια τακτική την οποία την έχει ξαναδοκιμάσει στο παρελθόν και την προτιμά για δικούς του λόγους.Όσοι νέοι ήρθαν να παρακολουθήσουν την συζήτηση, και δεν γνώριζαν τις ιδέες του/των Καστοριάδη/Καστοριαδικών, -ναι, για αυτές πρόκειται, δεν το κρύβει κανείς- υποθέτω πως μάθαν νέα πράγματα και τους δώθηκε τροφή για σκέψη καθώς έγινε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση.Θα μπορούσε βέβαια να 'ταν καλύτερη και περιεκτικότερη, αλλά αυτό δεν είναι και τόσο εύκολο διότι είναι δύσκολο -ή και άσχημο αν θέλετε- να "ρυθμίσει" κανείς την συζήτηση.Τώρα, αν είχε δημιουργηθεί στην αίθουσα μιά κατάσταση -ένα ενοχλητικό κλίμα ξέρεται- η οποία, ίσως, να έκανε ορισμένους να σιωπήσουν και να μην εκφρασούν άνετα τις απορίες ή τις διαφορετικές τους αντιλήψεις, μου είναι δύσκολο να την περιγράψω όπως καταλαβένεται.Κι ο τόνος της φωνής είτε των παιδιών, είτε του curtis και των τύπων που ακουγόντουσαν περισσότερο, ήταν νορμάλ, νομίζω.Δηλαδή με λίγα λόγια, θα πρέπει κάποιος να κανε ενοχλητικές γκριμάτσες ή κινήσεις ώστε να 'ρθουν σε δύσκολη θέση οι άλλοι.Ε, αν έγινε κάτι τέτοιο, κάλο θα 'ταν να το πει κανείς.Ο μόνος που σίγουρα θα νιωσε κάπως άσχημα -είδικα κατά την διάρκεια που άρχιζε να αντιλαμβάνεται καλύτερα τις ιδέες του κόσμου γύρω του- ήταν εκείνος ο Σέρβος εθνικιστής.Τον οποίο ίσως θα 'ταν προτιμότερο να μην τον γιουχαϊζατε (όπως λέγεται τέλος πάντων) όλοι μαζί, μιάς και δεν είναι κι ότι καλύτερο για κάποιον που βρίσκεται σε ένα ξένο περιβάλλον.Τώρα κάτι "τέλος" κτλ του Νίκου μετά απ' την αναφορά του στους Ντεμπόρ και Καστοριάδη ίσως θα 'ταν προτιμότερο να έλειπαν.Τα εγγλέζικα και η οργάνωση σίγουρα ήταν μία τρέλα.Προσωπικά δηλαδή, σκέφτομαι πως αν είχα έρθει, θα είχα απογοητευτεί απ' την εισήγηση καθώς γνωρίζω ελάχιστα αγγλικά, κι εκτός αυτού, μιλάμε και για "καστοριαδικά αγγλικά".Τρέχα γύρευε...Τέλος πάντων, ίσως ακούγεται και εγωστικό έτσι όπως το λέω αλλά υποθέτω πως θα 'ταν κι άλλοι που συνάντησαν την ίδια δυσκολία.

Υ.Σ.:Νίκο, εκτός απ' την αλλαγή στην σελίδα -ναι είμαι ανώμαλος, ξέρω :p- δεν μ' άρεσε ούτε το εξώφυλλο του περιοδικού.Σαν προσευχητάρι είναι που πε κι ο Μάνος.Χεχ...

Καλή συνέχεια.

Anonymous said...

Θανάση, πολλά από αυτά που λές έχουν απαντηθεί από το Φωτόπουλο.
Τα ΜΜΕ δεν δείχνουν απλά αυτά που αρέσουν, γιατί παίζουν και πολιτικό ρόλο. Ακόμη και αυτά που αρέσουν επιλέγονται . Δεν θα δεις εύκολα ανατρεπτικά φιλμ στην τηλεόραση η θα τα δεις μετά τα μεσάνυχτα η στο… κανάλι της Βουλής
Τα ιδιωτικά ΜΜΕ εκτός από τον πολιτικό ρόλο που παίζουν (είναι γνωστός ο ρόλος των ΜΜΕ που ελέγχει ο Μέρντοχ στον Αγγλοσαξονικό κόσμο ή ο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία κλπ) είναι και κερδοσκοπικές επιχειρήσεις και πρέπει κάπως να βγάζουν τουλάχιστον τις ζημίες τους. Μια εφημερίδα σαν την Ελευθεροτυπία για παράδειγμα που διακηρύσσει αυτό που λέει ο τίτλος της και ανήκει πολιτικά στην κέντρο-αριστερα δεν έχει πρόβλημα να δημοσιεύει κάθε δεύτερη εβδομάδα και τον Φωτόπουλο ή τις ανακοινώσεις κάποιων ομάδων γιατί έτσι και ενισχύει το προφίλ της “αντικειμενικότητάς της” αλλά και ξέρει ότι ο Φωτόπουλος έχει και ένα δικό του αναγνωστικό κοινό που βέβαια την ενδιαφέρει. Ξέρει φυσικά ότι δεν διατρέχει κανένα κίνδυνο από αυτό η πολιτική γραμμή της που βγαίνει καθαρά από όλους τους άλλους συνεργάτες της, το ένθετο της Βιβλιοθήκης και ό,τι άλλο γράφεται στο 99.9% της υπόλοιπης ύλης της.
Το πως περιγράφουν οι ειδήσεις την Οαχάκα ή την Παλαιστίνη ή το Ιράκ κλπ κάνει φανερό για κάποιο που καταλαβαίνει τι βλέπει ότι υποστηρίζεται άμεσα η έμμεσα η συστημική γραμμή πάνω στα θέματα αυτά. Αυτό αποδείχτηκε στη Βρετανία και με επιστημονική μελέτη που έδειχνε τη συστηματική συσκότιση που κάνει το BBC (που βέβαια θεωρείται καλύτερο από την …ΕΡΤ) στο Παλαιστινιακό με αποτέλεσμα το κοινό να μην έχει ιδέα τι πραγματικά γίνεται στη Παλαιστίνη η να τα ρίχνουν όλα στους Παλαιστινίους
Η δύναμη των αστικών ΜΜΕ έγκειται στη δυνατότητα που έχουν να περιθωριοποιούν κάθε τι το ανατρεπτικό. Τον Φωτόπουλο τον βλέπεις στην Ελευθεροτυπία κάθε 15 μέρες και δεν έχει άλλους Φωτόπουλους στους συνεργάτες της η εφημερίδα. Αντίστοιχα, τα διεθνή ΜΜΕ , ακόμα και τα Γαλλικά, επίσης περιθωριοποιούσαν τον Καστοριάδη ή τις ιδέες τού “Σοσιαλισμός η Βαρβαρότητα” (ουσιαστικά δεν τους «ήξεραν»). Πότε τον έκαναν διάσημο με πρωτοσέλιδο της Μοντ; Όταν έγραψε το “Μπροστά στον Πόλεμο” που ήταν απόλυτα συμβατό με τη ψυχροπολεμική γραμμή τους (έστω και αν ο Καστοριάδης είχε άλλα κίνητρα). Είναι τυχαίο αυτό;
Η ταυτολογική θέση ότι τα ΜΜΕ δεν χειραγωγούν αλλά οι άνθρωποι είναι χειραγωγήσιμοι θυμίζει την κότα και το αυγό. Ερώτηση. Αν ήταν έτσι απλά τα πράγματα τότε πως εξηγείται ότι τα Σοβιετικά ΜΜΕ δεν κατάφεραν να χειραγωγήσουν για 70 χρόνια τους πολίτες τους και άφησαν να πέσει σαν τραπουλόχαρτο το καθεστώς τους που μάλιστα είχε αναδειχτεί με επανάσταση; Γιατί οι Σοβιετικοί δεν ήταν χειραγωγήσιμοι, ενώ οι Δυτικοί σήμερα είναι; Θα κάνουμε ψυχανάλυση των Ρώσων για να δώσουμε απάντηση ή μήπως υπάρχει κοινωνιολογική απάντηση, ότι δηλαδή τα ΜΜΕ πρέπει να είναι πιστευτά στον ρόλο τους ότι παρέχουν αμερόληπτη ενημέρωση για να μπορούν να κάνουν χειραγώγηση (όπως πχ κάνει το BBC, οι New York Times και φυσικά και τα δικά μας στο βαθμό που το πετυχαίνουν—ενώ βέβαια δεν το πετύχαινε η Χουντική τηλεόραση παλιότερα;
Τέλος νομίζω θα έπρεπε να σε προβληματίσει ότι θα συμφωνούσε μαζί σου και ο κάθε ιδεολόγος του συστήματος.

Anonymous said...

Να με συγχωρήσεις άμα ακουστώ απόλυτος, αλλά είναι εύκολο να διαστρεβλώνουμε την πραγματικότητα για να δικαιωθούμε. Τα όσα υποστηρίζω είναι αρκετά αυτονόητα ώστε να μη χρειάζονται απόδειξη. Θα μπορούσα να σου απαριθμίσω μια σειρά δημοσιογράφων της Ελευθεροτυπίας, άλλων εφημερίδων ή καναλιών που έχουν ακροαριστερές και αναρχικές απόψεις και που παρ' όλα αυτά μια χαρά δημοσιογραφούν και μια χαρά τους διαβάζουν. Είναι αξιοπρόσεκτο το πως ο Τσόμσκι υποστηρίζει τέτοιες απόψεις μπροστά στα γεμάτα αμφιθέατρα όπου εμφανίζεται ως ντίβα του σινεμά. Στην Αμερική βέβαια μπορεί να υπάρχουν διαφοροποιήσεις, αλλά ασφαλώς όχι αρκετές για να δικαιώσουν τις θεωρίες συνομωσίας. Ακόμα και ο Λαζόπουλος που κάνει ΤΗΝ ΠΙΟ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ εκπομπή στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης(70% τηλεθέαση), τέτοιες ανατρεπτικές ιδέες εκφράζει. Υπερασπίζει ακόμα και τα μπάχαλα των αναρχικών. Η "Ε" δίνει δωρεάν το "Γη και Ελευθερία" του Κεν Λόουτς, βάζει ένθετο "Αναρχία". Για ποιά χειραγώγηση μιλάμε; Κοροϊδευόμαστε; Το V for Vendetta ταν από τις πιο επιτυχημένες ταινίες της περσινής σεζόν. Εν πάσει περιπτώσει, αν νομίζετε οτι το πρόβλημα της χειραγώγησης είναι το βασικό, το ζήτημα έχει λυθεί για σας. Να μαζέψετε λεφτά να αγοράσετε το Μέγκα και όλα θα λυθούν ως δια μαγείας. Αν χρειαστεί θα τσοντάρω κι εγώ κάτι. Άλλο παράδειγμα: τα ελληνικά ΜΜΕ σχεδόν στο σύνολό τους αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν θετικά τις εξεγέρσεις στα προάστια του Παρισιού, κάτι που δε συμβαίνει με τα μπάχαλα των ελλήνων αναρχικών. Παράδοξο. Πρέπει να λειτουργεί εκεί ένα μικροαστικό αντανακλαστικό. Στα δικά μου τα μάτια είναι αυταπόδεικτα όλα αυτά, μπορώ δε να σου γράφω παραδείγματα ως αύριο. Τι να πω. Κάποιος απ' τους δυο μας αυτοφενακίζεται. Το κριτήριο για την αλήθεια μιάς απόφανσης σύμφωνα με το ποιός συμφωνεί μαζί της θα έκανε κάθε επιστημολόγο της σειράς να σκίσει τα πτυχία του. Είναι γνωστό το επιχείρημα από τότε που ο Καστοριάδης έγινε πράκτορας επειδή μιλούσε για τα εγκλήματα του σοβιετικού ολοκληρωτισμού. Το απαύγασμα της μανιχαϊστικής σκέψης και της συνολοταυτιστικής λογικής.

ΥΓ Ο Καστοριάδης γράφει "ότι υπάρχει χειραγώγηση ΕΠΕΙΔΗ υπάρχει "χειραγωγησιμότητα"", και όχι ότι "τα ΜΜΕ δεν χειραγωγούν αλλά οι άνθρωποι είναι χειραγωγήσιμοι", όπως τον παραφράζεις εσύ. Ελπίζω να καταλαβαίνεις τη διαφορά. Γιατί δεν "παρασύρονται" οι μάζες λοιπόν από τα άρθρα του Φωτόπουλου; Μήπως η Σαββατιάτικη Ελευθεροτυπία δεν έχει πολύ μεγάλη αναγνωσιμότητα;

Anonymous said...

Καλησπέρα

Ως παρευρισκόμενος στην εκδήλωση (και συμμετέχων στον διάλογο) μπορώ να πω ότι έμεινα ως επι το πλείστον ικανοποιημένος. Αλλά ας τα πάρουμε απο την αρχή...

Δεν νομίζω ότι θα είχε και πολύ μεγάλη σημασία να σχολιάσουμε την καθυστέρηση μεγάλου τμήματος του κοινού (αν και έχει καταντήσει λίγο μαλακία [σεξιστικοοοοο χεχε] το όλο θέμα με την αργοπορία - το μισάωρο που πήγε χαμένο θα ήταν πολύ αξιοποιήσιμο). Η προσέλευση του κόσμου ήταν άκρως ικανοποιητική, στο αμφιθέατρο ήταν τουλάχιστον 120 άτομα και νομίζω ότι "βολτάρισαν" άλλα 50 το λιγότερο. Θα μου πεις οκ η ποσότητα παίζει δευτερεύοντα ρόλο, αλλά δεν σημαίνει οτι δεν παίζει και καθόλου. Η εισήγηση δυστυχώς απαιτούσε πολύ κόπο και απίστευτη συγκέντρωση για να μπορέσεις να βγάλεις συμπεράσματα καθώς δεν είναι και ότι ευκολότερο να παρακολουθήσεις ένα κείμενο αναφερόμενο στο έργο του Καστοριάδη και την αυτονομία (συμπεριλαμβανόμενης και της σχετικής ορολογίας) στα αγγλικά. Πάλι καλά που υπήρχε και η περίληψη. Βέβαια η διαμαρτυρία του Κατσούλη ήταν κάπως αγενής και απρόβλεπτη... (εγώ δεν θα ήξερα πως θα αντιδρούσα στην θέση σας, στην εκδήλωση μας πάντως κατάφερα να συγκρατηθώ και μην πω καμια καφρίλα σε μια αναρχικιά οταν μας αποκαλούσε ελιτιστές,φιλόλογους και άλλα διάφορα)
Θα ήθελα να σταθώ περισσότερο στην συζήτηση που επακολούθησε. Το γεγονός ότι το κοινό συμμετείχε πρόθυμα στον διάλογο (σε αρκετές φάσεις δεν προλάβαινε ο Οδυσσέας να συμμαζέψει τα "χέρια") είναι πολύ σημαντικό και δεν πρέπει να το παραβλέπει κανείς. Χθες κατα την διάρκεια της συνέλευσης ακούσαμε την συζήτηση (ολα οκ ηχογραφήθηκαν πάντως) και αν κατάλαβα καλά σε όλα τα μέλη της ομάδας άρεσε η κουβέντα. Το ευτράπελο ήταν βέβαια ο εθνικιστής αλλά βάση στατιστικών πάντα υπάρχει τουλάχιστον ένας γραφικός σε μια πολιτική συζήτηση :) - μπράβο που δείξατε ψυχραιμία - Σε κάποιον βαθμό συζητήθηκε η σκέψη του Καστοριάδη και σχολιάστηκαν αρκετά. Όπως επίσης τέθηκε και θέμα σχετικά με την οργάνωση και την δράση μιας επαναστατικής ομάδας. Με χαροποίησε το ότι υπήρξε αναφορά στο θέμα του εθνικισμού και της θρησκείας καθώς αποτελεί σοβαρότατο ζήτημα τα τελευταία χρόνια. Προσωπικά ήθελα να παρέμβω μια ακόμη φορά για να αναφερθώ σχετικά την θεωρία του επαναστατικού υποκειμένου (ένας ανέφερε ότι η επανάσταση θα έρθει απο τους πεινασμένους,από τους συναισθηματικά φορτισμένους θρησκευόμενους,άλλος αναρωτήθηκε αν θα γίνει κάτι απο τους bloggers ή τους περιβαλλοντιστές,ενδεχομένως άλλος μπορεί να έλεγε για τους εργάτες,άλλος για τους μετανάστες,άλλος για τους λούμπεν,άλλος για τους ξυλοκόπους, την άντζυ σαμίου ή δεν ξέρώ εγώ τι) Σε γενικές γραμμές η συζήτηση ήταν πολύ καλή (όχι τέλεια, αλλά σίγουρα άνω του μετρίου) , παραβλέποντας το γεγονός ότι ήταν η πρώτη σας συζήτηση. Σίγουρα θα έδωσε τροφή για περαιτέρω πολιτική σκέψη.

υ.γ. Δυστυχώς δεν ήμουν και τόσο καλά και δεν έγραψα σχόλιο λίγες μέρες μετά την εκδήλωση.

υ.γ.2 αλληλεγγύη στην συμπαθητική μεταφράστια που σε ορισμένες στιγμές έπεσαν με τα μούτρα όλοι πάνω της να την διορθώσουν (ηρεμία παιδία!)

Anonymous said...

(…) Ο Καστοριάδης ξεπερνά τον Φρόυντ και την παραδοσιακή ψυχαναλυτική αντίληψη (την οποία θεωρεί δυιστική) και θεωρεί ότι υπάρχει μια βαθύτατη αλλά περίεργη κι αδιερεύνητη σύνδεση της ψυχής με το σώμα. (…) Ούτε η ψυχή ταυτίζεται απόλυτα με το σώμα: (…) ούτε όμως μπορεί και να αποσυνδεθεί: (…) Καστοριαδικώς η ψυχή δεν μπορεί ούτε να ταυτιστεί ούτε να αναχθεί στον εγκέφαλο ή σε οποιοδήποτε άλλο όργανο. Η ψυχή/φαντασία δημιουργεί άλλο οντολογικό επίπεδο που δε μπορεί να ΑΝΑΧΘΕΙ παρά μόνο να ΣΤΗΡΙΧΘΕΙ (η φροϋδική έννοια της έρεισης: Anhlenung, etayage) στο σωματικό –εν προκειμένω στον εγκέφαλο. (…) Ελπίζω να είμαι στοιχειωδώς σαφής.

>>> Παραπάνω από «στοιχειωδώς σαφής» είσαι. Κατανοητό αλλά ΔΕΝ συμφωνώ με την αντίληψη του Καστοριάδη περί ψυχής. Παρόλα αυτά πρέπει να πω ότι την «χρειαζόμουν» αυτή την απάντηση έτσι καθαρά διατυπωμένη για λόγους που θα γίνουν φανεροί παρακάτω. Εδώ να πω μόνο ότι με βάση την αντίληψη του Καστοριάδη για την ψυχή ―όπως τα γράφει ο Νίκος (α ή β)― μπορεί να στηριχτεί και οποιαδήποτε «ραφιναρισμένη» μεταφυσική αντίληψη της ψυχής. Αρκεί οι χριστιανοί να πετάξουν τα περί αθανασίας της ψυχής [αφού μετά τον θάνατο δεν υπάρχει σώμα να την στηρίζει] όπως έχουν κάνει π.χ. οι αγγλικανοί προτεστάντες που έχουν ήδη απορρίψει τα περί ανάστασης του Χριστού.

>>> Γράφεται στον editorial του περιοδικού σας [οι υπογραμμίσεις δικές μου] [αναγκάζομαι να αναπαράγω μεγάλο μέρος του editorial αλλά δεν γίνεται αλλιώς. συγγνώμη]

Από την πλευρά μας, προσπαθούμε να επωμισθούμε την ευθύνη της προώθηση του προτάγματος της αυτονομίας σε όλο του το εύρος και τις πτυχές (στενά πολιτικό, φιλοοσοφικό, ψυχαναλυτικό κ.λπ.).

Η δημιουργία ενός ριζοσπαστικού επαναστατικού κινήματος που θα στοχεύει σ' έναν ριζικό αυτομετασχηματισμό του ανθρώπινου όντος προς την κατεύθυνση της αυτονομίας δεν είναι —και ούτε φυσικά θα μπορούσε να είναι― δική μας δουλειά, αφού, αν ποτέ αναδυθεί ένα τέτοιο κίνημα, θα είναι η ίδια η κοινωνία αυτή που θα το δημιουργήσει κι όχι εμείς ή οποιαδήποτε άλλη περιθωριακή ομάδα. Παρ' όλα αυτά, μια επαναστατική ομάδα άξια του ονόματος της οφείλει, στο μέτρο που της αναλογεί, να κάνει κάθε τι δυνατόν για την προώθηση αυτού του σκοπού.

Αν το ζήτημα της ολότητας του κοινωνικού αυτομετασχηματισμού δεν τεθεί ρητά και πάνω στη βάση της καστοριαδικής ανάλυσης για τη σχέση της ψυχής με την κοινωνία, παραμένουμε πάντοτε στα πλαίσια των παραδοσιακών, άναρχο μαρξιστικών ιδεών και αποκρύπτουμε τα πραγματικά προβλήματα.

Όπως θα προσπαθήσουμε να δείξουμε μέσα απ' το παρόν έντυπο, το σύγχρονο καθεστώς συνιστά ιστορική καινοτομία. Η λεγόμενη «άνοδος της ασημαντότητας» για την οποία μιλούσε ο Καστοριάδης συνιστά μια νέα μορφή κοινωνικοϊστορικού καθεστώτος, η οποία
υπερβαίνει την κλασική μορφή της ετερονομίας. Βασικό χαρακτηριστικό αυτού του νέου τύπου καθεστώτος είναι η ανικανότητα της θεσμίζουσας κοινωνίας να αρθρωθεί και να θέσει υπό αμφισβήτηση το θεσμισμένο καθεστώς, είτε ρητά, μέσω του προτάγματος της αυτονομίας, είτε ακόμη και υπόρρητα όπως γινόταν υπό συνθήκες παραδοσιακής ετερονομίας, μέσω των συμπεριφορών που παρέκαμπταν, δίχως ν' αμφισβητούν ρητά, την επίσημη νόρμα. Αυτό σημαίνει ότι, αν παλιότερα, υπό τις συνθήκες διαρρηγμένης ετερονομίας του δυτικού κόσμου εντός του οποίου αναπτύχθηκε, το επαναστατικό κίνημα θα μπορούσε, δίχως να υποπέσει σε πολύ σοβαρές παραλείψεις, να αρκεστεί στην επιδίωξη της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής δημοκρατίας, στις μέρες μας κάτι τέτοιο δεν αρκεί. Η πρωτοφανής παθητικότητα των ανθρώπων, σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής, μας αναγκάζει να θέσουμε με τη μεγαλύτερη δυνατή επιτακτικότητα το ζήτημα της συνολικής και ολοκληρωτικής απόρριψης του υπάρχοντος καθεστώτος και της αντικατάστασης του από μια αυτόνομη και δημοκρατική κοινωνία.

Διότι βάσει αυτών των νέων συνθηκών, αυτό που έχει πλέον πρωτεύουσα σημασία είναι το κενό νοήματος που βιώνουν οι άνθρωποι και οι προϋποθέσεις/συνέπειες του: η αποσύνθεση του κοινωνικού ιστού, η κρίση της διαδικασίας ταύτισης και του εκκοινωνισμού, η καταστροφή των μορφών έκφρασης της ριζικής φαντασίας των ατόμων ή η εξαφάνιση αξιών όπως η υπευθυνότητα, η σοβαρότητα και η αγωνιστικότητα, οι οποίες δεν είναι σε καμία περίπτωση δημιουργήματα του προτάγματος της αυτονομίας, αλλά αντίθετα υπήρχαν σε κάθε ετερόνομη κοινωνία. Εννοείται φυσικά ότι ο διαχωρισμός που κάνουμε μεταξύ «παραδοσιακού» και «νέου» τύπου προβλημάτων και η έμφαση που δίνουμε στα δεύτερα δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι παραμελούμε τα πρώτα. Η επαναστατική δράση, σε πρακτικό επίπεδο, αγωνίζεται ενάντια στα προβλήματα και των δύο κατηγοριών. Σε ό,τι αφορά όμως στο θεωρητικό επίπεδο, αυτό που πρέπει κυρίως να. μας απασχολήσει είναι τα προβλήματα της δεύτερης κατηγορίας. Η βία, η εκμετάλλευση και η ανισότητα υπάρχουν από καταβολής κόσμου και νομίζουμε ότι έχουνε ―μέχρις ενός βαθμού τουλάχιστον― αναλυθεί επαρκώς από τον Καστοριάδη. Το ίδιο ισχύει και για το οικολογικό πρόβλημα, παρ' όλο που είναι πολύ νεώτερο ως κοινωνικό φαινόμενο. Εν ολίγοις αυτά τα προβλήματα και η στάση μας απέναντι τους είναι κατά κάποιον τρόπο επαρκώς διαυγασμένα. Αν χρειάζεται να πούμε κάτι παραπάνω γι' αυτά, αυτό θα έχει νόημα μόνο σε συνάρτηση με τις καινούργιες κοινωνικές συνθήκες εντός των οποίων εμφανίζονται σήμερα. Κατά συνέπεια, ακόμη κι έτσι, μέσα δηλαδή από τη συζήτηση των παραδοσιακού τύπου προβλημάτων, προκύπτει αβίαστα αλλά επιτακτικά η ανάγκη να μιλήσουμε για τα καθεαυτό σύγχρονα προβλήματα, για τα προβλήματα δηλαδή που συνθέτουν την ιδιαίτερη ουσία του καθεστώτος της «ανόδου της ασημαντότητας»[1]. Αυτό σημαίνει ότι πρώτα απ' οτιδήποτε άλλο οφείλουμε να μιλήσουμε για την ψυχική εξαθλίωση του σύγχρονου ανθρώπου, για την αποξήρανση των ανθρώπινων σχέσεων, για την έκλειψη της σεξουαλικότητας και του ερωτισμού, για την εξαφάνιση της δημιουργικότητας και την άνοδο της σοβαροφάνειας και του κρετινισμού, για την καταστροφή τις ικανότητας των ανθρώπων να επιθυμούν και να βρίσκουν νόημα στη ζωή τους, για την πρωτοφανή «δυσφορία μέσα τον πολιτισμό» που παρουσιάζεται στις μέρες μας και οδηγεί τους ανθρώπους στην απάθεια και στην παραίτηση[2].

Καθίσταται προφανές ότι η εμμονή μας σε αυτά τα θέματα ξεκινά από τις βασικές μας ιδέες για τη δομή της κοινωνίας. Νομίζουμε ότι το βαθύτατα επαναστατικό στοιχείο της σκέψης του Καστοριάδη έγκειται στην ανάλυση που κάνει των σχέσεων του ψυχικού με το κοινωνικό, στην απάντηση δηλαδή που δίνει για να γεμίσει το «κενό» που συνιστά για την ορθόδοξη ψυχαναλυτική θεωρία το πρόβλημα της μετουσίωσης[3]. Μόνο αν έχει κανείς καταλάβει αυτή τη σχέση μπορεί να συλλάβει τα προβλήματα που για πρώτη φορά αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα και να πει κάτι γι' αυτά. Αυτό που λείπει από κάθε άλλη ανάλυση της σύγχρονης πραγματικότητας, είτε αυτή είναι αναρχική, είτε μαρξιστική, είτε προερχόμενη απ' τη λεγόμενη Περιεκτική Δημοκρατία ή το οικολογικό κίνημα, είναι αυτό που θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε (ορθή) ψυχαναλυτική οπτική και το οποίο συνίσταται στην παραδοχή της ύπαρξης και της σημασίας του φαντασιακού στοιχείου. Η έλλειψη μιας τέτοιου είδους ψυχαναλυτικής οπτικής προέρχεται από θεμελιώδεις πολιτικές και φιλοσοφικές αποφάσεις, οι οποίες αντανακλώνται εν τέλει και στον καθορισμό του τελικού στόχου στον οποίο καταλήγει κάθε επαναστατική (με ή χωρίς εισαγωγικά) θεωρία[4]. Για εμάς στόχος του κοινωνικού αυτομετασχηματισμού είναι η απελευθέρωση της ριζικής φαντασίας του ατόμου και του θεσμίζοντος φαντασιακού της κοινωνίας και η υπεράσπιση των αξιών εκείνων που επιτρέπουν και προωθούν την προοπτική αυτή. Όλα τα υπόλοιπα οφείλουν να αντιμετωπίζονται στα πλαίσια αυτής της συνολικής προοπτικής και στο βαθμό που χρησιμοποιούνται για την αποσιώπηση της θα πρέπει να καταγγέλλονται ως παραχωρήσεις στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων.


>>> Αν καταλαβαίνω σωστά [αν κάνω λάθος διορθώστε με] και με δικά μου λόγια: Το πρόβλημα είναι ότι έχει «τραυματιστεί» η ριζική φαντασία των ανθρώπων, η ψυχή τους και ότι αν δεν κάνουμε κάτι γιαυτό όλα τα υπόλοιπα είναι «ασπιρίνες» για τον καρκίνο. Το αίτημα για πολιτική, κοινωνική και οικονομική δημοκρατία δεν είναι ικανοποιητικό στον βαθμό που το κύριο πρόβλημα σήμερα είναι η απάθεια κλπ. Ότι ο σημερινός άνθρωπος ΔΕΝ σηκώνεται πλέον από τον καναπέ του. Έχει περιπέσει σε πλήρη απάθεια. Έχει ακρωτηριαστεί η ριζική του φαντασία, η ψυχή του. "Υπάρχει χειραγώγηση ΕΠΕΙΔΗ υπάρχει "χειραγωγησιμότητα". Οπότε άμεση συνέπεια αυτού θα μπορούσε να είναι η πρόταση: μεταξύ των άλλων [προβλήματα της πρώτης κατηγορίας] να το ρίξουμε και …στην ψυχανάλυση.

Οπότε Νίκος (ΑήΒ) κακώς γράφεις «Να πω πάντως, χωρίς παρεξήγηση, ότι καλύτερο είναι να συζητάμε πολιτικά και όχι γνωστικά ζητήματα εδώ μέσα.» Γιατί όπως το καταλαβαίνω ακριβώς τα περί ψυχής είναι τα κύρια πολιτικά ζητήματα για εσάς. Δηλαδή τα προβλήματα δεύτερης κατηγορίας.

Anonymous said...

Μια σημείωση. Άν το σχόλιο διαβαστεί στην σελίδα που γίνονται τα posts τπάρχουν επιπλέον υπογραμμίσεις οι οποίες όμως ΔΕΝ εμφανίζονται στην κύρια σελίδα σας.

Anonymous said...

Καλα στην απεργια κατεβηκε κανείς ή αρχισατε παλι τις γνωστές καραμέλες του "χώρου" και τις κρυπτο-καστοριαδικές αναλύσεις?

Anonymous said...

Να πω κατ' αρχάς ότι είναι άχαρο πράγμα αυτό που κάνετε να παραθέτετε ολόκληρα αποσπάσματα είτε δικά μας είτε του Φωτόπουλου και κατόπιν να τα ερμηνεύετε ή να τα παρερμηνεύετε ζητώντας μας εξηγήσεις. Αφαλώς δε μπορούμε λογοκρίνουμε κανέναν, αλλά δεν είμαστε και στο κατηχητικό να διαβάζουμε την Αγία Γραφή και να την ερμηνεύουμε, ακόμα κι αν την "Αγία Γράφη" την έχουμε γράψει οι εμείς οι ίδιοι και όχι κανένας άλλος. Εγώ τουλάχιστον δε φαντάζομαι έτσι το διάλογο.

Τι θα πει αγαπητέ ανώνυμε "να το ρίξουμε στην ψυχανάλυση"; Δεν είμαστε καφενείο εδώ για να το ρίχνουμε πότε στην ψυχανάλυση και πότε στην πρέφα. Είμαστε -από τη μεριά μας- αυτόνομα υποκείμενα και προσπαθούμε να διαυγάσουμε κάθε στιγμή τι συμβαίνει στην κοινωνία και τι συμβαίνει και σ' εμάς τους ίδιους. Αυτό σημαίνει αυτονομία, ίσως το έχεις ακούσει. Εμείς έτσι αντιμετωπίζουμε τα πράγματα, γιατί αναγνωρίζουμε ότι ο άνθρωπος είναι απερίσταλτος ρους παραστάσεων φαντασιακών και ταυτοχρόνως κατασκεύασμα της κοινωνίας διαμέσου των φαντασιακών σημασιών της. Το ξεπέρασμα της πολιτικής απάθειας, η ανακίνηση των δημιουργικών δυνάμεων της ανθρωπότητας είναι conditio sine qua non για να γίνει η επανάσταση όπως την εννοούμε εμείς. Μπορεί σε κάποιον λενινιστή να αρέσει η απάθεια, γιατί θέλει να σερβίρει το πρόγραμμα του κόμματος ή της γραφειοκρατίας του. Εμείς θέλουμε να αλλάξουμε εμείς, οι ίδιοι οι άνθρωποι την κοινωνία και όχι να μας την αλλάξει ο Λένιν. Τα περί ισότητας και δημοκρατίας, αφού είσαι τόσο προσεκτικός αναγνώστης, θα έχεις προσέξει ότι αποτελούν θετικά στοιχεία του προτάγματός μας. Αλλά εσύ μπερδεύεις δύο διαφορετικά ζητήματα. Το ότι δεν υπάρχει σήμερα ισότητα και δημοκρατία για σένα είναι ικανό να ενεργοποιήσει τους ανθρώπους. Έλα όμως που δεν τους κινητοποιεί. Επειδή ακριβώς υπάρχει απάθεια. Δεν αρκεί να κοιτάξεις γύρω σου; Δεν έχεις μοιράσει ποτέ προκύρηξη στο δρόμο; Δεν το βλέπεις;

Από τα παραπάνω, ίσως έχεις καταλάβει γιατί το ζήημα της απάθειας νομίζουμε ότι είναι κεντρικό. Και νομίζω επίσης ότι έχει διαφανεί και η διαφορά μας με την παραδοσιακή πολιτική θεωρία. Και ναι, το τι είναι η ψυχή για τον Καστοριάδη, τι είναι ριζική φαντασία κλπ, είναι γνωστικού τύπου ζήτημα και άμα ήθελες να το μάθεις θα μπορούσες να διαβάσεις κανένα βιβλίο. Εντάξει, βέβαια, μιας και έπεσαν τα SOS στο παρόν πρόχειρο διαγώνισμα, ελπίζω να το περάσουμε το μάθημα έστω με τη βάση. Περιμένουμε εδώ και ώρα όμως να ακούσουμε τις δικές σου απόψεις επί του ζητήματος. Γιατί οι άνθρωποι δεν επαναστατούν; Ποιές ακριβώς εγκεφαλικές λειτουργίες καθορίζουν τη λειτουργία της ψυχής; Πώς ερωτεύονται οι άνθρωποι, πώς δεν ερωτεύονται, πώς αυτοκτονούν, πώς βλέπουν όνειρα, τι είναι η παράσταση, τι είναι το αίσθημα; Πολύ μεταφυσικά όλ' αυτά βέβαια και ελάχιστα ανθρώπινα. Σχεδόν το ίδιο θα έλεγε και ένας θετικιστής του 18ου αιώνα, αν και μου φαίνεται ότι με τον παραλληλισμό αυτόν τον αδικούμε. Έχουμε μείνει πίσω φαίνεται. Α, και ο Φρόιντ είναι τσαρλατάνος.

Anonymous said...

Ωχ. Μαζεύτηκαν αρκετά σχόλια. Θα προσπαθήσω να τα πάρω με μια σειρά. Για να μη γράψω πάλι κανένα τεράστιο σεντόνι, θα επικεντρωθώ κυρίως σε μια απάντηση στις ενστάσεις και ερωτήσεις του Ανώνυμου, καθώς στα περί χειραγώγησης/χειραγωγησιμότητας έχει τοποθετηθεί και ο Θανάσης.

1) Προς Ανώνυμο: Νομίζω πως η ένστασή σου βασίζεται στο ότι δεν έχεις ίσως δει τη σύνδεση που εμείς κάνουμε μεταξύ αυτών που αποκαλούμε «παραδοσιακά» και «νέου τύπου» προβλήματα, σύνδεση που την εξηγούμε και στις 2 πρώτες υποσημειώσεις του Εντιτόριαλ. Για εμάς η απάθεια και αυτή η περίεργη αδράνεια της φαντασίας και του αυθορμητισμού των ανθρώπων βρίσκεται στη βάση των τεράστιων πολιτικών, οικονομικών, οικολογικών και λοιπών προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα ο κόσμος. Τα δεύτερα αποτελούν εκφράσεις της πρώτης. Διότι, όταν μιλάμε για αδράνεια και ανικανότητα άρθρωσης της ριζικής φαντασίας, δεν εννοούμε απλώς ότι οι άνθρωποι δεν γράφουν ποιήματα ή δεν ξέρω εγώ τι άλλο. Εννοούμε ότι έχει ατονήσει η κριτική τους ικανότητα κι η κριτική τους διάθεση σε όλα τα πεδία (και άρα, καταρχήν, στο πολιτικό), ότι δεν ασχολούνται παρά με τα μικροπροβλήματά τους, με την τηλεόραση και με το που θα βγουν το βράδυ και που θα πάνε διακοπές. Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση είναι επόμενο να μην ασχολείται με την πολιτική, να υπάρχει παντελής αδιαφορία, αποσύνθεση, κυνισμός, διαφθορά κλπ (τόσο στους «από κάτω» όσο και στις τάξεις των διευθυντικών κύκλων). Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η σημερινή απάθεια δεν είναι απλώς πολιτική απάθεια. Δεν έχουμε, δηλαδή, μια δημιουργική κοινωνία η οποία απλώς αδιαφορεί για την πολιτική (αλλά από άλλες απόψεις λειτουργεί μια χαρά, έστω σε ολιγαρχικές και ετερόνομες βάσεις). Έχουμε, αντίθετα, μια κοινωνία που δείχνει να έχει παραλύσει σε όλα τα πεδία. Αυτή η κατάσταση τη διαφοροποιεί απ’ όλες τις υπόλοιπες κοινωνίες –τουλάχιστον απ’ αυτές της πρόσφατης ιστορίας. Σήμερα πρέπει να τονίζουμε ότι η κατάσταση θα αλλάξει μόνο αν οι άνθρωποι βγουν απ’ τη χαύνωση κι αρχίσουν πάλι να είναι δημιουργικοί και ζωντανοί, πρώτα απ’ όλα φυσικά στο πολιτικό πεδίο. Εμμένουμε σε αυτά τα συμπεράσματα, επειδή θεωρούμε ότι βασικό σύνθημα μιας πολιτικής ομάδας σήμερα θα πρέπει να είναι η δημιουργική επανενεργοποίηση της κοινωνίας, βασική, θεμελιώδης και πρωταρχική πτυχή της οποίας θα είναι η πολιτική. Κατά συνέπεια η ψυχανάλυση δεν έχει τίποτε να κάνει με την πολιτική δράση. Η ψυχαναλυτική οπτική μας βοηθά κοινωνιολογικά, στο επίπεδο της ανάλυσης όχι της πράξης. Εξάλλου, όπως το είπα και σε προηγούμενο σχόλιο, απαντώντας στον Πάνο, η ψυχανάλυση αφορά την ατομική ψυχή, όχι την κοινωνία. Η κοινωνική αλλαγή, αν ποτέ συντελεστεί, θα γίνει από το ανώνυμο συλλογικό, όχι από μεμονωμένα άτομα.
Εμείς επιμένουμε στα «νέου τύπου» προβλήματα, αφενός επειδή δεν τα αναφέρει σχεδόν κανένας και αφετέρου επειδή δίνουν το ιδιαίτερο στίγμα της εποχής. Εξάλλου –κι αυτό είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο σημαντικό- η σημασία που δίνουμε σε αυτά τα ιδιάζοντα συμπτώματα της σύγχρονης κοινωνίας καθορίζει και τα μέσα πάλης που επιλέγουμε. Όπως το είχα πει και πιο πάνω (στο σχόλιο που προκάλεσε την πρώτη αντίρρηση του Πάνου), είναι, πχ, εντελώς άστοχο να πιστεύουμε σε μια «βαθμιαία» κατάργηση του καπιταλισμού και της φιλελεύθερης ολιγαρχίας: εδώ οι άνθρωποι δεν κουνιούνται ούτε στην ιδιωτική τους ζωή, θα ασχοληθούνε με τη συμμετοχή στη διαχείρηση του δήμου και της γειτονιάς τους;; Προφανώς και όχι. Γι’ αυτό όλες οι κινήσεις βυθίζονται στη μερικότητα και στη συντεχνιοποίηση της οργάνωσης και των αιτημάτων (το μόνο που κινητοποιεί πλέον τους ανθρώπους είναι το οικονομικό: όπως σήμερα στην πορεία για το Ασφαλιστικό). Μπορώ να φέρω κι άλλα πολλά παραδείγματα, αλλά εδώ ανοίγει ένα άλλο θέμα, αυτό του τρόπου δράσης και του τύπου επαναστατικής οργάνωσης που ταιριάζει στη σύγχρονη κατάσταση.
Να πω μόνο, ξανά, ότι ο διαχωρισμός που κάνεις («>>> Αν καταλαβαίνω σωστά [αν κάνω λάθος διορθώστε με] και με δικά μου λόγια: Το πρόβλημα είναι ότι έχει «τραυματιστεί» η ριζική φαντασία των ανθρώπων, η ψυχή τους και ότι αν δεν κάνουμε κάτι γιαυτό όλα τα υπόλοιπα είναι «ασπιρίνες» για τον καρκίνο. Το αίτημα για πολιτική, κοινωνική και οικονομική δημοκρατία δεν είναι ικανοποιητικό στον βαθμό που το κύριο πρόβλημα σήμερα είναι η απάθεια κλπ. Ότι ο σημερινός άνθρωπος ΔΕΝ σηκώνεται πλέον από τον καναπέ του. Έχει περιπέσει σε πλήρη απάθεια.») δεν υφίσταται. Αν δεις το κείμενο της ομάδας, στο τέλος του περιοδικού (αυτό που υπάρχει κι εδώ στο μπλογκ) εμείς θέτουμε το αίτημα μιας συνολικής αλλαγής: πολιτικής, οικονομικής και όλα τα συναφή. Απλώς α) όλα αυτά δε μπορούν να γίνουν όσο συνεχίζει να κυριαρχεί η απάθεια κι η αδιαφορία και β) στο Εντιτόριαλ δίνουμε κυρίως το στίγμα που θα ακολουθήσει το περιοδικό στην κοινωνιολογική του ανάλυση, όχι το τι προτείνει η ομάδα. Κοινωνιολογικώς αυτό που έχουμε να αναλύσουμε είναι η σύγχρονη απάθεια.

2) Να πούμε επίσης, ότι όπου να ναι θα ανεβάσουμε και μια προκήρυξη περί οικονομίας, ασφαλιστικού κλπ. Δεν έχουμε και 4 χέρια ο καθένας. Εξάλλου έχουμε φάει τη ζωή μας στις πορείες και στις διαδηλώσεις να μοιράζουμε προκηρύξεις. Και το συμπέρασμά μας είναι ότι οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται. Μοιράσαμε πάλι προχθές, στην απεργία των καθηγητών και στην πορεία του Πολυτεχνείου. Τα ίδια. Κατά συνέπεια, αυτό που έχει καταρχήν σημασία είναι να γίνεται συζήτηση και προπαγάνδιση απόψεων σε αυτούς που κάπως ασχολούνται με την πολιτική. Τα λέω αυτά για να απαντήσω στη άποψη του Ανώνυμου β’ (μου φαίνεται ότι είναι άλλος, επειδή έχει εμπαθές ύφος και κοροϊδευτικό). Είναι φενακισμός πρώτου βαθμού να θεωρούμε ότι έχει νόημα να μοιράζουμε προκηρύξεις στον κάθε τυχόντα που βρίσκουμε στο δρόμο. Οι εποχές που αυτός ίσως να ενεργοποιείτο απ’ αυτά που θα διάβαζε, έχουν δυστυχώς περάσει. Τώρα μοιράζεις προκηρύξεις και τις πετάνε στα σκουπίδια, ούτε καν τις διαβάζουν. Προφανώς βέβαια, ο Ανώνυμος β’ θα διαφωνεί μ’ αυτά ή ίσως δεν έχει μοιράσει προκηρύξεις. Δικό του πρόβλημα. Δεν πρέπει εξάλλου να ξεχνάει ότι τις απεργίες τις έχουν αναλάβει οι σύντροφοι βαάλ, Λευτέρης και το υπόλοιπο μαρξιστικό/εργατιστικό κλπό λόμπυ. Εμείς ασχολούμαστε μόνο με κρυπτοκαστοριαδικές αναλύσεις, «θεωρίες» και διάφορα άλλα (είμαστε έξω απ’ τον «κοινωνικό ανταγωνισμό» όπως θα ‘λεγε και το Τέρμιναλ).

Επί τη ευκαιρία, επίσης, να πω και το εξής: είμαστε απ’ τις ελάχιστες ομάδες που παρέχουμε τη δυνατότητα στον καθένα να κάνει σχόλια στα κείμενά μας και να μας κάνει ελεύθερα, δίχως κανένα περιορισμό, δημόσια κριτική. 5 μέρες τώρα καθόμαστε και αφιερώνουμε τόσο χρόνο να γράφουμε και να απαντάμε. Δε νομίζω να έχει παρουσιαστεί σε μπλογκ ή σάιτ άλλης ομάδας τέτοιο ρεκόρ σχολίων (κοντεύουμε να φτάσουμε τα 80). Γι’ αυτό λοιπόν θα πρέπει καλύτερα οι διάφοροι σαν τον Ανώνυμο β’ που μπαίνουν, εντελώς ανώνυμα, και ειρωνεύονται, κοροϊδεύουν κλπ, να σέβονται τη διαδικασία και να μην εκμεταλλεύονται τη φιλοξενία μας και το δικαίωμα που τους παρέχουμε να μας κρίνουνε, τη στιγμή που αυτοί κρύβονται και εξαφανίζονται, χωρίς να μπορούμε να κάνουμε καμία αντικριτική. (Θα έλεγα απλώς ότι η ομάδα είναι υπέρ του Καραμανλή και γι’ αυτό δεν κατεβαίνει, αλλά οι Ανώνυμοι β’ είναι συνήθως άτομα χωρίς χιούμορ και στις μέρες μας πρέπει να προσέχουμε τι λέμε, γιατί τα καλώς κείμενα –λόγω των τοίχων που έχουν αντί για τύμπανο- ώτα συνήθως θίγονται, εξαιτίας της υπερβολικής τους ευαισθησίας. Αν ολόκληρη εκδήλωση ασχολήθηκε με το ότι είπα τον Χάμπερμας αντιδραστικό ή με το ότι είπα μια κουβέντα παραπάνω στον τύπο που διέκοψε, σκεφτείτε πόσο παρεξηγήσιμα είναι όλα).

3) Προς Τάσο και Μάνο. Να πω τελικά ότι κι εγώ αναθεώρησα την άποψή μου και δε θεωρώ, εν τέλει, ότι ήταν και τόσο μεγάλη αποτυχία η εκδήλωση. Με είχε πάρει από κάτω η κακία των πρώτων σχολίων. Να πω κι ένα αστείο: που να ‘ξερες, Τάσο, ότι ο τυπογράφος μας τα είχε τυλίξει τα περιοδικά μέσα σε κάτι διαφημιστικά από προσευχητάρια!! Σοβαρά, χωρίς πλάκα! Πάντως, τόσο το σχήμα όσο και το χρώμα του περιοδικού είναι ίδιο με της Μεταμοντέρνας κατάστασης του Λιοτάρ. Τον χτυπάμε πλαγίως δηλαδή =)

4) Να πω επίσης, ότι εγώ δεν μπορώ να καταλάβω ένα πράγμα: γιατί όλοι θέλετε να πιστεύετε τα περί προπαγάνδας, πλύσης εγκεφάλου κλπ; Γιατί κανείς δε μπορεί να παραδεχτεί το απλούστατο γεγονός ότι η κοινωνία δεν είναι ένας σωρός από ηλίθιους και καθυστερημένους ανθρώπους που τους κάνουν ό,τι θέλουν –πραγματικοί αυτή τη φορά- καθυστερημένοι σαν τον Πρετεντέρη και τα μαγγινοειδή; Άμα έχουμε τέτοια ιδέα για τις μάζες, πώς γίνεται να πιστεύουμε στην αυτονομία και στη δημοκρατία, στην προοπτική δηλαδή ότι αυτέ οι μάζες μπορούν να αυτοκυβερνηθούν; Είναι εντελώς παράλογο και αντιφατικό.

Anonymous said...

Το παρακάτω το έγραψα πριν απαντήσει ο Νίκος(ΑήΒ). Δεν θέλω να το πετάξω ή να το ξαναγράψω. Το στέλνω και θα κάνω σε λίγο και άλλο ένα μικρό σχόλιο σε όσα γράφει ο Νίκος(ΑήΒ). Σημ. δεν έγραψα εγώ το σχόλιο για την απεργία. Σωστά υπέθεσες.

Γράφεται:

«(…) η συζήτηση, αν τη δούμε από απόψεως περιεχομένου, δεν υπήρξε ιδιαιτέρως γόνιμη ή, τουλάχιστον, δεν υπήρξε τόσο όσο εμείς θα θέλαμε. Καταρχήν, δεν υπήρξε καμία ιδιαίτερη αναφορά στο θέμα της ομιλίας, το οποίο, καθόλου τυχαία, συνέδεε τις φιλοσοφικές πτυχές του προτάγματος της αυτονομίας με το ζήτημα της οργάνωσης μιας επαναστατικής ομάδας. (…)»

>>> Η «παραδοσιακή» πολιτική οργάνωση ―όχι απαραίτητα η λενινιστικού τύπου― και τα «παραδοσιακά» πολιτικά θέματα/αιτήματα δεν είναι για εσάς αρκετά διότι σήμερα:

«(…) το σύγχρονο καθεστώς συνιστά ιστορική καινοτομία (…) υπερβαίνει την κλασσική μορφή της ετερονομίας. Βασικό χαρακτηριστικό αυτού του νέου τύπου καθεστώτος είναι η ανικανότητα της θεσμίζουσας κοινωνίας να αρθρωθεί και να θέσει υπό αμφισβήτηση το θεσμισμένο καθεστώς, είτε ρητά, μέσω του προτάγματος της αυτονομίας, είτε ακόμη και υπόρρητα (…) βάσει αυτών των νέων συνθηκών, αυτό που έχει πλέον πρωτεύουσα σημασία είναι το κενό νοήματος που βιώνουν οι άνθρωποι (…)» κλπ κλπ κλπ

>>> Από όλα αυτά καταλαβαίνω ότι το «καθήκον» μιας επαναστατικής ομάδας θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και την ψυχανάλυση. Αυτό σημαίνει η φράση μου «να το ρίξουμε στην ψυχανάλυση».

>>> Πως αλλιώς θα επανακτήσουν τα «υποκείμενα» την ικανότητα τους να «αυτοθεσμίζονται» την οποία την έχουν «χάσει» σε εποχή και καθεστώς «ανόδου της ασημαντότητας» ?

>>> Κοινώς σας ρωτάω ευθέως: είναι η πρόταση σας να συμπεριληφθεί στην «αντζέντα» κάθε επαναστατικής ομάδας που στοχεύει την αυτονομία ΚΑΙ Η ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ?



ΥΓ

«Και ναι, το τι είναι η ψυχή για τον Καστοριάδη, τι είναι ριζική φαντασία κλπ, είναι γνωστικού τύπου ζήτημα και άμα ήθελες να το μάθεις θα μπορούσες να διαβάσεις κανένα βιβλίο.» θανάσης

«Απαντώ εν προκειμένω μόνο και μόνο επειδή ένα πολύ σημαντικό κείμενο του Καστοριάδη για το θέμα της σχέσης της ψυχής με το σώμα δεν υπάρχει στα ελληνικά. Πρόκειται για το κείμενο «Imaginaire, imagination, reflexion» και για μια άλλη συνέντευξη, στην κόρη του τη Sparta που υπάρχουν στο Fait et a faire. Μια νύξη σ’ αυτά που θα πω γίνεται και σε μια από τις συζητήσεις των Διαλόγων στη σελίδα 75.» Νίκος (ΑήΒ)

«Ποιές ακριβώς εγκεφαλικές λειτουργίες καθορίζουν τη λειτουργία της ψυχής; Θανάσης»

>>> «Γ] δεν υπάρχει διαχωρισμός ψυχής, σώματος και πνεύματος. Η ψυχή είναι τμήμα των εγκεφαλικών λειτουργίων τις οποίες (εγκεφαλικές λειτουργίες) δεν έχουμε εξηγήσει ακόμα πλήρως. [σημ. αυτή είναι η δική μου θέση].»

Anonymous said...

Όπως το είπα και πριν, εμείς αναφερόμαστε στην ψυχανάλυση ως ΘΕΩΡΙΑ περί του ανθρώπινου όντος και στη χρησιμότητα που μπορεί αυτή να έχει κοινωνιολογικώς (διότι ο άνθρωπος είναι ον ψυχοκοινωνικό). Δεν αναφερόμαστε στην ψυχανάλυση ως ΘΕΡΑΠΕΙΑ: αυτή η δεύτερη είναι προσωπικό θέμα του καθενός, δεν έχει σχέση με την πολιτική. Εξάλλου, το επαναλαμβάνω, η επανάσταση, αν γίνει ποτέ, δε θα γίνει από μεμονωμένα άτομα, αλλά από μια ριζική αφύπνιση της κοινωνίας, του ανώνυμου συλλογικού που είναι και το υποκείμενο της ιστορίας. Αυτού του είδους οι ξαφνικές αφυπνήσεις δεν είναι το άθροισμα πολλών ατομικών αφυπνίσεων. Δεν ξέρουμε πως γίνονται, δεν εξηγούνται, μόνο ερμηνεύονται εκ των υστέρων, ΑΦΟΥ έχουν συμβεί. Κι έχουν συμβεί πολλές τέτοιες στην ιστορία.

Εξάλλου ακόμη και στο ατομικό (ψυχικό) επίπεδο να πάμε, το ίδιο ισχύει: η ψυχανάλυση δε μπορεί να κάνει έναν άνθρωπο πιο δημιουργικό ή πιο ελεύθερο αν κι αυτός ο ίδιος δεν είναι πρόθυμος να "ανοίξει". Αν πηγαίνει στον ψυχαναλυτή και προβάλλει όλο αντιστάσεις, αν δε μπορεί κι ο ίδιος να διαυγάσει, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, τις εμμονές και τις αντιστάσεις του, ψυχανάλυση δε μπορεί να γίνει. Η θεραπεία είναι συνεργατική, δε μπορεί ο ψυχαναλυτής να του ανοίξει την ψυχή με το ζόρι.

Φέρνω αυτό το παράδειγμα, το οποίο κινδυνεύει να μπερδέψει τη συζήτηση, μόνο και μόνο για να δείξω αυτό που λέμε όλη αυτή την ώρα: ο άνθρωπος έχει ψυχή, ΑΡΑ, αν κι ο ίδιος δε «θέλει» (με την ευρύτατη δυνατή έννοια του όρου: δες την πρώτη υποσημείωση του κειμένου μου στο περιοδικό, δηλ. στην 5η υποσημείωση του κειμένου μας για το Τέρμιναλ σ’ αυτό το μπλογκ), ούτε χειραγωγείται, ούτε απελευθερώνεται. Τίποτε δε γίνεται ΑΠΟΛΥΤΑ με το ζόρι. Ο άνθρωπος έχει ψυχή/φαντασία, δε μπορείς επάπειρον να του επιβάλλεις πράγματα που ο ίδιος δε «θέλει» ή που, τουλάχιστον, δεν τον «βολεύουν» ψυχικά. Και ειδικά μάλιστα μέσα στις σύγχρονες κοινωνίες οι οποίες δεν είναι σε καμία περίπτωση ούτε κοινωνίες θεοκρατικές, ούτε κοινωνίες μονολιθικές. Ο άνθρωπος, εν ολίγοις, δεν είναι ούτε ρομπότ ούτε αυτόματο. Αυτό θα πει ότι έχει ψυχή, φαντασία και ασυνείδητο. Γι’ αυτό ο Καστοριάδης πάντοτε πολεμούσε τον Αλτουσέρ, το Φουκό, τον Λακάν και όλη την υπόλοιπη στρουκτουραλιστική συμωρία που έλεγε ότι ο «άνθρωπος δεν υπάρχει» κι ότι το υποκείμενο είναι δημιούργημα των δομών.

Αν μπορούμε ακόμη να διατηρούμε την επαναστατική προοπτική και να αγωνιζόμαστε για την κοινωνική αλλαγή, ακόμη και μέσα στις σύγχρονες συνθήκες, είναι επειδή ο άνθρωπος είναι ον φαντασίας και φαντασιακού και, ΩΣ ΕΚ ΤΟΥΤΟΥ, δε μπορεί ποτέ να απορροφηθεί απ’ την πραγματικότητα: υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα να γίνει αύριο επανάσταση. Όπως συνέβη με το Μάη του 68.

Anonymous said...

Με τόσα παραθέματα που βάζεις δυσκολεύομαι να βρω τι λες εσύ και τι λέμε εμείς. Είναι λίγο αστεία η διαδικασία που προωθείς, σα να διαβάζουμε πρακτικά καμιάς δίκης. Οι άνθρωποι έχουν ψυχές, οι κοινωνίες αποτελούνται από ανθρώπους, οι αλλαγές των κοινωνιών θα σχετίζονται με τις ψυχές των ανθρώπων. Νομίζω η ιδέα σου για την ψυχανάλυση καθορίζεται από τον τρόπο που παρουσιάζεται στα ελληνικά σήριαλ. Ο Καστοριάδης, στο Επαναστατικό πρόβλημα σήμερα, περιλαμβάνει σε αυτό που ονομάζει "κύκλο της πράξης" (της πολιτικής πράξης) τη διαδικασία της διαύγασης της πραγματικότητας. Η διαύγαση αυτή γίνεται και με ψυχαναλυτικά μέσα. Φοβάμαι ότι η άγνοιά σας για το τι είναι ψυχανάλυση και για το τι είναι αυτονομία σας έχει κάνει να νομίζετε ότι εμείς λέμε να βάλουμε την κοινωνία στη σειρά και να κάνουμε στον καθένα ψυχανάλυση για να λυθεί το επαναστατικό πρόβλημα. Δε λέμε αυτό. Και είναι σαφές ότι το πρόταγμα να διαυγάζουμε την κοινωνία και με ψυχαναλυτικά μέσα, όπως και να διαυγάζουμε τις επιθυμίες μας ως αυτόνομα υποκείμενα περιλαμβάνονται στο πρόταγμα της αυτονομίας. Αυτή είναι μια εργασία που κάνει κάθε αυτόνομος άνθρωπος. Δεν περιμένει να του στείλει ο θεωρητικός την ανάλυση, αλλά διερωτάται και αναζητά τις απαντήσεις ο ίδιος. Δε νομίζω ότι αυτά είναι δύσκολο να τα καταλάβει κανείς. Είναι δύσκολο να εξηγήσει κανείς σε κάποιον που είναι αρνητικά διακείμενος και έχει αυτή την εριστική στάση. Λείπει η καλή πίστη όταν βάζουμε σε εισαγωγικά ό,τι είπαμε παραπάνω γιατί νομίζουμε ότι έτσι θα δικαιωθούμε. Και να λέγαμε και κάτι σαφές και ουσιασικό, θα έλεγα οκ. Αλλά άμα λέμε ότι οι λειτουργίες της ψυχής είναι κάτι που δεν ανακαλύφθηκε ακόμα, είναι σα να μη θέλουμε να συμμετάσχουμε στη συζήτηση και να κάνουμε μόνο τον έξυπνο. Εσύ τι λες ότι είναι η ψυχή; Τι είναι αυτές οι περίεργες παραστάσεις (οπτικές, ακουστικές, λεκτικές κλπ) που μας κατακλύζουν όταν κλείνουμε τα μάτια -αλλά όχι μόνο; Από που έρχονται; Τι μας συμβαίνει όταν είμαστε τσαντισμένοι -όπως εγώ τώρα; Γιατί είμαστε τσαντισμένοι; Από πού αναβλύζει η ενέργεια αυτή; Ποιό ευαίσθητο σημείο έχει ερεθιστεί; Γιατί να μη σκεφτούμε τα ερωτήματα αυτά και να κρυβόμαστε πίσω από κενές φράσεις; Γιατί αυτή η κλειστότητα; Αν μας έμαθε κάτι ο Καστοριάδης, αυτό είναι να διερωτόμαστε, να διερωτόμαστε διαρκώς, ακόμα και για την ακρίβεια και την βαρύτητα των ίδιων των λόγων και των απόψεών μας. Μπορεί να κάνουμε λάθος, ας μας βοηθήσει κάποιος να το δούμε. Ελάχιστες εξαιρέσεις στο σύνολο αυτών των σχολίων κινήθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση. Δυστυχώς. Και αυτό ήταν μία κατάχρηση της δυνατότητας αυτής που παρέχουμε. Γιατί την παρέχουμε για να λέμε και να ακούμε κάτι ουσιαστικό, όχι για να ερίζουμε χωρίς λόγο. Τι ικανοποίηση προσφέρει σε κάποιον να προσπαθεί να αποδείξει ότι εγώ ή ο Νίκος έχουμε πέσει σε κάποια αντίφαση; Δε σας φαίνεται ευτελής η προσπάθεια αυτή; Τι να πω. Εμείς προσπαθήσαμε σε όλα τα σχόλια να φέρουμε επιχειρήματα, να ανοίξουμε τη σκέψη μας, να κατανοήσουμε τον άλλο. Δε λέω ότι τα καταφέραμε πάντοτε. Αλλά δε μας βοήθησε σχεδόν κανείς εδώ μέσα. είναι άδικο για όλους μας.

Anonymous said...

Για Νίκος(ΑήΒ)

Νομίζω ότι έχω καταλάβει την σύνδεση που κάνετε.

Αυτό που ΔΕΝ καταλαβαίνω είναι το εξής. ―Με δικά μου λόγια για να μην λέει ο θανάσης ότι βάζω αποσπάσματα του ενός και του άλλου. Αν και αυτό το κάνω για να μην διαστρεβλώσω κατά λάθος τα λόγια και του νόημα τους του α ή του β―

Δεν πιστεύεται ότι είναι η θεσμοί και ένα συγκεκριμένο κοινωνικο-οικονομικό σύστημα υπεύθυνο για την απάθεια των ανθρώπων. Αν πιστεύατε αυτό πιθανόν να στοχεύατε σε μια αλλαγή θεσμών που θα λάβει χώρα παράλληλα με μια αλλαγή αξιών ―κάτι που λέει η Περιεκτική Δημοκρατία η οποία δεν μιλάει για ««βαθμιαία» κατάργηση του καπιταλισμού και της φιλελεύθερης ολιγαρχίας: εδώ οι άνθρωποι δεν κουνιούνται ούτε στην ιδιωτική τους ζωή, θα ασχοληθούνε με τη συμμετοχή στη διαχείρηση του δήμου και της γειτονιάς τους;;». Υποθέτω ότι το σχόλιο αφορούσε την Περιεκτική Δημοκρατία γιατί το απευθύνεις στον Πάνο.

Μιλάτε για το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν χάσει την ικανότητα να «αυτοθεσμίζονται» σε ατομικό επίπεδο. «Υπάρχει χειραγώγηση ΕΠΕΙΔΗ υπάρχει "χειραγωγησιμότητα». Το ατομικό φαντασιακό έχει «τραυματιστεί». Η αυτοθέσμιση όμως της κοινωνίας σημαίνει ότι υπάρχουν άτομα ικανά να αυτοθεσμίζονται σε ατομικό επίπεδο και το «άθροισμα» των ατομικών αυτοθεσμίσεων θα οδηγήσει στην συνολική αυτοθέσμιση της κοινωνίας. Το «άθροισμα» των ατομικών φαντασιακών δημιουργεί το κοινωνικό φαντασιακό. Άρα υποθέτω ότι οι άνθρωποι θα πρέπει με κάποιον τρόπο να «γιατρέψουν» το ατομικό φαντασιακό τους / την ψυχή τους. Πως θα γίνει αυτό? Υποθέτω με βάση αυτά που λέτε ότι αυτό θα γίνει με την ψυχανάλυση. Οπότε λογικό να σκεφτώ ότι η ψυχανάλυση θα «έπρεπε» να συνιστά «καθήκον» κάθε επαναστατικής οργάνωσης που στοχεύει την αυτονομία. Ή θα κάνουν οι άνθρωποι ψυχανάλυση ατομικά (προβλήματα «νέου τύπου») και με τις πολιτικές τους ομάδες θα κάνουν τα υπόλοιπα («παραδοσιακά» προβλήματα)?

Αυτό βέβαια προκαλεί ένα ερώτημα. Δεν θα ρωτήσω πως έγινε και φτάσαμε από το κοινωνικό φαντασιακό π.χ. του Μαη του ’68 στην ασημαντότητα του σήμερα. Ούτε θα ρωτήσω πως φτάσαμε από μια αυτόνομη κοινωνία στην σημερινή κατάσταση ετερονομίας ―γιατί για εσάς δεν πρόκειται για κλασσική κατάσταση ετερονομίας αλλά «το σύγχρονο καθεστώς συνιστά ιστορική καινοτομία». Αλλά θα ρωτήσω πως έγινε και το ατομικό φαντασιακό έφτασε σε σημείο να μην μπορεί να αυτοθεσμιστεί? Τι μεσολάβησε? Ποιος το «τραυμάτισε» έτσι ανεπανόρθωτα?



Επίσης θα σε παρακαλούσα να μου διευκρινίσεις ― το ξαναρώτησα και σε προηγούμενο Post― τι εννοούσες όταν έγραφες
«(…) Αυτό που δε βλέπει ο Φωτόπουλος είναι 1) ότι τα διαφορετικά φαντασιακά των τάξεων (που δεν υπάρχουν πια) (…)».
Τι ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΙΑ ?
Γιατί αμέσως μετά στην ίδια φράση γράφεις
«(…) το φαντασιακό κάθε τάξης έχει (…)»

Anonymous said...

Δεν καταλαβαίνω τι εννοοείς όταν λες ότι "οι άνθρωποι αυτοθεσμίζονται σε ατομικό επίπεδο". Μάλλον έχεις παρανοήσει μερικά πράγματα. Οι θεσμοί είναι κοινωνικά κατασκευάσματα, οι κοινωνίες αυτοθεσμίζονται. Οι θεσμοί έχουν το ψυχικό τους ανάφορο το οποίο αντιστοιχεί σε διαδιασίες μετουσίωσης. Επίσης το κοινωνικό φαντασιακό δεν είναι άθροισμα των ατομικών "φαντασιακών". Τα τελευταία δεν υπάρχουν με την έννοια που φαντάζεσαι (είναι καταχρηστικός ο όρος). Υπάρχει μια πιο πολύπλοκη σχέση μεταξύ ψυχής (και ατόμου) και κοινωνίας από τη σχέση του αθροίσματος. Μπορεί επί των ζητήμάτων αυτών να διαβάσεις το δεύτερο μέρος της Φαντασιακής Θέσμισης, αν έχεις όρεξη να μάθεις.
Υποθέτω επίσης, ότι δε μπορούμε να κατηγορήσουμε κανέναν ότι "τραυμάτισε" το "ατομικό φαντασιακό". Οι άνθρωποι απλά αποσύρθηκαν από την πολιτική και αποσύρθηκαν και από όλες σχεδόν τις δημιουργικές δραστηριότητες, αδρανοποιήθηκαν κατά μία έννοια. Το γιατί έχει να κάνει -φαντάζομαι- με την κατάρρευση των παραδοσιακών μύθων (θρησκεία, εθνος, πρόοδος κλπ) που έφερε στο φως αυτό που ο Καστοριάδης ονομάζει "μετα-ενδεχομενικότητα του νοήματος", αλλά αυτό είναι μια πολύπλοκη συζήτηση που προϋποθέτει την αφομοίωση των παραπάνω, οπότε δε θα επεκταθώ.

Anonymous said...

Καταρχήν να πω ότι έχει πλάκα η διαδικασία έκθεσης της ιδέας μας περί απάθειας, γιατί μου θυμίζει την ανάλογη προσπάθεια που έκαναν το ’48 ο Καστοριάδης κι ο Λεφόρ για να προπαγανδίσουν τις δικές τους ιδέες περί βαρβαρότητας και περί του ρωσικού καθεστώτος που ήταν εντελώς καινούργιες για τους τροτσκιστές της εποχής. Οπότε, είμαστε σε καλό δρόμο.


1) Για να το καταστήσω σαφές: δεν αμφισβητήσαμε ποτέ το ότι οι θεσμοί μιας ετερόνομης ή μιας εκμεταλλευτικής και καταπιεστικής κοινωνίας (γιατί η ετερονομία δεν ταυτίζεται με την κυριαρχία και την εκμετάλλευση) προσπαθούν να κάνουν τους ανθρώπους να είναι απαθείς, να υποτάσσονται στην κοινωνική νόρμα, να μην αμφισβητούν αυτό που θεωρείται κοινωνικώς αποδεκτό κλπ. Κάθε άλλο: δες όλα αυτά που είπα προηγουμένως περί του εκκοινωνισμού. Αυτό που είπαμε είναι ότι α) αυτή η εκκοινωνιστική διαδικασία, μέσω της οποίας κάθε κοινωνία προσπαθεί να διαιωνίσει τον εαυτό της (ως σύνολο θεσμών και αξιών), δεν πρέπει να θεωρείται έργο μιας συνειδητής συνωμοσίας ή πολιτικής κάποιας άρχουσας τάξης (γιατί και η άρχουσα τάξη είναι δημιούργημα του φαντασιακού της κοινωνίας) και β) ΟΤΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ Η ΠΙΕΣΗ ΠΟΥ ΑΣΚΟΥΝ ΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΚΑΝΗ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΑΛΕΙΨΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ/ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΤΟΥ, τη δυνατότητά του, με άλλα λόγια, να μπορεί να αμφισβητήσει αυτή την πίεση και ό,τι του έχουν μάθει στο σχολείο, στην οικογένεια κλπ. Είναι πολύ δύσκολο, αλλά αυτό δεν αναιρεί τίποτε. Ειδικά μάλιστα στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, που, όπως είπα, δεν είναι τίποτε θεοκρατίες, είναι αρκετά εύκολο.
Κατά συνέπεια: οι θεσμοί καλλιεργούν την απάθεια –και γι΄ αυτό πρέπει ν’ αλλάξουν- αλλά, αντίστροφα, και οι θεσμοί δημιουργούνται, αναπτύσσονται, τρέφονται, υπάρχουν και δεν ανατρέπονται ακριβώς επειδή οι άνθρωποι έχουν κάνει την ψυχική επιλογή να είναι απαθείς και να βολεύονται μ’ αυτούς τους θεσμούς. Απλό. Δεδομένου όμως ότι τους θεσμούς τους δημιουργούν οι άνθρωποι, μόνο οι άνθρωποι μπορούν να τους αλλάξουν. Άρα, εμείς πρέπει να κάνουμε κριτική και στους θεσμούς και στους ανθρώπους που ΘΕΛΟΥΝ αυτούς τους θεσμούς. Κατά κάποιον τρόπο οι θεσμοί είναι προέκταση των ανθρώπων, υλική έκφραση της σκέψης και των επιθυμιών τους, «ενσάρκωση του φαντασιακού της κοινωνίας» όπως λέει ο Καστοριάδης.

2) Ως προς τις τάξεις. Καταρχήν, το λάθος του μαρξισμού είναι ότι αναγνωρίζει ως ταξικό κριτήριο μόνο το οικονομικό, πράγμα που είναι λάθος. Οι τρεις ordines του Μεσαίωνα ή οι ινδικές κάστες δεν έχουν καμία οικονομική θεμελίωση. Επίσης η αστική τάξη του 18ου αιώνα, στην αντίθεσή της προς την αριστοκρατία δεν έχει μόνο οικονομική διαφορά: πρόκειται για πολιτιστική διαφορά, κομμάτι της οποίας είναι και η προτίμηση διαφορετικών τρόπων παραγωγής. Ο αστός ασχολείται με τις τεχνικές επινοήσεις, με τα οικονομικά θέματα, είναι φιλελεύθερος, τρέχει στα χρηματιστήρια, κερδοσκοπεί κλπ. Οι αριστοκράτες είναι απλοί εισοδηματίες, πάνε για κυνήγι, ασχολούνται με την εραλδική, τους τίτλους ευγενείας, είναι πιο συντηρητικοί κλπ. Το ίδιο ισχύει και στη συνέχεια μεταξύ αστών και εργατικής τάξης (δεν το κείμενο του Καστοριάδη «Το ζήτημα της ιστορίας του εργατικού κινήματος» στην Πείρα του εργ. Κινήματος 1). Το λάθος του Μαρξ είναι ότι τα ανήγαγε όλα αυτά στο οικονομικό. Στις μέρες μας δεν υπάρχουν τάξεις ούτε καν με αυτή την πολιτιστική έννοια, καθώς υπάρχει μαζική κουλτούρα και πολιτιστική ομογενοποίηση: όλοι οι άνθρωποι κάνουν το ίδιο, δεν υπάρχουν ούτε κάστες, ούτε άλλου είδους ομαδοποιήσεις. Υπάρχουν μόνο οι υποκουλτούρες και οι σχετικές υποομάδες (μεταλλάδες, γκραφφιτάδες, αναρχικοί, πάνκηδες κλπ), αλλά εδώ πάμε αλλού.
Για να απαντήσω στο ερώτημά σου: στις κοινωνίες όπου υπήρχαν τάξεις (μπορούμε να δούμε ως παράδειγμα τη Βολιβία σήμερα, όπου η μεγάλη μάζα των αυτοχθόνων ινδιάνων είναι εντελώς αποκομμένη, από κάθε άποψη: πολιτιστικά, οικονομικά κλπ, απ’ τους πλούσιους απογόνους των Ισπανών), το διαφορετικό φαντασιακό κάθε τάξης δεν αναιρούσε την ύπαρξη ενός κοινού φαντασιακού. Κάθε τάξη είχε έναν ιδιαίτερο φαντασιακό ρόλο μέσα στο πλαίσια του κοινού φαντασιακού. Το παράδειγμα που έφερα με τον Μεσαίωνα είναι νομίζω χαρακτηριστικό.

Anonymous said...

Για θανάση:

Έβαλα εισαγωγικά και στο «αυτοθεσμίζονται» και στο «άθροισμα».


Τι θα πει?:

«Οι άνθρωποι απλά αποσύρθηκαν από την πολιτική και αποσύρθηκαν και από όλες σχεδόν τις δημιουργικές δραστηριότητες, αδρανοποιήθηκαν κατά μία έννοια.? Το γιατί έχει να κάνει -φαντάζομαι- με την κατάρρευση των παραδοσιακών μύθων (θρησκεία, εθνος, πρόοδος κλπ) που έφερε στο φως αυτό που ο Καστοριάδης ονομάζει "μετα-ενδεχομενικότητα του νοήματος",»

Σύγχρονοι μύθοι δεν υπάρχουν που αντικατέστησαν τους παραδοσιακούς μύθους? Ούτε συμφωνώ φυσικά ότι κατέρρευσαν οι παραδοσιακοί μύθοι, θρησκεία, έθνος, πρόοδος κ.λπ.

Αν δεν μπορείς να μου πεις ποιοι είναι οι λόγοι που έτσι ―«απλά»― υπέστη «καθίζηση» το ατομικό φαντασιακό [δηλαδή ο «πυρήνας» της ύπαρξης του ανθρώπου] και «φαντάζεσαι» τότε πως θα γίνει συζήτηση για την προώθηση του σκοπού της δημιουργίας ενός ριζοσπαστικού επαναστατικού κινήματος κλπ κλπ? Τι είναι αυτό τώρα απάντηση? Όταν γράφω ότι «Η ψυχή είναι τμήμα των εγκεφαλικών λειτουργίων τις οποίες (εγκεφαλικές λειτουργίες) δεν έχουμε εξηγήσει ακόμα πλήρως» μου λες ότι δεν λέω κάτι σαφές και ουσιαστικό και ότι είναι σαν να μην θέλω να συμμετάσχω στην συζήτηση. Όταν εσύ απαντά οι άνθρωποι «απλά» αποσύρθηκαν και «φαντάζεσαι» τότε τι πρέπει να πω εγώ?


Για Νίκος(ΑήΒ):

Γράφεις:

δεν αμφισβητήσαμε ποτέ το ότι οι θεσμοί μιας ετερόνομης ή μιας εκμεταλλευτικής και καταπιεστικής κοινωνίας (γιατί η ετερονομία δεν ταυτίζεται με την κυριαρχία και την εκμετάλλευση) προσπαθούν να κάνουν τους ανθρώπους να είναι απαθείς, να υποτάσσονται στην κοινωνική νόρμα, να μην αμφισβητούν αυτό που θεωρείται κοινωνικώς αποδεκτό κλπ. Κάθε άλλο: δες όλα αυτά που είπα προηγουμένως περί του εκκοινωνισμού. Αυτό που είπαμε είναι ότι α) αυτή η εκκοινωνιστική διαδικασία, μέσω της οποίας κάθε κοινωνία προσπαθεί να διαιωνίσει τον εαυτό της (ως σύνολο θεσμών και αξιών), δεν πρέπει να θεωρείται έργο μιας συνειδητής συνωμοσίας ή πολιτικής κάποιας άρχουσας τάξης (γιατί και η άρχουσα τάξη είναι δημιούργημα του φαντασιακού της κοινωνίας) και β) ΟΤΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ Η ΠΙΕΣΗ ΠΟΥ ΑΣΚΟΥΝ ΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΚΑΝΗ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΑΛΕΙΨΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ/ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΤΟΥ, τη δυνατότητά του, με άλλα λόγια, να μπορεί να αμφισβητήσει αυτή την πίεση και ό,τι του έχουν μάθει στο σχολείο, στην οικογένεια κλπ.

Λέω:

Αν το κοινωνικό φαντασιακό ΔΕΝ επιβάλλεται στους ανθρώπους ή στην κοινωνία αλλά είναι δημιουργία της ίδιας της κοινωνίας/των ανθρώπων, τότε πως μπορείς να λες ότι «οι θεσμοί προσπαθούν να κάνουν τους ανθρώπους να είναι απαθείς κλπ.» Οι θεσμοί ΔΕΝ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ να κάνουν τίποτα από όλα αυτά. Οι θεσμοί είναι δημιούργημα του φαντασιακoύ της κοινωνίας και κάνουν αυτό που το φαντασιακό της κοινωνίας θέλει. Ο εκκοινωνισμός σε αυτή την περίπτωση είναι μια φυσιολογική και αποδεκτή διαδικασία συμβατή με το φαντασιακό της. Εγώ που εν αντιθέσει πιστεύω ότι άλλο το φαντασιακό της ελίτ και άλλο της υποτάξης μπορώ να πω ότι η θεσμοί είναι ενσάρκωση του φαντασιακού μια ελίτ πάνω στο σύνολο της κοινωνία και άρα «οι θεσμοί προσπαθούν να κάνουν τους ανθρώπους να είναι απαθείς κλπ.». Προσπαθούν δηλαδή να επιβάλλουν τα συμφέροντα ή το φαντασιακό της ομάδας που κυριαρχεί στο σύνολο της κοινωνίας.

Γράφεις:

Κατά συνέπεια: οι θεσμοί καλλιεργούν την απάθεια –και γι’ αυτό πρέπει ν’ αλλάξουν- αλλά, αντίστροφα, και οι θεσμοί δημιουργούνται, αναπτύσσονται, τρέφονται, υπάρχουν και δεν ανατρέπονται ακριβώς επειδή οι άνθρωποι έχουν κάνει την ψυχική επιλογή να είναι απαθείς και να βολεύονται μ’ αυτούς τους θεσμούς. Απλό.

Γράφω:

Καθόλου απλό. Αν οι θεσμοί είναι αποτέλεσμα του κοινωνικού φαντασιακού δεν έχει καμιά σημασία αν καλλιεργούν την απάθεια ή ότι άλλο και δεν υπάρχει κανένας λόγος να αλλάξουν. Ενσαρκώνουν το φαντασιακό της κοινωνίας (την απάθεια κ.λπ.) και όλα είναι μια χαρά.

Γράφεις:

Άρα, εμείς πρέπει να κάνουμε κριτική και στους θεσμούς και στους ανθρώπους που ΘΕΛΟΥΝ αυτούς τους θεσμούς.

Γράφω:

Όχι. Γιατί «πρέπει»? Γιατί να κάνουμε κριτική και στους θεσμούς και στους ανθρώπους? Να αποδεχτούμε ότι αυτό θέλουν οι άνθρωποι, αυτό έχουν. Εμείς να κοιτάμε το δικό μας φαντασιακό που μέσω μιας πολύπλοκης και αδιευκρίνιστης ―για μένα― διαδικασίας θα συμβάλει κάθε φορά στο κοινωνικό φαντασιακό της κάθε εποχής και κοινωνίας. Να πεις εμείς «θέλουμε» αλλά τότε να μου εξηγήσεις γιατί εμείς θέλουμε ή γιατί πρέπει να θέλουμε.

Γράφεις:

Στις μέρες μας δεν υπάρχουν τάξεις ούτε καν με αυτή την πολιτιστική έννοια, καθώς υπάρχει μαζική κουλτούρα και πολιτιστική ομογενοποίηση: όλοι οι άνθρωποι κάνουν το ίδιο, δεν υπάρχουν ούτε κάστες, ούτε άλλου είδους ομαδοποιήσεις. Υπάρχουν μόνο οι υποκουλτούρες και οι σχετικές υποομάδες (μεταλλάδες, γκραφφιτάδες, αναρχικοί, πάνκηδες κλπ), αλλά εδώ πάμε αλλού.

Γράφω:

Την ξέρω την μαρξιστική ταξική ανάλυση. Δεν συμφωνώ. Έστειλα μάλιστα και Links για την «ταξική» ανάλυση που κάνει ο Φωτόπουλος που είναι πολύ ευρύτερη. Τι πιστεύεται εσείς ήθελα να καταλάβω.
Άρα δεν υπάρχουν τάξεις ούτε με την μαρξιστική έννοια αλλά ούτε με καμιά άλλη ευρύτερη έννοια. Δεν υπάρχουν κοινωνικές διαιρέσεις. Υπάρχουν μόνο υποκουλτούρες, ταυτότητες κ.λπ. Αυτό πάντως είναι πλήρως συμβατό με την μεταμοντέρνα ανάλυση.

Τέλος

Η ανάλυση σας δεν εξηγεί πως έγιναν οι επαναστάσεις. Λες «Κάθε τάξη είχε έναν ιδιαίτερο φαντασιακό ρόλο μέσα στο πλαίσια του κοινού φαντασιακού. Το παράδειγμα που έφερα με τον Μεσαίωνα είναι νομίζω χαρακτηριστικό.» Εγώ όμως ξέρω ότι όταν έγιναν επαναστάσεις οι υποτελείς τάξεις/ομάδες κ.λπ. την έπεφταν στις κυρίαρχες τάξεις/ομάδες κλπ. Οι οποίες (κυρίαρχες τάξεις/ομάδες είχαν επιβάλει το φαντασιακό τους στο σύνολο της κοινωνίας ―αυτό πιστεύω εγώ). Δεν τους είδα να κάνουν χαρακίρι για να αλλάξει το κοινωνικό φαντασιακό

Anonymous said...

Ανώνυμε, δεν είναι απλά ότι χρησιμοποιείς τους όρους καθ' υπέρβασιν, είναι ότι τους χρησιμοποιείς λανθασμένα. Και αυτό περιπλέκει τα πράγματα. Η σχέση ψυχής-κοινωνίας δεν είναι σχέση αριθμητικού αθροίσματος, αλλά από το ψυχικό στο κοινωνικό πραγαμτοποιείται αυτό που ονομάζουμε μετάβαση σε άλλο γένος. Η μετάβαση αυτή δεν περιστέλλεται ούτε σε "άθροισμα" ούτε σε άθροισμα. Υπάρχουν πεδία στα οποία η συνολοταυτιστική λογική δεν αποτελεί επαρκή εξηγητική αρχή. Τα ίδια ισχύουν και για το "αυτοθεσμίζονται" τα "ατομικά φαντασιακά". Δε μπορούμε μρ τόση ευκολία να χρησιμοποιούμε όρους από το ένα πεδίο στο άλλο, χωρίς να εξετάζουμε πως και ως ποιο σημείο αντιστοιχούν.

Ποιοί είναι οι νέοι μύθοι που αντικατέστησαν του παλαιούς; Έχουν αρκετή συνεκτικότητα για να νοηματοδοτήσουν τη ζωή των ανθρώπων και να απαντήσουν στις νοηματικές απαιτήσεις της ανθρώπινης ψυχής; Δε λέμε ότι η θρησκεία δεν υπάρχει πια. Λέμε ότι έχει διαρραγεί κατά μία έννοια η "πειστικότητα" και η σημασία της για τις ζωές των ανθρώπων. Μπορείς να συγκρίνεις τη σημασία της σήμερα με τη σημασία της το Μεσαίωνα. Ίσως έτσι καταλάβεις τη διαφορά. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για τα υπόλοιπα.

Η άλλη διαφορά μας είναι ότι εγώ προσπαθώ να απαντήσω στα ζητήματα που τίθενται, τα σκέφτομαι με τα μέσα που μπορώ, ενώ εσύ κρύβεσαι πίσω από την δήθεν αλήθεια που δήθεν θα σου αποκαλύψει κάποιος επιστήμονας ή ειδικός. Και ασφαλώς κάνω υποθέσεις εργασίας και φαντάζομαι, γιατί με τον τρόπο αυτό μπορώ να δουλέψω στο κοινωνικο-ιστορικό πεδίο. Δε μπορώ εδώ να κάνω πειράματα ούτε μαθηματικούς υπολογισμούς. Σε προσκάλεσα να τα σκεφτούμε μαζί αυτά τα ζητήματα, να πεις κι εσύ τι σκέφτεσαι και να προσπαθήσουμε να βρούμε μια άκρη, αλλά η απροθυμία σου ήταν χαρακτηριστική. Τέλος, είναι γνωστό ότι η αρχή της αιτιότητας δεν ισχύει με τον τρόπο που απαιτείς εσύ στο κοινωνικο-ιστορικό πεδίο. Οπότε είναι άστοχο να μου ζητάς με ύφος κακομαθημένου παιδιού τους "λόγους" της απόσυρσης της κοινωνίας από την πολιτική σφαίρα. Με έναν παρωχημένο θετικισμό μεταφέρεις διαρκώς τη μεθοδολογία των φυσικών επιστημών στο κοινωνιολογικό και ψυχαναλυτικό πεδίο. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι οι θετικιστικοί νόμοι που υπαινίσσεσαι δεν ισχύουν απόλυτα, όπως έχει αποδειχθεί τις τελευταίες δεκαετίες, ούτε για τις θετικές επιστήμες.

Anonymous said...

Είμαι ένας απ’ τους αρκετούς που παρακολούθησαν την εκδήλωση και θα ήθελα να σας συγχαρώ. Εντάξει, οργανωτικά είχε προβλήματα, απ’ τη στιγμή όμως που έχετε αντιληφθεί τις όποιες ατέλειες, στο χέρι σας είναι η επόμενη προσπάθεια να είναι καλύτερη. Επειδή διάβασα κάποια σχόλια για την ποιότητα και την προέλευση του κοινού, αυτοί που τα γράφουν ας μείνουν στην πλατεϊτσα τους, με τις φωτισμένες ελίτ τους. Μια χαρά ήταν το κοινό και το γεγονός ότι δε μίλησαν και τόσοι, δεν είναι αρνητικό.
Κουβέντα έγινε, μπήκαν κάποια ζητήματα, το γεγονός ότι δεν ήταν τόσο συστηματοποιημένη και σφικτή έχει να κάνει και με το υποκείμενο και με το αντικείμενο της εκδήλωσης. Νομίζω πάντως ότι σαν αποτέλεσμα άρεσε, και δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι κάτσαμε μέχρι τέλους.
Ελπίζω να συνεχίσετε την προσπάθειά σας
Γιώργος

Anonymous said...

Άρχισε μια "σύζήτηση" στο indymedia για την αυτονομία και σας σχολιάζει κάποιος...
http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=803906
καλό θα 'ταν να δωθεί μια απάντηση μιάς και πρόκειται για ιδιαίτερο θέμα.

Anonymous said...

Να πώ κι εγώ δυο λόγια για το θέμα που συζητάτε.Θα αναφερθώ πιο συγκεκριμένα σε κάποιους θεσμούς, για να αποφύγω μια γενική θεωρητική τοποθέτηση, όπως αυτή που βλέπω να επαναλαμβάνεται σε πολλα ποστς παραπάνω,μάλλον αδιέξοδη,μια που ο καθένας επιμένει στις δικές του θεωρητικές προσεγγίσεις.
Κατ' αρχήν ο Καστοριάδης απ' όσο ξέρω,μιλάει για γενική κρίση των θεσμών.Κρίση της οικογένειας,των σχέσεων των δύο φύλων,των νέων με τους γονείς κλπ, βασικούς θεσμούς δηλαδή που συνέχουν μια κοινωνία.Αυτή η κρίση είναι φυσικά και κρίση του ανθρωπολογικού τύπου, που υπήρχε σε προηγούμενες κοινωνικές-ιστορικές περιόδους.Οπως και των αξιών που υπήρχαν σε αυτές.Και δεν είναι σημερινό φαινόμενο αλλά διαρκεί τουλάχιστον τα τελευταία 60-70 χρόνια.
Τα επαναστατικά κινήματα τις δεκαετίες 60-70,αν αφαιρέσει κανείς το γυναικείο κίνημα που είχε μια μεγαλύτερη μαζικότητα και διάρκεια,ήταν μειψηφικά κοινωνικά και μικρής διάρκειας.Παρότι απέτυχαν πολιτικά,επηρέασαν την κοινωνία καθοριστικά και επηρεάζουν ακόμα σήμερα με τις ιδέες και τις πραχτικές τους.
Γιατί δημιουργήθηκε αλήθεια αυτη η κρίση;Γιατί,κατά την γνώμη μου,οι θεσμοί αυτοί είχαν παγιωθεί σε μορφές καταπιεστικές και ανελεύθερες.Μαζί με τους θεσμούς αυτούς αμφισβητήθηκαν φυσικά και οι φαντασιακές σημασίες που αυτοί οι θεσμοί ενσωμάτωναν.Ο κλονισμός του θεσμού της οικογένειας-υπερεκτιμημένος κατα τον Καστοριάδη,ως προς τον ρόλο κοινωνικοποίησης που επιτελεί(?)-η αλλαγή της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία,-κατά τον Καστοριάδη,η γυναικεία επανάσταση έγινε πρώτα στο φαντασιακό των γυναικών,οι οποίες σε καθημερινή βάση και επι χρόνια,άλλαξαν τη θέση τους και διαμόρφωσαν νέες σχέσεις,στην εργασία ,στο σπίτι,στο κρεβάτι,και το γυναικείο κίνημα είναι αφρός όπως λέει(δεν θυμάμαι καλά τη λέξη που χρησιμοποιεί) σε σχέσει με αυτό που πραγματοποίησαν και πραγματοποιούν ακόμα και σήμερα εκατομύρια ανωνύμων γυναικών-,η δυναμική διεκδίκηση και κατάκτηση σημαντικών δικαιωμάτων των νέων σε σχέση με τους γονείς αλλά και γενικώτερα,ήταν επόμενο να διευρύνουν αυτή την κρίση στους θεσμούς.Μάλιστα όταν ρωτήθηκε σε μια συνέντευξη του,αν θεωρεί οτι οι νέοι εκτός απο το να αμφισβητουν και να γκρεμίζουν έχουν και κάτι να προτείνουν,απάντησε οτι εδώ δυαλύονται θεσμοί αιώνων και εμείς θέλουμε τα νέα παιδιά μέσα σε λίγα χρόνια να δημιουργήσουν νέους θεσμούς;Την ίδια άποψη είχε για τις σχέσεις των δύο φύλων και την ταυτότητα του φύλου,όταν έλεγε οτι δεν ξέρουμε τι θα γίνει η γυναίκα και επομένως και ο άνδρας -αφου εξαρτάται άμεσα απο το τι θα γίνει η γυναίκα-όπως και η οικογένεια κλπ.
Αναγνώριζε στην κρίση αυτών θεσμών και στις αλλαγές που συντελούνταν,σπέρματα αυτονομίας και ελεύθερων σχέσεων,παρά τα κάποια ενοχλητικά στοιχεία που υπήρχαν σε συμπεριφορές.Το ίδιο για τις σεξουαλικές σχέσεις των δύο φύλων αλλά και για την σεξουαλικότητα γενικώτερα.
Ολες οι παραπάνω επαναστατικές-κατά τη γνώμη μου- αλλαγές,στη συνείδηση και στην πραχτική των ανθρώπων,πραγματοποιήθηκαν απο την αυτόνομη δράση των ανθρώπων την οποία σαφώς οδηγούσε η επιθυμία τους να είναι πιο ελεύθεροι και δημιουργικοί.
Καμία θεωρία δεν τους καθοδήγησε και είναι γνωστό οτι ο Μαρξισμός ελάχιστα ασχολήθηκε με τα θέματα αυτά.Και όχι μόνο δεν ασοχλήθηκε θεωρητικά,αλλά και τα ΚΚ έκαναν ό,τι μπορούσαν για να καταστείλουν αυτές τις αλλαγές όπου και όταν εκδηλωνόταν.Είναι γνωστά αυτά άλλωστε.
Ο Καστοριάδης έλεγε επίσης, οτι έβλεπε σε μερικές σχέσεις των νέων που δημιουργούσαν κοινόβια και μοιραζόταν τα πάντα,ξεπερνώντας τις
παραδοσιακές αλλοτριωτικές σχέσεις,νησίδες ελεύθερων, γεμάτων νόημα κοινωνικών σχέσων και κοινωνικό παράδειγμα,που πήγαιναν πέρα απο κάθε θεωρία και καμία θεωρία δεν τις είχε προβλέψει και καθοδηγήσει.
Πιστεύω λοιπόν,οτι αυτές οι επαναστατικές αλλαγές συντελέστηκαν, διότι δεν περίμεναν να λύσουν πρώτα διλήμματα του τύπου υπάρχουν τάξεις ή όχι,ή αν οι υπάρχοντες θεσμοί επηρεάζουν ή όχι.
Στηρίχτηκαν κατά την γνώμη μου στο δημιουργικό φαντασιακό των ίδιων των ανθρώπων.Δεν θα μπορούσα να τις αποδώσω αλλού.
Συνεχίζουν να συντελούνται στα βάθη της κοινωνίας αυτές οι αλλαγές η άλλες;Δεν μπορώ να πώ με βεβαιότητα.Οτι υπάρχει μια παλινδρόμηση-που δεν είναι και η μοναδική στην ιστορία-είναι κοινά αποδεκτό νομίζω σε ενα μεγάλο βαθμό.
Πάντως όλο και κάτι συμβαίνει στον κόσμο που μας κάνει να πιστεύουμε οτι δεν είναι όλα τόσο μαύρα.
Χωρίς να διαφωνώ με την σημαντική ανάλυση που έκανε ο Καστοριάδης στην "άνοδο της ασημαντότητας",εξέφρασα κάποιες απόψεις προσπαθώντας να είμαι πιο συγκεκριμένη κάπως,αφου νομίζω οτι μια εμμονή και αντιδικία σε διλήμματα καθαρά θεωρητικά μερικές φορές μπορεί να αποβαίνει άγονη.

Anonymous said...

»Ποιοί είναι οι νέοι μύθοι που αντικατέστησαν του παλαιούς; Έχουν αρκετή συνεκτικότητα για να νοηματοδοτήσουν τη ζωή των ανθρώπων και να απαντήσουν στις νοηματικές απαιτήσεις της ανθρώπινης ψυχής; Δε λέμε ότι η θρησκεία δεν υπάρχει πια. Λέμε ότι έχει διαρραγεί κατά μία έννοια η "πειστικότητα" και η σημασία της για τις ζωές των ανθρώπων. Μπορείς να συγκρίνεις τη σημασία της σήμερα με τη σημασία της το Μεσαίωνα. Ίσως έτσι καταλάβεις τη διαφορά. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για τα υπόλοιπα.»

>>> Και φυσικά τόσο η θρησκεία όσο και το έθνος παίζουν ακόμα σημαντικότατο ρόλο στις ζωές των ανθρώπων. Ακόμα και στην Δύση. Ίσως να μην είναι ο χριστιανισμός ―αν και o θρησκευτικός φονταμελισμός στις ΗΠΑ (για να περιοριστώ στην Δύση) έχει τουλάχιστον την ίδια μυθική δύναμη όπως στον Μεσαίωνα― ο οποίος στις δυτικές κοινωνίες έδωσε την θέση του σε ανορθολογικά ρεύματα και δοξασίες, ούτε το έθνος κράτος όπως το ξέραμε αλλά τι είναι όλα αυτά τα αυτονομιστικά και εθνικιστικά κινήματα ακόμα και μέσα στην καρδιά της Δύσης ―βλ. Βάσκοι, Καταλανοί, Σκωτσέζοι, Φλαμανδοί κλπ.? Όσο δε για το φαντασιακό της Προόδου=Ανάπτυξη και ο συνακόλουθος καταναλωτισμός όχι μόνο έχει αντικαταστήσει την θρησκεία στην Δύση για όσους δεν πιστεύουν στον θεό αλλά έχει γενικευτεί σε όλο τον πλανήτη. Κινέζοι, ινδοί και λοιποί με «διαφορετικό φαντασιακό» από αυτό της Δύσης το έχουν ενστερνιστεί πλήρως.


»Η άλλη διαφορά μας είναι ότι εγώ προσπαθώ να απαντήσω στα ζητήματα που τίθενται, τα σκέφτομαι με τα μέσα που μπορώ, ενώ εσύ κρύβεσαι πίσω από την δήθεν αλήθεια που δήθεν θα σου αποκαλύψει κάποιος επιστήμονας ή ειδικός. Και ασφαλώς κάνω υποθέσεις εργασίας και φαντάζομαι, γιατί με τον τρόπο αυτό μπορώ να δουλέψω στο κοινωνικο-ιστορικό πεδίο. Δε μπορώ εδώ να κάνω πειράματα ούτε μαθηματικούς υπολογισμούς. Σε προσκάλεσα να τα σκεφτούμε μαζί αυτά τα ζητήματα, να πεις κι εσύ τι σκέφτεσαι και να προσπαθήσουμε να βρούμε μια άκρη, αλλά η απροθυμία σου ήταν χαρακτηριστική. Τέλος, είναι γνωστό ότι η αρχή της αιτιότητας δεν ισχύει με τον τρόπο που απαιτείς εσύ στο κοινωνικο-ιστορικό πεδίο. Οπότε είναι άστοχο να μου ζητάς με ύφος κακομαθημένου παιδιού τους "λόγους" της απόσυρσης της κοινωνίας από την πολιτική σφαίρα. Με έναν παρωχημένο θετικισμό μεταφέρεις διαρκώς τη μεθοδολογία των φυσικών επιστημών στο κοινωνιολογικό και ψυχαναλυτικό πεδίο. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι οι θετικιστικοί νόμοι που υπαινίσσεσαι δεν ισχύουν απόλυτα, όπως έχει αποδειχθεί τις τελευταίες δεκαετίες, ούτε για τις θετικές επιστήμες.»

>>> Τα δικά μου μέσα και εργαλεία τόσο για τις φυσικές όσο και για τις κοινωνικές επιστήμες είναι Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΗΛΑΔΗ Ο ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΙ-ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΒΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ. «Αυτό που είναι "επιστημονικό" ή "αντικειμενικά αληθές" είναι συνάρτηση του βαθμού διυποκειμενικότητας, δηλαδή του βαθμού συναίνεσης μεταξύ των θεωρητικών ενός επιμέρους γνωστικού κλάδου." ή «Ένα κοινό πλαίσιο με βάση το οποίο οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν [έτσι ώστε]… αυτό που θεωρείται ως γεγονός εξαρτάται από το πώς βλέπουμε τον κόσμο και από την εννοιολογική δομή που καθορίζει τον συγκεκριμένο τρόπο που τον βλέπουμε.»
[ σημείωση: για να μη καταχρώμαι την φιλοξενία σας και αραδιάζω «σεντόνια» παραπέμπω στο 8ο κεφάλαιο της Περιεκτικής Δημοκρατίας όπου ο Φωτόπουλος εξηγεί αναλυτικά τι είναι διυποκειμενικότητα και τι είναι το «επιστημονικό παράδειγμα» κατά Kuhn κ.λπ.
http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grbookstid/ch8.htm#_ednref17 ]

Η μεθοδολογία μου είναι ίδια είτε πρόκειται για φυσικές επιστήμες, φυσική, μαθηματικά είτε πρόκειται για κοινωνικές επιστήμες, κοινωνιολογία, ψυχολογία, οικονομικά. Η διαφορά είναι ότι για τις δεύτερες είναι γνωστό ότι ο βαθμός διυποκειμενικότητας δεν μπορεί ποτέ να είναι ίδιου «βαθμού» με τις πρώτες γιατί απλά η οπτική του παρατηρητή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Η «θέση» του παρατηρητή [=η κοσμοαντίληψη του] «διαμορφώνει» κάθε φορά τα αποτελέσματα.

Εσύ είσαι που οχυρώνεσαι πίσω από την «αλήθεια» του Καστοριάδη για την ψυχή ―τροποποιημένη φρουδική θεωρία για την ψυχή― [η οποία δεν στηρίζεται ούτε αντικειμενικά αλλά ούτε χαίρει καμιά διυποκειμενικής συναίνεσης] και από εκεί και μετά αρχίζεις τις «υποθέσεις εργασίας». Και αν καταλαβαίνω από τα λόγια σου χρησιμοποιείς άλλη μεθοδολογία για τις φυσικές επιστήμες και διαφορετική για την κοινωνιολογία, ψυχολογία. Αλλά αυτό και αν δεν είναι μεταμοντερνισμός. Ο καθένας με την «θεωρία του» και την «υπόθεση εργασίας του» και όπου μας …βγάλει.

Το ότι οι θετικιστικοί νόμοι δεν ισχύουν απόλυτα ούτε για τις θετικές επιστήμες δεν σημαίνει ότι δεν θα τους χρησιμοποιούμε χωρίς να έχουμε βρει κάποιο άλλο «εργαλείο» κοινώς αποδεκτό. Αλλιώς να ενστερνιστούμε την υποκειμενικότητα και τον σχετικισμό των μεταμοντέρνων.

Νομίζω ότι μας χωρίζει μεγάλο χάσμα το οποίο μοιάζει αδύνατο να γεφυρωθεί με οποιαδήποτε συζήτηση σε οποιοδήποτε Blog. Νομίζω ότι μοιραζόμαστε διαφορετικά «παραδείγματα» ―κατά Kuhn― και ―βλέπε Link παραπάνω― «Οι άνθρωποι που μοιράζονται διαφορετικά παραδείγματα «ζουν σε διαφορετικούς κόσμους», βλέπουν διαφορετικά πράγματα, ή διαφορετικές σχέσεις μεταξύ των πραγμάτων, και ο μόνος τρόπος για να μεταπηδήσουν από το ένα παράδειγμα στο άλλο είναι μέσω μιας αλλαγής gestalt (ψυχολογικού τύπου) που, δίκην (θρησκευτικής) μεταστροφής, τους μετατρέπει από οπαδούς του ενός τρόπου θέασης των πραγμάτων σε οπαδούς ενός άλλου τρόπου. Αυτό είναι αναπόφευκτο από τη στιγμή που αποδεχθούμε ότι, για την επιλογή ανάμεσα στα παραδείγματα, δεν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια που να μην εξαρτώνται από κάποιο παράδειγμα.»

Ευχαριστώ για την φιλοξενία και την συζήτηση.

Anonymous said...

Να ξεκινήσω από τα πιο πρακτικά:

1) Γιώργο, θενξ για τα καλά λόγια και την ενθάρρυνση.

2) Προς τον τελευταίο Ανώνυμο (αν είναι άλλος απ’ τον Ανώνυμο με τον οποίο συζητάμε): επειδή, όπως κι εσύ ο ίδιος το λες, δεν πρόκειται περί συζήτησης αλλά περί «συζήτησης», νομίζω ότι δεν υπάρχει λόγος να απαντήσουμε. Ο τύπος είναι φανατικός. Ας λέει ό,τι θέλει: εδώ είναι το κείμενο, μπορεί να το βρει ο καθένας. Σκέφτηκα να μπω να το διευκρινίσω αυτό, γιατί μάλλον δεν είναι και πολύ σαφές, αλλά θα αρχίζανε οι διάφοροι κολλημένοι τις «κριτικές» τους και δεν έχω όρεξη (και χρόνο). Αν προχωρήσει η «συζήτηση» και της φύγουν τα εισαγωγικά, αλλάζει το θέμα.

3) Να μπω και στο κύριο πιάτο τώρα, στη συζήτηση με τον (πρώτο) Ανώνυμο, σχετικά με το ζήτημα των τάξεων και της σχέσης τους με το φαντασιακό της κοινωνίας. Το συγκεκριμένο ζήτημα είναι πολύ σημαντικό, διότι δείχνει την καινοτομία της κοινωνιολογικής ανάλυσης του Καστοριάδη. Θα προσπαθήσω λοιπόν να συνοψίσω τις απόψεις του επί του θέματος, συζητώντας τα ζητήματα που θέτει ο Ανώνυμος.

Α) Όπως είπε κι ο Θανάσης, στην ιστορία δεν υπάρχει αιτιακότητα. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει και εξήγηση. Υπάρχει απλώς αυτό που ο Καστοριάδης αποκαλεί διαύγαση: προσπάθεια, εκ των υστέρων, να φωτίσουμε το γεγονός που μας ενδιαφέρει, να το εντάξουμε μέσα σ’ ένα κοινωνικοϊστορικό πλαίσιο, να φωτίσουμε τις διακλαδώσεις των εκφάνσεών του κλπ. Ως εκ τούτου, είναι προφανές και καθόλου αφύσικο το ότι, πράγματι, δεν μπορεί να πει κανείς γιατί ξαφνικά η κοινωνία αποσύρθηκε, από τη δεκαετία του ’60 κι έπειτα, απ’ το δημόσιο χώρο (και από τη δημιουργία γενικώς). Μπορούμε να μιλήσουμε για τον άνθρωπο γενικώς, για την επίδραση του καπιταλισμού, για την πάλη του με την τάση για την αυτονομία κλπ (βλ. το κείμενο του Κέρτις και της ομάδας [ιδιαίτερα υπ. 12] στο περιοδικό) κλπ κλπ. Έτσι όμως απλά φωτίζουμε το γεγονός, δεν το «εξηγούμε». Αυτό ακριβώς είναι το ιδιάζον στοιχείο του θεσμίζοντος φαντασιακού και της ιστορίας ως δημιουργίας: ότι μπορούν να φέρνουν το καινούργιο, το απρόβλεπτο.
Η αναφορά του Θανάση στη χρεοκοπία των αξιών είναι φυσικά σωστή. Απότελεί κι αυτή όμως περιγραφή μιας έκφανσης του φαινομένου της απάθειας κι όχι εντοπισμό μιας «αιτίας» του. Υπάρχει στην ιστορία αυτό που ο Καστοριάδης αποκαλεί «αντικειμενική ανακλαστικότητα»: το «αίτιο» προϋποθέτει το «αποτέλεσμά» του. Η απάθεια προκαλείται απ’ τη χρεοκοπία των αξιών (η οποία χρεοκοπία δεν επιτρέπει να γίνεται με δημιουργικό τρόπο η μετουσίωση και άρα οδηγεί στην κρίση της διαδικασίας ταύτισης και άρα στην παραίτηση), αλλά, την ίδια στιγμή, η χρεοκοπία των αξιών είναι συνέπεια του σταματήματος της δημιουργικότητας που είναι η απάθεια. Όπως και με το ζήτημα των σχέσεων της κοινωνίας με τους θεσμούς και το φαντασιακό της είναι ανώφελο να ψάχνουμε αν προηγείται το αυγό ή η κότα: αυτό έχει νόημα μόνο για το βιολογικό επίπεδο του Είναι, της πραγματικότητας, όχι για το κοινωνικοϊστορικό.

Β) Οι αξίες πράγματι έχουν καταρρεύσει. Δεν μπορώ να επεκταθώ εν προκειμένω, γιατί δε θα τελειώσουμε ποτέ. Αρκεί να κοιτάξουμε γύρω μας. Υπάρχει παντελής έλλειψη προσανατολισμού. Εσύ όμως, Ανώνυμε, μάλλον θα διαφωνείς, καθώς θεωρείς πως το φαντασιακό της κοινωνίας είναι το φαντασιακό της άρχουσας τάξης, άρα, η σύγχρονη κοινωνία έχει προσανατολισμό. Ποιόν; Τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία. Είναι βέβαια προφανές ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει, για τον απλούστερο λόγο ότι δεν υπάρχει καν, καλά καλά, νεοφιλελεύθερη «ιδεολογία». Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο: ζούμε σε μια από τις σπάνιες περιόδους της ιστορίας όπου η αποσύνθεση είναι τόσο μεγάλη που έχει διαβρώσει πλήρως ακόμη και τους διευθυντικούς μηχανισμούς. Στις μέρες μας δεν υπάρχει ΚΑΝΕΝΑ συγκεκριμένο και στοιχειωδώς συνεκτικό πρόταγμα από πλευράς καπιταλισμού: ο πλανήτης όπου να ναι θα διαλυθεί, οι κοινωνικές δαπάνες περικόπτονται ενώ είναι γνωστό πως ο καπιταλισμός δεν κατέρρευσε (όπως νόμιζε ο Μαρξ) ακριβώς χάρις στις κεϋνσιανές πολιτικές του μεσοπολέμου, η αμερικανική κυβέρνηση έχει διαλύσει τη Μέση Ανατολή κλπ. Όπως ακριβώς η οικονομία έχει μετατραπεί σ’ ένα πλανητικό καζίνο, έτσι και στο πολιτικό πεδίο έχουμε αντικατάσταση της συνοχής από το χάος. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Φωτόπουλος διαφωνεί με όλα αυτά. Οι αναρχομαρξιστικές του εμμονές δεν τον αφήνουν να δει το ιστορικώς καινούργιο. Πιστεύοντας πως υπάρχει κάποια συνεκτική πολιτική (έστω μακροπρόθεσμα) της υπερεθνικής ελίτ, δεν κάνει τίποτε άλλο απ’ το να συμφωνεί με τον Μπους τον πρεσβύτερο και όσους μιλούν για τη Νέα Τάξη. Δεν πρόκειται για Νέα Τάξη, αλλά για Νέα Αταξία. Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση η επαναστατική θεωρία θα πρέπει να δείχνει τον ανορθολογισμό (ακόμη και στο επίπεδο της ορθολογικότητας ως προς το σκοπό) του συστήματος και τη βλακεία αυτών που μας κυβερνάνε, όχι να τους μυθοποιεί και να τους παρουσιάζει ως ανίκητους.


Γ) Η θεωρία περί ελίτ και τάξεων αναπαράγει τα αναρχικά ταμπού κι έτσι δε μας επιτρέπει να καταλάβουμε τι είναι η ετερονομία. Ετερονομία σημαίνει ότι οι άνθρωποι είναι δούλοι των δημιουργημάτων τους, υπόδουλοι των θεσμών τους. Αυτό εννοούσε ο Καστοριάδης στα πρώτα του κείμενα με τον όρο «ξένωση» (alienation): οι θεσμοί της κοινωνίας αυτονομούνται και κυριαρχούν την κοινωνία, αντί να κυριαρχεί η κοινωνία τους θεσμούς της. Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια είναι προφανές ότι δεν υπάρχει καμία αντίθεση μεταξύ α) του ότι η κοινωνία δίνει η ίδια στον εαυτό της το φαντασιακό της και β) του ότι, πολλές φορές (στα ετερόνομα καθεστώτα) αυτό το φαντασιακό –και οι θεσμοί που του αντιστοιχούν- είναι καταπιεστικό, ξενωτικό, ευνοϊκό προς την παθητικότητα και την απάθεια, δικαιολογητικό της ιεραρχίας και της κυριαρχίας κλπ.

Το γεγονός επίσης ότι η κοινωνία πάντοτε αυτοθεσμίζεται, ακόμα και στην ετερονομία, και δεν παίρνει τους θεσμούς και τις σημασίες της από κάποια ελίτ, δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι «όλα είναι οκ», όπως λες. Εμείς πολεμάμε την ετερονομία της κοινωνίας, την ξένωσή της, την τάση της δηλαδή να πιστεύει ότι δεν είναι ικανή να αυτοκυβερνηθεί και ότι έχει ανάγκη απ’ τις ελίτ για να την κυβερνήσουν. Με αυτή την έννοια, οι ιδέες του Φωτόπουλου, όπως και των αναρχικών, δεν κάνουν τίποτε άλλο απ’ το να εξυψώνουν σε θεωρητική αρχή την πυρηνική και θεμελιώδη ιδέα κάθε ετερονομίας: δεν κάνει η ίδια η κοινωνία τους θεσμούς της, αλλά «το σύστημα», «οι ελίτ» κλπ.

Δ) Ουσία της ετερονομίας, όπως είπα, είναι η απροθυμία της κοινωνίας να αναλάβει την ευθύνη της ίδιας της της ύπαρξης: βολεύεται να πιστεύει ότι δεν είναι η ίδια υπεύθυνη για ό,τι της συμβαίνει, αλλά «το κράτος», «οι ελίτ» κλπ (λες και το κράτος κι οι ελίτ έχουν πέσει απ’ τον ουρανό), επειδή έτσι γλιτώνει απ’ την ευθύνη για ό,τι συμβαίνει. Δε φταίμε εμείς, αλλά «οι ελίτ» κλπ. Στο ατομικό επίπεδο, η ετερονομία εκφράζεται ως απροθυμία να παραδεχθούμε μέχρι τέλους τις επιλογές μας: αντί να πούμε ότι ΕΜΕΙΣ θέλουμε την αυτονομία και τη δημοκρατία, κρυβόμαστε πίσω απ’ το δάχτυλό μας και λέμε «η αυτονομία είναι ορθολογική, βασίζεται στις αρχές του διαλεκτικού νατουραλισμού, είναι εγγεγραμμένη στην εξέλιξη της ιστορίας» κλπ. Έτσι αρνούμαστε να λογοδοτήσουμε για τις απόψεις μας: κοτσάρουμε ένα σχήμα λόγου και κλείνουμε τη συζήτηση. Με αυτή την έννοια, κάθε θεωρία που ψάχνει για «ορθολογικές» θεμελιώσεις ΕΙΝΑΙ ΜΟΡΦΗ ΕΤΕΡΟΝΟΜΙΑΣ. Γι’ αυτό είπα, ευθύς εξαρχής, ότι ο Χάμπερμας είναι αντιδραστικός. Όπως βέβαια είναι και ο Μπούκτσιν σε ό,τι αφορά στο φιλοσοφικό επίπεδο.

Να πω επίσης ότι, διόλου τυχαία, όλες αυτές οι τάσεις που αμφισβητούν την ύπαρξη της ανθρώπινης βούλησης και την υποβιβάζουν σε κάτι το ανορθολογικό, είναι συμφυείς με τις τάσεις –που τις υποστηρίζει κι ο Ανώνυμος- οι οποίες συγκαλύπτουν το γεγονός ότι η ψυχή είναι ριζική φαντασία: και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει συγκάλυψη του οντολογικού και δημιουργικού ρόλου του ανθρώπινου υποκειμένου. Δε χρειάζεται καν να υπογραμμίσουμε ότι η προσπάθεια εξαφάνισης του ανθρώπινου υποκειμένου συνιστά την ουσία της μεταμοντερνιστικής «σκέψης», ήδη από την εποχή του Αλτουσέρ και των υπόλοιπων στρουκτουραλιστών («θάνατος του υποκειμένου» κλπ). Βλέπουμε εδώ πώς ο παραδοσιακός συντηρητισμός δένει με τον μεταμοντερνιστικό τσαρλατανισμό (όπως το Τέρμιναλ που πρόσφατα δήλωσε υπέρ του Ντεριντά).


Ε) Περί του ζητήματος των τάξεων και της σχέσης τους με τις επαναστάσεις. Η κοινωνία, ως γνωστόν (τουλάχιστον σύμφωνα με τον Καστοριάδη), δεν είναι του ίδιου τύπου ον με μια πέτρα ή με έναν πλανήτη. Είναι ον που αυτοθεσμίζεται, ον του οποίου οι καθορισμοί δεν είναι ποτέ κλειστοί. Δεδομένου ότι ο άνθρωπος είναι ον δημιουργικό και φαντασιακό, η κοινωνία, κάθε κοινωνία, είναι πάντοτε ικανή να αλλάξει τον εαυτό της. Υπάρχει δημιουργική ακαθοριστία, η οποία δεν καταργείται ούτε και από την πιο μαρμάρινη ετερονομία. Κατά συνέπεια, το ότι συμβαίνουν επαναστάσεις δεν αναιρεί καθόλου την έως τώρα ανάλυσή μου περί τάξεων. Το πρόβλημα ξεκινά απ’ το ότι εσύ, επηρεασμένος απ’ τις ιδέες του Φωτόπουλου, θεωρείς ότι η κοινωνία κυβερνιέται πάντοτε από μια ελίτ και πως, ως εκ τούτου, είναι ένα καλά και αυστηρά ρυθμισμένο σύνολο. Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια αδυνατείς να δεις αυτό που ο Καστοριάδης αποκαλεί «ιστορική αλλοίωση».

Ξεχνάς επίσης κάτι βασικό: ότι επαναστάσεις έγιναν στη Δύση και όχι στην Ινδία. Αυτό σημαίνει ότι μιλάμε για κοινωνίες διερρηγμένης ετερονομίας, για κοινωνίες δηλαδή όπου η ικανότητα αμφισβήτησης των θεσμών και των σημασιών έχει ως ένα πολύ σημαντικό βαθμό κατακτηθεί. Ικανότητα αμφισβήτησης του φαντασιακού όμως σημαίνει ότι η κοινωνία έχει την ικανότητα να αίρει την υποδούλωσή της στις σημασίες της και να αμφισβητεί το μέχρι τώρα δεδομένο. Δε σημαίνει απλώς και μόνο πάλη μεταξύ των τάξεων. Η πάλη των τάξεων είναι δυνατή μόνο μέσα σε μια κοινωνία που μπορεί να αμφισβητεί τον εαυτό της. Γι’ αυτό έχουμε πάλη των τάξεων στη Δύση και όχι στην Ινδία ή στην Κίνα. Η παραδοχή της ιδέας ότι μια τάξη μπορεί να αμφισβητήσει την ύπαρξη μιας άλλης είναι συνέπεια της κριτικής στο συλλογικό φαντασιακό το οποίο, όπως είπαμε, δικαιολογεί την ύπαρξη ΟΛΩΝ των τάξεων. Για να ξεκινήσουν οι ταξικοί αγώνες χρειάζεται να σπάσει η παράσταση που έχει μέχρι τώρα η κοινωνία για τον εαυτό της, η παράσταση δηλαδή ότι είναι ένα ρυθμισμένο σύνολο (απ’ τη φύση, το Θεό, τους νόμους της ιστορίας ή της αγοράς, της πανταχού παρούσας βιοεξουσίας κλπ), μέσα στο οποίο κάθε τάξη και κάθε θεσμός έχει ένα ρόλο και, ως εκ τούτου, είναι αναγκαίος και μη επιδεχόμενος αμφισβήτηση.

Και πώς ξεκινάνε οι ταξικοί αγώνες; Απ’ το απλούστατο γεγονός πως, στα πλαίσια της δημιουργικής ακαθοριστίας του κοινωνικού και της ιστορικής αλλοίωσης, εμφανίζονται νέες ιδέες μέσα στην ιστορία. Ιδέες τις οποίες στην αρχή τις συμμερίζεται μόνο ένας αριθμός ανθρώπων. Έχουμε έτσι ανάδυση μιας καινούργιας τάξης (πολιτιστικά ορισμένης), μιας νέας δηλαδή κοινωνικής κατηγορίας η οποία αντιπροσωπεύει μια νέα μορφή κοινωνικής οργάνωσης (δες το παράδειγμα της διαφοράς μεταξύ της αριστοκρατίας, ως ενσάρκωσης των αξιών του Παλαιού Καθεστώτος, και της αστικής τάξης, ως φορέα νεωτερικών ιδεών σε όλους τους τομείς). Ε, μετά απ’ αυτό δεν είναι δύσκολο να προβλέψουμε τι θα συμβεί: ξεκινάνε αγώνες, οι ιδέες διαδίδονται όλο και περισσότερο, οι παλιές ιδέες φθίνουν, έχουμε συγκρούσεις και μπορεί, αν επικρατήσουν οι νέες ιδέες, να πάμε σε επανάσταση και δημιουργία ενός νέου τύπου κοινωνίας. Νομίζω ότι είναι πολύ απλό.

Anonymous said...

Ρε γαμώτο! Μόλις τώρα είδα το σχόλιο της flux imaginaire και το νέο του Ανώνυμου. Έχω πρωινό εγερτήριο αύριο και πρέπει να πέσω, οπότε κάνω μια γρήγορη προσθήκη.

Συμφωνώ απόλυτα με την fi ότι όλα αυτά τα κινήματα είναι ακριβώς εκφράσεις της δημιουργικότητας της κοινωνίας και του ανώνυμου συλλογικου και δείχνουν στην πράξη το πόσο άσχετες με το τι πραγματικά συμβαίνει στην κοινωνία είναι οι περισσότερες θεωρίες (να μας πει ο Ανώνυμος τι έγινε με το επιβεβλημένο απ’ τις ελίτ φαντασιακό σε όλες αυτές τις περιπτώσεις που περιγράφει η fi)

Συμφωνώ επίσης ότι είναι πολύ προτιμότερο να αφήσουμε τη θεωρία και να πιάσουμε συγκεκριμένα ζητήματα. Δεν πρέπει όμως να παραβλέπουμε τη σημασία της θεωρίας για την κατανόηση και την αντίληψη αυτών των ζητημάτων. Δυο λόγια λοιπόν για το ζήτημα της κρίσης της κοινωνίας.

Ο Καστοριάδης αναγνώριζε σε όλα αυτά τα φαινόμενα που περιγράφει η fi εκφράσεις του προτάγματος της αυτονομίας. Θεωρούσε ότι η γενικευμένη και συνολική κρίση της κοινωνίας που κοφυρώθηκε κατά τη δεκαετία του 60 εξέφραζε σημαντικότατες επαναστατικές προοπτικές, επειδή εξέφραζε την πάλη των ανθρώπων ενάντια στην ξένωση και στην καταπίεση: μέσα στη γενική χρεοκοπία των παμπάλαιων αξιών, ανοίγει το πεδίο για την ανάδυση μιας νέας μορφής κοινωνίας, αυτόνομης και ελεύθερης. Αυτές τις τάσεις ο Καστοριάδης τις αποκαλούσε «κοινωνικές ρίζες του επαναστατικού προτάγματος» (στη Φαντασιακή). Συμφωνώ με όλα αυτά.

Αυτό όμως που νομίζω ότι πρέπει να πούμε σήμερα είναι ότι αυτές οι κοινωνικές ρίζες έχουν εξαφανιστεί ή τουλάχιστον έχουν σε ουσιαστικό βαθμό ατονήσει. Η κρίση της κοινωνίας δεν οδήγησε στη δημιουργία νέων θεσμών και σημασιών, αλλά απλώς παγίωσε το κενό και μετέτρεψε την κρίση (ως δυναμική και συγκρουσιακή κατάσταση) σε αποσύνθεση και σε μηδενισμό. Αυτό ακριβώς είναι η άνοδος της ασημαντότητας, το κενό νοήματος και η κρίση της διαδικασίας ταύτισης, όλα αυτά δηλαδή στα οποία, ως ομάδα, στηρίζουμε όσα λέμε για την απάθεια. Νομίζω ότι αυτή είναι η κατάσταση ενάντια στην οποία έχουμε να παλέψουμε σήμερα.

Οπότε ζητώ απ’ τη fi να συγκεκριμενοποιήσει λίγο τις κάποιες αντιρρήσεις που είπε ότι έχει με την ανάλυση περί της ανόδου της ασημαντότητας. Δεν έχω κι εγώ κάτι παγιωμένο στο κεφάλι μου, παρ’ όλο που θεωρώ γενικώς σωστή αυτή την ανάλυση. Περιμένω, κατά συνέπεια, τις ιδέες της fi (κι οποιουδήποτε άλλου φυσικά).

Anonymous said...

Η flux έβαλε πολύ σωστά το ζήτημα της σχέσης των φύλων και της οικογένειας. Μια μικρή ένστασή μου ή μια διευκρίνιση θα μπορούσε να είναι ότι το ζήτημα της οικογένειας έχει μεγάλη σημασία για λόγους ψυχαναλυτικούς. Επειδή, ιδιαιτέρως η σχέση με τη μητέρα, αλλά και με τον πατέρα διαμορφώνει καταλυτικά τον ανθρώπινο ψυχισμό. Και πρέπει να δούμε τι συμβαίνει στις σημερινές κοινωνίες που ο θεσμός -όπως και οι ταυτότητες των φύλων- είναι αποσαθρωμένος. Πολύπλοκο ζήτημα και βαθύ.

Για ανώνυμο: Το ότι προσπαθείς να εφαρμόσεις άκριτα τις μεθόδους των φυσικών επιστημών στις κοινωνικές επιστήμες και στην ψυχανάλυση, δείχνει ότι δε συμμερίζεσαι ούτε την κριτική του Καστοριάδη στο Μαρξ. Γιατί στο βάθος της, η κριτική αυτή θέτει το ζήτημα της ιδιαιτερότητας των πεδίων και ιδιαιτέρως μιας ιδιαιτερότητας οντολογικής. Είναι ένα ζήτημα που επανηλημμένα έθεσε ο Καστοριάδης. Οι σημασίες μιας κοινωνίας, η κοινωνία η ίδια ή ένα όνειρο, δε μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είναι οντολογικά ανάλογες με ένα μήλο ή μία πέτρα. Αν παραδέχεται κανείς αυτό, είναι δύσκολο να συνεχίσει να στηρίζεται στις αφελείς θετικιστικές ιδέες του 18ου αιώνα.

Τέλος, θα εφαρμόσω ημι-πειραματικές μεθόδους για να αποδείξω αν ισχύουν πραγματικά οι αξίες που λες σήμερα. Μπορείς να πας στη μέση μιας πλατείας και να φωνάξεις ότι θεός δεν υπάρχει. Σήμερα, δε θα πάθεις τίποτα, στο Μεσαίωνα θα καείς βασανιστικά στην πυρά. Μπορείς επίσης να πας στην οδό Ερμού και να ρωτήσεις αν ο καταναλωτισμός είναι καλό πράγμα και μετά να πας στο Μεσαίωνα και να ρωτήσεις αν η θρησκεία είναι καλό πράγμα και μετά να προσπαθήσεις να απαντήσεις τι είδους κοινωνία είναι αυτή που δεν παραδέχεται ότι αυτό που κάνει είναι θεμιτό, "αυτοκαταγγέλεται" όπως λέει ο ΚΚ. Ελπίζω αυτά να είναι αρκετά.


ΥΓ Ο Καστοριάδης, όπως είναι γνωστό, είναι ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές του μοντερνιστικού πνεύματος. Όποιος τον κατηγορεί για μεταμοντερνισμό, φαίνεται να αγνοεί το έργο του ή την έννοια των όρων μοντερνισμός και μεταμοντερνισμός. Παραπέμπω στο έργο της Αλ. Δεληγιώργη "Ο μοντερνισμός στη σύγχρονη φιλοσοφία".

Anonymous said...

Να διευκρινίσω πως δεν είπα οτι έχω αντιρρήσεις σχετικα με την ανάλυση που κάνει ο Καστοριάδης στην άνοδο της ασημαντότητας.Διαφορετικές ερμηνείες όμως ή έστω διαφορετικές αποχρώσεις ερμηνείας μπορεί να προκύπτουν απο την ανάλυση αυτή.
Αναφέρει π.χ στο ομόνυμο κεφάλαιο του βιβλίου οταν μιλάει για την κρίση της κριτικής σήμερα,οτι "υπάρχει η ευρύτατη συνενοχή του κοινού,που κάθε άλλο παρά αθώο είναι σε αυτή την υπόθεση,αφου αποδέχεται το παιχνίδι και προσαρμόζεται σε ό,τι του δίνουν"
αλλά λέει λίγο πιο κάτω μιλώντας για την τηλεόραση και τη σχέση της με τον θεατή:"παράλληλα όμως είναι αλήθεια οτι το σύστημα και τα μέσα ενημέρωσης "εκπαιδεύουν"-δηλαδή συστηματικά παραμορφώνουν-τους ανθρώπους,ώστε να μην μπορούν τελικά να ενδιαφερθούν για οτιδήποτε ξεπερνά τα μερικά δευτερόλεπτα ή το πολύ τα μερικά λεπτά.Εχουμε να κάνουμε εδώ με μια συνωμοσία,όχι με την αστυνομική αλλά με την ετυμολογική έννοια της λέξης:όλα αυτά "πάνε μαζί",πνέουν προς την ίδια κατεύθυνση,την κατεύθυνση μιας κοινωνίας όπου οποιαδήποτε κριτική χάνει την αποτελεσματικότητά της."
Αναφέρω τα παραπάνω αποσπάσματα για να πώ οτι,κατά την δική μου άποψη,ο Καστοριάδης θεωρούσε μεν οτι ο κόσμος έχει την τεράστια ευθύνη της
αποδοχής της σημερινής κατάστασης, αλλά δεν παρέβλεπε και την τεράστια επιρροή που έχουν τα ΜΜΕ λόγου χάρη
και γενικά οι μηχανισμοί του συστήματος,μέσω της παιδείας κλπ,στην διαμόρφωση αυτού του συγκεκριμένου τύπου ανθρώπου.Θεωρούσε οτι πρόκειται για ενα "πλέγμα" παραγόντων που συμβάλλει στην γενικευμένη ψευδοσυναίνεση.Μπορεί σήμερα να μην λογοκρίνονται όπως παλιά οι επαναστατικές ιδέες,αλλά κινδυνεύουν απο την "επανοικειοποίηση" όπως έλεγε.Αυτό και αν δεν το έχουμε δεί σχετικά με τις ιδέες του Καστοριάδη!Μέχρι και ο Μαρίνος τις επικαλείτο.
Με όλα τα παραπάνω θέλω να πώ οτι η θεωρητική συζήτηση που γινόταν στα προηγούμενα ποστς,μου φάνηκε λίγο προβληματική με την έννοια οτι ο Καστοριάδης δεν αμφισβητεί πουθενά, όσο ξέρω,την τεράστια επιρροή του συστήματος στην διαμόρφωση των ανθρώπων,όχι βέβαια με καμιά συνωμοσιακή έννοια,αλλά παρ' όλα αυτά λέει οτι και ο κόσμος έχει τεράστια ευθύνη και οτι η λύση, κατα την άποψη του,θα ήταν να πάρουν οι ίδιοι οι άνθρωποι την ευθύνη για τη ζωή τους και για την κοινωνία.
Ενα άλλο σημείο που θα ήθελα να διευκρινίσω είναι,οτι θεωρεί πως η σημερινή κατάσταση είχε διαμορφωθεί, όπως λέει,ως προς τα ουσιώδης της σημεία ήδη απο τα τέλη της δεκαετίας του 1950.Τα κινήματα της δεκαετίας 60 και 70 τα οποία φάνηκε οτι διαψεύδουν αυτή την κατάσταση,"κινητοποίησαν τελικά μικρές μονάχα μειοψηφίες του πληθυσμού."
Κάνω την διευκρίνιση,διότι μου δόθηκε η εντύπωση οτι η ομάδα έχει λίγο εξιδανικεύσει τις ιστορικές αυτές περιόδους και θεωρεί οτι οι κοινωνίες τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν έτοιμες, πολιτιστικά και πολιτικά και έλειπε μόνο το νομικό πλαίσο,ωστε να λειτουργήσουν αυτόνομα.
Δεν είναι αλήθεια.Μικρές μειοψηφίες
ήταν αυτά τα όντως επαναστατικά κινήματα και αυτό δεν υποβιβάζει καθόλου την σημασία και τον ρόλο που έπαιξαν κοινωνικά.
Ενα άλλο σημείο που θα ήθελα να επισημάνω είναι οτι όταν ο Καστοριάδης μιλάει για κρίση θεσμών,αξιών,φαντασιακών σημασιών, το προχωράει ακόμα παραπέρα
και λέει οτι σήμερα δεν υπάρχει καν κρίση,αλλά απουσία νοήματος και κενό.
Δεν είναι απόλυτος όμως όσον αφορά το τι "ποθούν ίσως" σήμερα οι άνθρωποι-και δεν θα μπορούσε να είναι με δεδομένο και την τεράστια εμπειρία αλλά και τον τρόπο σκέψης του-και αναγνωρίζει οτι υπάρχουν σημάδια αντίστασης,αναφερόμενος μεταξύ άλλων και στις κινητοποιήσεις που είχαν γίνει στην Γαλλία.Είχα διαβάσει μάλιστα ενα άρθρο του στο περιοδικό not bored,όπου θεωρούσε πολύ "σημαντικα" κάποια στοιχεία αυτών των κινητοποιήσεων και δεν απέκλειε ποτέ μια πιθανή εμφάνιση "σημαντικότητας" αύριο.Συνέχισε να αναλύει και να προβληματίζεται για ό,τι κινηματικό υπήρχε,βρίσκοντας και σημαντικά στοιχεία ενίοτε,και δεν απέριπτε ο,τιδήποτε νέο επειδή δεν ήταν ο Μάης του 68.
Σωστά καταλάβατε.:)Η ομάδα μου δίνει την εντύπωση οτι έχει εξιδανικεύσει κάποια κινήματα και δεν βλέπει καμιά αντίσταση σήμερα μια που δεν επαναλαμβάνεται ενας Μαης του 68,και απο την άλλη φαίνεται να διαθέτει μια βεβαιότητα,την οποία δεν διέθετε ο ίδιος ο Καστοριάδης οτι τα πράγματα είναι και θα συνεχίσουν να είναι μόνο μαύρα.Ξέρω οτι δεν θα το δεχτείτε αυτό,αλλά πίσω απο αυτά που λέτε εμένα μου δημιουργήθηκε αυτή η εντύπωση.Ισως κάνω λάθος αλλά αυτό εισέπραξα.
Εννοείται οτι τα παραπάνω λέγονται εντελώς καλοπροαίρετα,συμφωνώ στα περισσότερα μαζί σας και θεωρώ αφάνταστα σημαντικό αυτό που κάνετε.

Anonymous said...

Να προσθέσω όσον αφορά το σχόλιο του Θανάση,που μόλις είδα,οτι συμφωνώ οτι το ζήτημα της οικογένειας είναι πολύ σημαντικό ψυχαναλυτικα και να επισημάνω οτι η κρίση του θεσμού της οικογένειας προήλθε κατά την γνώμη μου απο την αδυναμία της παραδοσιακής οικογένειας να αντεπεξέλθει στους κοινωνικούς της σκοπούς.
Αλλωστε και ο Καστοριάδης-ο οποίος την χαρακτηρίζει μισο φαντασιακη και μισο πραγματική και υπερεκτιμημένη,και λέει οτι πρέπει να είμαστε ανοιχτοί σε νέες μορφές οικογένειας-και η σύγχρονη ψυχανάλυση,τουλάχιστον η Φρουδικής προέλευσης,δέχεται οτι οι νέες μορφές οικογένειας(μονοπυρηνικές κλπ) οι οποίες σημειωτέον εμφανίστηκαν αμέσως μετά τα κινήματα του 60 ,μπορούν κάλλιστα να παίξουν το ρόλο τους,ως προς τις διαδικασίες ταύτισης,μέσα απο τον σύντροφο του πατέρα η της μητέρας και δεν είναι απαραίτητο να έχει την μορφή της παραδοσιακής οικογένειας,η οποία άλλωστε πολύ συχνά όπως απεδείχθη δεν ήταν σε θέση να παίξει αυτον τον σημαντικό ρόλο.
Συμφωνώ οτι είναι πολύ σοβαρό και βαθύ θέμα,αλλά ας μην αναλωθούμε στην θεωρητική ανάλυση εαν ισχύει και κατα πόσο η πάλη των τάξεων και τι ισχυρίζεται ο Φωτόπουλος και ας μας απασχολήσουν και ερύτερα κοινωνικά θέματα και όχι πολιτικά με την στενή έννοια.
Δεν εννοώ οτι δεν σας απασχολούν ως ομάδα,αλλά έγινε ενας διάλογος 100 σχολίων περίπου (αν αφαιρέσεις
κάποια αρχικά που αναφέρθηκαν στην εκδήλωση)για το τι πιστεύει ο Φωτόπουλος και η περιεκτική του δημοκρατία!Ελεος!

Anonymous said...

Καταρχήν, αν μου επιτρέπεται, παραπέμπω στο προηγούμενό μου σχόλιο, καθώς νομίζω ότι έχω πει ρητά ότι υπάρχει και χειραγώγηση, και παθητικοποίηση των ανθρώπων απ’ την πλευρά των θεσμών κλπ. Απλά δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι και τους θεσμούς της ξένωσης και της ετερονομίας που ευνοούν την απάθεια και προωθούν την παθητικότητα και την αδιαφορία είναι η ίδια η κοινωνία που τους δημιουργεί. Το ξανατονίζω αυτό, διότι το χωρίο του Καστοριάδη απ’ την Άνοδο που παρέθεσε η fi είναι εύκολο να παρεξηγηθεί εντός της συγκεκριμένης περίστασης (όπου προσπαθούμε όλες αυτές τις μέρες να δείξουμε πού διαφέρει η ανάλυση του Καστοριάδη απ’ τα παραδοσιακά αναρχομαρξιστικά σχήματα).

Να πω επίσης ότι η εμφάνιση του κενού νοήματος είναι η μετατροπή της κρίσης σε αποσύνθεση και παρακμή. Επίσης, νομίζω –με κάθε συμπάθεια - ότι η fi κάνει ένα μικρό λάθος στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τα λεγόμενα του Καστοριάδη περί του μειοψηφικού χαρακτήρα των κινημάτων του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Τα κινήματα μπορεί όντως να υπήρξαν μειοψηφικά (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Μάης). Αυτό που έχει σημασία όμως είναι ότι οι ιδέες που αυτά εξέφρασαν επηρέασαν βαθύτατα την κοινωνία. Αν αυτό δε συνέβαινε δε θα είχαμε την αμφισβήτηση όλων αυτών των παραδοσιακών αξιών. Τα κινήματα υπήρξαν τρόπον τινά οι πιο διαυγείς εκφράσεις μιας γενικής και βαθύτερης τάσης της κοινωνίας του πρώτου μισού του αιώνα προς την αυτονομία. Χαρακτηριστικό αυτό που αναφέρει η fi για την αλλαγή της θέσης των γυναικών: όλες αυτές οι γυναίκες –και οι νέοι- που άλλαξαν την παραδοσιακή μορφή της οικογένειας ή των σεξουαλικών σχέσεων δεν ήταν ούτε επαναστάτες ούτε συμμετείχαν στα κινήματα. Επρόκειτο για «απλούς» ανθρώπους. Η σημασία της σημερινής κατάστασης έγκειται ακριβώς στο ότι, εκτός απ’ την εξαφάνιση των καθεαυτό κινημάτων, έχουν αδρανοποιηθεί πλήρως και οι «απλοί» άνθρωποι.

Εν συνεχεία να πω ότι, όντως, μάλλον τα βλέπουμε πολύ μαύρα τα πράγματα κι εγώ προσωπικά θεωρώ πολύ βεβιασμένα αυτά που λέει ο Καστοριάδης σ’ αυτή τη συγκεκριμένη συνέντευξη (νομίζω την έχει και το Τέρμιναλ στο σάιτ του σε μετάφραση). Προφανώς ο άνθρωπος είχε απηυδήσει τόσον καιρό και μέσα στον ενθουσιασμό του έσπευσε να στηρίξει όσο περισσότερο γινόταν τις τότε κινητοποιήσεις. Ας δούμε όμως πράγματι τι συμβαίνει στη σύγχρονη κοινωνία (κι εδώ θα φανεί πώς όλα αυτά που λέμε δεν είναι απλές «θεωρίες», αλλά προσπάθεια –πιθανώς αποτυχημένη- να απαντήσουμε στα προβλήματα που μας θέτει η σημερινή κατάσταση). Εγώ δέχομαι ότι κάνουμε λάθος. Σοβαρά, δεν είμαι καθόλου σίγουρος πως η ανάλυσή μας είναι η μόνη δυνατή, παρ’ όλο που μου φαίνεται ορθή στο γενικό της προσανατολισμό (το ομολογώ). Προτείνω λοιπόν, για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, να πει ο καθένας μερικά παραδείγματα και όψεις της σύγχρονης κοινωνίας που τον και την κάνουν να θεωρεί ότι η ανάλυσή μας τα παραλέει. Έτσι θα μπορέσουμε να τεστάρουμε και τις δικές μας ιδέες και την κριτική που έχει –ως ένα βαθμό τουλάχιστον- ασκηθεί σε αυτές και από τον Κώστα, πιο πριν, και τώρα απ’ την fi. Το λέω αυτό, διότι έχω αντιμετωπίσει πολλές φορές αυτή την αντίρρηση, αλλά ποτέ κάποιο άξιο λόγου επιχείρημα που να μπορεί να τη στηρίξει. Και όλους όσους έχω δει να μιλούν για την ύπαρξη κάποιου «κοινωνικού ανταγωνισμού» στις μέρες μας (Κιβώτια, Τέρμιναλ, κλασικοί αναρχικοί και μαρξιστές κλπ) το κάνουν είτε για να στηρίξουν τις παραδοσιακές θεωρίες που λένε ότι υπάρχει διά νόμου η ταξική πάλη στην ιστορία είτε για να επινοήσουν κάποιο νέο επαναστατικό υποκείμενο –κατά συνέπεια για λόγους ιδεολογικούς και «ψυχαναλυτικούς» (δε μπορούν να δεχθούν τη διάψευση των ελπίδων τους κλπ) και, ως εκ τούτου, μη «έγκυρους» κοινωνιολογικώς.


(Να ξεκαθαρίσω επίσης ότι εμείς –όπως φαίνεται να μας ερνηνεύει η fi [αν κάνω λάθος, διόρθωσέ με], όταν λέει πως νομίζουμε ότι τα πράγματα «είναι και θα συνεχίσουν να είναι μαύρα»- δε θεωρούμε τη σύγχρονη κοινωνία «καταδικασμένη» ή τίποτε ανάλογο. Ίσα ίσα. Πρέπει εδώ να γίνει μια διευκρίνιση. Ενώ πολύ σωστά δεν έχει νόημα να διαχωρίζουμε απόλυτα την ανάλυσή μας για τη σύγχρονη κοινωνία απ’ το πρόταγμά μας, δεν έχει και πολύ περισσότερο νόημα να τα ταυτίζουμε. Τι θέλω να πω; Ότι είναι κάπως χωρίς νόημα μια κριτική που θα μας έλεγε: η θέση σας περί ασημαντότητας είναι λανθασμένη, επειδή, τονίζοντας την παθητικότητα της σύγχρονης κοινωνίας, καταστρέφει την επαναστατική προοπτική. Η επαναστατική προοπτική υπάρχει ούτως ή άλλως, απ’ τη στιγμή που υπάρχει άνθρωπος κι απ’ τη στιγμή που είμαστε μέσα σε μια κοινωνία σαν τη σημερινή όπου όλοι οι παραδοσιακοί συντηρητικοί και αντιδραστικοί μύθοι έχουν καταρρεύσει. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι πρέπει να κρύβουμε την κατάσταση και να λέμε ότι είμαστε απλώς σε περίοδο «κάμψης του κινήματος» και τίποτε περισσότερο).


ΥΓ προς fi: πάλι καλά που έβαλες και την τελευταία πρόταση στο σχόλιό σου, γιατί ήμουν έτοιμος να σε πνίξω =)
Σε θενκ γιου, γιατί είναι πολύ ενθαρρυντικά κάτι τέτοια!

Anonymous said...

Και κάτι ακόμα, μιας και είδα το καινούργιο σχόλιο της flux. Μάλλον δε το πολυγλυτώνει τελικά το πνίξιμο [=)] και θα εξηγήσω γιατί: νομίζω ότι υποτιμάς κάπως τη σημασία της θεωρητικής ανάλυσης. Το αν τσακωνόμαστε τόσην ώρα για την περιεκτική δημοκρατία και την ανάλυσή της είναι, επειδή θεωρούμε ότι μια τέτοια ανάλυση συγκαλύπτει ακριβώς αυτά που εσύ πορτέινεις να συζητήσουμε. Οι αναλύσεις του Φωτόπουλου μιλούν σχεδόν πάντοτε μόνο για οικονομικά και γεωπολιτικοστρατηγικά ζητήματα. Ενώ ακρι΄βώς το θέμα είναι, όπως ορθότατα το θέτεις, να μιλήσουμε για σφαίερες της κοινωνίας που η παραδοσιακού τύπου ανάλυση θεωρεί ήσσονος σημασίας: οικογένεια, σεξουαλικότητα, πολιτιστική δημιουργία κλπ.

(Εμμένω σ' αυτό, γιατί το πρόβλημα δεν είναι ο Φωτόπουλος: δικαίωμά του να πιστεύει ό,τι θέλει. Το πρόβλημα είναι ο κόσμος που επηρρεάζεται απ' αυτόν τον τύπο ανάλυσης κι απ' τις ιδέες του. Μας νοιάζει ο φωτόπουλος κι ο κάθε θεωρητικός στο βαθμό που επηρρεάζει κάποιους ανθρώπους. Και την ανάλυση που εσύ προτείνεις δεν έχω δει να την κανεί κανείς, ακριβώς επειδή επικρατούν αναλύσεις παραδοσιακού τύπου).

Anonymous said...

Νίκο, παρακολουθώ τη συζήτησή σας, που εμένα τουλάχιστον μου φαίνεται αρκετά ενδιαφέρουσα, παρόλο που δεν ξέρω πόσοι ακριβώς έχουν το κουράγιο να διαβάσουν όλο αυτό το κατεβατό. Ωστόσο υπάρχουν κάποια πράγματα που λες εσύ και ο Θανάσης που απλώς αποδεικνύουν συνέχεια ότι δεν έχετε ιδέα περί του τι λέει η Περιεκτική Δημοκρατία. Και είναι νομίζω απαράδεκτο να κάνουμε κριτική με βάση αυτά που απλώς φανταζόμαστε ότι λέει, ιδίως όταν με αυτόν τον τρόπο διαστρεβλώνουμε τα φιλοσοφικά θεμέλια στα οποία στηρίζεται το πρόταγμα. Ξεκινώ διευκρινίζοντας ορισμένες από αυτές τις παρανοήσεις

1. Η ΠΔ δεν στηρίζει την αυτονομία σε κάποιο ορθολογισμό ή έστω ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ επιλογή αλλά ρητά τονίζεται στο κεφ 8 του ΠΔ ότι κανένα απελευθερωτικό πρόταγμα δεν μπορεί να στηριχτεί σε «αντικειμενικές» η ορθολογικές «αλήθειες» (για τις οποίες κάνει σκληρή κριτική) και ότι το ίδιο το πρόταγμα της ΠΔ θεμελιώνεται σε μια ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ

2. Ο λόγος ακριβώς που απορρίπτουμε τη ψυχαναλυτική θεμελίωση του εκκοινωνισμού και τη θεωρία των φαντασιακών είναι ακριβώς γιατί μπάζουν τον «ορθολογισμό», τα κλειστά συστήματα (όπως το Φροϋδικό) και τις «αντικειμενικές» αλήθειες από την πίσω πόρτα στο πρόταγμα της αυτονομίας (διάβασε το περιοδικό ΠΔ τεύχος 8)

3. Όχι μόνο δεν αγνοεί η ΠΔ τα θέματα των «νέων κοινωνικών κινημάτων» (φεμινιστικό, οικολογικό, ταυτότητας κλπ) αλλά συστατικά στοιχεία της ΠΔ είναι η «δημοκρατία στο κοινωνικό πεδίο» και η «οικολογική δημοκρατία» που ακριβώς αναφέρονται στα θέματα που υποτίθεται αγνοεί για να συγκεντρώνεται σε «οικονομικίστικα» και «γεωπολιτικά» θέματα! Ακόμη το μεγάλο άρθρο για τις «Ταξικές διαιρέσεις σήμερα» σε αυτές ακριβώς τις διαιρέσεις θεμελιώνει μια νέα πολύ ευρύτερη από την Μαρξιστική έννοια ταξικών διαιρέσεων

4. Το ότι δήθεν συμφωνεί ο Φωτόπουλος με τον Μπους πρεσβύτερο για την Νέα Τάξη δείχνει παντελή άγνοια της περιοδολόγησης που κάνει για την νεωτερικότητα, όπου δείχνει ότι το «πλανητικό καζίνο» που ανακάλυψε ο Καστοριάδης στην πραγματικότητα υπήρχε στα 150 από τα 200 χρόνια της ιστορίας του καπιταλισμού (απλώς δεν ήταν πλανητικό γιατί η παγκοσμιοποίηση είναι νέο φαινόμενο όπως και οι πολυεθνικές) με την εξαίρεση της περιόδου άνθισης της σοσιαλδημοκρατίας οπότε υπήρχε κάποια «Τάξη» με την έννοια που την ορίζετε. Άλλωστε, ο βασικός οικονομικός λόγος που ανέκαθεν το σοσιαλιστικό κίνημα, το Μαρξιστικό κατόπιν, και γενικότερα η αντισυστημική Αριστερά ήταν κατά του καπιταλιστικού συστήματος ήταν βέβαια η «αναρχία» του καπιταλιστικού συστήματος. Απλώς ο Καστοριάδης, μην έχοντας αντίληψη της συστημικής αλλαγής που σημειώνει στο καπιταλιστικό σύστημα η παγκοσμιοποίηση άρχισε να μιλά για πλανητικά καζίνα κλπ.
Τέλος θα ήθελα να προσθέσω μια καθαρά δική μου άποψη όπως θωρώ το ζήτημα μέσα από τη σύντομη ενασχόλησή μου με τη ΠΔ. Νομίζω, δηλαδή, ότι μέσα από την κριτική του Φωτόπουλου ο Καστοριάδης έχει μείνει γυμνός κι αντί να κάτσει να δει ποιος και γιατί του πήρε τα σώβρακα, ανερυθρίαστα τριγυρνά στους δρόμους και γελά με τις τρύπες στα σώβρακα των άλλων.

Anonymous said...

Να διευκτινίσω, καθώς επανέρχεται διαρκώς το ζήτημα, γιατί θεωρώ σημαντικό να επιμείνουμε στην κατάρριψη της θεωρίας της χειραγώγησης:

1)Γιατί νομίζω ότι πίσω από την ιδέα αυτή κρύβεται το παραδοσιακό ολιγαρχικό επιχείρημα που θέλει τους ανθρώπους συρόμενους πίσω από μεγάλες προσωπικότητες, πίσω από τη γοητεία που αυτές τους ασκούν και πίσω από τη χειραγώγηση. Το επιχείρημα αυτό, θεωρεί τους ανθρώπους ηλίθιους και ανίκανους να δημιουργήσουν την ιστορία τους. Κρύβει δηλαδή σκόπιμα τη δημιουργική δύναμη του ανώνυμου συλλογικού και ανοίγει την πόρτα στο λενινισμό: οι άνθρωποι χρειάζονται καθοδήγηση, πρωτοπορία, κόμμα, ειδήμονες κλπ. Η δημοκρατική θέση, αντίθετα αναγνωρίζει τη δημιουργικότητα των ανθρώπων και συνεπώς την ευθύνη τους για την απόσυρσή τους από την πολιτική. Η flux, πολύ σωστά υπογραμμίζει το στοιχείο αυτό. Και το στοιχείο αυτό είναι και το επαναστατικό στοιχείο στο Μαρξ για το οποίο μιλάει ο Καστοριάδης και το οποίο ο ίδιος ο Μαρξ εν τέλει προδίδει.

2) Νομίζω επίσης ότι το επιχείρημα της χειραγώγησης, πέραν του ότι δικαιώνει τον ολιγαρχικό τρόπο σκέψης, συγκαλύπτει, ακόμα και για τους δημοκράτες επαναστάτες το γεγονός της αποτυχίας (προσωρινής ή λιγότερο προσωρινής δεν έχει εδώ μεγάλη σημασία) του επαναστατικού προτάγματος. Κατά τη γνώμη μου, οφείλουμε να αποδεχθούμε το γεγονός ότι η κοινωνία δεν ενδιαφέρεται στη συντριπτική πλειοψηφία της για την πολιτική. Στο παρελθόν ενδιαφέρονταν ποσοτικά και ποιοτικά πολύ περισσότερο. Σήμερα, δεν είναι μόνο ότι οι ισχνές μειοψηφίες -όπως εμείς- ασχολούνται με τα ζητήματα αυτά, αλλά και ότι όλο και λιγότερες πολιτικές συνιστώσες θέτουν το ζήτημα της "μεγάλης" πολιτικής, δηλ. το ζήτημα της συνολικής θέσμισης και της ριζικής αλλαγής της κοινωνίας. Δύο παραδείγματα: ούτε το περσινό φοιτητικό κίνημα, ούτε το κίνημα της αντιπατγκοσμιοποίησης βάζουν ριζικά ζητήματα. Το θέμα της ριζικής αλλάγής τους πανεπιστημίου δεν ετέθη ποτέ ουσιαστικά, αλλά κυριάρχησαν τα συντεχνιακά και οικονομιστικά ζητήματα. Για την αντιπαγκοσμιοποίηση: "Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός". Ωραία. Συμφωνώ. Ποιός όμως; Απάντηση δε δίνεται ούτε και επιχειρεί κανένας να δοθεί, αφού η προσπάθεια να δοθεί απάντηση θα διέλυε το κίνημα λόγω της εξωφρενικής πολυσυλλεκτικότητάς του. Έτσι, τα κινήματα αυτά γίνονται κινήματα "αμυντικά", διεκδικούν πολύ σημανικές και ουσιώδεις μικρο-αλλαγές, αλλά το συνολικό ζήτημα δεν το θέτουν, επειδή δε θέλουν. Και επειδή η πολιτική απάθεια έχει εισβάλει στα κινήματα αυτά μέσω του lifestyle. Το lifestyle είναι το αποτέλεσμα της μίξης μεταξύ των παραδοσιακών κινημάτων και της σύγχρονης πολιτικής απάθειας. Η απάθεια έχει "αλώσει" τα πολιτικά κινήματα δια της λαϊφσταϊλοποίησής τους. Μέσω της θεωρίας της χειραγώγησης αυτοφενακιζόμαστε και αρνούμαστε να αντιμετωπίσουμε τα αποτελέσματα της ήττας μας, όπως και το κεντρικό πολιτικό πρόβλημα: την απάθεια.

3)Η ιδέα της χειραγώγησης λειτουργεί "αντιεπαναστατικά" γιατί μεγεθύνει το ρόλο και τη δύναμη της "Εξουσίας", των "υπερεθνικών ελίτ" κλπ και υποβιβάζει τη δύναμη των ίδιων των ανθρώπων που θα μπορούσαν με μια απλή τους απόφαση να εισβάλουν ξανά στο κοινωνικο-ιστορικό πεδίο και να διαλύσουν στην κυριολεξία κάθε προσπάθεια χειραγώγησής τους. Σημειώνω, ότι, όπως ο ΚΚ, δεν αρνούμαι ότι υπάρχει χειραγώγηση, αλλά υποστηρίζω ότι είναι δευτερογενές φαινόμενο και γι' αυτό μπορεί ευκολότατα να ξεπεραστεί αν οι άνθρωποι αποφασίσουν να πάψουν να είναι χειραγωγήσιμοι. Δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε το τέρας της "Εξουσίας" με τις τριχοειδείς δομές της και την παρείσφρυσή της με κάθε ανύποπτη ανθρ. δραστηριότητα, αλλά τη δική μας παραίτηση από την αξίωση να είμαστε πολιτικά όντα και -για να το επεκτείνω- όντα δημιουργικά σε όλους τους τομείς. Το διακύβευμα είναι να αναλάβουμε την ευθύνη της ύπαρξης και της ιστορίας μας (για την οποία είμαστε εμείς υπεύθυνοι) και τότε, ως διά μαγείας οι "υπερεθνικές ελίτ" θα πάνε από κει που' ρθαν. Είναι σαφές, ότι το τρίτο επιχείρημά μου συνδέεται με το πρώτο -περί ολιγαρχικής σύλληψης της ιστορίας.

Anonymous said...

Κατ'αρχήν να πώ,οτι ήμουν σαφής νομίζω και καμία παρεξήγηση δεν εγκυμονούσε το σχόλιο μου και η παράθεση του αποσπάσματος απο τον Καστοριάδη για την χειραγώγηση των θεσμών,αφου επανειλημμένως τόνισα
την θέση του για την ευθύνη που έχουν οι ίδιοι άνθρωποι.Θέλησα απλά να τονίσω την διαπλοκή που υπάρχει ανάμεσα στα δύο,καθώς μου φάνηκε οτι η ομάδα επέμενε μόνο στο ένα στοιχείο,ωστε να διαφοροποιηθεί απο την Μαρξιστική αντίληψη,με αποτέλεσμα,ίσως,να μην αποδίδονται σωστά οι ιδέες του Καστοριάδη.

Δεν διαφωνώ καθόλου οτι η σημερινή κοινωνία είναι παθητικοποιημένη περισσότερο απο άλλες ιστορικές συγκυρίες και οτι υπάρχουν ευρύτατα φαινόμενα αποσύνθεσης,κυνισμού,
χυδαιότητας.Δεν μίλησα επίσης ποτέ για κάμψη του κινήματος και άλλα τέτοια.

Κανένα λάθος δεν κάνω ως προς το πως αντιλαμβάνομαι την άποψη του Καστοριάδη για τα επαναστατικά κινήματα.Ευτυχώς επέλεξε να εκφραστεί-όχι τυχαία νομίζω-με μια απλή και αρκετά σαφή γλώσσα-στην πλειοψηφία των θεμάτων που ασχολήθηκε-ωστε να μην υπάρχουν και πολλές δυσκολίες για έναν μέσο νού.Στο συγκεκριμένο δε,είναι εντελώς καθαρό αυτο που
είπε."Ταεπαναστατικά
κινήματα της δεκαετίας του 60-70 ήταν μειοψηφικά και κατάφεραν να κινητοποιήσουν μονάχα ελάχιστα στρώματα του πληθυσμού".Τι ποιό σαφές απο αυτο;Άλλωστε έτσι ακριβώς ήταν τα γεγονότα και δεν θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί κάτι άλλο.Και βέβαια,τονίζω απο το πρώτο ήδη σχόλιο μου,όταν έκανα αναφορά στα κινήματα αυτά, την μεγάλη σημασία τους και την τεράστια επιρροή που άσκησαν με τις ιδέες τους στην κοινωνία,όπως και τα σπέρματα αυτονομίας που υπήρχαν σε αυτά τα κινήματα.Τι απο όλα τα παραπάνω που είπα για τα κινήματα αυτά δεν ήταν σαφές;Δεν κατάλαβα πού διαφωνείς τελικά.Επαναλαμβάνεις όσα ακριβώς είπα διαφωνώντας?!

Θα διαφωνήσω επίσης με την ψυχολογική ερμηνεία που δίνεται για την θέση του Καστοριάδη στη συγκεκριμένη συνέντευξη..."προφανώς είχε απηυδήσει ο άνθρωπος και μέσα στον ενθουσιασμό του..κλπ"
Κανέναν ενθουσιασμό δεν εξέφραζε ο Καστοριάδης στην συνέντευξη.Ισα ισα που ήταν πολύ προβληματισμένος και η θέση του ήταν:θα περιμένουμε να δούμε τι θα συμβεί και πάντως υπάρχουν στοιχεία πολύ ενθαρρυντικά
στις κινητοποιήσεις.Οτι δεν ήταν
μια ενθουσιώδης παρορμητική άποψη του Καστοριάδη-αμφιβάλλω πολύ αν λειτουργούσε έτσι-φαίνεται και απο το οτι επαναλαμβάνει τη θέση του οτι βλέπει να υπάρχουν(γενικώτερα)θετικά
δείγματα και σημάδια αντίστασης στην συνομιλία του με τον Μορέλ,στο ομόνυμο κεφάλαιο της Ανόδου στην τελευταία του απάντηση."Υπάρχουν σημάδια αντίστασης,άνθρωποι που αγωνίζονται εδώ και εκεί,στη Γαλλία υπήρξαν τα τελευταία δέκα χρόνια οι συντονισμοί,υπάρχουν ακόμα σημαντικά βιβλία που εκδίδονται.Στην αλληλογραφία απο
απευθύνεται στην εφημερίδα Le Monde βρίσκω συχνά επιστολές που εκφράζουν απόψεις απολύτως υγιείς και κριτικές"Οσο με αφορά συμμερίζομαι απολύτως την άποψη του,την οποία άλλωστε έχει εκφράσει πολλές φορές.Εκεί βρίσκετε και η διαφωνία μου μαζί σας.

Δεν υποτιμώ καθόλου την θεωρία αλλά την ακατάσχετη και αδιέξοδη θεωρητικολογία.
Το οτι η παραδοσιακή και μή "αριστερά"(υπάρχει τέτοιο πράγμα;) θεωρεί τα ζητήματα αυτά και όχι μόνον αυτά που έθεσα φυσικά, δευτερεύοντα και αντιμετωπίζει τα κινήματα που ξεφεύγουν απο τον έλεγχο της και λειτουργούν αυτόνομα ως φτωχούς συγγενείς,ακόμα και όταν ισχυρίζεται το αντίθετο,είναι γνωστόν,το έχουμε ζήσει στο πετσι μας αρκετοί απο εμάς και αποδεικνύεται και απο το ότι δεν ασχολείται θεωρητικά με τα θέματα αυτά αλλά και όταν το κάνει,είναι με εναν εντελώς επιφανειακό τρόπο,πολύ δε περισσότερο δεν τα θέτει ως στόχουςσυζήτησης,αμφισβήτησης,διεκδίκησης και ανατροπής.
Για μένα είναι σαφές αυτό,καμιά ψευδαίσθηση δεν έχω, και έχω μάθει να κρίνω την αλήθεια και την ειλικρίνια των θέσεων αυτών,πέρα απο την θεωρητική τους συνοχή ΚΑΙ απο την συνέπεια τους σε σχέση με την πραγματικότητα και την πρακτική τους εφαρμογή ή όχι.

Anonymous said...

Κοίταξε, μου φαίνεται κάπως εκνευρισμένο το σχόλιό σου και δε βρίσκω λόγο για κάτι τέτοιο. Μη με δείρεις κιόλας. Εδώ και 2-3 σχόλια παραθέτεις απλώς χωρία του Καστοριάδη. Λοιπόν, για να τελειώνουμε: αν ο Καστοριάδης ήταν πιο αισιόδοξος από εμάς σ’ αυτό το ζήτημα –που δε το νομίζω, γιατί μπορώ κι εγώ να σου παραθέσω σχετικά χωρία (κάθησα χθες και ξανακοίταγα το Une societe a la derive που έχει κι αυτό σχεδόν αποκλειστικά συνεντεύξεις πάνω στη σύγχρονη κατάσταση)-, ποσώς με ενδιαφέρει. Νομίζω ότι εν προκειμένω εγώ έχω δίκιο. Τουλάχιστον, αντί να αρκούμαι σε παραθέματα του Καστοριάδη προσπαθώ να κάνω μια ανάλυση της σύγχρονης κοινωνίας, της οποίας ανάλυσης τα συμπεράσματα γράφω εδώ. Στο άρθρο μου στο περιοδικό προσπαθώ να το πιάσω και ψυχαναλυτικά/ανθρωπολογικά το ζήτημα. Κάτι ανάλογο κάνουμε και στο τελευταίο κομμάτι της διακύρηξης της ομάδας («Τι είναι βαρβαρότητα»).

Εμείς εδώ μέσα κάνουμε ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ χρήση του Καστοριάδη, δεν παραθέτουμε απλώς χωρία: προσπαθούμε να δούμε τη σημασία του «κενού νοήματος» για μια φιλοσοφία που βλέπει τον άνθρωπο ως ον δημιουργικό, προσπαθούμε να δούμε τις συνδέσεις μεταξύ ασημαντότητας και βαρβαρότητας, μεταξύ απάθειας και ριζικής φαντασίας, την επιβίωση ή όχι των «κοινωνικών ριζών του επαναστατικού προτάγματος», τις συνέπειες της κρίσης της διαδικασίας ταύτισης, τη σημασία όσων έγραφε ο Καστοριάδης όταν διέλυσαν το S. ou B. και όλα αυτά να τα συνδυάσουμε με την επαναστατική προοπτική. Και όλα αυτά φυσικά όχι από κάποια καστοριαδολαγνεία, αλλά επειδή τα βλέπουμε να επιβεβαιώνονται κάθε φορά που μοιράζουμε προκηρύξεις και κανείς δε τις διαβάζει, κάθε φορά που βλέπουμε ότι στη Γαλλία υπάρχουν 50 άνθρωποι που ασχολούνται με τον Καστοριάδη κι οι οποίοι δεν έχουν καταφέρει να ολοκληρώσουν ούτε μια προκήρυξη για τη δημοκρατία εδώ και 1 χρόνο, κάθε φορά που βλέπουμε να μαζεύονται 150 άτομα σε μια εκδήλωση για τον Καστοριάδη και την αυτονομία και να μιλάνε μόνο για πληροφοριακού τύπου θέματα, κάθε φορά που βλέπουμε το επίπεδο της σύγχυσης του μεγαλύτερου αριθμούν των σημερινών επαναστατικών ομάδων κ.λπ. (η λίστα είναι ατελείωτη). Εσύ διαφωνείς με τις θέσεις μας και παρ’ όλα αυτά δεν έχεις παραθέσει ούτε ένα επιχείρημα πέραν των χωρίων του Καστοριάδη. Σου ζήτησα να μας αναφέρεις κινήματα που ανατρέπουν την «απολυτότητα» της άποψής μας περί απάθειας. Δεν είδα κανένα.

Το μόνο επιχείρημα είναι το χωρίο του Καστοριάδη περί της Le Monde. Αρκεί όμως να διαβάσουμε μερικά βιβλία ιστορίας για την ύστερη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, την οποία πάντοτε ο Καστοριάδης έφερνε ως αρνητικό απόλυτο («δεν είμαστε ακόμη στην Κων/πολη του 5ου αιώνα» κ.λπ.), και θα δούμε ότι κάτι τέτοιο ίσχυε και τότε. Η διαφορά είναι ότι εν προκειμένω ο Καστοριάδης αναφέρεται στο στενά πολιτικό της όλης υπόθεσης.

Και φυσικά είχα λόγους που σχολίασα τη θέση του Καστοριάδη περί της μειοψηφικότητας των κινημάτων. Αν λάβουμε υπόψη την κοινωνική τους απεύθυνση και το γεγονός ότι συνιστούσαν κομμάτι πολύ ευρύτερων, αλλά υπόρρητων τάσεων (όπως το περιέγραψα στο προηγούμενό μου σχόλιο), τότε βρίσκουμε ένα ακόμη επιχείρημα υπέρ της κρισιμότητας της σύγχρονης κατάστασης. Σήμερα υπάρχει κάτι σαν πάγωμα της κοινωνίας. Έχει χαθεί αυτή η ικανότητα των κινημάτων (είτε αυτά είναι πολιτικά, είτε καλλιτεχνικά, φιλοσοφικά κ.λπ.) να «επικοινωνούν» με την κοινωνία και να την επηρεάζουν, βραχυπρόθεσμα ή –κυρίως- μακροπρόθεσμα. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο που δείχνει το βαθμό αποσύνθεσης της σύγχρονης θέσμισης.

Εμείς ως ομάδα, οφείλουμε να πιάνουμε τις τάσεις που θεωρούμε ότι θα καθορίσουν την ιστορία μακροπρόθεσμα (πράγμα που δεν αποκλείει φυσικά ότι αύριο κιόλας μπορεί να γίνει επανάσταση), όχι να χρησιμοποιούμε ημίμετρα. Αν πχ πάρεις κυριολεκτικά και κατά λέξη, με τη στενή, σχολαστική, έννοια του όρου όσα γράφει ο Καστοριάδης στο «Επαναστατικό κίνημα στο σύγχρονο καπιταλισμό» θα πεις ό,τι λες και για εμάς. Δεν είναι τόσο απλό. Επαναστατική θεωρία προσπαθούμε να κάνουμε, όχι ρεπορτάζ. Και στο κάτω κάτω, νομίζω πως το εξής αξίωμα οφείλει να καθοδηγεί την επαναστατική δράση: η οξύτητα της κριτικής είναι ανάλογη τους εύρους της αλλαγής για την οποία αγωνιζόμαστε.

Να με συγχωρείς λίγο για τα νεύρα μου, αλλά νομίζω ότι, εν μέρει τουλάχιστον, είναι κατανοητά.

Anonymous said...

Και, εν πάση περιπτώσει, να το ξεκαθαρίσω αυτό μια και καλή, ποτέ εμείς δεν είπαμε ότι αυτά που λέει ο Καστοριάδης στα χωρία που παραθέτεις δεν ισχύουν. Εμείς λέμε απλώς ότι αυτά δε μπορούν να δικαιολογήσουν την ύπαρξη μιας επαναστατικής προοπτικής σαν αυτή που υπήρχε πριν από 30 χρόνια. Λέμε επίσης ότι δεν αναιρούν τη θέση μας περί της βαθύτατης κρισιμότητας και ιστορικής πρωτοτυπίας της σύγχρονης κατάστασης (μετά από ένα τόσο ανοιχτό πνευματικά παρελθόν είναι λογικό να επιβιώνουν κινήσεις και σωστές απόψεις εδώ κι εκείς). Λέμε, τέλος, ότι πρέπει να δούμε τη σύγχρονη κατάσταση με περισσότερη βαθύτητα και ότι αυτή η πρωτοφανής απάθεια δεν αναιρεί επ ουδενί την επαναστατική προοπτική και το πάθος μας για την πολιτική. Όπως το λέει ωραία ο Καστοριάδης, "διάγουμε μια ευτελή εποχή, μια πολύ κρίσιμη περίοδο και πρέπει να αγωνιστούμε για την αυτονομία, αυτό είναι όλο". Όσο σκατά κι αν είναι η κατάσταση, το θέμα είναι τι κάνουμε κι αν αγωνιζόμαστε εναντίον της. Δε βλέπω το λόγο γι' αυτές τις σχολαστικές κριτικές του τύπου "δεν είναι τόσο σκατά, αλλά λιγότερο" κλπ που τρώμε συνέχεια (δεν απευθύνομαι εδώ μόνο στη fi).

Anonymous said...

Μια σημείωση: τα όσα είπα εγώ περί χειραγώγησης δεν ήταν απάντηση ή απαραιτήτως διαφωνία με τη flux. Απλά μάζεψα τα επιχειρήματα που έχω αποσπασματικά αναφέρει και παραπάνω.

Επίσης, αν μου επιτρέπεται μία ακόμα παρατήρηση, κυρίως προς Νίκο και λιγότερο προς flux, δε βοηθάει τη συζήτηση το να γινόμαστε εριστικοί. Να δούμε τι επιχειρήματα υπάρχουν κατά της "απαισιόδοξης" στάσης μας περί του επιπέδου της απάθειας και να συζητήσουμε πάνω σ' αυτά. Εγώ έφερα δύο παραδείγματα παραπάνω που νομίζω πως βοηθάνε. Ίσως θα είχε ενδιαφέρον να κάναμε διά ζώσης τη συζήτηση για το θέμα αυτό, να δούμε αν ως ποιό σημείο ισχύει σήμερα η διάγνωση του Καστοριάδη περί ασημαντότητας, καθώς υπάρχουν και άλλοι φίλοι που θεωρούνε την ανάλυσή μας υπερβολική. Όποιος ενδιαφέρεται, μπορεί να στείλει mail για να το κανονίσουμε.

Anonymous said...

Επειδή έλειψα καιρό και δεν έχω διαβάσει όλα τα παραπάνω κόμμεντς θέλω να αναφερθώ περιληπτικά στο ζήτημα της επαναστατικής προοπτικής της κοινωνίας. Νομίζω ότι η ανάλυση που προσπαθούμε να κάνουμε σαν ομάδα έχει επαφή με την πραγματικότητα σε μεγάλο βαθμό. Για την κρίση αυτή έχουν βοηθήσει και διαπιστώσεις "προσωπικές" που είχαμε σαν ομάδα, όταν είχαμε μοιράσει π.χ. μια προκήρυξη στο Σύνταγμα σε περαστικούς, χωρίς να υπάρχει κάποια πορεία ή συγκέντρωση. Η αντιμετώπιση από μέρους τους ήταν νομίζω ενδεικτική και συνέβαλε σε αυτή τη κρίση. Απ την άλλη όμως επιλέξαμε αυτό το μέσο, το να μοιράσουμε δηλαδή στο άσχετο, επειδή είχαμε την ίδια αντιμετώπιση και από αυτούς που πηγαίνουν στην πορεία και θεωρητικά,μάλλον,ίσως πρέπει να ασχολούνται με κάποια πολιτικά ζητήματα. Εν πας περιπτώσει όμως πιστεύουμε στην ακαθοριστία του ανθρώπου και στη δυνατότητα ανάδυσης μιας επαναστατικής προοπτικής από το μηδέν (κυρίως χρονικά το εννοώ εδώ, οτί όντως παρά την κυριαρχία της απάθειας και του κυνισμού, αύριο μπορεί να γίνει επανάσταση). Ωστόσο αυτό δεν βλέπω να προσκρούει στην θέση μας περί απάθειας και κυνισμού και γενικά σε όλη την κοινωνιολογική μας ανάλυση. Εμείς αυτό βλέπουμε και αυτό θεωρούμε ότι ισχύει, βέβαια μπορεί να κάνουμε και λάθος, σίγουρα. Αλλά είναι πιο "τίμιο" να κάνεις μια κρίση έστω και λανθασμένη από το να μη κάνεις καθόλου κρίση ή να συγκαλήπτεις κατά κάποιο τρόπο προβλήματα λέγοντας εν προκειμένω ότι δεν υπάρχει απάθεια στη κοινωνία και ότι ο κόσμος ενδιαφέρεται για την πολιτική στηρίζοντας το στο "κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης". Αυτά.

Anonymous said...

προς Νικο
Κανέναν εκνευρισμό δεν είχα όταν έγραφα το σχόλιο μου και δεν ξέρω γιατί το υποθέτεις αυτό.Δεν νομίζω οτι περιείχε έντονες και εριστικές εκφράσεις.Την άποψη μου εξέφρασα προσπαθώντας να φέρω παραδείγματα μέσα απο αυτά που λέει ο ίδιος ο Καστοριάδης.Αντίθετα το δικό σου σχόλιο δείχνει εριστικότητα,όπως παραδέχεσαι ο ίδιος και δεν το κατανοώ αυτό είναι η αλήθεια.Όποια άποψη δεν συμφωνεί με την δική σου ανάλυση είναι απαραίτητα λανθασμένη και εριστική;Συζήτηση κάνουμε και επέτρεψε μου να λέω ό,τι πιστεύω και με όποιον τρόπο νομίζω εγώ πιο πρόσφορο.Και εντάξει,να δεχτούμε οτι εσύ έχεις δίκιο(αν αυτό είναι το πρόβλημά σου)και να τελειώνουμε.
Αλλά υπό αυτούς τους όρους συζήτηση,δεν γίνεται.

Η παράθεση των αποσπασμάτων του Καστοριάδη έγινε ακριβώς διότι,κατά την γνώμη μου,δεν απέδιδε με ακρίβεια όσα πίστευε και την στάση που είχε ο Καστοριάδης όσον αφορά την πραγματικότητα.Και συγχώρεσε μου το θράσος και την ασέβεια να το κάνω,αφού μόνο η ομάδας σας είναι "ειδική" επι του θέματος και μπορεί να κρίνει πότε και ποιός όταν μιλάει περί Καστοριάδη,τον κατανοεί σωστά ή όχι.Χωρίς να αμφισβητώ οτι η ομάδα προσπαθεί να εμβαθύνει και να αναλύσει την σημερινή πραγματικότητα χρησιμοποιώντας τις ιδέες του Καστοριάδη,ας δεχτεί οτι το ίδιο μπορεί να προσπαθουν να κάνουν και άλλοι άνθρωποι,και δεν κατέχει καμία αυθεντία επι του θέματος. Αλλωστε και εσείς το ίδιο κάνετε ακριβώς.Χρησιμοποιείται τις ιδέες του Καστοριάδη,έστω και αν δεν παραθέτετε χωρία,επαναλαμβάνοντας ακριβώς όσα είπε.Και φυσικό είναι αφού προωθείται τις ιδέες του.Οσο τώρα για την δημιουργική απο μέρους σας ανάπτυξη αυτών των ιδεών,(αν και η αλήθεια είναι ότι μόνο απο τον Νίκο το είδα να το ισχυρίζεται με τόση έπαρση,για να είμαι δίκαιη και να μην τσουβαλιάζω όλη την οργάνωση)επέτρεψέ μου να έχω μερικές αμφιβολίες κατά πόσο συμβαίνει.Αυτό που βλέπω είναι μια επαναλαμβανόμενη έκθεση των ιδεών του Καστοριάδη,μερικές φορές και κατά λέξιν.Και η προσπάθεια ανάλυσης όλων αυτών που λές Νίκο,βλέπω να στηρίζεται ακριβώς σε όσα είπε ο Καστοριάδης και τίποτε νέο να μην προσκομίζουν(διατηρώ μια επιφύλαξη αφου δεν έχω διαβάσει όλα τα κείμενά σου).Και δεν θα ήταν εύκολο να συμβεί και διαφορετικά και δεν γεννιέται κάθε μέρα ενας Καστοριάδης.Αλλωστε έφαγε μια ζωή προσπαθώντας να αναπτύξει τις ιδέες του χωρίς να σταματήσει συγχρόνως να παρεμβαίνει και να αγωνίζεται.

Δεν αμφισβητώ την ανάλυση που κάνει ο Καστοριάδης για την σημερινή κατάσταση,με καλύπτει απολύτως,και κανείς νομίζω δεν μπορεί να ισχυριστεί οτι δεν υπάρχει απάθεια στην μεγάλη πλειοψηφία της σημερινής κοινωνίας.Αν κατάλαβα καλά,ούτε και κανείς στα παραπάνω σχόλια αμφισβήτησε αυτή την απάθεια.Διαφωνούν πολλοί με τα αίτια αυτής της απάθειας και με την ανάλυση που κάνει ο Καστοριάδης.Δικαίωμα τους.Πάντως δεν ανήκω σε αυτή την κατηγορία,να το ξεκαθαρίσω μια και καλή.
Οπότε η διαφωνία μας δεν είναι ως προς την σημερινή απάθεια της κοινωνίας αλλά ως προς το πως κατάλαβα να ερμηνεύονται(δεν αποκλείω να κάνω και λάθος) ακριβώς κάποια στοιχεία της απο τον Νίκο.

Πιο συγκεκριμένα τώρα επι της ουσίας.
Δεν πρόκειται για περισσότερη η λιγώτερη αισιοδοξία ως προς την εκτίμηση της σημερινής κατάστασης.
Με ενδιαφέρει πολύ η άποψη του Καστοριάδη όπως εξελίσεται μέσα στον χρόνο και ιδίως όσον αφορά τα κινήματα(με η χωρίς εισαγωγικά,δεν έχει σημασία)τις νέες μορφές αγώνων και οργάνωσης αυτών των αγώνων που πιθανόν να έβλεπε οτι αναπτύσσονται,την κριτική που έκανε σ'αυτές,τα νέα στοιχεία που έβλεπε κλπ.Για μένα είναι πολύ σημαντικό αυτό,λαμβάνοντας υπ'όψιν την τεράστια κοινωνικό-ιστορική εμπειρία που διέθετε και συγχρόνως την διαυγή και οξυδερκή κριτική άποψη που είχε για τα κοινωνικά φαινόμενα.Δεν ισχυρίζομαι οτι θα έπρεπε ό,τι λέει ο Καστοριάδης να το δέχομαι ως σωστό,αλλά μέχρι τώρα έχω δεί να επιβεβαιώνεται στον μεγαλύτερο βαθμό.Σε αυτό το πλαίσιο,
με προβλημάτισε η συνέντευξη του στο not bored,ένα μόλις χρόνο πριν πεθάνει,όπως και οτι σκόπευε στην δημιουργία ενος περιοδικού,πoυ δεν θα κάνει μόνο θεωρητική δουλειά,αλλά θα προσπαθεί να βρίσκεται σε επαφή με αυτό που πραγματικά συμβαίνει σε ένα βαθύτερο επίπεδο της κοινωνίας,και οτι ο αληθινός του σκοπός θα ήταν να αναφέρεται στις δυσκολίες που το ριζοσπαστικό κίνημα αντιμετωπίζει και πως θα καλιεργηθεί το έδαφος για την ανάπτυξή του.
Για μια ακόμα φορά να επαναλάβω,οτι
δεν θεωρώ καθόλου δευτερεύον θέμα την θεωρία και την ανάπτυξή της,
αλλά συμφωνώ απολύτως με την άποψη του Καστοριάδη οτι αυτό που μας λείπει περισσότερο σήμερα δεν είναι η θεωρία,αλλά το ξεπερασμα του χάσματος ανάμεσα στις ιδέες που επεξεργάστηκε τα τελευταία 40 χρόνια και την αίσθηση του κόσμου οτι όλα αυτά είναι άσχετα με τις υποθέσεις τους.
Δεν βρίσκω οτι όλα αυτά αφορούν ενα στενά πολιτικό επίπεδο όπως λέει ο Νίκος.Tο θέμα είναι ακριβώς με δεδομένη αυτή την κατάσταση,ΠΩΣ αγωνιζόμαστε και προς
ποιά κατεύθυνση.
Εχω την αίσθηση οτι ο Καστοριάδης
δεν είναι απόλυτος όταν αναφέρεται στα βαθύτερα επίπεδα της κοινωνίας.
Αναρωτιέται αν υπάρχει ακόμα η φλόγα.Και αυτό,επέτρεψέ μου, δεν το θεωρώ ελλάσονος σημασίας, αλλά καθοριστικό για τη στάση μας.
Τα παραδείγματα που φέρνεις,αδιαφορία του κόσμου για τις προκηρύξεις σας,αποτυχημένη συζήτηση στην εκδήλωση κλπ,είναι σαφώς ενδεικτικά στοιχεία της κατάστασης αλλά όχι αποδείξεις αν υπάρχουν βαθύτερες και υπόρητες κοινωνικές αντιστάσεις.Αν και δεν συμφωνώ οτι η συζήτηση στην εκδήλωση ήταν αποτυχημένη.Εδωσε εναύσματα για παρα πέρα σκέψη και προβληματισμό.Αυτό δεν είναι το ζητούμενο;Το οτι περιμένατε,οτι ως δια μαγείας θα γινόταν μια γόνιμη συζήτηση,η οποία θα απαντούσε πάραυτα για την προοπτική μιας επαναστατικής πολιτικής σήμερα σε σχέση με το πρόταγμα της αυτονομίας,δεν έρχεται σε αντίθεση με όσα αποδέχεστε για την σημερινή συγκυρία;Αλλά και μήπως δείχνει την τεράστια δυσκολία που υπάρχει,να συγκεκριμενοποιηθούν όλα αυτά τα θέματα στην κατεύθυνση μιας επαναστατικής πολιτικής; Μήπως αυτό ακριβώς εντόπισε ο Καστοριάδης στην προαναφερθείσα συνέντευξη και τον απασχολούσε πως μπορεί να ξεπεραστεί;
Απο την άλλη όσο και δευτερεύον θέμα να ήταν η ποσοτική προέλευση του κόσμου,δεν έδειξε τίποτα απολύτως;Ούτε οτι εν δυνάμει τουλάχιστον κάποιος κόσμος ενδιαφέρεται για αυτές τις ιδέες;Και αυτό είναι λίγο;
Τέλος πάντων ας μην κολήσουμε πάλι και σ'αυτό το θέμα.Προσπάθησα να διευκρινίσω τι εννοώ και να θέσω τον προβληματισμό μου.Και ναι,Νίκο μπορούμε να διαφωνούμε και έντονα,αλλά δεν είμαι εχθρός σου.Την επόμενη φορά που θα το κάνεις δεν θα γλυτώσεις το πνίξιμο.:)

προς Θανάση και Sergio
παιδιά ,δεν διαφωνώ με την ανάλυση περι απάθειας και αδιαφορίας
της μεγάλης πλειοψηφίας του κόσμου για την πολιτική.Πως θα μπορούσα άλλωστε;Πιστεύω οτι μπορω σε ενα βαθμό να καταλάβω τί γίνεται γύρω μου. Ισως ο όρος αισιοδοξία απαισιοδοξία να μην αποδίδειακριβώς αυτό που θέλω να πώ.Προσπάθησα παραπάνω απαντώντας στον Νίκο να το διευκρινίσω.Κυρίως έχει να κάνει με την ανάγκη μου για διαύγαση υπόρρητων και βαθύτερων κοινωνικών τάσεων.Με απασχολεί έντονα αυτό το θέμα.Οπως και το ποιά θα μπορούσε να είναι μια μορφή
επαναστατικής οργάνωσης σήμερα.
Δεν είναι λυμένα θέματα για μένα.
Δεν αναφέρομαι σε κάποιο συγκεκριμένο κίνημα σήμερα.
Δεν θυμάμαι πως το έθεσαν άλλοι συμμετέχοντες στην συζήτηση παραπάνω και βαριέμαι τώρα να ξαναδιαβάσω τα σχόλια.Πάντως όσο με αφορά νομίζω οτι διευκρίνισα κάπως
αυτό που εννοώ.
Οσο για μια ζωντανή συζήτηση για το συγκεκριμένο θέμα,το ακούω με ενδιαφέρον και θα στείλω το μειλ μου να με ειδοποιήσετε αν τελικώς πραγματοποιηθεί.

Anonymous said...

Αν είναι έτσι, το πράγμα αλλάζει. Εγώ νόμιζα ότι ήταν κάπως τσαντισμένο το σχόλιό σου και γι’ αυτό τσαντίστηκα κι εγώ μετά. Λάθος μου, το παίρνω πίσω. Αν και αν το ξαναδιαβάσεις το σχόλιο, νομίζω ότι δεν το χω βγάλει εντελώς απ’ το μυαλό μου. Εν πάση περιπτώσει, άκυρο.

Επίσης νομίζω ότι είναι προφανές πως δεν έχω κανένα πρόβλημα με τις διαφωνίες. Δε θα καθόμουν μια βδομάδα να γράφω εδώ μέσα. Μάλιστα με εσένα πρέπει να συμφωνώ περισσότερο απ’ όλους εδώ. Επειδή, αφού συμφωνείς κι εσύ, μπορούμε να τα πούμε και διά ζώσης, δεν ξανατοποθετούμαι εκτενώς. Αυτό που σωστά έχεις εντοπίσει ως διαφορά μας –που μάλλον είναι θέμα του τι τονίζει περισσότερο ο καθένας- είναι η πολύ σωστή σου έγνοια να μην αφήσουμε να θαφτούν κάτω από τη γενική ετικέττα «ασημαντότητα» πιθανές κινήσεις που υφίστανται ακόμη. Αυτό είναι σωστό. Απλά, σε ό,τι με αφορά τουλάχιστον (και σίγουρα εδώ στην Ελλάδα), τέτοιες κινήσεις δεν έχω δει, πέραν ελάχιστων εξαιρέσεων (δες πχ το κείμενό μας περί Οαχάκα) και δεδομένου ότι δεν έχω δει καμία άλλη ομάδα να θέτει –ανοιχτά τουλάχιστον- το θέμα της ασημαντότητας, επιλέγω να τονίζω περισσότερο αυτό (στα συγκεκριμένα παραδείγματα που ανέφερε ο Θανάσης δε τα σχολίασες). Θα γράψουμε μάλλον, προσεχώς, κι ένα κείμενο όπου, λαμβάνοντας υπόψην τις αντιρρήσεις που έχουν εκφραστεί εδώ μέσα –κυρίως τα δικά σου σχόλια- και σε άλλες συζητήσεις, προσπαθούμε να διασαφηνίσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες τι εννοούμε.

Κάτι, τέλος, περί της γνωστής μου έπαρσης. Λοιπόν, να ξέρουμε τι λέμε κάθε φορά. Μιλώ περί δημιουργικής δουλειάς που προσπαθούμε να κάνουμε πάντοτε σε σύγκριση με αυτό που υπάρχει. Έχεις δει κάποια άλλη ομάδα να βάζει στο κέντρο της αυτές τις ιδέες του Καστοριάδη και να προσπαθεί να κάνει κάτι μ’ αυτές; Να αναλύσει τη σύγχρονη πραγματικότητα; Εγώ δεν ξέρω. Δύο ομάδες επηρεασμένες απ’ τον Καστοριάδη που ξέρω είναι το Τέρμιναλ και το μαύρο Πιπέρι που μιλάνε ρητά περί αυτονομίας. Η θεματολογία τους όμως είναι καθαρά αναρχική. Πράγμα που σημαίνει ότι δικαιολογούμαι, σ’ έναν βαθμό τουλάχιστον. Επίσης, εκτός απ’ τη δουλειά που έχει κάνει ο Ντέηβιντ πάνω στη σκέψη του Καστοριάδη, εν προκειμένω σχετικά με τις αναλύσεις περί βαρβαρότητας κλπ τις οποίες χρησιμοποιούμε κι εμείς, κανείς άλλος δεν ξέρω να κάνει κάποια αξιόλογη δημιουργική δουλειά. Ίσως το κάνει στο ψυχαναλυτικό πεδίο η ομάδα Magma στην Αργεντινή, αλλά δεν ξέρω ισπανικά για να κρίνω. Αν εσύ ξέρεις κάτι παραπάνω, με μεγάλη μου χαρά να το ακούσω. Ή, εννοείται, αν εσύ η ίδια έχεις κάνει κάτι παραπάνω από εμάς, εδώ είμαι να το ακούσω. Δεν το λέω ούτε ειρωνικά, ούτε με ύφος. Σοβαρολογώ απόλυτα. Και εννοείται ότι δεν το παίζουμε αυθεντίες. Προσπαθούμε απλώς να ακολουθούμε τον Καστοριάδη πιστότερα από άλλες ομάδες που τον αναμειγνύουμε με αναρχικές ή άλλες ιδέες. Μα καλά, σου φαινόμαστε για αυθεντίες τόσες μέρες που συζητάμε και μας κάνετε κριτική δημοσίως;; Σου φαινόμαστε να έχουμε ληγμένες απόψεις και να μη σηκώνουμε συζήτηση;; Ειλικρινά, δεν το καταλαβαίνω αυτό: τόσον καιρό είμαστε μόνο 4 άτομα και κάνουμε κρα να βρούμε κανέναν να συμμερίζεται και κάπως «πρακτικά» όχι μόνο «θεωρητικά» τις ιδέες του Καστοριάδη και της αυτονομίας και μου λες μετά ότι είμαστε αυθεντίες. Το βρίσκω άδικο. Έλα και στη θέση μας.

Επίσης, να διαλέξει το κοινό τι θέλει: μία μας κατηγορούν ότι απλώς αντιγράφουμε τον Καστοριάδη. Μετά, προσπαθούμε να πούμε ότι κάνουμε κάποια δημιουργική δουλειά -ή, πιο σωστά, ότι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε, ασχέτως του αν το καταφέρουμε- και το κοινό ανταπαντά ότι είμαστε επηρμένοι. Και μάλιστα τα πιο φίλα προσκείμενα κομμάτια του.

Να πω επίσης ότι ο Καστοριάδης έχει πει και το ακριβώς αντίθετο, σχετικά με τη θεωρία: η σημερινή κατάσταση δεν είναι απλώς καθαρή χασούρα, επειδή μπορούμε να κάτσουμε και να αναλύσουμε τη σύγχρονη κατάσταση τώρα που δεν υπάρχει κίνημα κλπ. Και φυσικά εμμένω ότι υπάρχει και ζήτημα θεωρίας, κυρίως αρνητικό: να χτυπάμε τις μυστικοποιητικές ιδεολογίες. Αν δεν έχουμε σαφή ιδέα για το τι γίνεται γύρω μας (αυτό εννοώ με «θεωρία»), πως θα δούμε τι στο διάολο θα κάνουμε;; Έχω φέρει αρκετά παραδείγματα μέχρι τώρα. Αυτό που είπες εσύ ισχύει γενικώς, για την κοινωνία: τα πράγματα έχουν ειπωθεί, το θέμα είναι να ενεργοποιηθούμε, να κάνουμε κάτι. Αυτό που είπα εγώ είναι για τους «επαναστάτες», αυτούς εν πάση περιπτώσει που ασχολούνται με την πολιτική. Δε νομίζω να με πεις πάλι επηρμένο αν τολμήσω να πω ότι οι περισσότερες ομάδες ζουν στον κόσμο τους και αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν τα σημερινά προβλήματα.

Εν πάση περιπτώσει εμείς το κάνουμε ανοιχτά, εδώ μέσα. Αν θυμάσαι το είπα πόσες φορές στην εκδήλωση, το λέω κι εδώ από την αρχή (σχετικά με το τι μπορούμε να κάνουμε κλπ). Μόνο γενικολογίες έχω ακούσει και όταν κάνω κριτική και λέω ότι άλλες ομάδες κάνουν εντελώς άστοχα πράγματα κατηγορούμαι για έπαρση και η ομάδα, αντιστοίχως, για «αφηρημένη πολιτική». Όπως και να χει, καλύτερα να τα πούμε και διά ζώσης, αφού τελικά συμφωνείς κι εσύ. Το αν είσαι τελικά εχθρός μου η όχι ας αφήσουμε καλύτερα να το κρίνουν τα λαϊκά δικαστήρια μετεπαναστατικώς. Εγώ ρέπω προς την παράνοια τώρα τελευταία και δεν έχω εμπιστοσύνη στη δική μου κρίση, συνήθως δημιουργώ καταστάσεις εκ του μη όντος, οπότε μάλλον έχεις δίκιο. Αυτό με βολεύει βέβαια, διότι, όταν σε πνίξω, θα έχω ελαφρυντικά. =)

Anonymous said...

Για Νίκο: Είναι γνωστό ότι ο καλλιτέχνης ταυτίζεται με το έργο του, όσο κι αν προσπαθεί να διαχωρήσει τη θέση του.

ΥΓ1 Για την κατανόηση του σχολίου βλ. περιοδικό Μάγμα, σελ. 138. Flux, φαίνεται ότι η ασθένεια είναι κολλητική.

ΥΓ2 Περαιτέρω εξήγηση του παρόντος σχολίου θα δημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος του περιοδικού Θέσεις.

ΥΓ3 xex

Anonymous said...

Δεν κατάλαβα τίποτα Θανάση,απο το σχόλιο σου.Με συγχωρείς που δεν απάντησα στα παραδείγματά σου,αλλα με είχε κουράσει η συζήτηση για την περιεκτική δημοκρατία και τον Φωτόπουλο και τα διάβαζα λίγο βιαστικά είναι η αλήθεια.Θα διαβάσω τα σχόλια σου πιο προσεχτικά κάποια στιγμή και θα απαντήσω αν έχω κάτι να πώ.

Anonymous said...

Λοιπόν θανάση,διάβασα τα δύο παραδείγματα που έφερες παραπάνω.Το φοιτητικό κίνημα και το κίνημα αντιπαγκοσμιοποίησης.Συμφωνώ μαζί σου,οτι ούτε το φοιτητικό κίνημα αμφισβήτησε γενικώτερα το υπάρχον σύστημα και το θεσμό του πανεπιστημίου,ούτε το κίνημα αντιπαγκοσμιοποίησης ,παρότι αγωνίζεται για κάποια πράγματα,δεν θέτει συνολικά το ζήτημα μιας ριζικής αλλαγής.Αυτά.
Δεν μου απάντησες όμως ποιά ασθένεια είναι κολλητική;

Anonymous said...

Το τελευταίο μήνυμα του συντρόφου Θανάση θα λυθεί -εν μέρει τουλάχιστον- αν πάρεις το περιοδικό και δεις το "άρθρο" της σελίδας 138. Πρόκειται για έναν συλλογισμό που συνδέει τον φόνο διά στραγγαλισμού με τον στρουκτουραλισμό. Μεγάλη ανωμαλία, φοβερό σύμπλεγμα μεταξύ εμού, εσού, ενός στρουκτουραλιστή και της γυναίκας του. Για να μη μας κατηγορήσουν βέβαια για βίαιους τρόπους προώθησης του περιοδικού, δες εδώ, είναι αρκετά σχετικό: http://imaginaireradical.blogspot.com/2007/09/blog-post_06.html .
Να πω, επί τη ευκαιρία, ότι και το flux, αν του αφαιρέσεις το x και το διαβάσεις αγγλικά, μπορεί να γίνει κι αυτό κολλητικό.

Εν πάση περιπτώσει, άμα πάρουμε ένα ένα όλα τα διάφορα κινήματα που συνήθως χρησιμοποιούνται ως παραδείγματα για το ότι η κοινωνία δεν κοιμάται, είναι περίπου του ίδιου είδους. Γι' αυτό σε ρώτησα κι εγώ (νομίζω κι ο Θανάσης) να μας πεις κάποιο παράδειγμα, μήπως, πράγματι, το είχαμε παραβλέψει. Αλλά δε νομίζω ότι μπορούμε να βρούμε, για την ώρα τουλάχιστον, κάτι αξιόλογο απ' αυτή την άποψη. ακόμα κι εσύ παραδέχτηκες ότι δεν είχες κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό σου. Δικαιολογούμαι, ως εκ τούτου και εντελώς καλοπροαίρετα, να σε ρωτήσω που στηρίζεις την κριτική σου, αν αυτή δεν είναι απλά μια κριτική αμφιβολία (χρήσιμη ως τέτοια).

Anonymous said...

Flu(x), για το εμπρηστικό σχόλιο που σας κατατάσσει στους οπαδούς σ. Αλτουσέρ τα είπε παραπάνω ο σ. γραμματεας της Κ.Ε. (Νίκος), οπότε δεν τα επαναλαμβάνω.

Anonymous said...

πείτε ρε ότι μπήκαν φωτογραφίες απ' την εκδήλωση στο politikoblog.gr να ουμε :Ρ

Anonymous said...

Ιδού το λινκ, θα το βάλω και στο αρχικό ποστ: http://politikoblog.gr/2007/12/17/%ce%b5%ce%bd%cf%84%cf%85%cf%80%cf%8e%cf%83%ce%b5%ce%b9%cf%82-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b5%ce%ba%ce%b4%ce%ae%ce%bb%cf%89%cf%83%ce%b7-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%ba%ce%b1/#more-563 . Όταν λυθούν και τα τεχνικά προβλήματα θα ανέβει και το βίντεο όπως λένε τα παιδιά, οπότε μπορούμε να συζτησήουμε σε πιο συγκεκριμένη βάση. Θενξ για την ενημέρωση!

Anonymous said...

Συνεχίζω να μην καταλαβαίνω τι σχέση μπορεί να έχουν αυτά που είπα με τον Αλτουσέρ,τον δομισμό,και γενικώτερα τον Μαρξισμό.Αν δεν είναι αστεισμός από την πλευρά σας και σοβαρολογείται,μάλλον δεν μπορούμε να συννενοηθούμε,παρότι προσπάθησα να διυκρινίσω τι εννοούσα.
Αν ισχυρίζεσαι στα σοβαρά Θανάση οτι με κατατάσετε στους οπαδούς του Αλτουσέρ,να σου πώ οτι δεν υπήρξα ποτέ οπαδός κανενός,πολύ περισσότερο του Αλτουσέρ,και η προσωπική μου πολιτική ιστορία-την οποία δεν γνωρίζεις-αλλά και όσα παραπάνω είπα,δεν με κατατάσουν ως οπαδό κανενός.
Εξήγησα και με το τελευταίο μου σχόλιο οτι δεν βλέπω κάποιο επαναστατικό κίνημα σήμερα,αλλά οτι παρ' όλα αυτά αναρωτιέμαι αν όντως δεν υπάρχει καμία υπόρρητη κοινωνική αντίσταση.
Και επιτέλους βρε παιδιά,τις αμφιβολίες και τον προβληματισμό μου εξέφρασα,τόσο πολύ ενόχλησε,που βιαστήκατε να με κατατάξετε και στους οπαδούς του Αλτουσέρ;Τι να πώ.Αυτές οι ταμπελοποιήσεις μέσα απο υποθετικές θεωρητικές κατηγοριοποιήσεις μόνο,δεν νομίζω οτι είναι ασφαλές κριτήριο για να τσουβαλιάζεται τους ανθρώπους.
Τέλος πάντων δεν έχω να πώ κάτι άλλο στο συγκεκριμένο.

Anonymous said...

Όπως φαίνεται, παρ' όλο που όλος ο κόσμος μας κατηγορεί για δογματισμό, λίγοι φαίνεται να αντιλαμβάνονται το χιούμορ μας..

Λοιπόν, flux, να σου εξηγήσω, αν κι έτσι χαλά όλο το αστείο: αυτό που κάναμε ήταν ένα ετνελώς ΚΑΛΟΠΡΟΑΙΡΕΤΟ αστείο, συνδέοντας τα περί πνιξίματος που σου είπα αρχικά εγώ και αντεπέδοσες κι εσύ, με τον Αλτουσέρ, ο οποίος, ως γνωστόν, στραγγάλισε τη γυναίκα του. Και αυτό του ήθρε του Θανάση, επειδή έχουμε βάλει στο περιοδικό την "Τοξική πάλη" μου.

Ένα αθώο αστείο ήταν, δεν είχε σχέση με τη διαφωνία μας. Εξάλλου, πιο πολύ εις βάρος μου στρέφεται, καθώς, ψυχαναλυτικά, φανερώνει ότι ασυνειδήτως ταυτίζομαι με τον Αλτουσέρ. Παράγμα που δείχνει το μαζοχισμό μου: ταυτίζομαι με κάποιον που θεωρώ ηλίθιο. Τ αέχει πει ο Καστοριάδης για το μίσος του ατόμου ενάντια στον εαυτό του.

Έλπίζω να λύθηκε η παρεξήγηση, για να δεις ότι ούτε κακία σου κρατάμε ούτε "εχθρό" σε θεωρούμε ούτε τίποτα τέτοιο =)(θα ήταν πολύ χοντρό να σε αποκαλούσαμε στρουκτουραλίστρια, ακόμη κι αν διαφωνούσαμε μαζί σου, καθώς πρόκειται για εξύβριση πρώτου βαθμού, συνώνυμο του "κρυπτοσταλινικός").

Ως προς το βασικό μας θέμα τώρα. Εγώ επέμεινα τόσο πολύ, διότι, αν δεν είχες κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό σου, όπως απεδείχθη,μάλλον θα έπρεπε να στραφείς πιο πολύ προς το μέρος μας. Ή,για να το θέσω πιο σωστά, θα έπερεπ να προτείνεις έναν τρόπο να συμβιβάσουμε τη σωστή σου παρατήρηση (ότι εμείς δεν τονίζουμε όσο ίσως θα έπρεπε το στοιχείο της αναζήτησης για το αν η φλόγα υπάρχει ακόμα) με τη δικιά μας ανάλυση. Εν πάση περιπτώσει, θα ανεβάσουμε, κατά πάσα πιθανότητα, ένα κείμενο επί του θέματος, προσεχώς, όπου έχουμε λάβει υπόψη τις παρατηρήσεις σου και προσπαθούμε να γίνουμε πιο σαφείς και κατηγορηματικοί.

Anonymous said...

Κατ' αρχήν στο πρώτο σχόλιο του Θανάση,μην έχοντας αγοράσει ακόμα το περιοδικόσας,για πρακτικούς καθαρά λόγους,και μη ενθυμούμενη καθόλου το περιοδικό Θέσεις,(μετά το έπαξα στο νετ και είδα περι τίνος πρόκειται) δεν κατάλαβα απολύτως τίποτα,αν και υπέθεσα οτι μάλλον κάτι αστείο θέλει να πεί.
Μετά το επεξηγηματιτκό σχόλιο του Νίκου,κατάλαβα βέβαια τον υπαινιγμό μεταξύ πνιγμού και Αλτουσέρ,αλλά νόμισα οτι ο Θανάσης απευθυνόμενος σε μένα με κατέτασσε στους οπαδούς του Αλτουσέρ και απόρησα.Τέλος πάντων,ίσως εγώ υστερώ σε χιούμορ.Η θα πρέπει να αναρωτηθώ αν έχω παράνοιες(Θανάση το αστειο σου,έβγαλε λαυράκι:])Κανένα πρόβλημα,αφου είναι έτσι.

Επι της ουσίας,να πώ πάλι,οτι οι αντιρρήσεις μου εκφράζουν κυρίως δικές μου αναζητήσειςκαι αμφιβολίες τις οποίες μοιράστηκα μαζί σας,δεν ενείχαν καμία απορριπτική κριτική πραγματικά για την ομάδα,αφού επανειλλημένα τόνισα πόσο σημαντικό θεωρώ αυτό που κάνει.Κάποιες έντονεςίσως εκφράσεις απο μέρους μου,οι οποίες αφορούσαν την δημιουργική δουλειά της ομάδας
τις παίρνω πίσω.Ισως ήμουν απόλυτη.Είχε να κάνει με την δυσκολία του θέματος που επέλεξα
να θίξω και με απασχολεί,όσον αφορά την επαρκή ερμηνεία της σημερινής κατάστασης(είπα
πως την εννοώ αυτή,μην αρχίσουμε πάλι) και την πρακτική εφαρμογή του προτάγματος της αυτονομίας,κυρίως όσον αφορά την προοπτική μιας επαναστατικής οργάνωσης σήμερα.Δεν με απασχολούν λιγώτερο οιφιλοσοφικές απόψεις του Καστοριάδη στις οποίες προσπαθώ να εμβαθύνω.Δεν ισχυρίζομαι οτι τις παίζω στα δάχτυλα και δεν έχω κανένα δισταγμό να δεχτώ,οτι η ομάδα σας μπορει και να έχει ίσως εμβαθύνει περισσότερο απο εμένα.Δεν με απασχολούν τέτοιου τύπου θέματα.
Αυτό που με απασχολεί πιο έντονα αυτη την εποχή και σ' αυτό που προσπαθώ να εμβαθύνω
συνεχίζοντας να μελετώ τον Καστοριάδη,είναι τα ζητήματα που ανέφερα και γιαυτό προσπάθησα να βρώ αναφορές του στα κινήματα,σε μορφές ριζοσπαστικής πολιτικής οργάνωσης κλπ.
Φυσικά και πρέπει κανείς να δεί τα ζητήματα αυτά μέσα στο γενικώτερο πλαίσιο των ιδεών του.
Το οτι δεν έχω να αναφέρω κάποιο ριζοσπαστικό κίνημα σήμερα,δεν ατονεί καθόλου το ενδιαφέρον μου να καταλάβω πιο συγκεκριμένα τι συμβαίνει πραγματικά σήμερα στον κόσμο,αν έχουν εμφανιστεί κάποιες
αντιστάσεις,τι διαφοροποιήσεις υπάρχουν μέσα στο χρόνο κλπ,και να δώ και πιθανές διαφοροποιήσεις στην άποψη του Καστοριάδη μέσα στο χρόνο,όσον αφορά την κατάσταση αυτή. Εμένα αυτή είναι η αγωνία μου.

Δεν σμφωνώ Νίκο,οτι δεν προσπάθησα όπως λες,να έρθω πιο κοντά στη θέση της ομάδας και να έχω μια συμβιβαστική στάση απέναντι στην ανάλυσή της.Τόνισα πολλές φορές οτι συμφωνώ στα βασικά της σημεία.Τι άλλο να πώ;Στα δικά σου σχόλια αντιθέτως (ειδικά στα πρώτα) βρήκα μια απόλυτη άρνηση των δικών μου απόψεων(δεν λέω οτι ήταν υποχρεωτικό να συμφωνήσεις) και με ένα ελαφρώς έντονο ύφος που με ενόχλησε και με έκανε να μιλήσω για αυθεντίες κλπ.Απο την άλλη,το είπα,δεν είμαι ξεκάθαρη στο θέμα αυτό και το ψάχνω.
Τέλος πάντων,καλό θα είναι να βγεί ενα κείμενο σας που να αναφέρεται στα θέματα αυτά,ώστε να τοποθετηθεί και όποιος άλλος ενδιαφέρεται πιο συγκεκριμένα.

Οσο τώρα για το "εχθρός",προφανώς αστιευόμουν.Δεν πίστεψα ποτέ οτι έχετε καμία κακία για μένα(που με ξέρετε άλλωστε για να την έχετε;), ούτε οτι με θεωρείται εχθρο σας.
Και πάντως εγώ Νίκο,δεν θα καθόμουν
παθητικά να με πνίξεις,οπότε μάλλον δεν θα λειτουργούσε το στρουκτουραλιστικό ντουέτο.
Ευχαριστώ,αλλά δεν θα πάρω :)

Anonymous said...

Σε "συμφιλιωτικό" κι εγώ κλιμα, να πω ότι εξαρχής δεν είχα καμία αρνητική διάθεση, ίσα ίσα. Απ' την πρώτη μου απάντηση στο αρχικό σου σχόλιο, όταν νόμιζα ακόμη ότι ήσουν γένους αρσενικού, συμφώνησα και επάυξησα τις παρατηρήσεις σου. Και μετά, εκτός από την απάντηση σ' εκείνο σου το σχόλιο που μου φάνηκε (λανθασμένα όπως απεδείχθη) εκνευρισμένο, δεν είχα αυστηρό ύφος, κάθε άλλο. Αυτή είναι η μαλακία με το γραπτό: πολλές φορές δεν πιάνεις το ύφος του άλλου και -δεδομένου ότι πολλά ασυνείδητα αισθήματα εκφράζονται στο γραπτό και είναι εμφανή μετά- μπορείς να του προβάλλεις όποια ιδέα θα σου άρεσε περισσότερο (το β' ενικό αναφέρεται γενικώς, όχι σ' εσένα αποκλειστικά).

Όπως σου είπα, κι εμείς τις λάβαμε υπόψη τις αντιρρήσεις σου ή, αν προτιμάς, τις επιφυλάξεις ή, ακόμα καλύτερα, την αμφιβολία σου. Είμασταν μάλιστα πιεστικοί, ακριβώς εξαιτίας του άγχους μας μήπως μας έχει ξεφύγει κάτι σημαντικό, το οποίο είχες εσύ κατά νου. Να πω επίσης πως το γεγονός ότι δεν έχουμε βρει ακόμη κάποιο κίνημα που να δείχνει ότι η φλόγα καίει ακόμη, δε σημαίνει ότι ο προβληματισμός σου δεν έχει νόημα, κάθε άλλο. Τώρα που το σκέφτομαι, εμείς είμαστε τόσο κάθετοι ως προς το ζήτημα της ασημαντότητας, γιατί το σύνολο σχεδόν των "καστοριαδικών" (ή τουλάχιστον των εχόντων γνώση της φιλοσοφίας του Καστοριάδη) με τους οποίους είχαμε κατά καιρούς ή έχουμε ακόμη επαφές δείχνει είτε απορριπτικό είτε αδικαιολόγητα αρνητικό προς αυτή την ιδέα.

Ως προς το αν έχεις "εμβαθύνει" ή όχι στον Καστοριάδη, αν μου επιτρέπεις, έχω να πω ότι μου έκαναν πολύ θετική εντύπωση οι τοποθετήσεις σου, σοβαρά. Συνήθως οι περισσότεροι που έχουν κάποια γνώση του Καστοριάδη απλώς τον παπαγαλίζουν (ετερονομία-αυτονομία, φαντασιακό, αυτοθέσμιση κλπ). Ελάχιστοι προσπαθούν να τον χρησιμοποιήσουν για να σκεφτούν τη σύγχρονη κατάσταση ή τα προβλήματα της επαναστατικής δράσης που συζητάμε όλες αυτές τις μέρες. Με αυτά τα δεδομένα, οι τοποθετήσεις σου δείχνουν γνήσια κατανόηση της σκέψης του Καστοριάδη. Θα μου πεις βέβαια, ποιός είμαι εγώ που θα κρίνω. Μιλώ απλώς απ' τη δικιά μου εμπειρία και την προσπάθειά μου να καταλάβω τον Καστοριάδη, χρησιμοποιώντας τα σχήματά του για να διαυγάσω τη σύγχρονη κατάσταση, τεστάροντάς τα, δηλαδή, κατά κάποιον τρόπο στην ίδια τη δράση (διανοητική εν προκειμένω). Αυτήν ακριβώς την "πρακτική" κατανόηση του Καστοριάδη αποκάλεσα πιο πάνω ως "δημιουργική". Συμφωνώ ότι είναι, υπό την κυριολεκτική έννοια του όρου, τραβηγμένος ο χαρακτηρισμός. Όπως το πα όμως και πιο πριν, σε σχέση όμως με ό,τι συνηθίζεται, αποδεικνύεται πως ακόμα κι αυτή η "ενεργητική" εγκόλπωση της φιλοσοφίας του Καστοριάδη συνιστά πράξη δημιουργική. Ας ελπίσουμε ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί, γιατί αλλιώς μας βλέπω όλους στο δρόμο που χάραξε ο σύντροφος Αλτουσέρ...

Apo_F said...

Σταδιακά παρακολούθησα όλη τη συζήτηση και ήθελα να ρίξω και γω ένα κόμμεντ, μηδαμινό ίσως με το εύρος των θεμάτων που προειπωθήκανε. Δυστυχώς δε μπόρεσα να έρθω στη διάλεξη, και λυπάμαι παρά τον αρνητικό απολογισό που προαναφέρθηκε.

Περί χειραγώγησης των μαζών νομίζω οτι δε χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη φιλοσοφική προοπτική για να προβεί κανείς σε ανάλυση. Κάθε κόμμα προσπαθεί να χειραγωγήσει για να κερδίσει ψήφους, η αγορά προσπαθεί να χειραγωγήσει για να πουλήσει τα προιόντα της βάσει των οποίων εξελίσσεται και τα συνδηκάτα προσπαθούν να συνθηκολογήσουν πειθαναγκάζοντας αλλά μη δρώντας πλέον επαναστατικά. Αυτό δεν εμποδίζει βέβαια το bbc να αποκτήσει τεράστιες πωλήσεις βγάζοντας στη φόρα, ακόμα και το μεγαλύτερο σκάνδαλο του πλανητάρχη..Ως γνωστόν η αγορά λειτουργεί άναρχα, ή τουλάχιστον αυτό επιδιώκει. Απο κει και πέρα μπορεί ο καθένας να βαφτίζει τους εχθρούς του αλλόθρησκους ή αφεντικά και να αποκτήσει πιστούς. Αυτό βέβαια ορίζεται πολιτική και όχι ανάλυση. Πάντως ιερά εξέταση και απόλυτη ετερονομία δεν υπάρχει δεν υπάρχει .Το επιχείρημα της Λούξεμπουρκ ισχύει ακόμη, απλά πλέον δεν προυποθέτει γνώση αλλά θέληση και κίνητρο για αυτή.

Οσον αφορά το "αν η κοινωνία μας είναι τόσο σκατά, ή λιγότερο" θυμάμαι μια μπροσσούρα σας περί δημιουργηκότητας της τζαζ. Δε θα διαφωνήσω καθόλου. Απλά γιατί δεν συμπεριλαμβάνουμε και το ίντερνετ, φορέα τρόπον τινά δημιουργηκότητας αλλά και γνώσης χωρίς αντίτιμο , τουλάχιστον στη δύση ; Ναι, ως επι το πλείστον αντιπροσωπεύει τον καταναλωτισμό των ψευδοεμπορευμάτων αλλά η συζήτηση που γίνεται αυτή τη στιγμή δε θα μπορούσε να αποτελέσει σπέρμα για κάτι ανώτερο ;

Χαιρετίσματα

Apo_F said...

Υ. Γ. Οταν αναφέρω την έννοια πολιτική δεν εννοώ το διαχωρισμό τον απόψεων που είναι όχι μόνο θεμιτός αλλά απαραίτητος για τη δημοκρατική λειτουργία αλλά τον συναισθηματισμό απόψεων με σκοπό την ταύτιση με κάποια ιδεολογία. Οι ποιοτικές και πραγματιστικές διαφοροποιήσεις πάντα διατηρούνται. Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων..

Anonymous said...

Καλησπέρα.Έχω μια απορία εδώ και κάποιο καιρό και θα 'θελα να μου την λύσετε αν είναι δυνατόν.Θέλω να μου πείτε συνοπτικά την άποψη του Καστοριάδη για τον εργατισμό, ποιά ήταν η άποψή του γι' αυτόν την περίοδο του s ou b και ποιά στην συνέχεια;Δεν υπάρχουν τάξεις σήμερα;Εγώ ως εργαζόμενος τι κοινό έχω με ένα κλασικό κεφαλαιοκράτη, ως πρός τον τρόπο ζωής, τα προβληματά κτλ...Τι είναι αυτό το οποίο θα πρέπει να κατανοήσω ώστε να αφήσω στην άκρη τις διαφορές μας(με τον κεφ.);

Τα λέμε.

Anonymous said...

1) Προς Τζόνι: ο Καστοριάδης απέρριψε από πολύ παλιά τον εργατισμό. Η πεποίθησή του, ρητά εκφρασμένη απ’ το τέλος της δεκαετίας του ’40, ότι η κεντρική σύγκρουση μέσα στον καπιταλισμό δεν είναι αυτή μεταξύ καπιταλιστών και προλεταρίων, αλλά αυτή μεταξύ διευθυνόντων και εκτελεστών, τον οδήγησε να πει ότι οι εργάτες εντάσσονται στη σύγκρουση ως εκτελεστές και όχι ως μια κατηγορία με κάποιο άλλο προνομιακό χαρακτηριστικό. Γι’ αυτό και ήδη απ’ τη δεκαετία του ’50 («Για το περιεχόμενο του σοσιαλισμού Ι») η επαναστατική κριτική επεκτείνεται στο πεδίο της κουλτούρας και της σεξουαλικότητας. Η «ταξική» σύγκρουση μέσα στον καπιταλισμό απλώνεται σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής και όχι μόνο στην εργασία και στην παραγωγή, παρ’ όλο που, μέσα στον καπιταλισμό, αυτές οι τελευταίες έχουν κεντρική σημασία. Η ίδια, με άλλα λόγια, σύγκρουση που διαδραματίζεται στο εργοστάσιο μεταξύ των τάσεων αυτοοργάνωσης των εργατών και της γραφειοκρατικής επιβολής της διεύθυνσης διαδραματίζεται και στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στις οικογενειακές και σεξουαλικές σχέσεις κλπ. Αυτό οδηγεί τελικά να πει τον Καστοριάδη ότι η ταξική ανάλυση, με την παραδοσιακή ή χοντροκομμένη έννοια του όρου τουλάχιστον, πρέπει να εγκαταλειφθεί: η γραφειοκρατικοποίηση της κοινωνίας έχει οδηγήσει σε δομές όπου δεν υπάρχουν πια, παρά μόνο στα δύο άκρα της ιεραρχικής πυραμίδας, καθαροί διευθύνοντες και καθαροί εκτελεστές. Τα όρια των «τάξεων» μπλέκονται και χάνουν τη σημασία τους. Η μόνη σύγκρουση που μπορεί να υπάρξει πλέον μέσα στην κοινωνία είναι αυτή μεταξύ αυτών που μάχονται το καθεστώς κι αυτών που το υπερασπίζονται. Εν ολίγοις, ο Καστοριάδης δεν πριμοδοτεί καμία κοινωνική ομάδα, αφού επαναστατικό υποκείμενο είναι ολόκληρη η κοινωνία. Επανάσταση είναι ο αυτομετασχηματισμός της κοινωνίας.

Εξάλλου, η καθεαυτό φιλοσοφία του Καστοριάδη, η οποία φυσικά συνεχίζει αυτές του τις αναλύσεις, λέει ότι η ξένωση της κοινωνίας (η ετερονομία της δηλαδή) υφίσταται τόσο στην κοινωνία όσο και στο κράτος ή τους διευθυντικούς κύκλους. Κατά συνέπεια, το πρόταγμα της αυτονομίας και μια ενδεχόμενη επανάσταση αφορούν το 95% των ανθρώπων. Δεν υπάρχουν εδώ τάξεις που πρέπει να εξαλειφθούν, πολιτικά ή φυσικά, αλλά θεσμοί και σημασίες που πρέπει να αλλάξουν. Το αφεντικό σου το πολεμάμε ως άνθρωπο που υποστηρίζει τον καπιταλισμό, τους θεσμούς και τις αξίες του, όχι ως «κεφαλαιοκράτη», αν αντιλαμβάνεσαι τη διαφορά. Δεν είναι δηλαδή δομικά καθορισμένος, το θέμα είναι η θέση που θα πάρει σε μια ενδεχόμενη κοινωνική σύγκρουση. Εξάλλου έχει κι αυτός πολλά απ' τα προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε άνθρωπος της σύγχρονης κοινωνίας: κενό νοήματος στη ζωή του, απανθροποποίηση των ανθρώπινων σχέσεων κλπ κλπ. Η οικονομική και, ενδεχομένως -εξαρτάται απ' το βεληνεκές του ως "κεφαλαιοκράτη"- πολιτική του δύναμη δεν του λύνει επουδενί όλα τα προβλήματα. Κάθε άλλο. Είναι γι' αυτό που κάλλιστα μπορεί κι αυτός, σε περίοδο αναβρασμού, να αλλάξει απόψεις. Εννοείται φυσικά ότι υπό το παρόν καθεστώς και αν αυτός ο άνθρωπος ακολουθεί τις γνωστές μεθόδους, οφείλει να πολεμηθεί. Όχι όμως ως "ταξικός εχθρός", αλλά ως άνθρωπος που με τις μαλακοεπιλογές του στηρίζει και προωθεί αυτό το απάνθρωπο σύστημα. Εξάλλου αυτό που προέχει είναι να αλλάξουν μυαλά οι συνάδελφοι, αυτοί που τον τρώνε στη μάπα μαζί μ΄εσένα. Ας βγουν αυτοί πρώτα απ' την απάθειά τους κι όλα τ' άλλα λύνονται μετά.

Είναι αυτονόητο κατόπιν τούτου ότι η Ιταλική Αυτονομία και οι οπαδοί της εδώ στην Ελλάδα δεν κάνουν τίποτε άλλο απ’ το να διαστρέφουν τη δουλειά του Καστοριάδη της περιόδου του Socialisme ou Barbarie και να την στριμώχνουν στα παραδοσιακά σχήματα. Γι’ αυτό και είναι μεγάλη ασυναρτησία αυτό που είπε στην αρχή αυτής της συζήτησης ο εργατιστής βα. αλ: «Δέχομαι το S. ou. B. αλλά όχι τον Καστοριάδη ως φιλόσοφο». Ό,τι να ‘ναι.


2) Προς Αποστόλη. Καταρχήν να πω ότι δεν αμφισβητήσαμε ποτέ τα περί χειραγώγησης, κάθε άλλο. Η έγνοια μας είναι μόνο να δείξουμε τη συνενοχή των χειραγωγούμενων στη χειραγώγησή τους. Κι αυτό για να χτυπηθούν οι μυστικοποιήσεις που παρουσιάζουν το σύστημα ως παντοδύναμο, με καθαρή «ταξική συνείδηση» κλπ. Προχθές, για παράδειγμα, ο Φωτόπουλος επιτίθεται πάλι στον Καστοριάδη (απ’ την Ελευθεροτυπία) για την ιδέα του περί της καζινοποίησης της σύγχρονης οικονομίας. Ο Φωτόπουλος επιμένει ξανά ότι υπάρχει η «Νέα Τάξη» και όχι «Νέα Αταξία», όπως θα έλεγε ο Καστοριάδης. Το να το λέμε αυτό όμως σημαίνει να παρουσιάζουμε ως ορθολογικό ένα σύστημα ασυνάρτητο και αποσαθρωμένο. Στη Νέα Τάξη πιστεύει ο Μπους, δε γίνεται να λέει τα ίδια και η επαναστατική θεωρία. Το παράδειγμα της πιστωτικής κρίσης που εξετάζει ο Φωτόπουλος δείχνει ακριβώς ότι οι ιθύνοντες δεν ξέρουν τι τους γίνεται, όχι ότι έχουν τίποτε σχέδια ή συνεκτικές πολιτικές όπως αυτός πιστεύει. Είναι πολύ σημαντική αυτή η διαφορά.


Ως προς το ίντερνετ συμφωνώ απόλυτα. Εγώ το υποστηρίζω πάντοτε το ίντερνετ απέναντι στις παλαιοκομμουνιστικού τύπου επιθέσεις (αποξενώνει, είναι κατ’ επίφαση δημοκρατικό κλπ). Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι το ίντρνετ είναι ένα εργαλείο και αυτό που μας ενδιαφέρει είναι τι χρήση του κάνουν οι άνθρωποι. Αν το δούμε αυτό, θα δούμε ότι τελικά ευνοεί, στις περισσότερες των περιπτώσεων την αποχαύνωση και την παθητικοποίηση. Γι’ αυτό όμως δε φταίει απαραιτήτως το ίντερνετ, παρ’ όλο που κι αυτό, ως δημιούργημα της κοινωνίας μας, δεν είναι «ουδέτερο», αλλά ενσαρκώνει, στον έναν ή στον άλλο βαθμό, τις σημασίες της. Πάντως, σε σχέση με άλλα μέσα όπως η τηλεόραση το ίντερνετ είναι ουσιωδώς δημοκρατικό (επιτρέπει την αλληλεπίδραση πομπού-δέκτη, την αυτόνομη δραστηριότητα του «δέκτη» που γίνεται έτσι πομπός κλπ).

Anonymous said...

Προς Νίκο(αήβ)

Για χιλιοστή φορά ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΝΕΙΣ τον Φωτόπουλο. Δεν λέει πουθενά ότι «οι ιθύνοντες … έχουν τίποτε σχέδια ή συνεκτικές πολιτικές ...». ΣΕ ΠΡΟΚΑΛΩ να φέρεις ένα παράθεμα από βιβλίο ή άρθρο του που να λέει κάτι τέτοιο. Από το μυαλό σου τα βγάζεις γιατί πολύ απλά είτε δεν έχεις διαβάσει (το πιο πιθανό) είτε δεν έχεις καταλάβει τι λέει ο άνθρωπος.
Σου προτείνω λοιπόν είτε να κάτσεις να διαβάσεις τουλάχιστον το βιβλίο Περιεκτική Δημοκρατία είτε να πάψεις να γράφεις ΨΕΜΜΑΤΑ ή ΑΝΟΗΣΙΕΣ.

Το άρθρο του σαββάτου στο οποίο αναφέρεσαι (Η Νέα Τάξη της παγκόσμιας καπιταλιστικής “αναρχίας”) βρίσκεται εδώ
http://www.inclusivedemocracy.org/
fotopoulos/greek/grE/gre2007/
12_22.html#_ednref3

Anonymous said...

Γενικώς ξέρω τι λέω και την έχω διαβάσει την Περιεκτική Δημοκρατία. Ή μιλάμε ελληνικά ή δε μιλάμε: είναι γνωστή η θέση του Φωτόπουλου ότι δεν πρέπει να μιλάμε περί αταξίας και καζίνου, επειδή υπάρχει η Νέα ΤΑΞΗ. Και τι σημαίνει ΤΑΞΗ;; Σημαίνει συνοχή, συγκροτημένη πολιτική κλπ. τα λέει στο κείμενο που σχολίασα, τα λέει και σ' ένα άρθρο στα αγγλικά που παραθέτω από μνήμης: "Castoriadis and the democratic Tradition" που είχε δημοσιευθεί το '97 με το θάνατο του Καστοριάδη. Η ουσία είναι αυτό που είπα, ακριβή διατύπωση θα σου βρω εν καιρώ, δεν προλαβαίνω τώρα. Μην κολλάμε πάντως στις διατυπώσεις. Η διαφορά πνεύματος μεταξύ Φωτόπουλου και Καστοριάδη είναι σαφής.

Πες μου εσύ λοιπόν ποιά η σημασία της κριτικής στην ιδέα του Καστοριάδη περί του "πλανητικού καζίνου", δεδομένης της σημασίας που έχει για τον Καστοριάδη αυτή η ιδέα περί της πλήρους "αποκτήνωσης των διευθυντικών μηχανισμών" κλπ.

Anonymous said...

Τελικά είσαι ανεκδιήγητος. !!!
Ή διαβάζουμε ελληνικά και ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΟΥΜΕ τι διαβάζουμε ή λέμε ότι μας κατέβει στο κεφάλι.

Γράφεις στο προ-προηγούμενο Post 24 December 2007 04:31
«Ο Φωτόπουλος επιμένει ξανά ότι υπάρχει η «Νέα Τάξη» και όχι «Νέα Αταξία», όπως θα έλεγε ο Καστοριάδης.»

Γράφεις στο προηγούμενο Post 24 December 2007 17:04
«είναι γνωστή η θέση του Φωτόπουλου ότι δεν πρέπει να μιλάμε περί αταξίας και καζίνου, επειδή υπάρχει η Νέα ΤΑΞΗ»

Παραθέτω από το άρθρο «Η Νέα Τάξη της παγκόσμιας καπιταλιστικής “αναρχίας”» που είναι γραμμένο σε ΑΠΛΑ ελληνικά και θα έπρεπε να το είχες καταλάβει αν το διάβαζες.
«Η κρίση όμως αυτή, όπως και οι προηγούμενες κρίσεις στη διάρκεια της περιόδου της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης (1987, 1990, 1994, 1997/8, 2001 κ.λπ.), αλλά και πριν, στη διάρκεια της κρατικιστικής περιόδου (1973/4, 1979 κ.λπ.), ή και της προπολεμικής, δεν αντιπροσωπεύουν κάτι το νέο στο καπιταλιστικό σύστημα της οικονομίας της αγοράς. Γι αυτό και η εξαφάνιση της «αναρχίας» της αγοράς ήταν πάντοτε αίτημα της αντισυστημικής Αριστεράς. Το σύστημα δηλαδή δεν έγινε τώρα «καζίνο», όπως υποστήριζε ο Καστοριάδης, αλλά πάντοτε ήταν, και σε ολόκληρη την διακοσαετή ιστορία του μαστιζόταν από κρίσεις ―εκτός από τον μισό περίπου αιώνα του κρατισμού που ήταν κάπως ελεγχόμενες. Απλώς, τώρα το καζίνο είναι πλανητικό και η Νέα Τάξη ―που ακριβώς εκφράζει αυτή την πλανητικού πια επιπέδου αναρχία― είναι μεν ασύμβατη με τους ευσεβείς πόθους της ρεφορμιστικής Αριστεράς, αλλά δεν παύει να είναι πραγματικότητα!»

Μετά αναρωτιέσαι αν μιλάμε ελληνικά ή όχι. ΔΕΝ έχεις καταλάβει τι λέει ο Φωτόπουλος και αμφιβάλω αν έχεις διαβάσει το βιβλίο πράγμα που δεν έχει και τόση σημασία αφού είναι φανερό ότι αδυνατείς να καταλάβεις έστω και τα απλά ελληνικά του συγκεκριμένου άρθρου.

Κατά τα άλλα σου ζητάω ένα (1) παράθεμα που να υποστηρίζει αυτά που χρεώνεις στον Φωτόπουλο αλλά …δεν προλαβαίνεις τώρα. Έτσι υπεκφεύγεις μονίμως.

Anonymous said...

Ο φιλόσοφος της αυτονομίας Φόρος τιμής σε έναν στοχαστή Εκτυπώσιμη σελίδα

Δέκα χρόνια από το θάνατο του Κορνήλιου Καστοριάδη (1922-1997)
Η έννοια του φαντασιακού ως θεμελιώδους στοιχείου της ανθρώπινης δημιουργίας κατέχει κεντρική θέση στη σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη

Γράφει ο
Κλεάνθης Γρίβας

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ένας από τους σημαντικότερους στοχαστές του 20ού αιώνα, αρχικά αντιπαρατέθηκε στον παντοδύναμο σταλινισμό από θέσεις τροτσκιστικές. Στη συνέχεια συγκρούστηκε με τον πούρο λενινισμό και τον τροτσκισμό από θέσεις μαρξιστικές (ακολουθώντας έναν άλλο μεγάλο έλληνα στοχαστή, τον Κώστα Παπαϊωάννου, ο οποίος είχε προηγηθεί σε αυτόν το δρόμο). Κατόπιν αναμετρήθηκε με αξιοθαύμαστο τρόπο με έναν γίγαντα, τον Καρλ Μαρξ. Και -για ανεξήγητους λόγους- υποκλίθηκε στον πρωθιερέα μιας εγκόσμιας θρησκείας, τον Σίγκμουντ Φρόιντ

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (Κωνσταντινούπολη, 11 Μαρτίου 1922 - Παρίσι, 26 Δεκεμβρίου 1997), πολιτικός φιλόσοφος, οικονομολόγος και ψυχαναλυτής, υπήρξε ένας από τους δύο σημαντικότερους έλληνες στοχαστές του 20ού αιώνα (μαζί με τον Κώστα Παπαϊωάννου). Οι βασικές έννοιες που επεξεργάστηκε (αυτονομία, μαγματική λογική, κοινωνικό φαντασιακό, κοινωνικό-ιστορικό) τον καθιέρωσαν ως φιλόσοφο της αυτονομίας.
Το έργο του αναφέρεται σε πολλούς τομείς του επιστητού (φιλοσοφία, πολιτική, πολιτική φιλοσοφία, κοινωνιολογία, ψυχανάλυση) και βρίσκεται σε διαρκή σύγκρουση με τις εκάστοτε κυρίαρχες αντιλήψεις, τις ορθοδοξίες, τις εκκλησίες-σχολές σκέψης (πλην μιας, της ψυχανάλυσης) και το διανοητικό λαϊφστάιλ.
Θιασώτης του μαρξισμού αρχικά (από το 1937) και του λενινισμού-τροτσκισμού στη συνέχεια (από το 1945), στράφηκε με μια πρωτόγνωρη κριτική δύναμη ενάντια στις ιδεολογίες που τον γαλούχησαν, για να υποκλιθεί τελικά σε μια άλλη ιδεολογία, την ψυχανάλυση (από το 1970).

από ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 25.12.2007
http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=10575

Anonymous said...

Γενικά, εγώ μπορεί να είμαι ανεκδιήγητος, αλλά εσύ είσαι τρομερά πομπώδης. Το λιγότερο που θα όφειλε να κάνει ένας οπαδός του Φωτόπουλου, ένας οπαδός δηλαδή κάποιου που επανειλημμένως έχει πει ψέματα για τον Καστοριάδη (περί της δήθεν υποστήριξης των Αμερικανών στον Πόλεμο του Κόλπου κλπ), θα ήταν να είναι λίγο πιο προσεκτικός στις κατηγορίες περί ψεύδους. Στο σπίτι του κρεμασμένου δε μιλάνε για σκοινί, απ' όσο τουλάχιστον ξέρω. Επίσης, δε με παρατάς καλύτερα που έχω «για χιλιοστή φορά διαστρεβλώσει το Φωτόπουλο» και που "διαφεύγω διαρκώς". Σοβαρέψου λιγάκι. Έλεος. Δεν έχω τίποτε πιο σοβαρό να κάνω στη ζωή μου, νομίζεις, απ' το να ασχολούμαι 24 ώρες τη μέρα μ' εσένα;;

Την Περιεκτική Δημοκρατία, απ' όσο τυγχάνει να ξέρω, την έχω, όντως, διαβάσει. Για χατίρι σου και μόνο κάθισα κι έψαξα και βρήκα το εξής χωρίο: «Συνοψίζοντας, είναι προφανές ότι η άνοδος του νεοφιλελευθερισμού δεν είναι συγκυριακό φαινόμενο, όπως την παρουσιάζουν οι σοσιαλδημοκράτες, αλλά ότι αντιπροσωπεύει την ολοκλήρωση της διαδικασίας αγοραιοποίησης που διακόπηκε από την άνοδο του κρατισμού» (Περιεκτική Δημοκρατία, Καστανιώτης, 1999, σ. 102). Τώρα βέβαια εσένα δε θα σε καλύπτει, αλλά εγώ αυτό εννοούσα με τους όρους «σχέδιο, συνεκτική πολιτική κλπ»: ότι δεν πρόκειται απλώς για μια «αντιδραστική αντεπίθεση» (η οποία, εννοείται, προκαλεί τις σχετικές αλλαγές στην οικονομία), όπως λέει ο Καστοριάδης, αλλά για την ύπαρξη μιας «συστημικής» τάσης. Συστημική τάση σημαίνει συνοχή, εμφάνιση μιας νέας μορφής τάξης (order, όχι class), ύπαρξη ενός κάποιου «πλάνου» ή μιας εγγενούς λογικής κλπ (ιδού κι ένα ακριβώς ίδιο χωρίο, παρμένο απ’ το άρθρο της Ε [πράγμα που δείχνει ότι εξαρχής ήξερα τι έλεγα και ότι δε χρειαζόταν να μπω στον κόπο να απαντώ στις άνευ νοήματος προκλήσεις σου]: «τέλος, άλλοι, στη ρεφορμιστική Αριστερά, που βρίσκονται σε αδυναμία να εξηγήσουν τον συστημικό χαρακτήρα της παγκοσμιοποίησης, υποστηρίζουν ακόμα την αστήρικτη θέση για τη δήθεν ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ μιας Νέας Διεθνούς Τάξηης και “ερμηνεύουν” τη σημερινή πραγματικότητα ως απλή κατάσταση “αταξίας” και “αποδόμησης” της παλιάς Τάξης» -την ίδια ανάλυση κάνει ο Φωτόπουλος και σ’ ένα κείμενο που μοιραζόταν ως φωτοαντίγραφο, πριν από κάποια χρόνια, στο Αυτόνομο Στέκι, με θέμα την παγκοσμιοποίηση και το οποίο δεν έχω πρόχειρο). Έχω άδικο; Νομίζω πως όχι, αν σκεφτούμε ότι για τον Φωτόπουλο η παρούσα μορφή του καπιταλισμού συνιστά εκδίπλωση των "εγγενών" του αγοραιοποιητικών τάσεων οι οποίες παρακωλύθηκαν από την «κρατικιστική» παρένθεση («ολοκλήρωση της διαδικασίας αγοραιοποίησης που διακόπηκε από την άνοδο του κρατισμού», ό. π., σ. 102, 200 κλπ). Το είπα και στο προηγούμενό μου σχόλιο ότι το θέμα ξεκινάει από τη διαφοροποίηση του Φωτόπουλου σε σχέση με τον Καστοριάδη σε ό,τι αφορά στο ζήτημα του φαντασιακού στοιχείου. Όπως και να ‘χει, το θέμα δεν είναι ζήτημα παράθεσης, αλλά ερμηνείας και κατανόησης σχετικά με το γενικό πνεύμα του καθένα απ’ αυτούς τους δύο συγγραφείς. Ακριβώς επειδή απορρίπτει -ή, αν προτιμάς, παραγκωνίζει- τη σημασία του φαντασιακού στοιχείου, ο Φωτόπουλος διαφωνεί με την έμφαση του Καστοριάδη στα φαινόμενα της κοινωνικής διάλυσης και αποσάθρωσης τα οποία, ως τέτοια, επηρεάζουν και διαμορφώνουν και τη λειτουργία της σύγχρονης οικονομίας (βλ. σχετικά τις αρχικές παρατηρήσεις της «Ορθολογικότητας του καπιταλισμού). Νομίζει ότι αν παραδεχθεί την ιδέα της καζινοποίησης θα αναιρέσει τον «δομικό» χαρακτήρα του νεοφιλελευθερισμού και γι’ αυτό (στο χωρίο του άρθρου της Ε που παρέθεσα στην αρχή) κατατάσσει την ιδέα της καζινοποίησης σχεδόν μαζί με τις ιδέες του Βεργόπουλου. Για τον Φωτόπουλο η «κοινωνική κρίση», ως κομμάτι της «πολυδιάστατης και συνολικής κρίσης» του συστήματος είναι σαν να αποτελεί ένα απλό παρεπόμενο της ανόδου του νεοφιλελευθερισμού και των «αξιών» της αγοράς: ό. π., σσ. 270-271 (στις σελ. 268-269 χρεώνεται στην αγορά μόνο η «επιδείνωση» της κρίσης που είχε αρχίσει ήδη από το ’60. Ωστόσο, σε όλο το έργο του Φωτόπουλου –και ειδικά στο συγκεκριμένο βιβλίο- το μεγαλύτερο μέρος των αναλύσεων είναι οικονομικής φύσεως και απλώς, εν είδη τσόντας, γίνεται και μια αναφορά στην «κοινωνική κρίση», λες κι αυτή είναι κάτι το δευτερεύον. Γι’ αυτό είπα, μόλις πριν, ότι στον Φωτόπουλο η κοινωνική κρίση «είναι ΣΑΝ να αποτελεί ένα απλό παρεπόμενο κλπ κλπ». Μη με δείρεις λοιπόν. Έχει σημασία να μπορεί κανείς να πιάνει και πράγματα που δείχνουν να καθορίζουν τη σκέψη ενός συγγραφέα, ανεξαρτήτως του αν τα διατυπώνει ρητά ή όχι). Γενικά, δες παρακάτω και θα καταλάβεις τι εννοώ και με ποια έννοια λέω ό,τι λέω.


Στο θέμα μας τώρα. Εσύ δεν έχεις καταλάβει γρι από την κριτική μου -όπως κατά πάσα πιθανότητα κι ο Φωτόπουλος απ' την κριτική του Καστοριάδη-, επειδή δεν αντιλαμβάνεστε τι εννοεί ο Καστοριάδης μιλώντας περί Καζίνου. Στο χωρίο που παρέθεσες ο Φωτόπουλος επαναλαμβάνει αυτά που λέγανε από παλιά και οι μαρξιστές περί των κρίσεων του καπιταλισμού (μπορεί να μη τις θεωρεί περιοδικές, αλλά αυτό εν προκειμένω δεν έχει σημασία). Και χρησιμοποιεί αυτό το επιχείρημα για να χτυπήσει τον Καστοριάδη: ο Καστοριάδης αυταπατάται, όταν μιλά περί καζινοποίησης της οικονομίας, αφού κρίσεις και αναρχία υπήρχαν και στην πριν από τη μεταπολεμική περίοδο (τον κεϋνσιανισμό, τη «σοσιαλδημοκρατική συναίνεση» κλπ) φάση του καπιταλισμού. Αυτό το επιχείρημα είναι εντελώς άσχετο με το θέμα όμως, διότι δεν απαντά σ’ αυτό που λέει ο Καστοριάδης. Και πώς να το έκανε, όταν αδυνατεί να καταλάβει ακριβώς τη σημασία της «καζινοποίησης»; Ποια είναι τώρα αυτή η σημασία (κατ’ εμέ, τουλάχιστον, για να μην έχουμε πάλι ιστορίες); Είναι ότι ο καπιταλισμός δεν έχει πλέον καμία απολύτως, έστω και στοιχειώδη, συνεκτική πολιτική και πως το μόνο κίνητρο είναι πλέον η άμεση κερδοσκοπία, με την πιο στενή, μαφιόζικη και κυριολεκτική έννοια του όρου: το μόνο που κάνουν οι διάφοροι ιθύνοντες είναι να έχουν παρασυρθεί απ’ τις νεοφιλελεύθερες ηλιθιότητες, χωρίς να σκέφτονται έστω και στο ελάχιστο τις συνέπειες αυτών που κάνουν. Αν ο καπιταλισμός κράτησε τόσα χρόνια, το πέτυχε σε αν μεγάλο βαθμό, επειδή προώθησε την άνοδο των εισοδημάτων, του κοινωνικού κράτους και του καταναλωτισμού• τι θα κάνει τώρα που τα παίρνει πίσω; Αν το μόνο που μπορεί το σύστημα να προσφέρει στους ανθρώπους το σύστημα είναι η κατανάλωση, τότε πώς γίνεται, την ίδια στιγμή, να τους κόβει τα μέσα που θα την καθιστούσε δυνατή; Νομίζω ότι το παράδειγμα της πιστωτικής κρίσης είναι χαρακτηριστικό εν προκειμένω και γι’ αυτό το έφερα ως παράδειγμα στο αρχικό μου σχόλιο επί του θέματος. Αυτή η κατάσταση διαφέρει ουσιωδώς από την κατάσταση του καπιταλισμού του 19ου αιώνα στην οπτική του Καστοριάδη, επειδή γίνεται αντιληπτή ευρύτερα κοινωνικά και όχι στενά οικονομικά. Ακόμα κι αν ο καπιταλισμός του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα έκαναν κι αυτοί τα ίδια με ό,τι κάνουν οι σημερινοί καπιταλιστές, τότε δεν υπήρχε κάτι βασικό: η οικολογική καταστροφή. Πράγμα που σημαίνει ότι η συνέχιση των ίδιων πρακτικών σε μια εποχή με αυτό το θεμελιώδες πρόβλημα συνιστά από μόνη της μια επιδείνωση του προβλήματος. Το θέμα όμως δεν είναι απλώς αυτό. Διότι για τον Καστοριάδη, πράγματι, η σημερινή κατάσταση είναι ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ από την προκεϋνσιανή περίοδο: «Η άνομη κυριαρχία των “βαρώνων” θηρευτών της βιομηχανίας και του χρηματικού κεφαλαίου στις ΗΠΑ του τέλους του παρελθόντος αιώνος, ωχριά μπροστά στη σημερινή κατάσταση» (Η «ορθολογικότητα» του καπιταλισμού, σ. 65 –υπάρχουν πολλά ανάλογα χωρία). Κατά συνέπεια δεν έχουμε «“οπισθοδρόμηση” σε ένα καπιταλιστικό καζίνο», όπως ερμηνεύει ο Φωτόπουλος τον Καστοριάδη (στο άρθρο της Ε –είδες που σου είπα ότι δεν έχει καταλάβει πλήρως τι λέει ο Καστοριάδης;), αλλά εμφάνιση μιας νέας μορφής, χειρότερης απ’ τον προκρατιστικό καπιταλισμό. Όλα αυτά έχουν να κάνουν φυσικά με την εξαφάνιση των κοινωνικών αντιστάσεων, με την «πνευματική αποκτήνωση των διευθυντικών κύκλων», με την αποσύνθεση της φιλελεύθερης ιδεολογίας κλπ. Η καζινοποίηση της οικονομίας είναι φαινόμενο συμφυές με την άνοδο της ασημαντότητας. Ο Φωτόπουλος παραμερίζει τη σημασία του φαντασιακού χάριν των «συστημικών» παραγόντων κι έτσι δε μπορεί να το δει αυτό. Αυτή είναι η ερμηνεία μου.

Γενικά, αν είσαι ο Ανώνυμος με τον οποίο συζητούσαμε τις προηγούμενες μέρες για τα ζητήματα των τάξεων και της ψυχανάλυσης, θεωρώ ότι είσαι εντελώς κακόβουλος. Δε νομίζω ότι η μέχρι τώρα στάση μου σου δίνει την ευκαιρία να μιλήσεις για συνειδητή διαστροφή και ψεύδος. Θα μπορούσες, αν θεωρείς πως έχω λάθος, πολύ απλά, να πεις ότι παρερμηνεύω τον Φωτόπουλο ή ότι δεν τον έχω καταλάβει. Όχι να ρίχνεις τους πομπώδεις χαρακτηρισμούς σου. Άμα πια. Εσύ που, αν κρίνω τόσο απ’ την παρούσα κριτική σου όσο και απ’ τα σχόλιά σου περί ψυχανάλυσης, δεν έχεις καταλάβει σχεδόν τίποτε απ’ τον Καστοριάδη, θα όφειλες να είσαι περισσότερο μαζεμένος στο ύφος και στους χαρακτηρισμούς σου. Γιατί, πολύ απλά, όταν δεν ξέρεις τη θέση αυτού που σου κάνει κριτική, μοιραία δε μπορείς να αντιληφθείς και το πνεύμα αυτής της κριτικής.

Και για να τελειώνουμε. Τα άρθρα και τα βιβλία του Φωτόπουλου είναι διαθέσιμα στον καθένα. Ας μπει να κρίνει από μόνος του. Δε θα φάω όλο μου το χρόνο σε παραθέσεις και σχολιασμούς χωρίων. Αν για σένα η στοιχειώδης απόπειρα επανερμηνείας και σύλληψης του γενικού πνεύματος ενός συγγραφέα συνιστά συνειδητή παραχάραξη, τότε δε νομίζω ότι έχουμε και πολλά να πούμε. Αν, τώρα, θες να συζητήσουμε δημιουργικά, μετά χαράς. Όχι όμως να μου βγάλεις πάλι την πίστη σε λεπτολογίες και άδικες επιθέσεις.

Anonymous said...

Και κάτι ακόμα. Καταρχήν, η παράθεση του άρθρου του Γρίβα έχει κάποιον ιδιαίτερο σκοπό ή είναι απλώς πληροφοριακή; Θέλω να πω, συμμερίζεται ο Ανώνυμος (είναι ο πιο πάνω Ανώνυμός ή κάποιος άλλος; -ας βάζουμε κανένα όνομα ή νέκνεϊμ τουλάχιστον για να μη μπερδευόμαστε)την κριτική του Γρίβα; Μην τοποθετούμαι τσάμπα, αν δεν υποστηρίζει κανείς αυτές τις απόψεις.

Και κάτι ακόμα. Σχετικά μ' αυτούς που έλεγαν παραπάνω περί των ΜΜΕ. Στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (23/12, σ. 14) έχει ολόκληρο άρθρο μισής σελίδας αφιερωμένο σε blogs εργαζομένων, μερικά απ' τα οποία τα έχει κι ο βα.αλ. στα λινκς του. Πράγμα που αποδεικνύει αυτά που λέγαμε με το Θανάση πιο πριν: τα ΜΜΕ δεν είναι τίποτε μονολιθικά τέρατα της Αποκαλύψεως, αλλά ανθρώπινοι θεσμοί, όπου συνυπάρχει το καπιταλιστικό με το αυτόνομο στοιχείο (όπως και στο σύνολο της δυτικοευρωπαϊκής δημιουργίας).

Anonymous said...

Γεια σας.Μόλις είδα ένα βιβλίο αφιερωμένο στον Καστοριάδη στο νετ.Πρέπει να κυκλοφόρησε πολύ πρόσφατα διότι δεν το χα δει στις προηγόυμενες αναζητήσεις που χα κάνει πριν λίγο καιρό.Αν το χει διαβάσει κανείς σας, ας μου πει μία γνωμή.Βρίσκεται εδώ:

http://www.protoporia.gr/protoporia/product.asp?sku=301007&mscssid=RJ53BV8AR3CG8HXLNCQTF693C3236VG3

Anonymous said...

Προς φου μαν τσου: δεν το έχω διαβάσει, κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες νομίζω. Πάντως ένα κομμάτι του είχε δημοσιευθεί στο περιοδικό "Θέσεις",δε θυμάμαι όμως σε ποιο τεύχος. Απ' όσο γνωρίζω, για όποιον ενδιαφέρεται, θα γίνει και παρουσίασή του στις 9 Ιανουαρίου, 20:00, στον Ιανό.

Anonymous said...

Προς νίκος (αήβ)

1]

«Το λιγότερο που θα όφειλε να κάνει ένας οπαδός του Φωτόπουλου, …»

>>> Δεν είμαι οπαδός του Φωτόπουλου ―ούτε με την έννοια που ο ίδιος δίνεις στην λέξη «οπαδός» παραπάνω. Ένα δημοκρατικό πρόταγμα αυτοαναιρείται όταν υπάρχουν οπαδοί και αρχηγοί. Υπάρχουν άνθρωποι που συμφωνούν με κάποιες βασικές αρχές. <<<

2]

«… έχει πει ψέματα για τον Καστοριάδη (περί της δήθεν υποστήριξης των Αμερικανών στον Πόλεμο του Κόλπου κλπ), …»

>>> ΕΜΜΕΣΗΣ υποστήριξης. !!!
« … για να μην αναφέρω την εντελώς απαράδεκτη στάση ―για ένα αντισυστημικό αναλυτή― των “ίσων αποστάσεων” που υιοθέτησε στον πόλεμο του Κόλπου. Τότε, σε αντίθεση ακόμη και με άλλους αναλυτές της μετριοπαθούς Αριστεράς, όπως ο Νόαμ Τσόμσκι, τάχθηκε με το μέρος των σοσιαλδημοκρατών και υιοθέτησε την αμερικανική προπαγάνδα για την υποτιθέμενη εκστρατεία ενάντια σε ένα απολυταρχικό καθεστώς, (που τελικά οδήγησε στην καταστροφή του Ιράκ), παραμερίζοντας τις πραγματικές αιτίες και κυρίως τον έλεγχο των πετρελαϊκών αποθεμάτων—πράγμα που πρόσφατα αναγνώρισε ακόμη και ο πρώην επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ! Δεν χρειάζεται φυσικά να τονιστεί ότι μια στάση «ίσων αποστάσεων» ―σαν αυτήν που υιοθέτησε ο Καστοριάδης (και η ρεφορμιστική Αριστερά) στο θέμα του Ιράκ— σημαίνει έμμεση υποστήριξη των κυριάρχων ελίτ και των πολέμων τους!» <<<

3]

«Δεν έχω τίποτε πιο σοβαρό να κάνω στη ζωή μου, νομίζεις, απ' το να ασχολούμαι 24 ώρες τη μέρα μ' εσένα;;»

>>> Εσύ ξέρεις. Δεν ασχολείσαι μαζί μου. Ασχολείσαι με το blog που φτιάξατε και είναι ανοιχτό σε σχόλια. <<<

4]

«Συνοψίζοντας, είναι προφανές ότι η άνοδος του νεοφιλελευθερισμού δεν είναι συγκυριακό φαινόμενο, όπως την παρουσιάζουν οι σοσιαλδημοκράτες, αλλά ότι αντιπροσωπεύει την ολοκλήρωση της διαδικασίας αγοραιοποίησης που διακόπηκε από την άνοδο του κρατισμού» (Περιεκτική Δημοκρατία, Καστανιώτης, 1999, σ. 102). Τώρα βέβαια εσένα δε θα σε καλύπτει, αλλά εγώ αυτό εννοούσα με τους όρους «σχέδιο, συνεκτική πολιτική κλπ»: ότι δεν πρόκειται απλώς για μια «αντιδραστική αντεπίθεση» (η οποία, εννοείται, προκαλεί τις σχετικές αλλαγές στην οικονομία), όπως λέει ο Καστοριάδης, αλλά για την ύπαρξη μιας «συστημικής» τάσης. Συστημική τάση σημαίνει συνοχή, εμφάνιση μιας νέας μορφής τάξης (order, όχι class), ύπαρξη ενός κάποιου «πλάνου» ή μιας εγγενούς λογικής κλπ (ιδού κι ένα ακριβώς ίδιο χωρίο, παρμένο απ' το άρθρο της Ε [πράγμα που δείχνει ότι εξαρχής ήξερα τι έλεγα και ότι δε χρειαζόταν να μπω στον κόπο να απαντώ στις άνευ νοήματος προκλήσεις σου]: «τέλος, άλλοι, στη ρεφορμιστική Αριστερά, που βρίσκονται σε αδυναμία να εξηγήσουν τον συστημικό χαρακτήρα της παγκοσμιοποίησης, υποστηρίζουν ακόμα την αστήρικτη θέση για τη δήθεν ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ μιας Νέας Διεθνούς Τάξης και "ερμηνεύουν" τη σημερινή πραγματικότητα ως απλή κατάσταση "αταξίας" και "αποδόμησης" της παλιάς Τάξης»»

>>> Στην αρχή έγραφες χρεώνοντας στον Φωτόπουλο ότι «οι ιθύνοντες … έχουν τίποτε σχέδια ή συνεκτικές πολιτικές ...» και γιαυτό σου ζήτησα να φέρεις ένα απόσπασμα προς επιβεβαίωση, τώρα μας τα λες λίγο διαφορετικά. Αλλά και πάλι αυτό που λες αυτή την δεύτερη φορά ΔΕΝ είναι ακριβές «αλλά εγώ αυτό εννοούσα με τους όρους «σχέδιο, συνεκτική πολιτική κλπ»: ότι δεν πρόκειται απλώς για μια «αντιδραστική αντεπίθεση» (η οποία, εννοείται, προκαλεί τις σχετικές αλλαγές στην οικονομία), όπως λέει ο Καστοριάδης, αλλά για την ύπαρξη μιας «συστημικής» τάσης. Συστημική τάση σημαίνει συνοχή, εμφάνιση μιας νέας μορφής τάξης (order, όχι class), ύπαρξη ενός κάποιου «πλάνου» ή μιας εγγενούς λογικής κλπ.»

Συστημική τάση ΣΗΜΑΙΝΕΙ ότι υπάρχει το σύστημα της οικονομίας της αγοράς το οποίο έχει μια ΔΥΝΑΜΙΚΗ που οδήγησε στη σημερινή νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Αυτό είναι η συστημική τάση. Η δυναμική του συστήματος της οικονομίας της αγοράς. Οπότε αν θες να πιάσεις το ΠΝΕΥΜΑ του συγγραφέα ΠΡΕΠΕΙ να βλέπεις τι εννοεί εκείνος και ΟΧΙ τι εννοείς εσύ !!!
ΚΑΘΕ ΣΥΣΤΗΜΑ (και φυσικά και το σύστημα της οικονομίας της αγοράς) ΕΧΕΙ την ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ, την ΕΓΓΕΝΗ ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ και τη ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ, ΧΩΡΙΣ βέβαια αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει κάποιο "Πλάνο" ή "συνωμοσία". Οι καπιταλιστές πάντα ενδιαφερόντουσαν για την μεγιστοποίηση των κερδών τους και δεν έδιναν δεκάρα αν αυτό θα είχε αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον ή την εργασία, εκτός αν εξαναγκαζόντουσαν να το κάνουν από την Κοινωνική Πάλη. Με αυτή τη λογική που οδηγεί βέβαια στην "αναρχία της αγοράς" κινιόντουσαν πάντα. Εάν όμως η Κοινωνική Πάλη ήταν σε θέση ν’ ανακόψει τις συστημικές τάσεις για ανεξέλεγκτη εξάπλωση και μεγέθυνση και να επιβάλλει κοινωνικούς περιορισμούς στην αγορά για χάρη π.χ. της προστασίας της εργασίας, τότε οι συστημικές αυτές τάσεις ανακόπτονταν, όπως συνέβη την σοσιαλδημοκρατική περίοδο ―πράγμα βέβαια που οδήγησε το σύστημα σε σοβαρές εσωτερικές οικονομικές αντιφάσεις [ΑΛΛΟ «ΚΕΦΑΛΑΙΟ» ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΤΟ ΠΙΑΝΩ]. Όταν αντίθετα η Κοινωνική Πάλη για διάφορους λόγους [ΑΛΛΟ «ΚΕΦΑΛΑΙΟ» ΟΥΤΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΙΑΝΩ ―τα λέει στην ΠΔ] ανακόπηκε τα τελευταία 25 περίπου χρόνια, τότε οι συστημικές τάσεις πήραν πάλι "το πάνω χέρι" και έτσι φτάσαμε στην σημερινή νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση που δεν είναι απλά μια "αντιδραστική αντεπίθεση" όπως υποστηρίζει εντελώς αβάσιμα ο Καστοριάδης και σύσσωμη η ρεφορμιστική Αριστερά ―η τελευταία, ακριβώς γιατί δεν θέλει να θέσει θέμα αμφισβήτησης του συστήματος― αλλά εκφράζει ακριβώς τις βαθύτερες τάσεις του ίδιου του συστήματος. Γι’ αυτό και δεν βρέθηκε ΚΑΜΙΑ σοσιαλδημοκρατική η "προοδευτική" κυβέρνηση να μπορέσει να σταματήσει την συνεχή επέκταση της νεοφιλελεύθερης διεθνοποίησης, ή μήπως ήταν όλοι στο "κόλπο" της αντιδραστικής αντεπίθεσης;;;

Αυτή η συστημική τάση που σήμερα είναι η επικρατούσα αποτελεί μορφή νέας "τάξης", όπως αντίστοιχα ήταν μια μορφή νέας "τάξης" σε σχέση με την προηγουμένη προ-καπιταλιστικη, η άνοδος της φιλελεύθερης οικονομίας τον 19ο αιώνα, παρόλο που σήμαινε την άνοδο της "αναρχίας" της αγοράς. Η "αναρχία" της αγοράς είναι και αυτή μια μορφή "τάξης" με τη δική της εγγενή λογική και δυναμική ―πράγμα που προφανώς δεν μπορείς ή δεν θέλεις ν’ αντιληφθείς.

5]

«γι' αυτό (στο χωρίο του άρθρου της Ε που παρέθεσα στην αρχή) κατατάσσει την ιδέα της καζινοποίησης σχεδόν μαζί με τις ιδέες του Βεργόπουλου.»

>>> Πράγματι οι ιδέες της ρεφορμιστικής Αριστεράς και αυτές του Καστοριάδη ξεκινούν από την ίδια λογική (έστω και αν έχουν διαφορετικά κίνητρα) : ότι δηλαδή η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση είναι απλά μια αλλαγή πολιτικής που επέβαλαν κάποιοι "αντιδραστικοί" (ή κοντόθωροι και ηλίθιοι) πολιτικοί και όχι η έκφραση μιας συστημικής τάσης. Επίσης η συνέπεια της θέσης αυτής είναι η ίδια και στις δυο περιπτώσεις: δεν φταίει το ίδιο το σύστημα για την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση αλλά η "αντιδραστική αντεπίθεση" κάποιων κοντόθωρων ηλίθιων πολιτικών που δεν καταλαβαίνουν το ίδιο το γενικότερο συμφέρον του καπιταλισμού και αφήνουν το σύστημα να γίνεται ένα καζίνο. Εξ αντιδιαστολής, αρκεί ν’ αλλάξουν μυαλά όλοι αυτοί (ή ν’ αλλάξουμε το "φαντασιακό" μας που λέτε οι Καστιριαδικοί), χωρίς να χρειάζεται ν’ αλλάξουμε το ίδιο το σύστημα για να βγούμε από την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση...

6]

«Ωστόσο, σε όλο το έργο του Φωτόπουλου –και ειδικά στο συγκεκριμένο βιβλίο- το μεγαλύτερο μέρος των αναλύσεων είναι οικονομικής φύσεως και απλώς, εν είδη τσόντας, γίνεται και μια αναφορά στην «κοινωνική κρίση», λες κι αυτή είναι κάτι το δευτερεύον. Γι' αυτό είπα, μόλις πριν, ότι στον Φωτόπουλο η κοινωνική κρίση «είναι ΣΑΝ να αποτελεί ένα απλό παρεπόμενο κλπ κλπ».

>>> Το λέει καθαρά ότι ΣΕ ΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΟ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ. Σε άλλες κοινωνίες είναι το πολιτικό και σε άλλες το κοινωνικό. Απόσπασμα από το άρθρο για τις τάξεις στο περιοδικό Περιεκτική Δημοκρατία
[http://www.inclusivedemocracy.org/pd/is9/issue_9_new_class_model.htm] «Η ιεραρχική ολότητα δεν διαθέτει ένα κέντρο αλλά μόνο κάποιο κυρίαρχο στοιχείο, το οποίο δεν καθορίζεται πάντοτε από την οικονομική βάση ή κάποια άλλη βάση. Το κυρίαρχο στοιχείο καθορίζεται πάντοτε από μία δημιουργική δράση, δηλ. είναι το αποτέλεσμα της κοινωνικής πράξης, της δραστηριότητας δηλαδή των κοινωνικών ατόμων που έχει στόχο και μέσο την αυτονομία. Έτσι, το κυρίαρχο στοιχείο σε θεοκρατικές κοινωνίες όπως αυτές του Ιράν ή του Αφγανιστάν είναι το πολιτισμικό, σε μία «σοσιαλιστική» χώρα όπως η Κίνα το πολιτικό κ.ο.κ.. Παρόμοια, το κυρίαρχο στοιχείο στις οικονομίες της αγοράς είναι το οικονομικό, ως αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η εισαγωγή, κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης, νέων συστημάτων παραγωγής στο πλαίσιο μιας εμπορικής κοινωνίας, στην οποία τα μέσα παραγωγής βρίσκονταν κάτω από ατομική ιδιοκτησία και έλεγχο, μοιραία οδήγησε στον μετασχηματισμό των κοινωνικά ελεγχόμενων οικονομιών του παρελθόντος (στις οποίες η αγορά έπαιζε περιθωριακό ρόλο στην οικονομική διαδικασία) στις σημερινές οικονομίες της αγοράς. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα μέλη της άρχουσας ελίτ στις οικονομίες της αγοράς προκύπτουν βασικά από την οικονομική σφαίρα, ενώ στις προκαπιταλιστικές οικονομίες προκύπτουν από διαφορετικές σφαίρες (πολιτικοστρατιωτική, πολιτισμική κ.λπ.). Αντίστοιχα, οι κοινωνικές ομάδες που αναδύθηκαν ως κυρίαρχες στις χώρες του τέως «υπαρκτού σοσιαλισμού» ήταν εκείνες των οποίων η εξουσία να ελέγχουν την πολιτική και οικονομική διαδικασία πήγαζε από τη θέση τους στα κομμουνιστικά κόμματα και, συνακόλουθα, το βασικό στοιχείο στην κρατικιστική σοσιαλιστική κοινωνία ήταν το πολιτικό.»

Στο ίδιο άρθρο τονίζεται επίσης ότι ακόμη και σήμερα όμως οι ταξικές διαιρέσεις (ΠΟΥ ―ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ― ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΔ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΝΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΤΟ ΣΤΕΝΟ ΝΟΗΜΑ ΠΟΥ ΔΙΝΟΥΝ ΟΙ ΜΑΡΞΙΣΤΕΣ) δεν μπορούν να οριστούν μόνο με βάση το οικονομικό στοιχείο, έστω και αν είναι το κυρίαρχο.

«Ο ταξικός αγώνας σήμερα (τον οποίο μπορούμε να αποκαλέσουμε καλύτερα «κοινωνικό αγώνα» ώστε να ληφθούν υπόψη οι συγκρούσεις που προέρχονται από όλες τις μορφές ανισοκατανομής της δύναμης) δεν αναφέρεται πια απλώς στην ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, αλλά γενικότερα στη δυνατότητα του κάθε πολίτη γι’ αυτοκαθορισμό, τόσο στο οικονομικό, όσο και στο πολιτικό αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό πεδίο – θέμα το οποίο, άμεσα ή έμμεσα, εγείρει το ζήτημα της δημοκρατίας.» <<<

7]

Ποια είναι τώρα αυτή η σημασία (κατ' εμέ, τουλάχιστον, για να μην έχουμε πάλι ιστορίες); Είναι ότι ο καπιταλισμός δεν έχει πλέον καμία απολύτως, έστω και στοιχειώδη, συνεκτική πολιτική και πως το μόνο κίνητρο είναι πλέον η άμεση κερδοσκοπία, με την πιο στενή, μαφιόζικη και κυριολεκτική έννοια του όρου: το μόνο που κάνουν οι διάφοροι ιθύνοντες είναι να έχουν παρασυρθεί απ' τις νεοφιλελεύθερες ηλιθιότητες, χωρίς να σκέφτονται έστω και στο ελάχιστο τις συνέπειες αυτών που κάνουν.

>>> Η μόνη περίοδος που ο καπιταλισμός (αν και βέβαια ο Φωτόπουλος κάνει έναν ΣΑΦΗ διαχωρισμό ανάμεσα στον ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ και την ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ που έχει μεγάλη σημασία) ποτέ δεν είχε συνεκτική πολιτική ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ στην κάπως ελεγχόμενη ΚΡΑΤΙΚΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ. Όχι πριν από την κρατικίστικη περίοδο. Τα κίνητρα των καπιταλιστών ―η καλύτερα των οικονομικών ελίτ που ελέγχουν την οικονομία της αγοράς― ήταν πάντα τα ίδια. Απλά στην κρατικιστική περίοδο κάτω από την πίεση της διεθνούς πάλης (ύπαρξη του σοβιετικού στρατοπέδου κ.λπ.) και της εσωτερικής (που είχε αρχίσει μετά την μεγάλη κρίση του 1929 και απλώς ανακόπηκε με τον πόλεμο) αναγκάστηκαν να εισάγουν αυτό που οι Κατιριαδικοί (αλλά και η ρεφορμιστική Αριστερά) ονομάζουν συνεκτική πολιτική κ.λπ. Και φυσικά μόλις η διεθνής και εσωτερική πάλη ανακόπηκε η συνεκτική πολιτική πήγε περίπατο...

8]

>>> Επίσης όταν γράφεις

«το μόνο που κάνουν οι διάφοροι ιθύνοντες είναι να έχουν παρασυρθεί απ' τις νεοφιλελεύθερες ηλιθιότητες»

και παρακάτω

«Πράγμα που σημαίνει ότι η συνέχιση των ίδιων πρακτικών σε μια εποχή με αυτό το θεμελιώδες πρόβλημα συνιστά από μόνη της μια επιδείνωση του προβλήματος.»

είναι σαν να αναγνωρίζεις ότι είναι απλά θέμα υιοθέτησης από τους ιθύνοντες της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας ―κάτι που σε κατατάσσει μαζί με Βεργόπουλο και ρεφορμιστική αριστερά― ενώ ο Φωτόπουλος όπως έγραψα και πιο πάνω μιλάει για ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ και άρα ΔΕΝ μπορούν να κάνουν τίποτα οι ιθύνοντες ΕΦΟΣΟΝ θεωρούν δεδομένο το σύστημα της οικονομίας της αγοράς. Εκτός αν το απορρίψουν οπότε δεν θα είναι «ιθύνοντες» αλλά θα μετατραπούν σε «επαναστατικό υποκείμενο».

9]

Αν ο καπιταλισμός κράτησε τόσα χρόνια, το πέτυχε σε αν μεγάλο βαθμό, επειδή προώθησε την άνοδο των εισοδημάτων, του κοινωνικού κράτους και του καταναλωτισμού• τι θα κάνει τώρα που τα παίρνει πίσω; Αν το μόνο που μπορεί το σύστημα να προσφέρει στους ανθρώπους το σύστημα είναι η κατανάλωση, τότε πώς γίνεται, την ίδια στιγμή, να τους κόβει τα μέσα που θα την καθιστούσε δυνατή;

>>> α) Η άνοδος των εισοδημάτων, το κοινωνικό κράτος κλπ είναι αποτέλεσμα της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΑΛΗΣ και δεν το προώθησε ο καπιταλισμός. β) Ο καπιταλισμός δεν κόβει από όλους τα μέσα για τη συνέχιση της μαζικής κατανάλωσης αλλά βασικά από τα θύματα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Όμως τόσο οι οικονομικές ελίτ και τα προνομιούχα κοινωνικά στρώματα όσο και μεγάλο τμήμα των μεσαίων τάξεων σήμερα ευημερούν όσο ποτέ άλλοτε με την πελώρια συγκέντρωση εισοδήματος και ανισότητα που δημιουργείται από την παγκοσμιοποίηση και συντηρούν την μαζική κατανάλωση (μαζί με την επέκταση του δανεισμού των κατωτέρων στρωμάτων που οδηγεί βέβαια σε κρίσεις σαν την πρόσφατη πιστωτική). <<<

Τελειώνοντας να πω ότι δεν είναι δυνατό να γίνει διάλογος όταν γράφεις κάτι και μετά πρέπει να σε πιέσω εγώ ή κάποιος άλλος για να μας εξηγήσεις τι ακριβώς εννοείς. Και εφόσον θέλετε να συζητάτε για τον Καστοριάδη με γεια σας με χαρά σας. Δικό σας είναι το blog ότι θέλετε γράφετε. Αλλά στον βαθμό που αναφέρεσται στην ΠΔ και στον βαθμό που με ενδιαφέρει η ΠΔ είμαι «»υποχρεωμένος»» να απαντώ. Αν θέλεις να κάνεις κριτική στον Φωτόπουλο ή στο πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας μπορείς κάλλιστα να γράψεις εσύ ή όποιος άλλος από την ομάδα ένα σχετικό άρθρο, να το δημοσιεύεσετε στο περιοδικό σας ή όπου αλλού ―λογοκρισία δεν υπάρχει θα βρεθούν χιλιάδες εντυπα να το δημοσιεύσουν ίσως και εφημερίδες, τηλεοράσεις κλπ― οπότε θα μπορέσει μετά όποιος θέλει να σας απαντήσει σημείο προς σημείο. Αλλά να πετάς εμβόλιμα σχόλια, τα οποία δεν είναι και ακριβή και να παραπονιέσαι επιπλέον ότι σου τρώω και τον χρόνο δεν είναι σοβαρά πράγματα.

Anonymous said...

Το παράθεμα από το άρθρο του Γρίβα ΔΕΝ είναι πληροφοριακό αλλιώς θα έβαζα ένα link. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι ακόμα και ένα ρεφορμιστής σαν τον Γρίβα [κωλοτρίφτηκε με τον ΣΥΝ] αντιλαμβάνεται αυτό που δεν αντιλαμβάνεται εσείς. Αν και ο Γρίβας μιλά για θρησκείες και ιδεολογίες η ουσία είναι η εξής. Το πρόταγμα της αυτονομίας [ένα ανοιχτό σύστημα] του Καστοριάδη εφόσον βασίζεται σε ένα κλειστό σύστημα [η φρουδική ιδέα της ψυχής έστω και τροποποιημένη] παύει να είναι ανοιχτό και παύει να έχει να κάνει με την αυτονομία. Είναι ένα κλειστό σύστημα με οπαδούς σαν του λόγου σας.

Υπάρχει το άρθρο «Θραύσματα κριτικής του προτάγματος της Περιεκτικής Δημοκρατίας» στο περιοδικό ΠΔ #8
http://www.inclusivedemocracy.org/pd/is8/issue_8_kritik.htm
από όπου παραθέτω το ΥΓ που είναι πολύ καλύτερο από το απόσπασμα του Γρίβα.

Υστερόγραφο από το μέλος της Συντακτικής Ομάδας Θοδωρή Βελισσάρη

"Η σχετικά δημιουργική υιοθέτηση εκ μέρους του Καστοριάδη της Φροϋδικής θεωρίας της ψυχής τον οδήγησε εκτός από τον υποκειμενισμό ―όπως σωστά έδειξε ο Τάκης Φωτόπουλος παραπάνω― και σε ένα συγκαλυμμένο αντικειμενισμό (παρά τις διακηρύξεις του για το αντίθετο) καθώς και σε μια σχεδόν κλειστή θεωρία περί ανθρώπινης φύσης. Και αυτό ήταν βέβαια αναμενόμενο εφόσον, όπως τονίζεται στην παραπάνω απάντηση του Τ.Φ. στον Α.Γ., η αποδοχή από τον Καστοριάδη της Φροϋδικής θεωρίας της ψυχής τελικά έμπασε «από την πίσω πόρτα» ένα κλειστό σύστημα στην Καστοριαδική οντολογία του Χάους. Όταν, για παράδειγμα, ο Καστοριάδης τόνιζε, αναφερόμενος στους Ράιχ και Μαρκούζε, ότι «αν αφήναμε τις ενορμήσεις και τις επιθυμίες, όχι να εκφραστούν, να πραγματοποιηθούν ελεύθερα, δεν θα είχαμε βέβαια την παγκόσμια ευτυχία αλλά την παγκόσμια σφαγή» (Ομιλίες στην Ελλάδα, σελ. 85-6) ήταν ξεκάθαρο πως έδινε αιώνια χαρακτηριστικά στην ανθρώπινη ψυχή, κάτι που δεν το έκαναν ούτε αντικειμενιστές όπως ο Μαρκουζε! Όμως, οι νευρώσεις και οι συνακόλουθες αυταρχικές συμπεριφορές (στις οποίες οδηγεί η σημερινή σεξουαλικά καταπιεστική κοινωνία) δεν είναι χαρακτηριστικό κάθε κοινωνίας, όπως έδειξαν ανθρωπολογικές μελέτες και θεωρητικοποίησε ο Ράιχ (βλ. The Invasion of compulsory sex-morality) σε ρητή αντίθεση με τον Φρόυντ. Επομένως, ο Φρόυντ (ακολουθούμενος από τον Καστοριάδη) απλώς προσπάθησε να συνάγει μια γενική «αντικειμενική» θεωρία της ψυχής με βάση τις εμπειρίες της δικής μας κοινωνίας (όπως ακριβώς έκανε και ο Μαρξ στην ερμηνεία της Ιστορίας σε σχέση με τη σημασία των σχέσεων παραγωγής). Το τι θα έκαναν δηλαδή οι άνθρωποι σε μια σεξουαλικά ελεύθερη κοινωνία δεν μπορεί να το ξέρει κανένας, ούτε ο Φρόυντ, ούτε ο Καστοριάδης. Βλέπουμε λοιπόν το πώς ο άκρατος υποκειμενισμός του Καστοριάδη περιείχε και στοιχεία άκρατου αντικειμενισμού, εφόσον όσο αντικειμενιστικό είναι να πεις πως η ανθρώπινη ψυχή είναι από τη φύση της καλή, άλλο τόσο είναι και το να ισχυριστείς πως είναι κακή. Το να ξαναγίνουμε λοιπόν Καστοριαδικοί, όπως περίπου θέλει ο Α.Γ., δεν είναι και τόσο συνετή απόφαση!"

Αυτά και καλή χρονιά.―

Anonymous said...

Ας τα πάρουμε με μια σειρά τα πράγματα, μπας και βγάλουμε άκρη.

1) Εγώ τη λέξη «οπαδός» δε τη χρησιμοποιώ με την έννοια που της δίνεις εσύ. Το έχω εξηγήσει προ πολλού, απαντώντας σε ανάλογη ένσταση του Πάνου, πιο πάνω. Θα έπερεπε να το έχεις λάβει υπόψην σου πριν μου κάνεις αυτό το παράπονο. Εγώ δεν έχω κανένα πρόβλημα να με λένε οπαδό του Καστοριάδη. Εσύ έχεις όταν σε λέω «οπαδό του Φωτόπουλου», προφανώς επειδή δε μπορείς να αντιληφθείς τη σχέση με τη θεωρία παρά ως σχέση «οπαδού» (με τη δική σου, αυταρχική έννοια) και ηγέτη. Έτσι βέβαια αποφεύγεις να θέσεις το ζήτημα της δημιουργίας ενός νέου είδους σχέσης της πολιτικής με τη φιλοσοφία και τη θεωρία γενικώς.

2) «Finally, at least controversial is Castoriadis’s position with respect to the Gulf war19 when, in contrast to other radical thinkers like Noam Chomsky, sided himself with the western socialdemocrats and adopted the American propaganda about the alleged campaign against a totalitarian regime, ignoring the real causes of the US-led destruction of Iraq, for which the Iraqi people are still paying a heavy price.» (http://www.aigis.com/dn/Castoriadis.html ). Μια ματιά στα σχετικά κείμενά του Καστοριάδη απ’ το Une societe a la derive (το «La guere du Golfe mise a plat» υπάρχει σε ελληνική μετάφραση στο site του Τέρμιναλ), αποδεικνύει το ψεύδος αυτής της διατύπωσης του Φωτόπουλου. Αυτές οι διατυπώσεις είναι που έχουν προκαλέσει αυτές τις γνωστές φήμες ότι «ο Καστοριάδης ήταν υπέρ του πολέμου του Κόλπου» κλπ. Λίγη τιμιότητα δε βλάπτει.


3) Φυσικά και δεν έχω χρόνο να ασχολούμαι 24 ώρες τη μέρα μ’ ΕΣΕΝΑ και τις στείρες αντιρρήσεις σου. Το σχόλιό σου είναι βλακώδες και αγενές, καθώς εγώ –όπως και τα άλλα μέλη της ομάδας βέβαια- είμαι εδώ και συζητάω εκτενώς τις απόψεις όλων όσων μπαίνουν. Εσύ μπαίνεις και βγαίνεις όποτε σου καπνίσει, δεν έχεις κανένα κόστος (χρόνο, κόπο κλπ). Και βγαίνεις κι από πάνω… Όταν είπα ότι δεν προλάβαινα να ψάξω για χωρίο, το είπα γιατί πράγματι, εκείνες τις δύο μέρες, είχα πολλές δουλειές. Προτίμησα λοιπόν, αντί να μη γράψω τίποτε, να απαντήσω και να πω ότι θα βρω το χωρίο με την πρώτη ευκαιρία (όπως και το έκανα). Εσύ, αντίθετα, απαντάς κάθε δυο μέρες, με την άνεσή σου. Όχι ότι αυτό είναι κακό. Αλλά μη μας κάνεις και μάθημα συνέπειας από πάνω. Εξάλλου δεν πρέπει να ταυτίζεις τα σχόλια στο μπλογκ με τον εαυτό σου. Εγώ είπα ότι έχω και σοβαρότερα πράγματα από ΕΣΕΝΑ να κάνω, όχι απ’ το μπλογκ. Ως γνωστόν, κατά τη διάρκεια της παρούσας συνομιλίας μας έχω απαντήσει πιο γρήγορα από εσένα, έχω απαντήσει και στον φίλο από πάνω σου κι έχουμε ανεβάσει κι ένα καινούργιο κείμενο στο μπλογκ.


4) Γενικά έχεις τρομερή σύγχυση σε ό,τι αφορά τις ιδέες του Καστοριάδη κι έτσι η κατανόηση αυτών που λέω σου είναι σχεδόν αδύνατη. Δεδομένου ότι προσυπογράφεις τις ιδέες του Φωτόπουλου (μη σε πω οπαδό και μου πάθεις τίποτε), είσαι υποχρεωμένος να γνωρίζεις σε ένα βαθμό τον Καστοριάδη, καθώς ο Φωτόπουλος τον έχει ρητά ως αναφορά. Απ’ ό,τι βλέπω όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αυτό και μόνο θα έπρεπε να σε κάνει να μαζέψεις λίγο το ύφος σου. Ακόμα περιμένω ένα επανορθωτικό σχόλιο για τις βλακείες που είπες περί του ότι δεν έχω διαβάσει το Φωτόπουλο κλπ.

Ας μπω όμως και στο θέμα. Αυτό που λέω είναι σαφές και δεν επηρεάζεται απ’ τη διαφοροποίηση των δύο διατυπώσεών μου. Εγώ, ως καστοριαδικός, αμφισβητώ την ιδέα του Φωτόπουλου ότι υπάρχει συνοχή στο σημερινό σύστημα και αυτό το πνεύμα προσπάθησα εξαρχής να καταστήσω σαφές, ίσως χρησιμοποιώντας τον λάθος όρο «σχέδιο». Εν πάση περιπτώσει, το έκανα για να τονίσω το στοιχείο της ακυβερνησίας που επικρατεί. Και όπως είπα και πριν, ακυβερνησία και αποσάθρωση δε σημαίνει ότι η παγκοσμιοποίηση είναι λιγότερο «αντικειμενική» ως φαινόμενο, λιγότερο «δομική» (αν και μάλλον νοηματοδοτούμε διαφορετικά αυτόν τον όρο). Πιστεύω στην ιδέα της καζινοποίησης με ό,τι αυτή σημαίνει. Εσύ έχεις καταλάβει τι σημαίνει αυτή; Έχεις καταλάβει τι είναι η άνοδος της ασημαντότητας, πτυχή της οποίας, στο οικονομικό επίπεδο είναι η καζινοποίηση; Για μένα είναι προφανές ότι οι σοσιαλδημοκράτες είναι οι αυτοί που ΕΙΣΑΓΟΥΝ και ΠΡΟΩΘΟΥΝ τον νεοφιλελευθερισμό, στις χώρες όπου τη δουλειά αυτή δεν την ανέλαβαν «συντηρητικοί» όπως ο Ρήγκαν ή η Θάτσερ. Γι’ αυτό και δεν τίθεται ζήτημα να αντισταθούν στις «συστημικές» αλλαγές: αφού αυτοί οι ίδιοι είναι που τις κάνουν. Να ξέρουμε και τι λέμε δηλαδή!!!

Όπως και ‘να χει, το χω πει εξαρχής. Μεταξύ μας υπάρχει διαφορά στο γενικό πνεύμα των αντιλήψεών μας: εσύ δε βλέπεις τη σύγχρονη εποχή ως περίοδο αποσάθρωσης, αλλά ως ένα σύστημα που δουλεύει κανονικά. Γι’ αυτό θεωρείς τη σύγχρονη κατάσταση της οικονομίας απλά ως μια «αναρχία της παραγωγής». Αναρχία τέτοιου είδους υπήρχε και τον 19ο αιώνα. Τότε όμως η κοινωνία δεν ήταν σε αποσύνθεση όπως είναι τώρα. Γι’ αυτό παρέθεσα τον Καστοριάδη που λέει ότι η σύγχρονη κατάσταση ΔΙΑΦΕΡΕΙ απ’ αυτήν που προηγήθηκε της «σοσιαλδημοκρατικής συναίνεσης». Δεν έχουμε απλή επιστροφή (όπως νομίζει ο Φωτόπουλος ότι λέει η ιδέα της καζινοποίησης), αλλά εμφάνιση του ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΥ. Γιατί, ως γνωστόν, η ιστορία είναι δημιουργία, και μάλιστα φαντασιακή. Ο Φωτόπουλος δεν το βλέπει αυτό, επειδή παραγκωνίζει το φαντασιακό χάριν του «συστημικού».


Τα έχω πει εξαρχής όλα αυτά, αλλά ούτε που τα λαμβάνεις υπόψη σου. Το μόνο που σε νοιάζει είναι να σώσεις την αυθεντία του Φωτόπουλου, όχι να κάνεις διάλογο. Γι’ αυτό άνοιξες εξάλλου τη συζήτηση: για να διορθώσεις αυτό που θεώρησες ως παραχάραξη των Γραφών. Ορίστε ποιος είναι οπαδός με την κακή έννοια του όρου. Να πέφτουν οι μάσκες.


5) Η 5η σου παρατήρηση εμπίπτει σ’ αυτό που μόλις (ξανα)είπα: στο ότι ο Φωτόπουλος απορρίπτει το φαντασιακό στοιχείο. Έτσι δε μπορεί να δει ότι οι θεσμοί είναι δημιουργίες του συλλογικού φαντασιακού. Άρα, αν οι θεσμοί είναι ανθρώπινα δημιουργήματα, τότε είναι η ίδια η κοινωνία αυτή που θα τους αλλάξει, αρκεί να αλλάξει τρόπο «σκέψης» (δηλ. φαντασιακό). Απλό. 1+1=2. Πρώτη δημοτικού, αν δεν απατώμαι. Τα έχουμε πει πιο πάνω, μην τα ξαναλέμε.


6) Για τις τάξεις τα έχουμε πει. Ένα μόνο να προσθέσω. Το ότι εμείς οι καστοριαδικοί απορρίπτουμε τις τάξεις, δεν το κάνουμε για να υποστηρίξουμε ότι η σύγχρονη κοινωνία είναι δημοκρατική ή ότι δεν υπάρχει ανισότητα, όπως κάνουν οι μεταμοντερνιστές. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο.

Σχετικά με το οικονομικό τώρα. Κάνεις μια ωραιότατη μετάβαση σε άλλο γένος εδώ: άλλο πράγμα το κοινωνιολογικό/ερμηνευτικό επίπεδο και άλλο πράγμα το επίπεδο της παράστασης που έχει μια κοινωνία για τον εαυτό της. Το ότι ο καπιταλισμός βάζει στο κέντρο του φαντασιακού του την οικονομία, δε σημαίνει ότι οι μη οικονομικές σφαίρες της κοινωνίας θεμελιώνονται στην οικονομία. Ίσα ίσα, το να το πιστεύουμε αυτό είναι προσχώρηση στο καπιταλιστικό φαντασιακό. Είναι σαν να παρουσιάζουμε την κοινωνία όπως θα την ήθελε ο καπιταλισμός.


7) Η αρχική πρόταση της 7ης υποσημείωσης είναι λειψή και δε βγάζω άκρη. Ωστόσο, αν αντελήφθην τι θες να πεις, απαντώ ως εξής: δεν καταλαβαίνεις τι λέω, επειδή δεν έχεις κατανοήσει τι σημαίνει άνοδος της ασημαντότητας και αποσύνθεση της κοινωνίας. Ποτέ άλλοτε η καθαρή κερδοσκοπία, η μαζική διαφθορά ως δομικό φαινόμενο και η ηλιθιότητα δεν αποτελούσαν ουσιώδη και βασικά χαρακτηριστικά των διευθυντικών κύκλων. Πρώτη φορά αυτό συμβαίνει σήμερα, ως έκφανση, στο πεδίο αυτών που μας κυβερνάνε, της αποσύνθεσης της κοινωνίας.


8) Έχεις πιάσει απόλυτα τη σκέψη μου στην 8η υποσημείωση, οπότε δεν έχω να προσθέσω τίποτε. Αυτό που εσένα σου φαίνεται ως κατηγορία προς εμένα, είναι αυτό που εγώ υποστηρίζω. Γι’ αυτό δεν έχεις καταλάβει την κριτική μου. Να ρωτήσω, επί τη ευκαιρία, τι είναι «συστημικός» και «δυναμική του συστήματος»; Τι είναι «νόμοι της αγοράς»; Είναι πράγματα πάνω και έξω απ’ τους ανθρώπους; Γιατί ο Φωτόπουλος απορρίπτει τον ντετερμινισμό του Μαρξ, απορρίπτει και το φαντασιακό, αλλά δεν έχω καταλάβει τι ακριβώς εννοεί. Απλώς γεμίζει το κενό, χρησιμοποιώντας συνέχεια το επίθετο «συστημικός». Τα χω πει επανειλημμένως. Νομίζω ότι υπάρχει μια αντίφαση στη σκέψη του και γι’ αυτό τόσην ώρα δε μπορούμε να συνεννοηθούμε. Ενώ απ’ τη μία μιλά για συστημικές τάσεις, απ’ την άλλη μιλά για κοινωνικούς αγώνες. Αν όμως δέχεται τα περί κοινωνικών αγώνων, τότε γιατί διαφωνεί με την ανάλυση του Καστοριάδη η οποία ερμηνεύει το νεοφιλελευθερισμό ως συνέπεια της «αντιδραστικής αντεπίθεσης» της γραφειοκρατίας η οποία, διόλου τυχαία, συνέβη μετά την υποχώρηση των κοινωνικών κινημάτων; Οι τάσεις του συστήματος πήραν μπρος, επειδή οι καπιταλιστές έχουν πια λυμένα τα χέρια.


9) Δεν είπα ότι ο καπιταλισμός έκανε παραχωρήσεις από την καλή του την καρδιά. Αυτά είναι απ’ το μυαλό σου. Κάτω από πίεση τις έκανε. Ωστόσο τις έκανε. Αν οι καπιταλιστές της παλιότερης εποχής ήταν το ίδιο βλάκες με τους σύγχρονους κρετίνους, δεν είμαι καθόλου σίγουρος αν θα μπορούσαν να κάνουν αυτό το στοιχειώδη συλλογισμό. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάς ότι παλιότερα υπήρχε η λεγόμενη φιλελεύθερη ιδεολογία, ότι οι πολιτικοί δεν ήταν ακόμη τόσο τενεκέδες κλπ. Αυτά είναι πολύ σημαντικά στοιχεία που δε μπορούμε να τα περνάμε στο ντούκου. Αν για σένα δεν έχουν σημασία, είναι επειδή δεν αντιλαμβάνεσαι το φαντασιακό στοιχείο. Επίσης, τα «θύματα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης» είναι κι αυτά μέρος της κοινωνίας. Δεν είναι τόσο απλό το πρόβλημα: γκετοποιούμε τα θύματα κι η υπόλοιπη κοινωνία συνεχίζει να ζει κανονικά. Διακυβέυονται εδώ μείζονα ζητήματα που είναι προς ανάλυση.


Να πω επίσης ότι οι απόψεις μου είναι σαφείς εξαρχής. Πολύ απλά ΕΣΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ τις ιδέες του Καστοριάδη για το φαντασιακό, την άνοδο της ασημαντότητας, την καζινοποίηση και όλα τα σχετικά και γι’ αυτό θεωρείς ασυνάρτητη την κριτική μου. Είναι εμφανές από την αρχή ότι κάθεσαι και συζητάς χωρίς να έχεις επαρκείς γνώσεις πάνω στο αντικείμενο. Δε μπορώ όμως να κάτσω να σου εξηγήσω όλο τον Καστοριάδη από δω μέσα. Διάβασε και τίποτα μόνος σου, μη μένεις μόνο σ’ αυτά που αναπαράγει ο Φωτόπουλος. Αν το κάνεις, θα δεις ότι οι απόψεις μου ήταν σαφείς απ’ την αρχή. Εσύ υποβίβασες το όλο ζήτημα σε πρόβλημα σωστής παράθεσης χωρίων. Και θεωρώ, τέλος πάντων, πολύ χαζές τις εκφράσεις τύπου «πρέπει να σε πιέσω εγώ ή κάποιος άλλος για να μας εξηγήσεις τι ακριβώς εννοείς». Δεν έχω δει κανέναν άλλο εδώ μέσα να έχει αναγκαστεί «να με πιέσει για να του εξηγήσω τι ακριβώς εννοώ». Να ξέρουμε τι λέμε, ε;




Και τέλος, για τον Γρίβα.

1) Λοιπόν, καταγγέλλω ως ένδειξη βαθέος γραφειοκρατικού πνεύματος τη συνήθειά σου να παραθέτεις τεράστια χωρία, είτε του Φωτόπουλου είτε του Γρίβα, του Βελισσάρη κλπ. Και καλά, ας πούμε ότι πρέπει να παραθέσεις το Φωτόπουλο, επειδή εγώ τον παραχαράσσω. Αλλά όλοι οι υπόλοιποι τι δουλειά έχουν; Δε μπορείς να τα πεις με δικά σου λόγια ό,τι έχεις να πεις; Τι χρειάζονται οι Γρίβες κι οι Βελισσάρηδες; Εγώ μ’ εσένα μιλάω, όχι μ’ αυτούς. Όπως βλέπεις, άλλος είναι που έχει ανάγκη από αυθεντίες, όχι εμείς οι καστοριαδικοί (εγώ τουλάχιστον). Ως εκ τούτου αρνούμαι να μπω στον κόπο να τους διαβάσω όλους αυτούς που μου παραθέτεις. Σχολιάζω μόνο ό,τι λες εσύ.

2) Θα πω λοιπόν δυο λογάκια μόνο, επειδή μάλλον δεν έχεις καταλάβει και πολλά ούτε απ’ την οντολογία του Καστοριάδη, όπως δεν έχει καταλάβει ούτε κι ο Βελίσάρης (απ’ ό,τι έπιασε το μάτι μου στο κομμάτι που παρέθεσες). Οντολογία της δημιουργίας και του Είναι ως Χρόνου και ως Χάους (για την ακρίβεια ως Μορφής/Χάους: βλ. σχετικά, αν ενδιαφέρεσαι, το οντολογικό κομμάτι του ακόλουθου κειμένου μου: http://imaginaireradical.blogspot.com/2007/07/blog-post.html) δε σημαίνει έλλειψη καθορισμών. Σημαίνει, εντελώς αντίθετα, ύπαρξη ενός εντελώς ιδιαίτερου καθορισμού: σημαίνει ότι το Είναι είναι καθορισμένο ως δύναμη δημιουργίας. Ποια είναι η ουσία του Είναι; Ότι είναι δύναμη δημιουργίας, ικανότητα ριζικής καινοτομίας κλπ. Όλα αυτά δε σημαίνουν επουδενί ότι δεν υπάρχει κανένας καθορισμός. Το Χάος στον Καστοριάδη δε σημαίνει έλλειψη οργάνωσης, μπουρδέλο. Σημαίνει έναν εντελώς ιδιαίτερο τρόπο οργάνωσης και οντολογικής συνοχής: σημαίνει τη δημιουργική ακαθοριστία, τον καθορισμό που επιτρέπει την άνοδο και την εμφάνιση του καινούργιου, την αμφισβήτηση, με άλλα λόγια, του ίδιου του τρόπου του Είναι του, δε σημαίνει την έλλειψη συνοχής και το ό,τι να ‘ναι. Γι’ αυτό το Χάος είναι ταυτόχρονα Μορφή: είναι η δυνατότητα ανάδυσης μορφών. Ο Καστοριάδης δεν καταργεί την κατηγορία της ουσίας, αλλά της δίνει ένα εντελώς νέο περιεχόμενο: η Ουσία είναι δημιουργία και όχι κλειστός καθορισμός. Γι’ αυτό είναι εντελώς εκτός θέματος οι κριτικές του στυλ: ο Καστοριάδης αντιφάσκει με τον εαυτό του, όταν λέει ότι ο άνθρωπος ή η ψυχή έχουν καθορισμένη φύση. Δεν υπάρχει καμιά αντίφαση. Αντίφαση θα υπήρχε, μόνο αν η φύση γινόταν αντιληπτή με την παραδοσιακή έννοια, ως α πριόρι και μια για πάντα καθορισμένη. Υπάρχει ολόκληρο κείμενο του Καστοριάδη, εξάλλου, ειδικά για τη σημασία της έννοια της φύσης στο Fait et a faire: «Φύσις, δημιουργία, αυτονομία». Όπως υπάρχει η φύση της πέτρας, έτσι υπάρχει κι η φύση της κοινωνίας ή της ιστορίας οι οποίες, σε αντίθεση με την πρώτη, είναι δημιουργικές: μπορούν δηλαδή –και μάλιστα συνειδητά σε ορισμένες περιπτώσεις- να αυτοαλλοιωθούν. Στη δημιουργική διάσταση του Είναι φύση/ουσία σημαίνει καθορισιμότητα.

Αυτά όλα ισχύουν και για την ψυχή: η ψυχή ΕΙΝΑΙ –δηλ. έχει ουσία και φύση, δεν είναι κάτι αόριστο- ριζική φαντασία, τουτέστιν δύναμη και έρωτας δημιουργίας. Ικανότητα εμφάνισης του απρόβλεπτου και του ριζικά καινούργιου. Αυτό σε καμία περίπτωση δε σημαίνει σχετικισμό ή αντικειμενισμό, ούτε εγκαθίδρυση κλειστών συστημάτων. Η οντολογία του Καστοριάδη είναι, τρόπον τινά, «μορφική»: ξέρουμε τι μπορεί να είναι η ψυχή, ξέρουμε τους όρους της ύπαρξής της. Ποτέ όμως δε μπορούμε να την περιχαράξουμε, να πούμε τι είναι ακριβώς: η ψυχή είναι φαντασία –τι είναι όμως η φαντασία; Είναι κάτι δημιουργικώς ακαθόριστο, είναι το άνοιγμα, είναι δύναμη εμφάνισης άπειρων, απρόβλεπτων και ακαθόριστων εκ των προτέρων (αλλά, σε μεγάλο βαθμό, και εκ των υστέρων) παραστάσεων, ορμών, επιθυμιών κλπ. Το ίδιο εξάλλου ισχύει και για τον Φρόιντ και γι’ αυτό ο Γρίβας δεν ξέρει τι λέει: τι λέει ο Φρόιντ (εντελώς σχηματικά); Η ψυχή είναι ενορμήσεις ζωής και θανάτου; Τι ακριβώς όμως είναι αυτές ούτε ο ίδιος ο Φρόιντ ξέρει ούτε κανένας που έχει καταλάβει έστω και το ελάχιστο από ψυχανάλυση θα σου πει ότι ξέρει. Αρκεί να δούμε γι’ αυτό τα έργα των κατοπινών φροϋδικών ψυχαναλυτών (χαρακτηριστικές οι μελέτες του Λαπλάνς). Το έργο του Φρόιντ είναι μια συνεχής διαδρομή, μια σκέψη σε εξέλιξη η οποία διανοίγει ζητήματα και που μόνο στις μέτριες στιγμές της δίνει οριστικές απαντήσεις. Γενικά η ψυχανάλυση είναι μια ανοίγουσα δραστηριότητα, όχι μια ιδεολογία ή ένα κλειστό σύστημα. Ο Καστοριάδης πάντοτε δήλωνε «ένθερμος φροϋδικός» κι όμως διαφωνεί σε χίλια δυο με τον Φρόιντ. Αυτοί που την κατηγορούν ότι είναι μύθος ή ιδεολογία δεν έχουν καταλάβει τίποτε (έχω στο νου μου τον Αξελό, πχ, που έλεγε ότι ο Φρόιντ δεν είναι μεγάλος στοχαστής –τι λες ρε Κώστα, πάμε καλά;;;) όχι μόνο απ’ την ψυχανάλυση ως θεωρία, αλλά ούτε και από την ίδια τους την ψυχή, τη φαντασία και τη σεξουαλικότητά τους. Επειδή ο Γρίβας θέλει να κάνει το κομμάτι του, καθόμαστε και συζητάμε τις ασυναρτησίες του (που δε στηρίζονται σε κανένα επιχείρημα φυσικά). Τι έχεις εσύ να πεις για τον έρωτα, για τα όνειρα, για την καύλα, για τις φαντασιώσεις, για την αγάπη, για το μίσος; Το να πούμε ότι η ψυχή είναι ένα πεδίο ανάδυσης και σύγκρουσης όλων αυτών και αμέτρητων άλλων συνιστά «αντικειμενισμό»; Για να σοβαρευτούμε λιγάκι. Και δε νομίζω ότι ο Φωτόπουλος δικαιολογείται να κάνει τόσο εύκολες κρίσεις. Έχει μελετήσει την ψυχανάλυση; Υπάρχουν τίποτε ψυχαναλυτικά γραπτά του; Το έχει ερευνήσει το θέμα σε βάθος;

Το γιατί η ψυχανάλυση είναι βαθύτατα ριζοσπαστική και συμφυής με το πρόταγμα της αυτονομίας και τη ριζοσπαστική σκέψη μπορείς να το βρεις στον Καστοριάδη, μην το επαναλαμβάνουμε εδώ. Εξάλλου εσύ δε δέχεσαι την ψυχανάλυση –απ’ ό,τι κατάλαβα τουλάχιστον απ’ την παλιότερη συζήτησή μας-, οπότε δεν υπάρχει κανένα σημείο επαφής. Γι’ αυτό κιόλας δε μπαίνω στον κόπο να κάνω κριτική στην ιδέα του Ράιχ που υποστηρίζει ο Βελισάρης και η οποία είναι προϊόν μιας εντελώς λανθασμένης αντίληψης της μετουσίωσης και του εκκοινωνισμού. Λέω μόνο ότι τα έχει μπλέξει κάπως τα ζητήματα ο Βελισάρης. Ξεχνά ότι για τον Καστοριάδη η ψυχή δεν ανάγεται στο κοινωνικό. Έτσι δεν έχουμε διαφορετικά ασυνείδητα ανάλογα με την εκάστοτε κοινωνική θέσμιση. Φυσικά και οι παραστάσεις που εσωτερικεύει και ενδοβάλλει το ασυνείδητο είναι κοινωνικώς θεσμισμένες. Και αυτό ισχύει κυρίως για το Εγώ και το Υπερεγώ που είναι προϊόντα κοινωνικής κατεργασίας. Το ασυνείδητο όμως δεν είναι κοινωνική δημιουργία, αλλά υπάρχει αυτοφυώς. Έτσι, θα έρχεται πάντοτε σε σύγκρουση με την κοινωνία, όποια και να ‘ναι η μορφή της. Απλώς η αυτονομία, μέσω της άρσης του ακρωτηριασμού της ριζικής φαντασίας, είναι επόμενο ότι θα μειώνει σε ουσιαστικό βαθμό τις ψυχονευρώσεις. Η σύγκρουση όμως ψυχής-κοινωνίας δεν εξαλείφεται. Γενικώς πρέπει να αντισταθούμε στις ουτοπικές και κολλεκτιβιστικές ιδέες που πιστεύουν ότι το οιδιπόδειο είναι αποτέλεσμα της «compulsory morality». Τον σεβόμαστε τον Ράιχ, αλλά εδώ τα έκανε θάλασσα, ο Φρόιντ ήταν πιο ριζοσπάστης εν προκειμένω.



Βλέπει εδώ πολύ καλά, όποιος παρακολουθεί τη συζήτηση, πώς διάφοροι ρασιοναλιστές (πχ ο Βελισσάρης που πιστεύει στην ύπαρξη ντετερμινιστικών τάσεων στην ιστορία) αφομοιώνουν τον αντιδογματισμό του Καστοριάδη, απλώς ως διατύπωση, για να χτυπήσουν τόσο τον Καστοριάδη όσο και το πρόταγμα της αυτονομίας. Το θεωρώ τουλάχιστον υποκριτικό να μας κάνετε κριτική περί «αντικειμενισμού» εσείς που πιστεύετε στις «ορθολογικές θεμελιώσεις» (Βελισάρης) και στο ότι η ψυχή μπορεί να αναχθεί στον εγκέφαλο (Ανώνυμος). Φοβερό ιδεολογικό πισωγύρισμα.

(Πολύ αμφιβάλλω αν θα είναι καλή η χρονιά με τέτοιες ιδέεςωπου κουβαλάνε μερικοί μερικοί. Εν πάση περιπτώσει, ας προσευχηθούμε για το καλύτερο, αφού κι αυτοί οι μερικοί μερικοί θα πιστεύουν τα ίδια για μένα).

Anonymous said...

Α, και μια προσθήκη στο τέλος της 4ης παρατήρησης, γιατί νομίζω ότι έπιασα την παρανόηση (για το πώς αντιλαμβανόμαστε την έννοια «δομικός»). Το ότι ο νεοφιλελευθερισμός επιβλήθηκε μετά από μια αλλαγή της πολιτικής των γραφειοκρατιών που μας κυβερνάνε («αντιδραστική αντεπίθεση»), αυτό δε σημαίνει ότι, αφού πήρε μπρος η παγκοσμιοποίηση, μπορεί με μια απλή «διοικητική απόφαση» να καταργηθεί. Αν αυτό είναι που λες, είναι προφανές ότι συμφωνώ. Εμένα άλλη είναι η κριτική μου. Η όλη παρεξήγηση προέρχεται απ’ το ότι ο Φωτόπουλος δεν έχει καταλάβει την ιδέα του Καστοριάδη. Έτσι τον συνδέει με τους σοσιαλδημοκράτες, τους οποίους προφανώς πολεμά –σωστά-, επειδή θέλουν να δείξουν ότι η παγκοσμιοποίηση είναι κάτι συγκυριακό που θα μπορούσε να αλλάξει με μερικές ρεφορμιστικές πολιτικές. Είναι όμως γνωστό ότι ο Καστοριάδης ΔΕΝ έχει καμία σχέση με όλα αυτά και θα έπρεπε να το γνωρίζει αυτό ο Φωτόπουλος και βέβαια εσύ, πριν αρχίσεις τις κριτικές με ενοχλημένο ύφος. Γενικά, ο Φωτόπουλος αρέσκεται να συνδέει τον Καστοριάδη, ημιασυνειδήτως, με τους σοσιαλδημοκράτες (όπως στην περίπτωση του πολέμου του Κόλπου). Ας είναι, δε μασάμε. Να ξέρουμε δηλαδή ποιος είναι εν αδίκω και ποιος όχι. Γιατί εδώ τόσην ώρα περνάω από δίκη από έναν εισαγγελέα που, απ’ ό,τι φαίνεται, αγνοεί βασικά στοιχεία της δικογραφίας.

Anonymous said...

«Finally, at least controversial is Castoriadis’s position with respect to the Gulf war19 when, in contrast to other radical thinkers like Noam Chomsky, sided himself with the western socialdemocrats and adopted the American propaganda about the alleged campaign against a totalitarian regime, ignoring the real causes of the US-led destruction of Iraq, for which the Iraqi people are still paying a heavy price.» (http://www.aigis.com/dn/Castoriadis.html ). Μια ματιά στα σχετικά κείμενά του Καστοριάδη απ’ το Une societe a la derive (το «La guere du Golfe mise a plat» υπάρχει σε ελληνική μετάφραση στο site του Τέρμιναλ), αποδεικνύει το ψεύδος αυτής της διατύπωσης του Φωτόπουλου. Αυτές οι διατυπώσεις είναι που έχουν προκαλέσει αυτές τις γνωστές φήμες ότι «ο Καστοριάδης ήταν υπέρ του πολέμου του Κόλπου» κλπ. Λίγη τιμιότητα δε βλάπτει.

>>> Το ξαναδιάβασα και βλέπω ότι ΕΝ ΜΕΣΩ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΩΝ α) κρατάει μια στάση «ίσων αποστάσεων» που «σημαίνει ΕΜΜΕΣΗ υποστήριξη των κυρίαρχων ελίτ και των πολέμων τους» και β) υιοθετεί την αμερικάνικη προπαγάνδα παραγνωρίζοντας τα πραγματικά αίτια. Γράφει πολύ χαρακτηριστικά «««Σε αντίθεση με όσα λέγονται, οι αληθινοί πολεμικοί στόχοι των ΗΠΑ λίγο έχουν να κάνουν με το πετρέλαιο:…»»» παραμερίζοντας «τις πραγματικές αιτίες και κυρίως τον έλεγχο των πετρελαϊκών αποθεμάτων—πράγμα που πρόσφατα αναγνώρισε ακόμη και ο πρώην επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ!» http://www.terminal119.gr/show.php?id=342 <<<


Για μένα είναι προφανές ότι οι σοσιαλδημοκράτες είναι οι αυτοί που ΕΙΣΑΓΟΥΝ και ΠΡΟΩΘΟΥΝ τον νεοφιλελευθερισμό, στις χώρες όπου τη δουλειά αυτή δεν την ανέλαβαν «συντηρητικοί» όπως ο Ρήγκαν ή η Θάτσερ. Γι’ αυτό και δεν τίθεται ζήτημα να αντισταθούν στις «συστημικές» αλλαγές: αφού αυτοί οι ίδιοι είναι που τις κάνουν. Να ξέρουμε και τι λέμε δηλαδή!!!

>>> Αυτό είναι εντελώς ανιστόρητο. Σοσιαλδημοκράτες ήταν αυτοί που προσπάθησαν ν αντισταθούν στον νεοφιλελευθερισμό (Μιτεράν, Λαφοντέν κ.λπ.) αλλά έφαγαν τα μούτρα τους όταν διαπίστωσαν ότι ―ανεξάρτητα από ανοησίες (στο οικονομικο επιπεδο) για ασημαντοτητα κ.λπ.― η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση είναι μονόδρομος στις σημερινές ανοικτές και απορυθμισμένες αγορές. <<<


Όπως και ‘να χει, το χω πει εξαρχής. Μεταξύ μας υπάρχει διαφορά στο γενικό πνεύμα των αντιλήψεών μας: εσύ δε βλέπεις τη σύγχρονη εποχή ως περίοδο αποσάθρωσης, αλλά ως ένα σύστημα που δουλεύει κανονικά. Γι’ αυτό θεωρείς τη σύγχρονη κατάσταση της οικονομίας απλά ως μια «αναρχία της παραγωγής». Αναρχία τέτοιου είδους υπήρχε και τον 19ο αιώνα. Τότε όμως η κοινωνία δεν ήταν σε αποσύνθεση όπως είναι τώρα. Γι’ αυτό παρέθεσα τον Καστοριάδη που λέει ότι η σύγχρονη κατάσταση ΔΙΑΦΕΡΕΙ απ’ αυτήν που προηγήθηκε της «σοσιαλδημοκρατικής συναίνεσης». Δεν έχουμε απλή επιστροφή (όπως νομίζει ο Φωτόπουλος ότι λέει η ιδέα της καζινοποίησης), αλλά εμφάνιση του ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΥ. Γιατί, ως γνωστόν, η ιστορία είναι δημιουργία, και μάλιστα φαντασιακή. Ο Φωτόπουλος δεν το βλέπει αυτό, επειδή παραγκωνίζει το φαντασιακό χάριν του «συστημικού».

>>> Ο ίδιος ο Καστοριάδης μιλά για οπισθοδρόμηση. Γράφει στην ορθολογικότητα του καπιταλισμού: «η απόλυτη ελευθερία των κινήσεων του κεφαλαίου καταστρέφει ολοκλήρους τομείς της παραγωγής (…) η παγκόσμια οικονομία μεταμορφώνεται σε πλανητικό καζίνο. Αυτή η οπισθοδρόμηση δεν περιορίζεται στο πεδίο της οικονομίας (…)» (σελ.11) <<<


Τα έχω πει εξαρχής όλα αυτά, αλλά ούτε που τα λαμβάνεις υπόψη σου. Το μόνο που σε νοιάζει είναι να σώσεις την αυθεντία του Φωτόπουλου, όχι να κάνεις διάλογο. Γι’ αυτό άνοιξες εξάλλου τη συζήτηση: για να διορθώσεις αυτό που θεώρησες ως παραχάραξη των Γραφών. Ορίστε ποιος είναι οπαδός με την κακή έννοια του όρου. Να πέφτουν οι μάσκες.

>>> κοίτα ποιος μιλάει. <<<

5) Η 5η σου παρατήρηση εμπίπτει σ’ αυτό που μόλις (ξανα)είπα: στο ότι ο Φωτόπουλος απορρίπτει το φαντασιακό στοιχείο. Έτσι δε μπορεί να δει ότι οι θεσμοί είναι δημιουργίες του συλλογικού φαντασιακού. Άρα, αν οι θεσμοί είναι ανθρώπινα δημιουργήματα, τότε είναι η ίδια η κοινωνία αυτή που θα τους αλλάξει, αρκεί να αλλάξει τρόπο «σκέψης» (δηλ. φαντασιακό). Απλό. 1+1=2. Πρώτη δημοτικού, αν δεν απατώμαι. Τα έχουμε πει πιο πάνω, μην τα ξαναλέμε.

>>> Η ανθρώπινη φαντασία (και όχι το καστοριαδικό φαντασιακό και οι ψυχαναλυτικές του βάσεις που ΑΠΟΡΡΙΠΤΩ) δεν σχηματίζεται ποτέ ανεξάρτητα από τους θεσμούς αλλά σε συνάρτηση με αυτούς. Δεν ξυπνάει κάποια μέρα “η κοινωνία” και λέει “ας αλλάξουμε το σύστημα” ούτε καμιά επανάσταση έγινε ποτέ έτσι. Κάποιες κοινωνικές τάξεις επαναστάτησαν εναντίον κάποιων άλλων για τους θεσμούς που οι δεύτερες είχαν επιβάλλει, και από τους οποίους οι προνομιούχες εκάστοτε τάξεις αποκόμιζαν τεράστια οφέλη (πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά κ.λπ.) σε βάρος των υπόλοιπων. Το να πούμε ότι οι θεσμοί είναι δημιουργίες του συλλογικού φαντασιακού είναι μια ανόητη ταυτολογία. Φυσικά άνθρωποι φτιάχνουν τους θεσμούς και όχι… ελέφαντες. Όχι όμως όλοι οι άνθρωποι αλλά κάποιες κοινωνικές ομάδες που βρισκόντουσαν “από πάνω” από κάποιες άλλες και όχι η “κοινωνία” γενικά που ξαφνικά αλλάζει φαντασιακό. <<<


6) Για τις τάξεις τα έχουμε πει. Ένα μόνο να προσθέσω. Το ότι εμείς οι καστοριαδικοί απορρίπτουμε τις τάξεις, δεν το κάνουμε για να υποστηρίξουμε ότι η σύγχρονη κοινωνία είναι δημοκρατική ή ότι δεν υπάρχει ανισότητα, όπως κάνουν οι μεταμοντερνιστές. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο.

>>> Ναι αλλά καταλήγετε στο ίδιο ακριβώς (ανώδυνο για τις ελίτ και τις προνομιούχες τάξεις) συμπέρασμα. Ότι δηλαδή δεν υπάρχουν προνομιούχες τάξεις και άρχουσες ελίτ αλλά αρκεί απλά να ενωθούμε όλη η κοινωνία μαζί για να αλλάξουμε το φαντασιακό μας για μια καλύτερη κοινωνία. Με αυτή την αφημένη αρχή βέβαια όλοι συμφωνούν, από τον Bush μέχρι τον Bill Gates! <<<

Σχετικά με το οικονομικό τώρα. Κάνεις μια ωραιότατη μετάβαση σε άλλο γένος εδώ: άλλο πράγμα το κοινωνιολογικό/ερμηνευτικό επίπεδο και άλλο πράγμα το επίπεδο της παράστασης που έχει μια κοινωνία για τον εαυτό της. Το ότι ο καπιταλισμός βάζει στο κέντρο του φαντασιακού του την οικονομία, δε σημαίνει ότι οι μη οικονομικές σφαίρες της κοινωνίας θεμελιώνονται στην οικονομία. Ίσα ίσα, το να το πιστεύουμε αυτό είναι προσχώρηση στο καπιταλιστικό φαντασιακό. Είναι σαν να παρουσιάζουμε την κοινωνία όπως θα την ήθελε ο καπιταλισμός.

>>> Είναι ή δεν είναι το πρωτεύον στοιχείο σε μια καπιταλιστική κοινωνία το οικονομικό όπως π.χ. σε μια ισλαμική κοινωνία είναι το θρησκευτικό κ.λπ.; Εσύ μας λες τώρα ότι απλά ο καπιταλισμός βάζει το οικονομικό στο κέντρο του φαντασιακού του; Δηλαδή ποιο είναι το κέντρο στην πραγματικότητα; Άλλο βέβαια ότι η ΠΔ υποστηρίζει ότι: παρόλο πως το οικονομικό είναι το κεντρικό στοιχείο αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε ν ανάγουμε όλες τις κοινωνικές σχέσεις (πατριαρχικές κ.λπ.) στο οικονομικό στοιχείο, όπως κάνουν οι μαρξιστές. <<<


7) Η αρχική πρόταση της 7ης υποσημείωσης είναι λειψή και δε βγάζω άκρη. Ωστόσο, αν αντελήφθην τι θες να πεις, απαντώ ως εξής: δεν καταλαβαίνεις τι λέω, επειδή δεν έχεις κατανοήσει τι σημαίνει άνοδος της ασημαντότητας και αποσύνθεση της κοινωνίας. Ποτέ άλλοτε η καθαρή κερδοσκοπία, η μαζική διαφθορά ως δομικό φαινόμενο και η ηλιθιότητα δεν αποτελούσαν ουσιώδη και βασικά χαρακτηριστικά των διευθυντικών κύκλων. Πρώτη φορά αυτό συμβαίνει σήμερα, ως έκφανση, στο πεδίο αυτών που μας κυβερνάνε, της αποσύνθεσης της κοινωνίας.

>>> Φυσικά η καθαρή κερδοσκοπία δεν είχε ποτέ την σημερινή έκταση αλλά αυτό δεν έχει σχέση με την ασημαντότητα κ.λπ. που λες, αλλά με το γεγονός ότι έχουμε εισέλθει σε μια νέα μορφή νεωτερικότητας όπου ολόκληρα καπιταλιστικά κέντρα σαν τη Βρετανία, μετά την αποβιομηχάνιση τους και τη μεταφορά της βιομηχανίας στον Νότο στηρίζονται στον πιστωτικό τομέα και την κερδοσκοπία για την ανάπτυξη τους. Και φυσικά, διαφθορά και «ηλιθιότητα» υπήρχαν πάντα μεταξύ των ιθυνόντων κύκλων. Αυτό που λες «σημερινή αποσύνθεση» εκφράζει μάλλον μια νοσταλγία (υπόρρητη) για την κρατικίστικη φάση του καπιταλισμού που άσκουσε κάποιο έλεγχο πάνω στις αγορές και η οποία αδυνατείς να κατανοήσεις (όπως ακριβώς και η ρεφορμιστική Αριστερά) ότι πέρασε ανεπιστρεπτί! <<<


8) Έχεις πιάσει απόλυτα τη σκέψη μου στην 8η υποσημείωση, οπότε δεν έχω να προσθέσω τίποτε. Αυτό που εσένα σου φαίνεται ως κατηγορία προς εμένα, είναι αυτό που εγώ υποστηρίζω. Γι’ αυτό δεν έχεις καταλάβει την κριτική μου. Να ρωτήσω, επί τη ευκαιρία, τι είναι «συστημικός» και «δυναμική του συστήματος»; Τι είναι «νόμοι της αγοράς»; Είναι πράγματα πάνω και έξω απ’ τους ανθρώπους; Γιατί ο Φωτόπουλος απορρίπτει τον ντετερμινισμό του Μαρξ, απορρίπτει και το φαντασιακό, αλλά δεν έχω καταλάβει τι ακριβώς εννοεί. Απλώς γεμίζει το κενό, χρησιμοποιώντας συνέχεια το επίθετο «συστημικός». Τα χω πει επανειλημμένως. Νομίζω ότι υπάρχει μια αντίφαση στη σκέψη του και γι’ αυτό τόσην ώρα δε μπορούμε να συνεννοηθούμε. Ενώ απ’ τη μία μιλά για συστημικές τάσεις, απ’ την άλλη μιλά για κοινωνικούς αγώνες. Αν όμως δέχεται τα περί κοινωνικών αγώνων, τότε γιατί διαφωνεί με την ανάλυση του Καστοριάδη η οποία ερμηνεύει το νεοφιλελευθερισμό ως συνέπεια της «αντιδραστικής αντεπίθεσης» της γραφειοκρατίας η οποία, διόλου τυχαία, συνέβη μετά την υποχώρηση των κοινωνικών κινημάτων; Οι τάσεις του συστήματος πήραν μπρος, επειδή οι καπιταλιστές έχουν πια λυμένα τα χέρια.

>>> Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ προσδιορίζεται από δυο πράγματα 1) από το θεσμικό πλαίσιο (που αντίθετα με αυτά που ισχυρίζεστε οι καστοριαδικοί) δεν το καθιέρωσε η “κοινωνία”, αλλά κάποιες κοινωνικές ομάδες μέσα σε αυτή ώστε να εξυπηρετούν καλύτερα την κυριαρχία τους πάνω στις άλλες καθώς και τα δικά τους συμφέροντα) και 2) από την αντίδραση των κοινωνικών τάξεων “από κάτω”. Οι ΣΥΣΤΗΜΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ είναι αυτές που εκφράζουν την εγγενή λογική του συστήματος (δηλαδή των θεσμών των ελίτ κ.λπ.). Στο βαθμό που δεν υπάρχει σημαντική αντίδραση “από κάτω” οι συστημικές τάσεις είναι κυρίαρχες ειδάλλως τροποποιούνται ή και ανακόπτονται. Όπως λέει στο κεφ. 1 της ΠΔ: από τη στιγμή που εγκαθιδρύθηκε η οικονομία της αγοράς άρχισε ένας συνεχής αγώνας μεταξύ των κυριάρχων ελίτ (που υποστήριζαν βεβαία τις συστημικές τάσεις για συνεχή μείωση των κοινωνικών ελέγχων πάνω στις αγορές) και των κυριαρχούμενων που προσπαθούσαν να ελαχιστοποιήσουν τη σημασία των συστημικών αυτών τάσεων ή και να τις καταργήσουν μαζί με το ίδιο το σύστημα. Σύμφωνα με αυτή την προβληματική ο νεοφιλελευθερισμός είναι μια συστημική τάση που εκφράζει την εγγενή λογική και δυναμική του συστήματος η οποία συστημική τάση (λόγω της σημερινής ύφεσης του κοινωνικού αγώνα) ούτε ανακόπτεται ούτε περιστέλλεται. Αυτό είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που λες για ««αντιδραστική αντεπίθεση» της γραφειοκρατίας» (τα ίδια λένε και οι ρεφορμιστές). Η μόνη διέξοδος από τον νεοφιλελευθερισμό είναι η ανατροπή του ίδιου τού συστήματος που γεννά παρόμοιες τάσεις ενώ στη περίπτωση σας ο νεοφιλελευθερισμός μπορεί ν’ ανατραπεί αν απλώς σταματήσουμε αυτή την αντιδραστική αντεπίθεση (π.χ. εκλέγοντας τον Λαφοντέν) <<<


9) Δεν είπα ότι ο καπιταλισμός έκανε παραχωρήσεις από την καλή του την καρδιά. Αυτά είναι απ’ το μυαλό σου. Κάτω από πίεση τις έκανε. Ωστόσο τις έκανε. Αν οι καπιταλιστές της παλιότερης εποχής ήταν το ίδιο βλάκες με τους σύγχρονους κρετίνους, δεν είμαι καθόλου σίγουρος αν θα μπορούσαν να κάνουν αυτό το στοιχειώδη συλλογισμό. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάς ότι παλιότερα υπήρχε η λεγόμενη φιλελεύθερη ιδεολογία, ότι οι πολιτικοί δεν ήταν ακόμη τόσο τενεκέδες κλπ. Αυτά είναι πολύ σημαντικά στοιχεία που δε μπορούμε να τα περνάμε στο ντούκου. Αν για σένα δεν έχουν σημασία, είναι επειδή δεν αντιλαμβάνεσαι το φαντασιακό στοιχείο. Επίσης, τα «θύματα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης» είναι κι αυτά μέρος της κοινωνίας. Δεν είναι τόσο απλό το πρόβλημα: γκετοποιούμε τα θύματα κι η υπόλοιπη κοινωνία συνεχίζει να ζει κανονικά. Διακυβέυονται εδώ μείζονα ζητήματα που είναι προς ανάλυση.

>>> Ώστε η Ιστορία ερμηνεύεται (ή διαυγάζετε) με βάση τον δείκτη ηλιθιότητας ή κρετινισμού των καπιταλιστών!!! <<<


Να πω επίσης ότι οι απόψεις μου είναι σαφείς εξαρχής. Πολύ απλά ΕΣΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ τις ιδέες του Καστοριάδη για το φαντασιακό, την άνοδο της ασημαντότητας, την καζινοποίηση και όλα τα σχετικά και γι’ αυτό θεωρείς ασυνάρτητη την κριτική μου. Είναι εμφανές από την αρχή ότι κάθεσαι και συζητάς χωρίς να έχεις επαρκείς γνώσεις πάνω στο αντικείμενο. Δε μπορώ όμως να κάτσω να σου εξηγήσω όλο τον Καστοριάδη από δω μέσα. Διάβασε και τίποτα μόνος σου, μη μένεις μόνο σ’ αυτά που αναπαράγει ο Φωτόπουλος. Αν το κάνεις, θα δεις ότι οι απόψεις μου ήταν σαφείς απ’ την αρχή. Εσύ υποβίβασες το όλο ζήτημα σε πρόβλημα σωστής παράθεσης χωρίων. Και θεωρώ, τέλος πάντων, πολύ χαζές τις εκφράσεις τύπου «πρέπει να σε πιέσω εγώ ή κάποιος άλλος για να μας εξηγήσεις τι ακριβώς εννοείς». Δεν έχω δει κανέναν άλλο εδώ μέσα να έχει αναγκαστεί «να με πιέσει για να του εξηγήσω τι ακριβώς εννοώ». Να ξέρουμε τι λέμε, ε;

>>> Παίρνεις σαν θέσφατα πράγματα που κάθε άλλο είναι τέτοια (ασημαντότητα, φαντασιακό, καζινοποίηση κ.λπ.) και θεωρείς ότι όποιος δεν τα δέχεται σημαίνει ότι δεν τα καταλαβαίνει. Αυτό δείχνει τον βαθμό οπαδοποίησης σου. <<<



Και τέλος, για τον Γρίβα.

1) Λοιπόν, καταγγέλλω ως ένδειξη βαθέος γραφειοκρατικού πνεύματος τη συνήθειά σου να παραθέτεις τεράστια χωρία, είτε του Φωτόπουλου είτε του Γρίβα, του Βελισσάρη κλπ. Και καλά, ας πούμε ότι πρέπει να παραθέσεις το Φωτόπουλο, επειδή εγώ τον παραχαράσσω. Αλλά όλοι οι υπόλοιποι τι δουλειά έχουν; Δε μπορείς να τα πεις με δικά σου λόγια ό,τι έχεις να πεις; Τι χρειάζονται οι Γρίβες κι οι Βελισσάρηδες; Εγώ μ’ εσένα μιλάω, όχι μ’ αυτούς. Όπως βλέπεις, άλλος είναι που έχει ανάγκη από αυθεντίες, όχι εμείς οι καστοριαδικοί (εγώ τουλάχιστον). Ως εκ τούτου αρνούμαι να μπω στον κόπο να τους διαβάσω όλους αυτούς που μου παραθέτεις. Σχολιάζω μόνο ό,τι λες εσύ.


>>> Εγώ αναφέρω τις πηγές μου και βάζω και εισαγωγικά. Αυτά που λες εσύ δηλαδή είναι δικά σου? Γιατί? Επειδή «ξεχνάς» τα εισαγωγικά? <<<


2) Θα πω λοιπόν δυο λογάκια μόνο, επειδή μάλλον δεν έχεις καταλάβει και πολλά ούτε απ’ την οντολογία του Καστοριάδη, όπως δεν έχει καταλάβει ούτε κι ο Βελίσάρης (απ’ ό,τι έπιασε το μάτι μου στο κομμάτι που παρέθεσες). Οντολογία της δημιουργίας και του Είναι ως Χρόνου και ως Χάους (για την ακρίβεια ως Μορφής/Χάους: βλ. σχετικά, αν ενδιαφέρεσαι, το οντολογικό κομμάτι του ακόλουθου κειμένου μου: http://imaginaireradical.blogspot.com/2007/07/blog-post.html) δε σημαίνει έλλειψη καθορισμών. Σημαίνει, εντελώς αντίθετα, ύπαρξη ενός εντελώς ιδιαίτερου καθορισμού: σημαίνει ότι το Είναι είναι καθορισμένο ως δύναμη δημιουργίας. Ποια είναι η ουσία του Είναι; Ότι είναι δύναμη δημιουργίας, ικανότητα ριζικής καινοτομίας κλπ. Όλα αυτά δε σημαίνουν επουδενί ότι δεν υπάρχει κανένας καθορισμός. Το Χάος στον Καστοριάδη δε σημαίνει έλλειψη οργάνωσης, μπουρδέλο. Σημαίνει έναν εντελώς ιδιαίτερο τρόπο οργάνωσης και οντολογικής συνοχής: σημαίνει τη δημιουργική ακαθοριστία, τον καθορισμό που επιτρέπει την άνοδο και την εμφάνιση του καινούργιου, την αμφισβήτηση, με άλλα λόγια, του ίδιου του τρόπου του Είναι του, δε σημαίνει την έλλειψη συνοχής και το ό,τι να ‘ναι. Γι’ αυτό το Χάος είναι ταυτόχρονα Μορφή: είναι η δυνατότητα ανάδυσης μορφών. Ο Καστοριάδης δεν καταργεί την κατηγορία της ουσίας, αλλά της δίνει ένα εντελώς νέο περιεχόμενο: η Ουσία είναι δημιουργία και όχι κλειστός καθορισμός. Γι’ αυτό είναι εντελώς εκτός θέματος οι κριτικές του στυλ: ο Καστοριάδης αντιφάσκει με τον εαυτό του, όταν λέει ότι ο άνθρωπος ή η ψυχή έχουν καθορισμένη φύση. Δεν υπάρχει καμιά αντίφαση. Αντίφαση θα υπήρχε, μόνο αν η φύση γινόταν αντιληπτή με την παραδοσιακή έννοια, ως α πριόρι και μια για πάντα καθορισμένη. Υπάρχει ολόκληρο κείμενο του Καστοριάδη, εξάλλου, ειδικά για τη σημασία της έννοια της φύσης στο Fait et a faire: «Φύσις, δημιουργία, αυτονομία». Όπως υπάρχει η φύση της πέτρας, έτσι υπάρχει κι η φύση της κοινωνίας ή της ιστορίας οι οποίες, σε αντίθεση με την πρώτη, είναι δημιουργικές: μπορούν δηλαδή –και μάλιστα συνειδητά σε ορισμένες περιπτώσεις- να αυτοαλλοιωθούν. Στη δημιουργική διάσταση του Είναι φύση/ουσία σημαίνει καθορισιμότητα.

Αυτά όλα ισχύουν και για την ψυχή: η ψυχή ΕΙΝΑΙ –δηλ. έχει ουσία και φύση, δεν είναι κάτι αόριστο- ριζική φαντασία, τουτέστιν δύναμη και έρωτας δημιουργίας. Ικανότητα εμφάνισης του απρόβλεπτου και του ριζικά καινούργιου. Αυτό σε καμία περίπτωση δε σημαίνει σχετικισμό ή αντικειμενισμό, ούτε εγκαθίδρυση κλειστών συστημάτων. Η οντολογία του Καστοριάδη είναι, τρόπον τινά, «μορφική»: ξέρουμε τι μπορεί να είναι η ψυχή, ξέρουμε τους όρους της ύπαρξής της. Ποτέ όμως δε μπορούμε να την περιχαράξουμε, να πούμε τι είναι ακριβώς: η ψυχή είναι φαντασία –τι είναι όμως η φαντασία; Είναι κάτι δημιουργικώς ακαθόριστο, είναι το άνοιγμα, είναι δύναμη εμφάνισης άπειρων, απρόβλεπτων και ακαθόριστων εκ των προτέρων (αλλά, σε μεγάλο βαθμό, και εκ των υστέρων) παραστάσεων, ορμών, επιθυμιών κλπ. Το ίδιο εξάλλου ισχύει και για τον Φρόιντ και γι’ αυτό ο Γρίβας δεν ξέρει τι λέει: τι λέει ο Φρόιντ (εντελώς σχηματικά); Η ψυχή είναι ενορμήσεις ζωής και θανάτου; Τι ακριβώς όμως είναι αυτές ούτε ο ίδιος ο Φρόιντ ξέρει ούτε κανένας που έχει καταλάβει έστω και το ελάχιστο από ψυχανάλυση θα σου πει ότι ξέρει. Αρκεί να δούμε γι’ αυτό τα έργα των κατοπινών φροϋδικών ψυχαναλυτών (χαρακτηριστικές οι μελέτες του Λαπλάνς). Το έργο του Φρόιντ είναι μια συνεχής διαδρομή, μια σκέψη σε εξέλιξη η οποία διανοίγει ζητήματα και που μόνο στις μέτριες στιγμές της δίνει οριστικές απαντήσεις. Γενικά η ψυχανάλυση είναι μια ανοίγουσα δραστηριότητα, όχι μια ιδεολογία ή ένα κλειστό σύστημα. Ο Καστοριάδης πάντοτε δήλωνε «ένθερμος φροϋδικός» κι όμως διαφωνεί σε χίλια δυο με τον Φρόιντ. Αυτοί που την κατηγορούν ότι είναι μύθος ή ιδεολογία δεν έχουν καταλάβει τίποτε (έχω στο νου μου τον Αξελό, πχ, που έλεγε ότι ο Φρόιντ δεν είναι μεγάλος στοχαστής –τι λες ρε Κώστα, πάμε καλά;;;) όχι μόνο απ’ την ψυχανάλυση ως θεωρία, αλλά ούτε και από την ίδια τους την ψυχή, τη φαντασία και τη σεξουαλικότητά τους. Επειδή ο Γρίβας θέλει να κάνει το κομμάτι του, καθόμαστε και συζητάμε τις ασυναρτησίες του (που δε στηρίζονται σε κανένα επιχείρημα φυσικά). Τι έχεις εσύ να πεις για τον έρωτα, για τα όνειρα, για την καύλα, για τις φαντασιώσεις, για την αγάπη, για το μίσος; Το να πούμε ότι η ψυχή είναι ένα πεδίο ανάδυσης και σύγκρουσης όλων αυτών και αμέτρητων άλλων συνιστά «αντικειμενισμό»; Για να σοβαρευτούμε λιγάκι. Και δε νομίζω ότι ο Φωτόπουλος δικαιολογείται να κάνει τόσο εύκολες κρίσεις. Έχει μελετήσει την ψυχανάλυση; Υπάρχουν τίποτε ψυχαναλυτικά γραπτά του; Το έχει ερευνήσει το θέμα σε βάθος;

Το γιατί η ψυχανάλυση είναι βαθύτατα ριζοσπαστική και συμφυής με το πρόταγμα της αυτονομίας και τη ριζοσπαστική σκέψη μπορείς να το βρεις στον Καστοριάδη, μην το επαναλαμβάνουμε εδώ. Εξάλλου εσύ δε δέχεσαι την ψυχανάλυση –απ’ ό,τι κατάλαβα τουλάχιστον απ’ την παλιότερη συζήτησή μας-, οπότε δεν υπάρχει κανένα σημείο επαφής. Γι’ αυτό κιόλας δε μπαίνω στον κόπο να κάνω κριτική στην ιδέα του Ράιχ που υποστηρίζει ο Βελισάρης και η οποία είναι προϊόν μιας εντελώς λανθασμένης αντίληψης της μετουσίωσης και του εκκοινωνισμού. Λέω μόνο ότι τα έχει μπλέξει κάπως τα ζητήματα ο Βελισάρης. Ξεχνά ότι για τον Καστοριάδη η ψυχή δεν ανάγεται στο κοινωνικό. Έτσι δεν έχουμε διαφορετικά ασυνείδητα ανάλογα με την εκάστοτε κοινωνική θέσμιση. Φυσικά και οι παραστάσεις που εσωτερικεύει και ενδοβάλλει το ασυνείδητο είναι κοινωνικώς θεσμισμένες. Και αυτό ισχύει κυρίως για το Εγώ και το Υπερεγώ που είναι προϊόντα κοινωνικής κατεργασίας. Το ασυνείδητο όμως δεν είναι κοινωνική δημιουργία, αλλά υπάρχει αυτοφυώς. Έτσι, θα έρχεται πάντοτε σε σύγκρουση με την κοινωνία, όποια και να ‘ναι η μορφή της. Απλώς η αυτονομία, μέσω της άρσης του ακρωτηριασμού της ριζικής φαντασίας, είναι επόμενο ότι θα μειώνει σε ουσιαστικό βαθμό τις ψυχονευρώσεις. Η σύγκρουση όμως ψυχής-κοινωνίας δεν εξαλείφεται. Γενικώς πρέπει να αντισταθούμε στις ουτοπικές και κολλεκτιβιστικές ιδέες που πιστεύουν ότι το οιδιπόδειο είναι αποτέλεσμα της «compulsory morality». Τον σεβόμαστε τον Ράιχ, αλλά εδώ τα έκανε θάλασσα, ο Φρόιντ ήταν πιο ριζοσπάστης εν προκειμένω.

Βλέπει εδώ πολύ καλά, όποιος παρακολουθεί τη συζήτηση, πώς διάφοροι ρασιοναλιστές (πχ ο Βελισσάρης που πιστεύει στην ύπαρξη ντετερμινιστικών τάσεων στην ιστορία) αφομοιώνουν τον αντιδογματισμό του Καστοριάδη, απλώς ως διατύπωση, για να χτυπήσουν τόσο τον Καστοριάδη όσο και το πρόταγμα της αυτονομίας. Το θεωρώ τουλάχιστον υποκριτικό να μας κάνετε κριτική περί «αντικειμενισμού» εσείς που πιστεύετε στις «ορθολογικές θεμελιώσεις» (Βελισάρης) και στο ότι η ψυχή μπορεί να αναχθεί στον εγκέφαλο (Ανώνυμος). Φοβερό ιδεολογικό πισωγύρισμα.



>>> Όλα αυτά που λες για την ψυχή ΠΡΟΥΠΟΘΕΤΟΥΝ ότι κάποιος ΗΔΗ δέχεται την θεωρία της ψυχής του Φρόιντ και του Καστοριάδη. Γιατί όμως άραγε πρέπει να δεχτούμε την αυθυπαρξία της ψυχής από τις εγκεφαλικές λειτουργίες που δημιουργεί άλλο οντολογικό επίπεδο κ.λπ.;;;; Που στηρίζεται όλο αυτό το οικοδόμημα αν όχι στις ΑΣΤΗΡΙΚΤΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ των Φρόιντ και Καστοριάδη που φυσικά αποτελούν ΚΛΕΙΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ;;;; H δέχεται κάποιος ΟΛΗ τη θεωρία περί ego, super-ego, και id για να συζητήσει μαζί σας ή δεν υπάρχει καθόλου πεδίο συζήτησης. Tο ίδιο κάνει το μαρξιστικό σύστημα που ή δέχεσαι τους οικονομικούς νόμους, τη θεωρία της υπεραξίας κ.λπ. ειδάλλως δεν γίνεται συζήτηση με αυτούς. Γιατί αυτό είναι κλειστό σύστημα και όχι το φρουδικό/καστοριαδικό; <<<


Α, και μια προσθήκη στο τέλος της 4ης παρατήρησης, γιατί νομίζω ότι έπιασα την παρανόηση (για το πώς αντιλαμβανόμαστε την έννοια «δομικός»). Το ότι ο νεοφιλελευθερισμός επιβλήθηκε μετά από μια αλλαγή της πολιτικής των γραφειοκρατιών που μας κυβερνάνε («αντιδραστική αντεπίθεση»), αυτό δε σημαίνει ότι, αφού πήρε μπρος η παγκοσμιοποίηση, μπορεί με μια απλή «διοικητική απόφαση» να καταργηθεί. Αν αυτό είναι που λες, είναι προφανές ότι συμφωνώ. Εμένα άλλη είναι η κριτική μου. Η όλη παρεξήγηση προέρχεται απ’ το ότι ο Φωτόπουλος δεν έχει καταλάβει την ιδέα του Καστοριάδη. Έτσι τον συνδέει με τους σοσιαλδημοκράτες, τους οποίους προφανώς πολεμά –σωστά-, επειδή θέλουν να δείξουν ότι η παγκοσμιοποίηση είναι κάτι συγκυριακό που θα μπορούσε να αλλάξει με μερικές ρεφορμιστικές πολιτικές. Είναι όμως γνωστό ότι ο Καστοριάδης ΔΕΝ έχει καμία σχέση με όλα αυτά και θα έπρεπε να το γνωρίζει αυτό ο Φωτόπουλος και βέβαια εσύ, πριν αρχίσεις τις κριτικές με ενοχλημένο ύφος. Γενικά, ο Φωτόπουλος αρέσκεται να συνδέει τον Καστοριάδη, ημιασυνειδήτως, με τους σοσιαλδημοκράτες (όπως στην περίπτωση του πολέμου του Κόλπου). Ας είναι, δε μασάμε. Να ξέρουμε δηλαδή ποιος είναι εν αδίκω και ποιος όχι. Γιατί εδώ τόσην ώρα περνάω από δίκη από έναν εισαγγελέα που, απ’ ό,τι φαίνεται, αγνοεί βασικά στοιχεία της δικογραφίας.

>>> Ή είναι ο νεοφιλελευθερισμός μια αντιδραστική αντεπίθεση που δεν έχει σχέση με μονόδρομους και συστημικές τάσεις και επομένως μπορεί ν’ ανατραπεί με μια αλλαγή πολιτικής (π.χ. γιατί αλλάζει το “φαντασιακό” και ψηφίζουν οι λαοί Λαφοντέν, Αλαβάνο κ.λπ.) ή δεν είναι οπότε ανατρέπεται μόνο με ανατροπή του ίδιου του συστήματος. ΝΑΙ ή ΟΧΙ;;; <<<

Anonymous said...

Θα έπρεπε οι άνθρωποι να αλλάξουν. Ποιος θα τους αλλάξει λοιπόν; Οι άνθρωποι πρέπει να αλλάξουν τον εαυτό τους. Για αυτή την αλλαγή, ο καθένας μπορεί να συμβάλει, εντός και γύρω από αυτήν, κάθε φορά που είναι έτοιμη να εκφραστεί. Μέχρι να έρθει μια τέτοια αλλαγή, δε θα υπάρχει τίποτα ποτέ παρά μόνο ψεύτικες απαντήσεις σε τερατώδη και ασθενή ερωτήματα.

Κ. Καστοριάδης

(Το παραθέτω επειδή συνοψίζει τις ιδέες που υποστηρίζω σχετικά με τη φύση της κοινωνικής αλλαγής).

1) Παρατηρώ ότι παρά την αγάπη σου για την παράθεση χωρίων, συχνά παραθέτεις μόνο ό,τι σε συμφέρει απ’ τους «αντίπαλους» συγγραφείς. Έχουμε και λέμε:

α) Στο χωρίο απ’ το κείμενο του Καστοριάδη για τον Κόλπο αποσιωπάς ακριβώς το κομμάτι όπου ο Καστοριάδης λέει ρητά την άποψή του, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την ιδέα ότι ο πόλεμος του Κόλπου γίνεται ενάντια στον ολοκληρωτισμό του Σαντάμ. Παραθέτω: «Σε αντίθεση με όσα λέγονται, οι αληθινοί πολεμικοί στόχοι των ΗΠΑ λίγο έχουν να κάνουν με το πετρέλαιο: με πάνω από 25 δολάρια το βαρέλι, άλλες πηγές ενέργειας μοιάζουν να αποτελούν το μέσο όρο. Οι στόχοι των ΗΠΑ έχουν να κάνουν, βασικά, με την αρκετά μυωπική βούληση των ΗΠΑ να επιβάλλουν την «τάξη» τους. Αυτή η νέα τάξη περνάει μέσα από τη συντριβή του Ιράκ.» (δες φυσικά και το εξής χωρίο: «Με την εξαίρεση λίγων περιπτώσεων, οι Δυτικοί διανοούμενοι δε συμπεριφέρθηκαν, μέχρι στιγμής, και πολύ καλύτερα από τους Μουσουλμάνους αδελφούς τους. Η μεγάλη πλειοψηφία παρέμεινε σιωπηλή. Ανάμεσα σε αυτούς που μίλησαν δημόσια, κάποιοι υποχωρούν στον εκβιασμό του «Αραβισμού», του «Ισλάμ», της «Δυτικής Ενοχής» ή ενδίδουν στο ηλίθιο μίσος τους για τις ΗΠΑ, οτιδήποτε κι αν κάνουν αυτές. Άλλες φορές, παραδίδονται στη ντροπιαστική τους σαγήνη για τους τυράννους και την κτηνώδη δύναμη. Άλλοι — των οποίων τα μυαλά καταλαμβάνονται από τον απόλυτο τρόμο που όντως εκφράζει ο Σαντάμ και εμπνέουν το καθεστώς και ο φανατισμός του — παραβλέπουν με προθυμία τα κίνητρα και τους πολεμικούς στόχους των Δυτικών, των ντροπιαστικών τους συμμαχιών, την υποκρισία της επίκλησης του «νόμου», τον τρόπο με τον οποίο ο πρόεδρος George Herbert Walker Bush έχει διατάξει «πρόσω ολοταχώς!» προς τον πόλεμο και τις απαράδεκτες πρακτικές της Ισραηλινής κυβέρνησης») .Κατά συνέπεια, όταν ο Φωτόπουλος γράφει ότι «[ο Καστοριάδης] adopted the American propaganda about the alleged campaign against a totalitarian regime, ignoring the real causes of the US-led destruction of Iraq,», λέει ΨΕΜΑΤΑ. Κατανοητό;
β) Το χωρίο απ’ τις σελίδες 10-11 της «Ορθολογικότητας» του καπιταλισμού που παραθέτεις δεν αναφέρεται σε μια «οπισθοδρόμηση» στην παλιά, προκρατικιστική καπιταλιστική τάξη, αλλά στη γενική ιδεολογική οπισθοδρόμηση της σύγχρονης κουλτούρας (και αναφέρει ως παραδείγματα τους μονεταριστές οικονομολόγους, τις θετικιστικές επιθέσεις ενάντια στην ψυχανάλυση –ίσως σε είχε κατά νου- κλπ). «Οπισθοδρόμηση» δε σημαίνει εδώ αυτό που εσύ νομίζεις, τουτέστιν επιστροφή με τη στενή έννοια. Διότι οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι δεν εξέφραζαν τη σημερινή αποσύνθεση της οικονομικής σκέψης. Θέλω να πω ότι εσύ δε βλέπεις το καινούργιο της όλης υπόθεσης. Μένεις απλώς στο ότι υπάρχει άρση του κρατικού παρεμβατισμού. Και συνεπώς συμπεραίνεις ότι επιστρέφουμε στην κατάσταση του 1900. Εγώ λέω ότι ακόμα κι αν υπάρχει ομοιότητα στο οικονομικό μοντέλο (που ουδείς το αμφισβητεί), αυτή η ομοιότητα εμβαπτίζεται μέσα σ’ ένα εντελώς καινούργιο κοινωνικό πλαίσιο.

2) Ιστορικά, ποιός ήταν τελικά ο κοινωνικός ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας; Γιατί έγινε τελικά «σοσιαλφιλελεύθερη», όπως λέει ο Φωτόπουλος; Ποια ήταν η ουσία της πολιτικής της; Γι’ αυτό εγώ υποστηρίζω την άνωθεν ερμηνεία.

3) Περί του φαντασιακού κλπ: δε μπορείς να δέχεσαι τη φαντασία, αν δε δέχεσαι την ψυχανάλυση ως θεωρία. Αυτό είναι τσαρλατανισμός. Η φαντασία δε μπορεί να στηριχθεί στα θετικιστικά σου επιχειρήματα. Τα υπόλοιπα τα έχουμε πει στην αρχή, στη συζήτηση περί τάξεων και φαντασιακού. Σε παραπέμπω στη σχετική λεπτομερή μου ανάλυση. Να πω μόνο ότι κανείς δεν είπε ότι η κοινωνία μαζεύεται και λέει «καιρός να αλλάξουμε φαντασιακό». Αυτό το σημείο το έχουμε ξεκαθαρίσει επανειλημμένως σε κείμενα της ομάδας μας (βλ. και την πρώτη υποσημείωση του κειμένου μου στο περιοδικό).

4) «Ναι αλλά καταλήγετε στο ίδιο ακριβώς (ανώδυνο για τις ελίτ και τις προνομιούχες τάξεις) συμπέρασμα. Ότι δηλαδή δεν υπάρχουν προνομιούχες τάξεις και άρχουσες ελίτ αλλά αρκεί απλά να ενωθούμε όλη η κοινωνία μαζί για να αλλάξουμε το φαντασιακό μας για μια καλύτερη κοινωνία. Με αυτή την αφημένη αρχή βέβαια όλοι συμφωνούν, από τον Bush μέχρι τον Bill Gates!». Κανείς δεν είπε ότι δεν υπάρχουν προνομιούχα στρώματα και εκμετάλλευση. Εμείς αυτό που λέμε είναι ότι δεν έχει νόημα μέσα στη σύγχρονη κοινωνία να καθορίζουμε το υποκείμενο μιας πιθανής επανάστασης με οικονομικούς όρους. Η κοινωνική αλλαγή αφορά το 95% των ανθρώπων. Τις γελοιότητες περί Μπιλ Γκέιτς δεν τις σχολιάζω, γιατί θα χρειαστεί να σε βρίσω. Η ομάδα μας, ως γνωστόν, πολεμά τον καπιταλισμό κι έχει εξηγήσει τις θέσεις τις στο σχετικό κομμάτι της διακήρυξής της «Αυτονομία ή βαρβαρότητα». Τα υπόλοιπα είναι απλές δημαγωγίες σου.

5) Φυσικά και το οικονομικό στοιχείο είναι πρωταρχικό στον καπιταλισμό. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι το μόνο που έχει σημασία είναι η οικονομία. Ωστόσο, η ΠΔ μιλάει μόνο περί οικονομίας και τσουβαλιάζει όλα τα υπόλοιπα σε μερικές παραγράφους. Εγώ, αντίθετα, ακολουθώ την καστοριαδική αλλά και καταστασιακή παράδοση η οποία θεωρεί ότι το πρωτεύον στην επαναστατική θεωρία είναι να μιλάμε για όλες τις πτυχές της κοινωνίας και για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, όχι μόνο για την οικονομία και την «πολιτική» (πολέμους, στρατιωτικές επεμβάσεις, εκλογές κλπ). Τι έχει να πει η ΠΔ για τη σεξουαλικότητα, για την τέχνη, για τις επιστήμες, για τις σχέσεις των ανθρώπων, για τη μαζική κουλτούρα και τις υποκουλτούρες, για τη χρεοκοπία της εκπαίδευσης; Και εννοώ τι ουσιαστικό έχει να πει, πέρα από τις γενικότητες περί «συνολικής κρίσης» κλπ.

6) «Φυσικά η καθαρή κερδοσκοπία δεν είχε ποτέ την σημερινή έκταση αλλά αυτό δεν έχει σχέση με την ασημαντότητα κ.λπ. που λες, αλλά με το γεγονός ότι έχουμε εισέλθει σε μια νέα μορφή νεωτερικότητας όπου ολόκληρα καπιταλιστικά κέντρα σαν τη Βρετανία, μετά την αποβιομηχάνιση τους και τη μεταφορά της βιομηχανίας στον Νότο στηρίζονται στον πιστωτικό τομέα και την κερδοσκοπία για την ανάπτυξη τους». Λάθος. Αυτά ήταν τα επιχειρήματα του Λένιν, το 1916, στον Ιμπεριαλισμό, σχετικά με την «παρασιτική φύση» και το «σάπισμα» του καπιταλισμού. Θέλω να πω ότι αυτοί οι αποκλειστικά οικονομικοί παράγοντες υπήρχαν και τότε. Αυτό που εξηγεί τη σημερινή κατάσταση είναι αίτια ευρύτερα κοινωνικά και όχι στενά οικονομικά. Γενικά νομίζω ότι εσύ ερμηνεύεις τα οικονομικά φαινόμενα, αποκόβοντάς τα απ’ την υπόλοιπη κοινωνική πραγματικότητα. Εγώ αντίθετα τα ερμηνεύω με αναφορά σε αυτή, στο γενικό κλίμα της εποχής, επειδή τα βλέπω ως εκφάνσεις αυτού του κλίματος. Τα περί νοσταλγίας είναι δικά σου.

7) «Η μόνη διέξοδος από τον νεοφιλελευθερισμό είναι η ανατροπή του ίδιου τού συστήματος που γεννά παρόμοιες τάσεις ενώ στη περίπτωση σας ο νεοφιλελευθερισμός μπορεί ν’ ανατραπεί αν απλώς σταματήσουμε αυτή την αντιδραστική αντεπίθεση (π.χ. εκλέγοντας τον Λαφοντέν)». Έχω ήδη απαντήσει: «Το ότι ο νεοφιλελευθερισμός επιβλήθηκε μετά από μια αλλαγή της πολιτικής των γραφειοκρατιών που μας κυβερνάνε («αντιδραστική αντεπίθεση»), αυτό δε σημαίνει ότι, αφού πήρε μπρος η παγκοσμιοποίηση, μπορεί με μια απλή «διοικητική απόφαση» να καταργηθεί. Αν αυτό είναι που λες, είναι προφανές ότι συμφωνώ».

8) «Ώστε η Ιστορία ερμηνεύεται (ή διαυγάζετε) με βάση τον δείκτη ηλιθιότητας ή κρετινισμού των καπιταλιστών!!!». Θα σου έλεγα τώρα με βάση ποιανού τον δείκτη ηλιθιότητας ή κρετινισμού διαυγάζουμε την ιστορία, αλλά έχε χάρη. Ξαναλέω: ποτέ μέχρι σήμερα στην ιστορία δεν είχαμε μια κοινωνία σε τέτοια αποσάθρωση και διάλυση. Γιατί; Επειδή υπάρχει αυτό που ο Καστοριάδης αποκαλεί «άνοδο της ασημαντότητας». Το εξηγούμε εκ νέου στο τελευταίο μας κείμενο («Διευκρινίσεις για την ασημαντότητα»). Αυτό το φαινόμενο εκφράζεται σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και, ως εκ τούτου, και στο πεδίο των διευθυνόντων κύκλων (βλ. το κείμενο του Καστοριάδη «Η κρίση των δυτικών κοινωνιών» απ’ την Άνοδο της ασημαντότητας). Στο βαθμό λοιπόν που οι «ελίτ» επηρεάζουν την ιστορία, η άνοδος της ασημαντότητας (δηλαδή η κρετινοποίηση κι η αποκτήνωσή τους) μεταβάλλει προς το χειρότερο τη δράση τους. Το ίδιο συμβαίνει και στους «κάτω»: γιατί δεν αντιδρά η κοινωνία; Επειδή είναι καταναλωτικώς χαυνωμένη και απαθής.

9) «Παίρνεις σαν θέσφατα πράγματα που κάθε άλλο είναι τέτοια (ασημαντότητα, φαντασιακό, καζινοποίηση κ.λπ.) και θεωρείς ότι όποιος δεν τα δέχεται σημαίνει ότι δεν τα καταλαβαίνει. Αυτό δείχνει τον βαθμό οπαδοποίησης σου». Κύριέ μου, ήμουν σαφής εξαρχής: εσύ πας να μου κάνεις κριτική χωρίς να ξέρεις σχεδόν τίποτε για τον Καστοριάδη. Εγώ αντίθετα, μπορεί να μην το ξέρω όλον τον Φωτόπουλο, αλλά έχω διαβάσει ένα σημαντικό μέρος των κειμένων του. Δε μπορεί να γίνει συζήτηση, αν δεν υπάρχει μια στοιχειώδης γνώση περί του αντικειμένου της συζήτησης. Απλό. Δεν είναι τυχαίο ότι από την αρχή, ήδη απ’ το ζήτημα της ψυχής, κάνεις ερωτήσεις «γνωστικού» χαρακτήρα, τις οποίες θα μπορούσες να αποφύγεις, αν ήξερες (καλύτερα) το έργο του Καστοριάδη. Πρέπει να ξέρουμε περί τίνος θέματος μιλάμε. Να με διορθώσεις, αν κάνω λάθος, αλλά μου δίνεις την εντύπωση ότι αρκείσαι σε ό,τι αναπαράγει ο Φωτόπουλος απ’ το έργο του Καστοριάδη. Αυτό όμως δεν είναι και ό,τι πιο σώφρον, καθώς ο Φωτόπουλος έχει παρανοήσει αρκετές θεμελιώδεις ιδέες του Καστοριάδη.

10) «Εγώ αναφέρω τις πηγές μου και βάζω και εισαγωγικά. Αυτά που λες εσύ δηλαδή είναι δικά σου? Γιατί? Επειδή «ξεχνάς» τα εισαγωγικά?». Δηλαδή να αντιγράψω κι εγώ ολόκληρη τη Φαντασιακή ή τους Χώρους του ανθρώπου;; Τι νόημα θα είχε κάτι τέτοιο; Νομίζω ότι ακόμα και η προσπάθεια απλής περιγραφής των ιδεών του φιλοσόφου ή του Βελισάρη που εκάστοτε υποστηρίζουμε είναι χίλιες φορές προτιμότερη απ’ το κόπυ πέιστ. Πρόκειται περί στοιχειώδους δημιουργικής διάθεσης. Εγώ θεωρώ ότι σε ορισμένα σημεία η προσέγγισή μου ενδέχεται να προκαλούσε τη διαφωνία του Καστοριάδη. Θέλω να πω ότι εγώ φορμάρω τις ιδέες μου μέσα απ’ την περιγραφή τους, δεν κάνω απλή αναπαραγωγή του Καστοριάδη. Προσπαθώ να πω κάτι ΔΙΚΟ ΜΟΥ, ξεκινώντας απ’ τον Καστοριάδη. Το αν δεν έχω καταφέρει ακόμα –ή αν δε το καταφέρω και ποτέ- να απεξαρτηθώ απ’ αυτόν και να πάω παρακάτω, είναι άλλο θέμα. Σημασία έχει εν προκειμένω η πρόθεση: συζητάμε απλώς για την υπεράσπιση των αγαπημένων μας φιλοσόφων ή θεωρητικών ή προσπαθούμε να βγάλουμε κάτι καινούργιο; Αυτή ήταν η έννοια του τελευταίου κομματιού της 4ης παρατήρησης του προτελευταίου μου σχολίου.

11) «Όλα αυτά που λες για την ψυχή ΠΡΟΥΠΟΘΕΤΟΥΝ ότι κάποιος ΗΔΗ δέχεται την θεωρία της ψυχής του Φρόιντ και του Καστοριάδη. Γιατί όμως άραγε πρέπει να δεχτούμε την αυθυπαρξία της ψυχής από τις εγκεφαλικές λειτουργίες που δημιουργεί άλλο οντολογικό επίπεδο κ.λπ.;;;; Που στηρίζεται όλο αυτό το οικοδόμημα αν όχι στις ΑΣΤΗΡΙΚΤΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ των Φρόιντ και Καστοριάδη που φυσικά αποτελούν ΚΛΕΙΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ;;;; H δέχεται κάποιος ΟΛΗ τη θεωρία περί ego, super-ego, και id για να συζητήσει μαζί σας ή δεν υπάρχει καθόλου πεδίο συζήτησης. Tο ίδιο κάνει το μαρξιστικό σύστημα που ή δέχεσαι τους οικονομικούς νόμους, τη θεωρία της υπεραξίας κ.λπ. ειδάλλως δεν γίνεται συζήτηση με αυτούς. Γιατί αυτό είναι κλειστό σύστημα και όχι το φρουδικό/καστοριαδικό;». Φυσικά. Κάποια πράγματα είτε τα δέχεται κανείς είτε δεν τα δέχεται. Αν κάποιος δεν τα δέχεται, μοιραία δε γίνεται να συζητήσει με κάποιον που τα δέχεται. Πώς να συζητήσω μαζί σου περί ψυχής, όταν δε δέχεσαι την ύπαρξη της ψυχής και την ανάγεις απλά στον εγκέφαλο; Όπως φυσικά και το αντίστροφο. Και φυσικά δεν πρόκειται εδώ περί «κλειστού συστήματος» αλλά για στοιχειώδη φιλοσοφική και θεωρητική συνοχή. Εσύ δεν μπορείς να το καταλάβεις αυτό, επειδή υποστηρίζεις την ΠΔ η οποία είναι ένα εκλεκτικιστικό σύστημα. Ο Φωτόπουλος δεν έχει σκεφτεί ούτε μια φορά –απ’ όσο ξέρω τουλάχιστον (αν κάνω λάθος να με διορθώσεις)- τις οντολογικές συνέπειες/ προϋποθέσεις αυτών που λέει. Και δεν εννοώ εδώ τα περί αντικειμενικής ή όχι θεμελίωσης του απελευθερωτικού προτάγματο: εννοώ αν έχει κάτσει πουθενά να συζητήσει τις θεμελιώδεις του ιδέες για το Είναι της κοινωνίας και της ψυχής, για τον τρόπο εκδίπλωσης της ιστορίας, για το Είναι του κοινωνικού ατόμου, για το φαντασιακό, για τη σχέση της οικονομίας με τις υπόλοιπες κοινωνικές σφαίρες κλπ (δες τι λέω παραπάνω για το αν δικαιολογείται ή όχι ο Φωτόπουλος να απορρίπτει έτσι απλά την ψυχανάλυση). Αν κάτι τέτοιο δε γίνει, μοιραίο είναι να κατηγορείτε τον Καστοριάδη για κλειστό σύστημα.

12) «Ή είναι ο νεοφιλελευθερισμός μια αντιδραστική αντεπίθεση που δεν έχει σχέση με μονόδρομους και συστημικές τάσεις και επομένως μπορεί ν’ ανατραπεί με μια αλλαγή πολιτικής (π.χ. γιατί αλλάζει το “φαντασιακό” και ψηφίζουν οι λαοί Λαφοντέν, Αλαβάνο κ.λπ.) ή δεν είναι οπότε ανατρέπεται μόνο με ανατροπή του ίδιου του συστήματος. ΝΑΙ ή ΟΧΙ;;;» Αλλαγή φαντασιακού της κοινωνίας δε σημαίνει να ψηφίσουν οι λαοί Αλαβάνο αντί για Καραμανλή. Σημαίνει να αμφισβητήσουν το καπιταλιστικό φαντασιακό και τους θεσμούς στους οποίους ενσαρκώνεται. Απλό. Οι πιθανές, στενά, οικονομικοπολιτικές αρθρώσεις μιας τέτοιας αλλαγής περιγράφονται στα αντίστοιχα σημεία του κομματιού «Τι είναι αυτονομία» της διακήρυξής μας «Αυτονομία ή βαρβαρότητα».

13) Έχει κάποιο νόημα να συνεχίζουμε αυτή τη συζήτηση; Δεν είναι κακό να παραδεχθούμε ότι διαφέρουμε σε θεμελιώδη σημεία και ότι δεν βγαίνει τίποτε με το να επιμένουμε. Αν αυτό που ήταν επιδίωξή μας ήταν να καταστούν εμφανείς οι διαφορές, τότε ο στόχος επετεύχθη. Αν βέβαια έχεις κάποια ιδέα που εγώ δεν τη σκέφτηκα, μετά χαράς να την ακούσω και να συνεχίσω τη συζήτηση. Αλλιώς όμως δε νομίζω ότι αξίζει τον κόπο. Διαφωνείς;

Anonymous said...

Πράγματι δεν έχει κανένα νόημα η συνέχιση αυτής της συζήτησης και δεν θα είχα ανακατευθεί καθόλου σε αυτή αν δεν δείχνατε μια απρόκλητη επιθετικότητα εναντίον της ΠΔ και του Φωτόπουλου που τώρα έφτασε τα όρια της καθαρής συκοφαντίας και διαστρέβλωσης. Απαντώ λοιπόν για ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΟΡΑ για να ανασκευάσω τις καθαρές αυτές συκοφαντίες και σας αφήνω μετά να συνεχίζετε ΜΟΝΟΙ ΣΑΣ.


ΑΠΑΝΤΑΩ ΣΗΜΕΙΟ ΠΡΟΣ ΣΗΜΕΙΟ

1)

α) Αρχίζουμε με τη χοντρή σου ΔΙΑΣΤΕΒΛΩΣΗ ότι ο Φωτόπουλος λέει ψέματα πως ο Καστοριάδης έμμεσα στήριξε τον πόλεμο στον Κόλπο. Αρχικά, τα ίδια τα αποσπάσματα που παραθέτετε ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΟΥΝ τον Φωτόπουλο και κάνετε ότι δεν το καταλαβαίνετε.

Γραφεί ο Καστοριάδης «Οι στόχοι των ΗΠΑ έχουν να κάνουν, βασικά, με την αρκετά μυωπική βούληση των ΗΠΑ να επιβάλλουν την «τάξη» τους.»

Ώστε όλος ο πόλεμος, ρητά κατά τη γνώμη του Καστοριάδη (ο οποίος δεν κατάλαβε ότι είχε καταλάβει ο τελευταίος πολίτης τότε ότι ο πόλεμος αφορούσε βασικά τον έλεγχο του πετρελαίου) απλώς εξέφραζε «την μυωπική βούληση των ΗΠΑ να επιβάλλουν την τάξη τους». Και αυτό τη στιγμή που ΣΥΣΣΩΜΗ η υπερεθνική ελίτ υποστήριζε τότε πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά τον πόλεμο αυτό αλλά φαίνεται ο Καστοριάδης έβλεπε μόνο (όπως έκανε και η ρεφορμιστική Αριστερά) απλώς την “κακή” Αμερική πίσω από τον πόλεμο και όχι ένα καθαρό πόλεμο του συστήματος για να ενσωματώσει την Μέση Ανατολή στη Νέα Παγκόσμια Τάξη που σηματοδοτούσε ακριβώς ο πόλεμος αυτός. Και αλήθεια τι άλλο σημαίνει από “ίσες αποστάσεις” το παρακάτω παράθεμα σας και ιδιαίτερα τι σημαίνει αυτό που βάζω με κεφαλαία;;;

“Η μεγάλη πλειοψηφία παρέμεινε σιωπηλή. Ανάμεσα σε αυτούς που μίλησαν δημόσια, κάποιοι υποχωρούν στον εκβιασμό του «Αραβισμού», του «Ισλάμ», της «Δυτικής Ενοχής» Ή ΕΝΔΙΔΟΥΝ ΣΤΟ ΗΛΙΘΙΟ ΜΙΣΟΣ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΠΑ, ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΚΙ ΑΝ ΚΑΝΟΥΝ ΑΥΤΕΣ.

Αλλά ας δούμε και μερικά παραθέματα που ΔΕΝ έβαλες από το ίδιο κείμενο που κάνουν ακόμη σαφέστερη την έμμεση στήριξη του πολέμου από τον Καστοριάδη. Να πως βλέπει τη σύγκρουση στον Κόλπο ο Καστοριάδης.

«Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΗΔΗ ΠΡΟΧΩΡΑΕΙ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΛΑ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΣΑΝΤΑΜ ΧΟΥΣΕΙΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΡΑΚ. ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΑΥΤΟ-ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΣΕ ΜΙΑ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΑΝΑΜΕΣΑ, ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΑ ΜΕΡΙΑ, ΣΕ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΠΟΥ ΚΡΑΤΗΘΗΚΑΝ ΣΤΙΣ ΔΑΓΚΑΝΕΣ ΕΝΟΣ ΑΝΥΠΟΧΩΡΗΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟΥ, ΠΟΥ ΠΛΕΟΝ ΕΠΑΝΑ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΚΑΙ ΕΠΑΝ-ΕΝΙΣΧΥΕΤΑΙ, ΚΑΙ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ, ΣΤΙΣ ΔΥΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ, ΜΕ ΤΟΝ ΕΝΑΝ ΤΡΟΠΟ Ή ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ, ΕΧΟΥΝ ΞΕΠΕΡΑΣΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ ΑΛΛΑ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΔΕΙΧΘΕΙ ΑΝΙΚΑΝΕΣ ΝΑ ΜΕΤΑΔΩΣΟΥΝ ΣΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΑΛΛΟ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΈΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ.

Ερώτηση: τι άλλο σημαίνει το παράθεμα αυτό από την σύγκρουση πολιτισμών του Χάντιγκτον, με άλλα (Καστιριαδικά) λόγια; Ώστε ο πόλεμος γινόταν απλά ενάντια σε κάποιους καθυστερημένους Ισλαμιστές (με τους οποίους βέβαια το Μπααθικό καθεστώς δεν είχε καμιά σχέση –πράγμα που σημαίνει ότι ή ο Καστοριάδης ήταν εντελώς άσχετος από την ιστορία του Ιράκ και της συγκεκριμένης σύγκρουσης ή έμμεσα υιοθετούσε όλη την δυτική προπαγάνδα για τον πόλεμο); Ποιος λέει λοιπόν ψέματα, ο Φωτόπουλος ή εσύ που ή δεν καταλαβαίνεις τι γραφεί ο Καστοριάδης ή κάνεις ότι δεν καταλαβαίνεις για να δικαιολογήσεις την απαράδεκτη για να μην πω άθλια αυτή στάση του Καστοριάδη;;;

β) Τελικά φαίνεται ότι το πρόβλημα σου δεν είναι ότι δεν ξέρεις να διαβάζεις αλλά ότι συνειδητά διαστρεβλώνεις τι σου λένε.

Γράφεις «Δεν έχουμε απλή επιστροφή (όπως νομίζει ο Φωτόπουλος ότι λέει η ιδέα της καζινοποίησης)».

Σου έφερα παράθεμα όπου γράφει ο Καστοριάδης «η παγκόσμια οικονομία μεταμορφώνεται σε πλανητικό καζίνο. Αυτή η οπισθοδρόμηση δεν περιορίζεται στο πεδίο της οικονομίας».

και εσύ το κάνεις γαργάρα και απαντάς ―ελπίζοντας προφανώς ότι όσοι συνεχίζουν να διαβάζουν την ανταλλαγή δεν θα έχουν το βιβλίο μπροστά τους―: «Το χωρίο απ’ τις σελίδες 10-11 της «Ορθολογικότητας» του καπιταλισμού που παραθέτεις δεν αναφέρεται σε μια «οπισθοδρόμηση» στην παλιά, προκρατικιστική καπιταλιστική τάξη, αλλά στη γενική ιδεολογική οπισθοδρόμηση της σύγχρονης κουλτούρας (και αναφέρει ως παραδείγματα τους μονεταριστές οικονομολόγους, τις θετικιστικές επιθέσεις ενάντια στην ψυχανάλυση –ίσως σε είχε κατά νου- κλπ).»

Λοιπόν να η συνέχεια του παραθέματος: «ΑΥΤΗ Η ΟΠΙΣΘΟΔΡΟΜΗΣΗ ΔΕΝ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. ΙΣΧΥΕΙ ΕΞΙΣΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ (…) και γενικότερα στις πνευματικές επιστήμες (…) Το κοινωνικοιστορικό υπόβαθρο αυτής της οπισθοδρόμησης (…) συμβαδίζει με μια κοινωνική και πολιτική αντίδραση που βρίσκεται σε εξέλιξη από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 της οποίας αρχιμάστορες στη Γαλλία ήταν οι “σοσιαλιστές’ “.»

Δηλαδή, όλα αυτά που λέτε αναφέρονται σε αυτό που γράφει ο Καστοριάδης για να περιγράψει ότι, ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΠΙΣΘΟΔΡΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, υπάρχει ΚΑΙ ανάλογη οπισθοδρόμηση στους τομείς που αναφέρετε. Ποιος λοιπόν λέει χοντρά ψέματα και διαστρεβλώνει εγώ ή εσύ;

2) Ιστορικά, ποιός ήταν τελικά ο κοινωνικός ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας; Γιατί έγινε τελικά «σοσιαλφιλελεύθερη», όπως λέει ο Φωτόπουλος; Ποια ήταν η ουσία της πολιτικής της; Γι’ αυτό εγώ υποστηρίζω την άνωθεν ερμηνεία.

Σε αυτά όλα τα ερωτήματα και κυρίως στο γιατί η σοασιαλδημοκρατία έγινε σοσιαλφιλελευθερισμός και ποια η ουσία της πολιτικής της ο Καστοριάδης ΔΕΝ ΔΙΝΕΙ καμιά ερμηνεία (εκτός αν θεωρείται «διαύγαση» η πανάκεια της ασημαντότητας –βλ. παρακάτω γι’ αυτήν). Αλλά αφού λες ότι έχεις διαβάσει την ΠΔ του Φωτόπουλου τι κατάλαβες άραγε από το πρώτο μέρος του βιβλίου που ακριβώς ερμηνεύει αναλυτικά και διεξοδικά τη σημερινή πραγματικότητα όχι σε αναφορά με γενικολογίες περί ασημαντότητας κ.λπ. αλλά με συγκεκριμένη κοινωνικο-οικονομική ανάλυση που επειδή δεν την καταλαβαίνεις την χαρακτηρίζεις «οικονομικίστικη»;

3) Ώστε η μόνη εξήγηση της φαντασίας δίνεται από την ψυχαναλυτική θεωρία, την οποία σήμερα δεν τη δέχεται σχεδόν κανένας άλλος εκτός από τους ίδιους τους ψυχαναλυτές (που ως γνωστό είχαν στήσει μια μεγάλη μπίζνα στην Αμερική και κατόπιν διεθνώς) και τους Καστοριαδικούς, επειδή ο Καστοριάδης την ανακάλυψε την δεκαετία του 70 που μεσουρανούσε η θεωρία αυτή και μετά βέβαια που καταρρίφθηκε από σχεδόν όλους (και μην τα ρίχνουμε όλα στις συνωμοσιολογίες των θετικιστών που τώρα μας βολεύουν) δεν τόλμησε να παραδεχτεί ότι έσφαλε και συνέχισε να υποστηρίζει τα αστήρικτα. Άνοιξε και καμιά Εγκυκλοπαίδεια (αφού φαίνεται τα μόνα διαβάσματα σου είναι τα έργα του Καστοριάδη) να δεις πως η φαντασία ερμηνεύεται σήμερα με κάθε άλλο παρά ψυχαναλυτικούς όρους) Και μια ερώτηση: Μπορείς να μας αναφέρεις έστω 10 σημαντικούς διανοητές στη σημερινή αντισυστημική ή ριζοσπαστική Αριστερά που ακόμη υιοθετούν την ψυχαναλυτική θεωρία; Ποιοι είναι λοιπόν οι τσαρλατάνοι;

4) Όταν λέτε ότι «Η κοινωνική αλλαγή αφορά το 95% των ανθρώπων» αυτό ακριβώς που σας κατηγορώ επαναλαμβάνετε. Φυσικά και οι τάξεις δεν ορίζονται μόνο με οικονομικά κριτήρια όπως ανάφερα και παραπάνω αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πια ΚΑΙ οικονομικές τάξεις. Ποια είναι λοιπόν τα προνομιούχα κοινωνικά στρωματά και οι ελίτ; Το 5% του πληθυσμού; Υπάρχουν ή δεν υπάρχουν οικονομικά συμφέροντα, πέρα από τις ιεραρχικές δομές κ.λπ.; Τα οικονομικά συμφέροντα αφορούν μόνο το 5% του πληθυσμού και αυτό το 5% επιβάλλεται στο υπόλοιπο 95% γιατί πάσχουν από την ασθένεια της «ασημαντότητας» και όχι γιατί οι προνομιούχες τάξεις είναι πολύ περισσότερο από το 5% των ανθρώπων και διαθέτουν πανίσχυρους κατασταλτικούς, οικονομικούς και ιδεολογικούς μηχανισμούς; Και θέλετε να πάρει κανένας στα σοβαρά αυτή την “ανάλυση” σας;;;

5) Γράφεις: «Ωστόσο, η ΠΔ μιλάει μόνο περί οικονομίας και τσουβαλιάζει όλα τα υπόλοιπα σε μερικές παραγράφους. Εγώ, αντίθετα, ακολουθώ την καστοριαδική αλλά και καταστασιακή παράδοση η οποία θεωρεί ότι το πρωτεύον στην επαναστατική θεωρία είναι να μιλάμε για όλες τις πτυχές της κοινωνίας και για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, όχι μόνο για την οικονομία και την «πολιτική» (πολέμους, στρατιωτικές επεμβάσεις, εκλογές κλπ). Τι έχει να πει η ΠΔ για τη σεξουαλικότητα, για την τέχνη, για τις επιστήμες, για τις σχέσεις των ανθρώπων, για τη μαζική κουλτούρα και τις υποκουλτούρες, για τη χρεοκοπία της εκπαίδευσης; Και εννοώ τι ουσιαστικό έχει να πει, πέρα από τις γενικότητες περί «συνολικής κρίσης» κλπ.

Τι έχεις διαβάσει από ΠΔ όταν ΟΛΟΚΛΗΡΑ ΤΕΥΧΗ του Democracy & Nature και του International Journal of Inclusive Democracy είναι αφιερωμένα στην επιστήμη, την τεχνολογία, την παιδεία, τα ναρκωτικά, τα ΜΜΕ, την κουλτούρα, τον ανορθολογισμό, και φυσικά την οικολογία; Μόνο παραγράφους διαβάζεις μάλλον από το βιβλίο όταν σε πιέζω να μου φέρεις κανένα απόσπασμα. Είσαι λοιπόν ΑΣΥΣΤΟΛΟΣ ΨΕΥΤΗΣ ή όχι;

6) Ο Λένιν μιλούσε για ιμπεριαλισμό ενώ η ΠΔ μιλάμε για παγκοσμιοποίηση και μάλιστα όχι μόνο οικονομική —φαινόμενο για το οποίο ο Καστοριάδης δεν είχε την παραμικρή ανάλυση! Τώρα αν εσύ μπορείς να ερμηνεύεις φαινόμενα όπως ποια είναι η ουσία του νεοφιλελευθερισμού/σοσιαλφιλελευθερισμού, της παγκοσμιοποίησης ή της …πιστωτικής κρίσης με βάση κοινωνικές αλλαγές (προφανώς επειδή δεν καταλαβαίνεις τις οικονομικές) δεν θα έπρεπε να ζητάς και τα ρέστα σου από πάνω και ν’ αυτογελοιοποιείσαι.

7) & 12) Αυτά που γραφείς είναι βέβαια «άλλα λόγια ν αγαπιόμαστε». Κάνω πιο σαφή την ερώτηση για να την καταλάβεις: «Ή είναι ο νεοφιλελευθερισμός μια αντιδραστική αντεπίθεση που δεν έχει σχέση με μονόδρομους και συστημικές τάσεις και επομένως μπορεί ν’ ανατραπεί με μια αλλαγή πολιτικής ή είναι μια συστημική τάση που αποτελεί μονόδρομο στην σημερινή διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς και ανατρέπεται μόνο με αλλαγή του συστήματος”. Τώρα γράφεις: «αφού πήρε μπρος η παγκοσμιοποίηση, (δεν) μπορεί με μια απλή «διοικητική απόφαση» να καταργηθεί». Γιατί άραγε;;; Αν είναι μια απλή “αντιδραστική αντεπίθεση” τότε αρκεί να βγάλουμε τους “αντιδραστικούς” ή “κρετίνους” όπως τους χαρακτηρίζεις από την εξουσία και να φέρουμε στην εξουσία συνεπείς σοσιαλδημοκράτες για να την ανατρέψουμε. Ναι ή όχι; Εκτός αν εννοείς ότι όταν άρχισε η “αντιδραστική αντεπίθεση” δεν ήταν συστημική τάση η παγκοσμιοποίηση, αλλά έγινε στην πορεία!!!

8) Να χαίρεστε την μεγάλη σας διαύγαση-πανάκεια: Για όλα φταίει η ασημαντότητα και ο συνακόλουθος κρετινισμός διευθυνόντων και διευθυνόμενων!!! Πραγματικά, πιο βαθυστόχαστη ανάλυση της σημερινής πραγματικότητας δεν θα μπορούσε να γίνει. Φυσικά και υπάρχει μια στροφή στην ασημαντότητα Η ΟΠΟΙΑ ΟΜΩΣ ΣΕ ΜΕΓΑΛΟ ΒΑΘΜΟ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΡΡΟΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΥ ― είναι δηλαδή και αυτό μια συστημική τάση που δεν έχει καμιά σχέση με κρετινισμούς, ηλιθιότητες και αποσυνθέσεις.

9) ΑΝ ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΗ, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΦΑΝΕΡΟ ΑΠΟ ΟΣΑ ΕΧΩ ΓΡΑΨΕΙ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ ΙΔΕΑ ΓΙΑ ΤΟ ΤΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ Η ΠΔ, μου ζητάς και τον λόγο γιατί δεν έχω διαβάσει και την τελευταία Καστοριαδική σελίδα τότε πράγματι είσαι το άκρο άωτον του θράσους. Πέρα όμως από αυτό, ακόμη και όσα χαρακτηρίζεις “παρανοήσεις” του Καστοριαάδη ή “ψέματα” από τον Φωτόπουλο σου έδειξα παραπάνω αν είναι παρανοήσεις ή ψέματα …

10) Το θέμα μας βέβαια είναι ότι όχι μόνο δεν λες το παραμικρό ΔΙΚΟ σου (μπορείς να με φωτίσεις για κάποιες δικές σου ιδέες εδώ μέσα γιατί εγώ δεν μπορώ να τις δω πουθενά) αλλά και παπαγαλίζεις τις Καστοριαδικές ιδέες σαν ουρανόπεμπτη αλήθεια βρίζοντας όποιον έχει αντιρρήσεις σε αυτήν…

11) Και φυσικά δεν πρόκειται εδώ περί «κλειστού συστήματος» αλλά για στοιχειώδη φιλοσοφική και θεωρητική συνοχή.

Το ίδιο ακριβώς θα μπορούσε να πει και ένας οπαδός του για τον Μαρξ. Κλειστό σύστημα είναι κάθε σύστημα που ξεκινά από κάποιες δήθεν αναμφισβήτητες αλήθειες. Παίρνετε ή όχι σαν αναμφισβήτητες αλήθειες αυτά που λέτε για ψυχή, τη σχέση της με την κοινωνία κ.λπ.; Αν δεν τα παίρνατε σαν αναμφισβήτητες αλήθειες, απλά θα λέγατε ότι μια πρόταση ερμηνείας είναι και αυτή, ανάμεσα σε όλες τις άλλες που μπορεί να είναι βάσιμη, μπορεί και όχι γιατί δεν είναι γενικά αποδεκτή (ιδιαίτερα σήμερα που μετρούνται αυτοί που τα δέχονται!). Εσείς όμως σαν Ιεχωβάδες δεν δέχεστε καμιά αμφισβήτηση των “αληθειών” σας και μετά λέτε ότι δεν υιοθετείτε κλειστό σύστημα!


Εσύ δεν μπορείς να το καταλάβεις αυτό, επειδή υποστηρίζεις την ΠΔ η οποία είναι ένα εκλεκτικιστικό σύστημα. Ο Φωτόπουλος δεν έχει σκεφτεί ούτε μια φορά –απ’ όσο ξέρω τουλάχιστον (αν κάνω λάθος να με διορθώσεις)- τις οντολογικές συνέπειες/ προϋποθέσεις αυτών που λέει. Και δεν εννοώ εδώ τα περί αντικειμενικής ή όχι θεμελίωσης του απελευθερωτικού προτάγματο: εννοώ αν έχει κάτσει πουθενά να συζητήσει τις θεμελιώδεις του ιδέες για το Είναι της κοινωνίας και της ψυχής, για τον τρόπο εκδίπλωσης της ιστορίας, για το Είναι του κοινωνικού ατόμου, για το φαντασιακό, για τη σχέση της οικονομίας με τις υπόλοιπες κοινωνικές σφαίρες κλπ (δες τι λέω παραπάνω για το αν δικαιολογείται ή όχι ο Φωτόπουλος να απορρίπτει έτσι απλά την ψυχανάλυση). Αν κάτι τέτοιο δε γίνει, μοιραίο είναι να κατηγορείτε τον Καστοριάδη για κλειστό σύστημα.

Ο Φωτόπουλος έχει εξηγήσει γιατί δεν μπορεί να υπάρξει “αντικειμενική” οντολογία όσον αφορά την κοινωνική πραγματικότητα σε ολόκληρο κεφάλαιο της ΠΔ που αφιέρωσε για το θέμα αλλά προφανώς δεν κατάλαβες λέξη από αυτό. Και έχει εξηγήσει ότι η αυτονομία είναι μια ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΗ επιλογή και όχι απόρροια κάποιας οντολογίας. Επιλεγεί την αυτονομία και με βάση την αρχή αυτή προσπαθεί να συνάγει τα συμπεράσματα του για την ερμηνεία της Ιστορίας και της κοινωνίας γενικότερα –κρίσιμο τμήμα της οποίας στη νεωτερικότητα είναι η οικονομία--και όχι ΜΟΝΟ της οικονομίας όπως τον διαστρεβλώνεις. Για τη σχέση της πολιτείας και της οικονομίας με την κοινωνία από την μια και της κοινωνίας με την Φύση από την άλλη είναι όλο το έργο του. Το ότι δεν μιλά για την ψυχή και το φαντασιακό με βάση αυτή, είναι βέβαια συνειδητή επιλογή του γιατί απλούστατα απορρίπτει όλα τα κλειστά συστήματα και επομένως και αυτό.

Anonymous said...

Έχεις δίκιο σε όλα, δεν έχω τίποτε παραπάνω να πω. Αν κάποιος παρακολουθεί, μπορεί ελεύθερα να κρίνει μετά απ' όλα αυτά τα κατεβατά, οπότε δε χρειάζεται να ανταπαντήσω. Το καλό είναι ότι κατέστησαν σαφείς οι ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ διαφορές μεταξύ προτάγματος της αυτονομίας και ΠΔ. Προς αποφυγή πιθανών παρεξηγήσεων από διάφορους καλοπροαίρετους ανθρώπους που θα έβρισκαν πιθανές συγγένειες μεταξύ των δύο θεωριών.

Anonymous said...

Ωστόσο, το ξανασκέφτηκα, πρέπει να πω δυο τρία πράγματα ακόμα, όχι τόσο επί συγκεκριμένων ζητημάτων (γιατί έτσι είναι που δε θα τελειώσουμε ποτέ), αλλά ως γενικότερα συμπεράσματα απ’ την κουβέντα μας. Ανοίγω ιστορίες, αλλά τι να γίνει;

1) Κατ’ αρχάς έχω να πω ότι δε μπορώ παρά να καγχάζω με την απουσία κάθε δημιουργικής ικμάδας που χαρακτηρίζει τη «σκέψη» σου (με τη συνολοταυτιστική έννοια του όρου πάντα). Δες πώς ξεκίνησε το όλο θέμα. Εγώ ήδη από την πρώτη μας συζήτηση περί τάξεων/ελίτ, ΜΜΕ και χειραγώγησης επέμεινα ότι η δικιά σας ανάλυση έχει συγγένειες, ως προς το πνεύμα της (μη ζητάς ακριβείς διατυπώσεις, κάθε άνθρωπος με στοιχειώδη διανοητική επινοητικότητα μπορεί να πιάσει το «πνεύμα» κάποιων θεωριών), με τις αναρχικές και μαρξιστικές αναλύσεις περί χειραγώγησης: υπάρχει ένας διευθυντικός μηχανισμός, συνεκτικός και συμπαγής, ο οποίος επιβάλλει τα σχέδιά του μέσω συγκεκριμένων πολιτικών (οικονομικών, στρατιωτικών κλπ). Στα πλαίσια αυτής μου της ιδέας έφερα ως παράδειγμα το τελευταίο άρθρο του Φωτόπουλου –στην απάντησή μου προς τον Αποστόλη (negradia)- για να εξηγήσω για ποιόν λόγο επέμενα στο κομμάτι της χειραγωγισιμότητας και της απάθειας της κοινωνίας και όχι τόσο στο κομμάτι της χειραγώγησης που ασκεί το σύστημα. Ιδού η ακριβής μου διατύπωση: «[Καταρχήν να πω ότι δεν αμφισβητήσαμε ποτέ τα περί χειραγώγησης, κάθε άλλο. Η έγνοια μας είναι μόνο να δείξουμε τη συνενοχή των χειραγωγούμενων στη χειραγώγησή τους. Κι αυτό για να χτυπηθούν οι μυστικοποιήσεις που παρουσιάζουν το σύστημα ως παντοδύναμο, με καθαρή «ταξική συνείδηση» κλπ. Προχθές, για παράδειγμα, ο Φωτόπουλος επιτίθεται πάλι στον Καστοριάδη (απ’ την Ελευθεροτυπία) για την ιδέα του περί της καζινοποίησης της σύγχρονης οικονομίας. Ο Φωτόπουλος επιμένει ξανά ότι υπάρχει η «Νέα Τάξη» και όχι «Νέα Αταξία», όπως θα έλεγε ο Καστοριάδης. Το να το λέμε αυτό όμως σημαίνει να παρουσιάζουμε ως ορθολογικό ένα σύστημα ασυνάρτητο και αποσαθρωμένο. Στη Νέα Τάξη πιστεύει ο Μπους, δε γίνεται να λέει τα ίδια και η επαναστατική θεωρία.] Το παράδειγμα της πιστωτικής κρίσης που εξετάζει ο Φωτόπουλος δείχνει ακριβώς ότι οι ιθύνοντες δεν ξέρουν τι τους γίνεται, όχι ότι έχουν τίποτε σχέδια ή συνεκτικές πολιτικές όπως αυτός πιστεύει. Είναι πολύ σημαντική αυτή η διαφορά».



Εσύ ανοίγεις τη συζήτηση, κατηγορώντας με ότι διαστρέφω τον Φωτόπουλο, όταν λέω τα περί σχεδίου κλπ. Ξεκινά λοιπόν η συζήτηση και πού καταλήγει; Στο ότι ο Καστοριάδης υποστηρίζει έμμεσα τον πόλεμο του Κόλπου (σημειωτέον: στο άρθρο του Φωτόπουλου που παρέθεσα και το οποίο κατηγορώ για συκοφαντία, ο Φ. δεν κατηγορεί τον Κ. για «έμμεση υποστήριξη» -αυτό είναι σε άλλο άρθρο, σ’ αυτό που παρέθεσες εσύ-, αλλά για υποστήριξη της επίσημης αμερικανικής δικαιολόγησης του Πολέμου. Κατά συνέπεια, συνεχίζω να έχω δίκιο, όταν αποκαλώ τον Φωτόπουλο ψεύτη εν προκειμένω), επειδή λέει ότι δεν έγινε για το πετρέλαιο, αλλά για τον γεωπολιτικό έλεγχο της περιοχής. Εσύ διαφωνείς με αυτή την άποψη και στην προσπάθειά σου να την παρουσιάσεις ως έμμεση υποστήριξη του πολέμου (επειδή προφανώς ξεχνάς ότι πολλοί μεγάλοι διεθνιστές έδωσαν τη ζωή τους για κάτι που λέγεται ντεφετισμός), γράφεις τα εξής: «Ώστε όλος ο πόλεμος, ρητά κατά τη γνώμη του Καστοριάδη (ο οποίος δεν κατάλαβε ότι είχε καταλάβει ο τελευταίος πολίτης τότε ότι ο πόλεμος αφορούσε βασικά τον έλεγχο του πετρελαίου) απλώς εξέφραζε «την μυωπική βούληση των ΗΠΑ να επιβάλλουν την τάξη τους». Και αυτό τη στιγμή που ΣΥΣΣΩΜΗ η υπερεθνική ελίτ υποστήριζε τότε πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά τον πόλεμο αυτό αλλά φαίνεται ο Καστοριάδης έβλεπε μόνο (όπως έκανε και η ρεφορμιστική Αριστερά) απλώς την “κακή” Αμερική πίσω από τον πόλεμο και όχι ένα καθαρό πόλεμο του συστήματος για να ενσωματώσει την Μέση Ανατολή στη Νέα Παγκόσμια Τάξη που σηματοδοτούσε ακριβώς ο πόλεμος αυτός.». Ευχαριστώ πολύ. Αυτά ακριβώς εννοούσα εγώ, ήδη απ’ το αρχικό μου σχόλιο (την απάντηση στον Αποστόλη), όταν μιλούσα περί «σχεδίου», «συνοχής» κλπ: συνεκτική πολιτική «σύσσωμης της υπερεθνικής ελίτ», «πόλεμο του συστήματος» κλπ (σε αντίθεση με την καστοριαδική άποψη για την μυοπικότητα του σχεδίου του Μπους πατέρα και των συν αυτώ, απατεώνων ή απλών ηλίθιων).


Θα μου πεις βέβαια ότι εδώ μιλάμε για στρατιωτικά/πολιτικά ζητήματα και όχι για την οικονομία. Δε νομίζω όμως ότι αυτό έχει και ιδιαίτερη σημασία, καθώς αυτό μου μ’ ενδιαφέρει είναι ο τρόπος ερμηνείας του ρόλου των εκάστοτε διευθυντικών μηχανισμών (των «ελίτ») στη διαμόρφωση της ιστορίας, σύμφωνα με την ΠΔ. Είναι προφανές λοιπόν ότι, όπως το είχα πει εγώ εξαρχής, η εμμονή σας με την ιδέα για την ύπαρξη τάξεων, ελίτ, η εκμηδένιση της σημασίας του φαντασιακού χάριν του «συστημικού», ο φετιχισμός με την οικονομία κλπ αποδεικνύουν την προσκόλλησή σας στο παραδοσιακό φαντασιακό. Αυτό που θέλετε με νύχια και με δόντια να αποδείξετε είναι ότι έχουμε να κάνουμε με κάτι το εντελώς συνεκτικό, με συμπαγείς τάσεις του συστήματος κλπ. Αυτή η μανία είναι που σε κάνει να μη μπορείς να καταλάβεις ότι κι εμείς, επουδενί δεν αμφισβητούμε ότι υπάρχει «σύστημα», «δομικά φαινόμενα» κλπ. Εσύ ακούς φαντασιακό και παθαίνεις.
Είναι χαρακτηριστική η τύφλωσή σας απέναντι στην ιδέα του φαντασιακού και σε ό,τι αυτή συνεπάγεται για την ερμηνεία των κοινωνικοϊστορικών φαινομένων. Στη μανία σας να αποδείξετε τα λάθη του ρεφορμισμού, δαιμονοποιείτε και μυθοποιείτε τη σύγχρονη κατάσταση κι έτσι θεωρείτε ότι όποιος –σαν εμάς- μιλά για φαντασιακό και όχι μόνο για «συστημικούς παράγοντες» είναι ρεφορμιστής και κρυπτοσοσιαλδημοκράτης. Αυτός είναι ο εγκλεισμός σας. Δεν τολμάτε να ακούσετε τίποτε περί αποσάθρωσης ή αποσύνθεσης, γιατί αυτό θα σας χάλαγε το οικοδόμημα περί των «ελίτ» και της –δήθεν- συνεκτικής τους πολιτικής. Κι αυτό, νομίζετε, ότι θα σήμαινε παραχώρηση προς το σύστημα. Ξεκαθαρίζω κάτι. Με όλα αυτά δεν εννοώ ότι δεν υπάρχει σαφής πολιτική σ’ αυτά που κάνουν όλοι αυτοί οι απατεώνες που μας κυβερνάνε. Λέω απλώς ότι δεν υπάρχει ούτε και ο πιο λίγο μακροπρόθεσμος προγραμματισμός, η πιο ελάχιστα δημιουργική σκέψη ακόμα και στο στενά διαχειριστικό επίπεδο. Και ότι η μανία της φιλελευθεροποίησης οδήγησε σ’ ένα χάσιμο του ελέγχου πάνω στην οικονομία (όπως και η βλακεία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής έχει δημιουργήσει μόνο προβλήματα για τον εαυτό της). Αρκεί να δεις την τρέχουσα αρθρογραφία και όλα αυτά που λένε για τους κεντρικούς τραπεζίτες και τη σημασία του ρόλου τους και θα καταλάβεις: τα κάνουν σκατά και μετά τρέχουν να τα μπαλώσουν. Εγώ λέω ότι αυτή η κατάσταση απέχει πολύ απ’ το να είναι μια νέα «τάξη», έστω κι αν την ερμηνεύσουμε ένα καθεστώς οικονομικής αναρχίας με την παλιά έννοια. Εκτός κι αν χρησιμοποιούμε τη λέξη «τάξη» μόνο με τη στενά περιγραφική έννοια του όρου, σα να λέμε «νέα φάση» ή «νέα περίοδος».


Και τελικά ποια είναι η σημασία της διαφοράς μας; Εμείς, ως πρόταγμα που αγωνιζόμαστε, εκτός των άλλων, και για την πνευματική απελευθέρωση του ανθρώπου, προσπαθούμε με κάθε ευκαιρία να χτυπάμε τις μυθοποιήσεις και τους φενακισμούς που χρησιμεύουν στο να κρατάνε τη δημιουργικότητα και τον αυθορμητισμό του υποταγμένους. Μια από τις πιο διαδεδομένες μυστικοποιήσεις που κρατά τους ανθρώπους απαθείς και συμβιβασμένους με τον καπιταλισμό είναι η εντελώς παρανοϊκή ιδέα ότι αυτοί που μας κυβερνάνε «ξέρουν τι κάνουν». Άρα, αφού ξέρουν, ας κάτσω εγώ ο μη ειδικός και ας τους παραχωρήσω κάθε δικαίωμα να αποφασίζουν για μένα. Ας το βουλώσω κι ας αφήσω την εξουσία στους επαΐοντες, στα στελέχη, στα θινκ τανκς κλπ. Αυτή η ιδέα είναι που επιτρέπει στις διάφορες γραφειοκρατίες να καπελώνουν τον αυθορμητισμό των μαζών και να καταλαμβάνουν, ακόμα και μετά από βαθιά επαναστατικές περιόδους, την εξουσία. Αυτό που, ως εκ τούτου, πρώτα απ’ όλα πρέπει να κάνει ένα επαναστατικό πρόταγμα, μια ομάδα τουλάχιστον, είναι να απομυθοποιεί το σύστημα και να δείχνει πόσο άχρηστοι είναι όσοι το διοικούν και πόσο αντιδημοκρατική και ψευδής είναι η ιδέα ότι οι πολλοί δεν ξέρουν. Ειδικά στις μέρες μας που η γενική αποσύνθεση κάνει την κατάσταση 100 φορές πιο φαιδρή απ’ ό,τι ήταν στο παρελθόν. Γι’ αυτό ακριβώς εγώ επιμένω διαρκώς στα περί κρετινισμού, ασυναρτησίας, αποσύνθεσης κλπ.


Δεν πρέπει φυσικά να ξεχνάμε ότι όλα αυτά δένουν και με τις διαφορές μας περί του φαντασιακού. Εγώ πολεμώ τις ιδέες σας περί των «συστημικών» παραγόντων, επειδή πιστεύω ότι αυτές είναι ακριβώς οι ιδέες του συστήματος, αυτές που βοηθούν στη διατήρηση της απάθειας των ανθρώπων και, ως εκ τούτου, στη διαιώνισή του. Ολόκληρος ο μεταμοντέρνος συρφετός τι άλλο κάνει εκτός από το να μιλά για το «θάνατο του ανθρώπου» και για την παντοδυναμία των δομών; Ποια άλλη είναι η σημασία τσαρλατάνων σαν το Φουκό, τον Αλτουσέρ, τον Ντεριντά και τώρα τον Ζίζεκ εκτός απ’ το ότι προσπαθούν να μας πείσουν ότι οι δομές και η «κυριαρχία» είναι παντοδύναμες και πως, ως εκ τούτου, δε μπορούμε να κάνουμε τίποτα; Δεν ισχυρίζομαι φυσικά ότι ο Φωτόπουλος λέει τα ίδια μ’ αυτούς. Λέω απλώς ότι πολλά απ’ αυτά που λέει προέρχονται από τα ίδια ταμπού, αναρχομαρξιστικής προέλευσης, των οποίων η εκχυδαϊσμένη εκδοχή είναι οι ασυναρτησίες των μεταμοντερνιστών. Για σένα βέβαια, εξαιτίας της γραφειοκρατικής σου ιδεολογίας, όλα αυτά δεν έχουν και πολλή σημασία μπροστά στις «συστημικές» και «αγοραιοποιητικές» ονειρώξεις. Ας είναι.


2) Σωστά παρατηρείς ότι απ’ την πλευρά μου υπάρχει μια εχθρότητα απέναντί σας. Και θα σου πω για ποιο λόγο. Καταρχάς –μέχρι σήμερα- θεωρούσα ότι, παρά τις διαφορές μεταξύ των δύο προταγμάτων –εμφανείς απ’ την πρώτη στιγμή-, καλύτερο θα ήταν να μη σας χτυπάω, επειδή υπάρχουν κάποιες συγγένειες ανάμεσά μας. Δες για παράδειγμα τι λέει ο Κέρτις για την ΠΔ στο κείμενό του για την εκδήλωση. Τελικά όμως θεωρώ ότι είστε ένα συντηρητικό πρόταγμα, που έρχεται, σε πολλά σημεία, σε αντίθεση με αρκετά απ’ αυτά που εμείς θεωρούμε βασικά. Δεν είναι τυχαίο ότι διαφωνείτε στις πιο ριζοσπαστικές και κεντρικές ιδέες του Καστοριάδη: στα περί φαντασιακού και ψυχανάλυσης. Έτσι δεν παίρνετε σχεδόν τίποτε απ’ τη ρήξη που κάνει ο Καστοριάδης με τις παραδοσιακές ιδεολογίες. Απλώς δανείζεστε μερικές του φράσεις ή διατυπώσεις.


Αυτό, σε μεγάλο βαθμό –κι αν αφήσουμε προς το παρόν στην άκρη τον πνευματικό σας συντηρητισμό και το γεγονός ότι ο Φωτόπουλος απ’ τον οποίον εμπνέεστε δεν είναι κανένας φιλόσοφος (η σκέψη του δηλαδή δεν έχει κανένα βάθος)- έχει να κάνει με τη στρατηγική που ακολουθεί ο Φωτόπουλος. Κι εδώ θα κάνω ανοιχτή επίθεση (κι όποιον πάρει ο Χάρος). Νομίζω ότι ολόκληρη αυτή η ιστορία περί της περιεκτικής δημοκρατίας έχει δημιουργηθεί, απ’ τον Φωτόπουλο, για να τον δικαιώσει ως εισηγητή ενός δήθεν καινούργιου επαναστατικού προτάγματος. Αυτό φαίνεται, αν αναλογιστούμε τα εξής. 1) Ο Φωτόπουλος μιλά για περιεκτική δημοκρατία κι όχι απλώς για δημοκρατία, επειδή λέει ότι το πρόταγμά του συνιστά «σύνθεση δύο μεγάλων ιστορικών παραδόσεων, της κλασικής δημοκρατικής και της σοσιαλιστικής, αλλά και των ριζοσπαστικών ρευμάτων στα οικολογικά, τα φεμινιστικά και τα απελευθερωτικά κινήματα στο Νότο» (οπισθόφυλλο του περιοδικού σας). Είναι γνωστό ότι όλα αυτά ισχύουν και για τον Καστοριάδη. Ποιος λοιπόν ο λόγος να κάνουμε τόση φασαρία και να εισάγουμε τον όρο inclusive, όταν η δημοκρατία, εκ της φύσεώς της όπως περιγράφεται στον Καστοριάδη, είναι περιεκτική των πάντων; Μια τέτοια ιδέα θα έστεκε ως κριτική στην Άρεντ, η οποία έτεινε να περιστέλλει την έννοια της δημοκρατίας στο στενά πολιτικό επίπεδο κι όχι στην παραγωγή. Μετά τον Καστοριάδη όμως δε νομίζω ότι υπάρχει τέτοια ανάγκη. 2) Ο λόγος που επικαλείται ο Φωτόπουλος είναι ότι ο Καστοριάδης έπαψε να ασχολείται με την πολιτική μετά το 1968 και ότι αφιερώθηκε σε απολίτικες δραστηριότητες όπως η φιλοσοφία κι η ψυχανάλυση. Καθαρή συκοφαντία κι αυτή, που έχει ανασκευαστεί, όχι μόνο στο θεωρητικό επίπεδο από αρκετά κείμενα του Ντέηβιντ, αλλά και από τα ίδια τα γεγονότα (το πλήθος των κειμένων του Καστοριάδη που μιλάνε για πολιτικά θέματα, τη ρητή σύνδεση που κάνει μεταξύ ψυχανάλυσης φιλοσοφίας και πολιτικής, τη συμμετοχή του σε πολιτικές εκδηλώσεις όπως η συζήτηση στη Λουβέν περί οικολογίας κλπ). Όπως και να ΄χει, χρησιμεύει στον Φωτόπουλο για τον παρουσιάζει σαν ένα militant θεωρητικό που δεν αφέθηκε να ακαδημαϊκοποιηθεί όπως υποτίθεται ότι έκανε ο Καστοριάδης.


Στα πλαίσια αυτής του της πολιτικής, ο Φωτόπουλος παίρνει τις λιγότερο αιχμηρές πλευρές της σκέψης του Καστοριάδη και προσπαθεί μ’ αυτές να επαναδιατυπώσει τον παραδοσιακό αναρχομαρξιστικό λόγο, τον οποίο οδυέποτε αμφισβητεί πραγματικά (κατά βάθος τουλάχιστον). Και αυτό το κάνει, από ένα σημείο κι έπειτα, για να κερδίσει οπαδούς μέσα απ’ το κοινό αυτών των δύο χώρων. Γι’ αυτό επιμένει να μιλά διαρκώς για την «αντισυστημική Αριστερά» (εννοεί τα σταλινικά γκρουπούσκουλα μεταξύ άλλων;), γι’ αυτό επιμένει να τονίζει ότι η Ρωσία, μπορεί να ήταν ό,τι ήταν, αλλά τουλάχιστον εξασφάλιζε την κάλυψη βασικών υλικών αναγκών, γι’ αυτό κάνει κριτική στον ντεφετιστικό διεθνισμό, μιλώντας –σαν τους μαρξιστές- περί «ίσων αποστάσεων» και «έμμεσης στήριξης», γι’ αυτό αφιερώνει το σύνολο σχεδόν τον αναλύσεών του σε οικονομικά ζητήματα, γι’ αυτό απορρίπτει την ψυχανάλυση, γι’ αυτό μιλά περί «συστημικής βίας» και «αντιβίας», γι’ αυτό πήγε μάρτυρας στη δίκη της 17 Νοέμβρη κλπ. Γενικά χαϊδεύει τ’ αυτιά της αριστεράς και των αναρχικών.
Υπό αυτή την έννοια όμως, είστε κι εσείς κληρονόμοι των ετερόνομων πλευρών του αναρχισμού και του μαρξισμού: οικονομισμός, έλλειψη δημιουργικών ιδεών και πνευματικής ανοιχτότητας, μυθοποίηση του ρόλου του «συστήματος», λογική του «ή μ’ εμάς ή μαζί τους» (στα περί «έμμεσης στήριξης» και «πολιτικής αντιβίας») και τα σχετικά.


Αυτό φαίνεται κι απ’ την έλλειψη δημιουργικότητας των κειμένων και των αναλύσεών σας, ακόμα κι απ’ το ύφος τους (-ειδικά σε ό,τι αφορά στα κείμενα του Φωτόπουλου: τρομερή λεξιλογική φτώχεια, περιστολή σχεδόν της γλώσσας στη στεγνά λειτουργική της διάσταση, ξύλινες εκφράσεις κλπ). Ό,τι και να λες, έχω δίκιο, απ’ την πρώτη στιγμή: εκτός απ’ τις αναλύσεις του Φωτόπουλου που ασχολούνται μόνο με οικονομικά και γεωπολιτικά ζητήματα, δεν πρέπει να υπάρχει κανένα άλλο κείμενο, δικό σου ή οποιουδήποτε άλλου που προσυπογράφει τις ιδέες της ΠΔ, που να σπάει αυτό το καλούπι. Το μόνο, πέραν του στενά οικονομικού και γεωπολιτικού, για το οποίο μιλάτε είναι η οικολογία –κι αυτή όμως απ’ τη στενά οικονομική και πολιτική της πλευρά μόνο- και τα σχετικά με τις «στρατηγικές μετάβασης» ή την κριτική σε άλλα ρεύματα (lifestyle αναρχικούς, κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης κλπ). Επειδή δεν είμαι ηλίθιος, όπως πιθανώς νομίζεις, ήξερα τι έλεγα στο τελευταίο μου σχόλιο: δεν υπάρχει ΟΥΤΕ ΕΝΑ κείμενο στα περιοδικά σας (εκτός κι αν υπάρχουν τεύχη μη ανηρτημένα στο ίντερνετ, που δεν το νομίζω), τόσο το ελληνικό, όσο και το Democracy and Nature, που να συζητά ζητήματα φιλοσοφίας, τέχνης, επιστήμης, σεξουαλικότητας, που να κάνει κοινωνιολογικές αναλύσεις όχι μόνο κοιτώντας το τι κάνουν οι «ελίτ» κλπ. Τα μόνα που υπάρχουν –επειδή έψαξα ένα ένα, στο σάιτ σας, και τα τεύχη που δεν έχω- είναι τα εξής: το κείμενο του Best “Crisis Culture and the Waning of Revolutionary Politics” (D&N, Απρίλιος 2007 –έχει μεταφραστεί και στα ελληνικά), του Φραγκιά «Για ποιόν δουλεύει η επιστήμη και η τεχνολογία σήμερα» (Περ. Δημοκρατία #2), του Βελισάρη για τα στέκια (Π.Δ. #8) και το διπλό του Φωτόπουλου για την εκπαίδευση (Π.Δ. #10 κ. ε., δημοσιευμένο παλιότερα στο D&N). Και μιλάμε για 14 τεύχη της Περιεκτικής Δημοκρατίας και τουλάχιστον άλλα 10 του Democracy and Nature. Εξάλλου και τα κείμενα που ανέφερα –και τα οποία είναι μάλλον αυτά στα οποία αναφέρθηκες προηγουμένως- δεν έχουν σχέση μ’ αυτό που λέω. ΚΑΝΕΝΑ απ’ αυτά δεν εμβαθύνει πραγματικά ούτε στο ζήτημα της εκπαίδευσης και της παιδείας, ούτε στο ζήτημα της επιστήμης, ούτε σ’ αυτό της «κουτλούρας», ούτε σ’ αυτό του ατομικισμού και των στεκιών (το ίδιο ισχύει και για το κείμενο του Βελισάρη περί του βιασμού στην Αμάρυνθο –δε θυμάμαι τεύχος). Όλα τους θίγουν τα θέματα απλώς «μορφικά» και «διαδικαστικά»: δεν ασχολούνται, πχ, με το τι λέει η σημερινή επιστήμη, με το τι ζητήματα θέτουν ή όχι οι σύγχρονες επιστημονικές θεωρίες, με το τι σημαίνει αυτό για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι τη ζωή τους κλπ, αλλά μόνο με το πώς είναι οργανωμένη η επιστημονική έρευνα («Για ποιόν δουλεύει η επιστήμη και η τεχνολογία σήμερα» κλπ) σήμερα. Το ίδιο και για την εκπαίδευση. ΚΑΜΙΑ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ, καμία καινούργια ιδέα, καμία δημιουργική ανάλυση που να φέρνει στο φως τάσεις του πώς σκέφτονται σήμερα οι άνθρωποι. Απλώς κοινοτοπίες του στυλ «ο νεοφιλελευθερισμός κι η οικονομία της αγοράς υποτάσσουν την εκπαίδευση και την επιστήμη στην αγορά κι όχι στις ανάγκες της κοινωνίας κλπ». Τίποτε το καινούργιο και το ριζοσπαστικό. Μηδέν. «Η στειρότητα θριαμβεύει», όπως είχε πει κι ο Καστοριάδης. Και το ίδιο ισχύει και για τα «θεωρητικά» σας κείμενα, όπου απλώς αναμασάτε και εξηγείτε τις χιλιοειπωμένες ιδέες του Φωτόπουλου.


Είναι προφανές ότι η θεματολογία σας αναπαράγει τον τρόπο σκέψης του συστήματος: τα ζητήματα με τα οποία ασχολείστε είναι αυτά για τα οποία μιλάνε οι ειδήσεις. Καμία διαφοροποίηση. Παντελής έλλειψη ρήξης με την αξιολογία της νοοτροπίας του συστήματος για το τι είναι σημαντικό και τι όχι. Πλήρης σχεδόν υποδούλώση στο καπιταλιστικό φαντασιακό και στην πρωτοκαθεδρία του οικονομικού (αν, όπως σωστά λες, ο καπιταλισμός βάζει στο κέντρο την οικονομία, αυτός είναι ένας παραπάνω λόγος για να δείχνουμε έμπρακτα –ασχολούμενοι δηλαδή και με άλλα ζητήματα εκτός απ’ την οικονομία- πόσο λανθασμένο είναι κάτι τέτοιο και πόσο σημαντικό είναι να το χτυπάμε). Καμία επαναστατική ορμή, κανένα σφρίγος, καμία πνευματική εξέγερση.


Δεν είναι τυχαίο που στα πλαίσια αυτού του γραφειοκρατικού πνεύματος που μυρίζει φορμόλη από δέκα μίλια απόσταση μου λες να ψάξω για το αν οι εγκυκλοπαίδειες γράφουν ή όχι για την ψυχανάλυση. Φίλε μου, αυτό το ξέρει κάθε στοιχειωδώς οξύνους άνθρωπος, τις επαναστατικές ιδέες δεν τις ψάχνουμε στις εγκυκλοπαίδειες. Στις εγκυκλοπαίδειες ψάχνουν οι γραφειοκράτες κι οι αυθεντιολάγνοι. Είμαστε σοβαροί;; Εμείς αγωνιζόμαστε για την απελευθέρωση της δημιουργικής φαντασίας κι εσύ μου λες για εγκυκλοπαίδειες… Αυτή είναι η ιδεολογική οπισθοδρόμηση για την οποία μιλούσε ο Καστοριάδης: η εξαφάνιση του κριτικού πνεύματος. Να πω επίσης, επί τη ευκαιρία, ότι, όταν ο Καστοριάδης άρχισε ν’ ασχολείται ενεργά και πρακτικά με την ψυχανάλυση, αυτό που ήταν της μόδας ήταν ο λακανισμός. Ο Καστοριάδης όμως, ως γνωστόν, σχεδόν εξαρχής πολέμησε τον Λακάν και τις ιδέες του. Σε περίπτωση που δεν το γνωρίζεις, ήταν παντρεμένος με την Πιερά Ολανιέ, ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Τέταρτης Ομάδας την οποία και στήριζε (ακόμα κι αν δεν υπήρξε επίσημα μέλος της). Για να ξέρεις τι πετάς κάθε φορά, νομίζοντας ότι θα καταφέρεις να μας παρουσιάσεις τον Καστοριάδη ως κομμάτι του κατεστημένου («έγινε ψυχαναλυτής τότε που ήταν στη μόδα η ψυχανάλυση»). Ίσα ίσα, εσείς είστε κομμάτι του κατεστημένου που πολεμάτε την ψυχανάλυση σήμερα, όπου εξαπολύεται μαζική επίθεση εναντίον της.


Εμείς, αντίθετα, ακόμα και μέσα απ’ τις προκηρύξεις μας, προσπαθούμε να πιάνουμε όσο το δυνατόν περισσότερα ζητήματα και το ίδιο κάνουμε και μέσα απ’ το περιοδικό. Γι’ αυτό ρίχνουμε εξαρχής το βάρος σ’ αυτό που αποκαλούμε «καινούργια ζητήματα» (άνοδος της ασημαντότητας, αποσύνθεση της κουλτούρας, αποξήρανση της σεξουαλικότητας κλπ). Εμείς εμπνεόμαστε απ’ τον Καστοριάδη που ήδη απ’ το ’57 (στο «Περιεχόμενο του σοσιαλισμού Ι») έθετε τη σεξουαλικότητα και την κουλτούρα στο ίδιο επίπεδο με το οικονομικό στοιχείο. Εμπνεόμαστε επίσης από τα έξοχα κείμενά του με τίτλο «Για έναν καινούργιο προσανατολισμό» και «Να ξαναρχίσουμε την επανάσταση» της δεκαετίας του ‘60. Εμπνεόμαστε επίσης απ’ τους καταστασιακούς που έθεταν εξαρχής το βάρος τους στην κατηγορία της «ολότητας».
Και για να τελειώνουμε. Η ΠΔ δεν αμφισβητεί παρά ελάχιστα το αποσυντιθέμενο γραφειοκρατικό φαντασιακό του μαρξισμού και του σύγχρονου αναρχισμού. Καμία επαναστατική σπίθα, κανένας φρέσκος αέρας. Μόνο η φορμόλη των ξερών κειμένων του Φωτόπουλου (κι ο Λένιν έγραφε ξερά, αλλά τουλάχιστον ο Λένιν ήταν μεγάλος στοχαστής, ασχέτως του αν τον πολεμάμε πολιτικά). Τελικά ο ρόλος της ΠΔ είναι να συντηρεί τις αυταπάτες όσων δεν έχουν τη βούληση και το θάρρος να ξεκόψουν μια κι έξω με τα αναρχομαρξιστικά κλισέ με τα οποία όλοι μεγαλώσαμε. Ο Καστοριάδης έκανε μια ρήξη την οποία εμείς προσπαθούμε να συνεχίσουμε. Το ότι εσύ δεν καταλαβαίνεις τίποτε απ’ αυτήν δεν είναι δα και περίεργο. Εμείς προσπαθούμε να σκεφτόμαστε. Εσείς απλώς ψάχνετε ένα πρόταγμα που να μη σας θέτει και πολλά πολλά προβλήματα. Ε, αυτό σας το προσφέρει ο Φωτόπουλος. Χωρίς να σας θορυβεί, χωρίς να σας ζητά να παρατήσετε τις αυταπάτες και τις κοινοτοπίες με τις οποίες έχετε μεγαλώσει, σας δίνει την ευκαιρία να θεωρείτε τους εαυτούς σας επαναστάτες. Δεν είναι τυχαίο που εσείς έχετε τόσους οπαδούς, ενώ εμείς δεν είμαστε ούτε δέκα άτομα (μαζί με τους «φίλους» και τους «συμπαθούντες»).


Φαντάζομαι ότι μετά απ’ αυτό θα ξανααπαντήσεις (προφνώς κι ο Πάνος, αν παρακολουθεί τη συζήτηση), έστω και για την υπεράσπιση της επαναστατικής σου/σας τιμής. Όπως και να ‘χει πάντως, ο καθένας κάνει τις επιλογές του. Εμείς τουλάχιστον δεν προσπαθούμε να βαυκαλιζόμαστε, χρησιμοποιώντας απαρχαιωμένα σχήματα. Μπορεί εν τέλει να αποδειχθεί ότι κάνουμε λάθος: δεν υπάρχει καμία α πριόρι εγγύηση γι’ αυτό. Δύο πράγματα όμως είναι σίγουρα. Καταρχάς, ότι εμείς δε φοβόμαστε να έρθουμε σε ρήξη με την παραδοσιακή, αναρχική και μαρξιστική, επαναστατική θεωρία. Εν συνεχεία ότι, ακόμη κι αν εμείς έχουμε τώρα λάθος, είναι προφανές ότι δεν είστε εσείς αυτοί που έχετε συλλάβει το καινούργιο και κοινωνιολογικώς σημαντικό στοιχείο της εποχής. Κάθε άλλο μάλιστα. Αν εμείς έχουμε μια φορά λάθος, εσείς έχετε δέκα.

Anonymous said...

Ομολογημένα τέτοια αθλιότητα σαν τη δική σου δεν συναντά κανείς εύκολα. Οργάνωσες ολόκληρο θέατρο, όπου με το πρώτο σχόλιο σου έδειχνες, όπως θα έκανε κάθε άνθρωπος που δεν έχει ταπεινά κίνητρα αλλά απλά συζητά, ότι καταλαβαίνεις πως έχουμε θεμελιώδεις διαφορές και συμφωνείς να σταματήσει η άκαρπη πια κουβέντα, για να επανέλθεις σε λίγο με δεύτερο σχόλιο σου (γιατί δήθεν «το ξανασκέφτηκες») για να βγάλεις όλα τα απωθημένα σου, ακόμη και με χυδαία προσωπική επίθεση κατά του Φωτόπουλου. Είναι φανερό ότι δεν μπορούσες ν’ αφήσεις ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία να συκοφαντήσεις το πρόταγμα της ΠΔ και να χυδαιολογήσεις και αυτό και τον ίδιο τον Φωτόπουλο, τώρα που (εφόσον είχα δηλώσει, απαυδισμένος από τον «διάλογο» αυτό, την αποχώρηση μου), θα μπορούσες να πετάξεις όλη αυτή τη λάσπη ελπίζοντας ότι θα τηρήσω την υπόσχεση μου για να «κάτσει» η λάσπη σου. Δεν θα σου κάνω όμως την χάρη. Δεν θα κατεβώ βέβαια στο χυδαίο επίπεδο της προσωπικής επίθεσης για τον Καστοριάδη (που εύκολα θα μπορούσα να κάνω) όπως έκανες εσύ για τον Φωτόπουλο. Τα επιχειρήματα μου συγκεντρώνονται πάντα στον ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΡΟΛΟ κυρίως του ύστερου Καστοριάδη και της θεωρίας του (δηλαδή μετά την διάλυση της ομάδας ΣήΒ, την υιοθέτηση της ψυχαναλυτικής θεωρίας και την ακαδημοποίηση του). Τα άλλα, για το αν είναι σημαντικός διανοητής ή τενεκές όπως προσπαθείς να παρουσιάσεις τον Φωτόπουλο θα τα κρίνει το μέλλον και όχι πάντως το κατεστημένο που έχει από καιρό εικονοποιήσει τον Καστοριάδη σαν τον σημαντικότερο ίσως φιλόσοφο του 20ου αιώνα (βλ. τη συνεχώς επαναλαμβανόμενη από την ΝΕΤ εκπομπή για τις μορφές του 20ου αιώνα η τα πρωτοσέλιδα της Μοντ όταν ο Καστοριάδης έγινε θεωρητικός πρωτοστάτης του Ψυχρού Πολέμου κ.λπ.).

Αυτό που θα προσπαθήσω να δείξω όσο περιληπτικά γίνεται είναι γιατί ΤΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ, ΟΠΩΣ ΚΑΤΑΝΤΗΣΕ ΣΤΑ ΥΣΤΕΡΑ ΓΡΑΠΤΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ ΚΑΙ ΑΚΟΜΑ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΟΠΑΔΩΝ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΒΑΘΥΤΑΤΑ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΗ ΑΤΑΞΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (απόλυτα συμβατή με την αντίστοιχη αταξική ανάλυση των μεταμοντέρνων) ΠΟΥ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΛΕΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΡΕΦΟΡΜΙΣΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΤΑΞΗΣ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ΤΗΣ, ΧΩΡΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ, ΕΝΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑ ΔΗΛΑΔΗ ΠΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΑΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΑΛΛΟ ΠΑΡΑ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ ΤΟΥ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ, ΤΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΕ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΔΕΚΑΝΙΚΙ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ. Εξηγούμαι παίρνοντας μια-μια τις διαστρεβλώσεις και συκοφαντίες σου (αν και όχι πάντα με τη δική σου σειρά):

1) Εξήγησα ότι συνοχή σημαίνει για μας την εγγενή λογική που έχει κάθε σύστημα και το καπιταλιστικό είναι ένα σύστημα, με τις θεσμικές δομές του και τις ταξικές διαιρέσεις του και φυσικά τις αξίες του και την ιδεολογία του, αλλά εσείς μέσα στη «ριζοσπαστική δημιουργικότητα» σας αμφισβητείτε πολλά από αυτά τα στοιχειά. Βασικά αντικαθιστάτε τις ταξικές διαιρέσεις και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς με τις λάθος αξίες κ.λπ. που δημιουργεί ένα (ταξικά αδιαφοροποίητο) φαντασιακό. Ότι λοιπόν χρειάζεται είναι (ανεξάρτητα από την βαρύγδουπη ορολογία που χρησιμοποιείτε για να το περιγράψετε) να διαβάσουμε, να θεωρητικολογήσουμε αφηρημένα και κατόπιν να διαυγάσουμε την αλήθεια ώστε να πραγματοποιηθεί η πολιτιστική επανάσταση που θα διώξει το «κακό» 5% του πληθυσμού που έχει τις κακές αξίες (δεν μιλάμε βέβαια για ταξικά συμφέροντα—προς Θεού!) Εδώ βέβαια κάνετε και μια λαθροχειρία ταυτίζοντας την πραγματική επανάσταση για την οποία μιλούσε ο πρώιμος Καστοριάδης με την πολιτιστική επανάσταση για την οποία μιλούσε ο ύστερος Καστοριάδης αλλά σας πρόλαβαν άλλοι σε αυτό. Από τη Θάτσερ μέχρι τον Ανδριανόπουλο και από τον Φρήντμαν μέχρι τους μεταμοντέρνους και τους «Πράσινους» τύπου Κον Μπεντιτ με τους οποίους συγχρωτιζόταν και ο Καστοριάδης ΟΛΟΙ συμφωνούν ότι σήμερα δεν υπάρχουν πια τάξεις, ότι όλα είναι θέμα ν’ αλλάξουν οι άνθρωποι τις αξίες τους, χωρίς να χρειάζεται γι’ αυτό καν ν’ ανατραπούν οι πιο βασικοί θεσμοί του συστήματος, όπως το σύστημα της οικονομίας της αγοράς. Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο ότι ο Καστοριάδης ΥΙΟΘΕΤΕΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ (ο πρώιμος Καστοριάδης μιλούσε για πλάνο+αγορά αλλά ο ύστερος Καστοριάδης εγκατέλειψε και το Πλάνο) και ότι αυτό συνεπάγεται. Γι’ αυτό και αναγκάζεται να υιοθετήσει συγχρόνως την δήθεν «επαναστατική» ισότητα μισθών που βέβαια κάθε άλλο παρά επαναστατική είναι διότι σημαίνει ότι άνισες δουλειές που προσφέρουν εντελώς άνιση ικανοποίηση θα δίνουν την ίδια ακριβώς υλική ικανοποίηση, πράγμα που στην πράξη σημαίνει ότι κάποιοι θα πρέπει να εξαναγκαστούν να κάνουν τις δουλειές που δεν θα θέλουν να κάνουν –ή, εναλλακτικά, θα πρέπει να εφαρμοστεί κάποιο σύστημα ανεδαφικής υποχρεωτικής εναλλαγής καθηκόντων όπου ο χειρουργός θα πρέπει να κάνει και τον σκουπιδιάρη ή τον ανθρακωρύχο—ανεξάρτητα από το τι σημαίνει αυτό σαν σπατάλη σπάνιων πόρων!

2) Δεν είναι τυχαίο ότι ο ύστερος Καστοριάδης –που αρνήστε ότι το έριξε στην ακαδημαϊκή του καριέρα και στα σαλόνια των διανοούμενων της Παρισινής Αριστεράς εγκατέλειψε κάθε ιδέα για μεταβατική στρατηγική, για πολιτικό πρόγραμμα δράσης και ουσιαστικά προέτρεπε τους οπαδούς του να ασχολούνται μόνο με την «επαναστατική» θεωρία και όχι την πολιτική πράξη. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΜΑΣΑΤΕ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΑΘΕΙΑΣ, εφόσον αποπροσανατολίζουν τμήμα της σημερινής νεολαίας στο να κάτσουν σπίτι τους «και να μελετάνε και κατόπιν να διαυγάζουν» την αλήθεια. ΑΥΤΟ ΑΚΡΙΒΩΣ ΘΕΛΕΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ και γι’ αυτό (ευτυχώς) όσοι πλησίασαν τις Καστοριαδικές ιδέες με στόχο όχι απλώς τη θεωρητικολογία, μετά από ένα σημείο τις εγκατέλειψαν. Ο Φωτόπουλος που αναφέρεις όπως ξέρω είχε ξεκινήσει στα νιάτα του στο Λονδίνο Καστοριαδικός, πράγμα που επηρέασε τη σκέψη του στα αρχικά του στάδια. Αν μετά σταδιακά άρχισε να εγκαταλείπει την Καστοριαδική σκέψη αυτό δεν το έκανε όπως τον συκοφαντείς για να παρασιτήσει τον militant θεωρητικό (πράγμα βέβαια που το πλήρωσε, όπως άλλωστε το ήξερε όταν επέλεξε τον δρόμο αυτό, με ακριβό προσωπικό κόστος από άποψη καριέρας κ.λπ.) Το έκανε γιατί έβλεπε ότι το πρόταγμα της αυτονομίας όπως διαμορφωνόταν στα τελευταία έργα του Καστοριάδη ΑΠΟΤΕΛΟΥΣΕ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΑΘΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΑΛΛΟ ΠΑΡΑ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ ΤΟΥ. Η «Περιεκτική Δημοκρατία» έχει μια ολόκληρη στρατηγική για το ξεπέρασμα της απάθειας μέσα από τη σύνθεση θεωρίας και πράξης που μπορεί να δημιουργήσει η απόπειρα να κτιστούν νέοι δημοκρατικοί θεσμοί, πέρα από το σύστημα της οικονομίας της αγοράς και την αντιπροσωπευτική «δημοκρατία» ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ. Ποιο είναι αλήθεια το δικό σας πολιτικό πρόγραμμα και με ποιο τρόπο θα σπάσετε την πολιτική απάθεια; Με τη διαύγαση που θα κάνετε ανεξάρτητα από οποιαδήποτε πράξη, απλώς με το να βαφτίζετε (σαν τους καλόγηρους του Ροΐδη) τη θεωρητικολογία σαν νέα μορφή δήθεν επαναστατικής πράξης; Ποιον κοροϊδεύετε; ΝΑ ΓΙΑΤΙ ΕΙΣΤΕ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΕ ΜΙΑ ΒΑΘΥΤΑΤΑ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΤΑΣΗ.

3) Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνεται και από τις ίδιες τις θέσεις του ύστερου Καστοριάδη. Είναι άραγε τυχαίο ότι όσο μεν ήταν νέος και υποστήριζε κριτικές απόψεις (αλλά ακόμη επαναστατικές) του σοσιαλιστικού προτάγματος ήταν απλώς ένα στέλεχος του ΟΟΣΑ (που είχαν στήσει οι Αμερικάνοι μαζί με το ΝΔΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα στη μεταπολεμική Νέα Τάξη) και παντελώς σχεδόν άγνωστος στο ευρύ κοινό, ακόμη και αυτό της Αριστεράς εκτός από τους λίγους γύρω από την ομάδα ΣήΒ και την Αγγλική Solidarity —ιδιαίτερα μάλιστα αφού δεν είχε καμιά συμμετοχή στα γεγονότα του Μάη ’68 (όπως άλλοι διανοούμενοι) που υποτίθεται ότι σε ένα τουλάχιστον μέρος εκπροσωπούσε τις ιδέες του ΣήΒ; Οι πόρτες της διασημότητας άνοιξαν απότομα για τον Καστοριάδη όταν με το «Μπροστά στον Πόλεμο» έγινε το όνομα του πασίγνωστο χάρη στον κατεστημένο τύπο. Γιατί άραγε μέχρι τότε τον αγνοούσαν και από τότε τον αναγνώρισαν όλοι; Μήπως γιατί την ίδια στιγμή που έβγαινε το βιβλίο αυτό η υπερεθνική ελίτ είχε ήδη αρχίσει την τελική εκστρατεία της για να γκρεμίσει το Σοβιετικό σύστημα (που παρ’ όλη την αποτυχία του να ξετυλιχτεί σε πραγματικό σοσιαλιστικό σύστημα δεν έπαυε να ικανοποιεί τις βασικές ανάγκες ΟΛΩΝ των πολιτών του (έστω με κουτσό και στραβό τρόπο) δεν καταδίκαζε, όπως το σημερινό, εκατομμύρια στην ανεργία την φτώχεια και την εξαθλίωση, τις γυναίκες στη πορνεία κ.λπ; Δεν έβλεπε ο Καστοριάδης με την πολιτική οξυδέρκεια που του έδινε υποτίθεται η θεωρητική του ανάλυση ότι το να υποστηρίζει πως το ξεδοντιασμένο Σοβιετικό σύστημα που ήδη κατέρρεε δεν μπορούσε βέβαια ν’ αποτελεί ουσιαστικά τη μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα; Ήταν περίεργο ότι από τότε ο Καστοριάδης έγινε το «καλό παιδί» του συστήματος, που στα τελευταία του τον καλούσαν σε διεθνείς συναντήσεις όπου μπροστά στους παράγοντες του διεθνούς «προοδευτικού» κατεστημένου τύπου Χάβελ της Τσεχοσλοβακίας και παρόμοιων ανέπτυσσε τις «επικίνδυνες» απόψεις του για πολιτιστική επανάσταση, τις οποίες βέβαια όλοι αυτοί οι τύποι χειροκροτούσαν;

4) Και είναι τυχαίο ότι όταν ολόκληρη σχεδόν η διεθνής αντισυστημική Αριστερά είχε κατεβεί στους δρόμους βλέποντας που θα καταλήξει ο «πόλεμος στον Κόλπο» ο Καστοριάδης ΔΕΝ ΕΠΑΙΡΝΕ ΣΑΦΗ ΘΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΑΛΛΑ ΜΙΛΟΥΣΕ ΑΦΗΡΗΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΦ ΥΨΗΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΩΝ (ΔΗΛ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ ΑΛΑ ΧΑΝΤΙΝΓΤΟΝ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΡΑΤΩΝΤΑΣ ΙΣΕΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΘΥΤΕΣ ΚΑΙ ΘΥΜΑΤΑ (ΤΟΝ ΙΡΑΚΙΝΟ ΛΑΟ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟΝ …ΣΑΝΤΑΜ). Όταν όμως ο Φωτόπουλος κατηγορεί τον Καστοριάδη για υποστήριξη της επίσημης αμερικανικής δικαιολόγησης του Πολέμου τον κατηγορείτε συκοφαντικότατα για ψεύτη! Αλλά ποια ήταν η επίσημη αμερικάνικη δικαιολόγηση του Πολέμου; Δεν ήταν ότι ο Σαντάμ είχε κατασκευάσει τον τέταρτο ισχυρότερο στρατό στον κόσμο (ο οποίος κατέρρευσε πάραυτα σαν τραπουλόχαρτο, κάτι που όλη η αντισυστημική Αριστερά υπέθετε—εκτός από τον οξυδερκή Καστοριάδη προφανώς) και ότι με αυτόν απειλούσε να επιβάλλει αυταρχικά καθεστώτα σαν το δικό του σε όλη την περιοχή (δηλαδή στα …μη αυταρχικά καθεστώτα των σειχάτων, του Κουβέιτ, της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου κ.λπ.) και κατ’ επέκταση όλο τον κόσμο; Τι διαφορετικό υποστήριζε τότε ο Καστοριάδης; Ποιος είναι λοιπόν ψεύτης ο Φωτόπουλος ή εσείς;

5) Και φυσικά, ουσιαστικά αθωώνετε το σύστημα όταν λέτε ότι δεν έχει επίγνωση η υπερεθνική ελίτ των ταξικών της συμφερόντων και ότι το σύστημα κυβερνάται από κρετίνους που δεν ξέρουν τι τους γίνεται. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΛΕΕΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΡΕΦΟΡΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ότι αρκεί να φύγουν οι κρετίνοι τύπου Μπους και το σύστημα θα λειτουργήσει πιο «ορθολογικά». Και αυτό γιατί δεν βλέπετε ότι ένα σύστημα έχει τον δικό του «ορθολογισμό» (άλλο αν δεν μας αρέσει), τη δική του λογική και δυναμική, ενώ φυσικά η επιτελική ελίτ (στη συγκεκριμένη περίπτωση η υπερεθνική ελίτ που βέβαια δεν δέχεστε καν ότι υπάρχει, ακριβώς όπως κάνει η ρεφορμιστική Αριστερά και τα ίδια τα μέλη της ελίτ αυτής που έμμεσα υποστηρίζετε με το ν’ αρνήστε την ύπαρξη και τον ρόλο τους) έχει και τα επιτελικά πολιτικο-στρατιωτικά της σχέδια που εκδηλώνονται με τους συνεχείς πολέμους της τα τελευταία 15 χρόνια και τον διηνεκή «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» ΕΣΕΙΣ ΟΜΩΣ ΓΙΑ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΚΑΙΝΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΣΗΜΕΡΑ ΔΕΝ ΛΕΤΕ ΚΟΥΒΕΝΤΑ (παρά το γεγονός ότι εκατομμύρια κατέβαιναν στους δρόμους –παρά την «εποχή της ασημαντότητας»— μέχρι που απογοητευμένοι από το πούλημα του αγώνα τους από την ρεφορμιστική Αριστερά και μη έχοντας ακόμη αναπτύξει τη συνείδηση για αυτο-δράση έξω από τα παραδοσιακά κόμματα ξαναγύρισαν στα σπίτια τους. Όταν λοιπόν όλα αυτά τα συνταρακτικά γίνονται στον κόσμο τα οποία προσπαθεί ν’ αναλύσει από δημοκρατική και ελευθεριακή σκοπιά ο Φωτόπουλος εσείς βγαίνετε και τον εκχυδαΐζετε γιατί δεν ασχολείται με την …ψυχανάλυση και την «υψηλή» θεωρία του Καστοριάδη αλλά ακριβώς ασχολείται με τα καθημερινά προβλήματα (που δεν είναι βέβαια, πρωταρχικά προβλήματα, όπως η σεξουαλικότητα κ.λπ. που αναφέρετε με τα οποία άλλωστε σήμερα ασχολείται και ο τελευταίος αστός κοινωνιολόγος) αλλά ακριβώς με το πως αντιπαλεύουμε αυτή την Νέα κτηνώδη «τάξη» που έχει επιβληθεί δημιουργώντας τις δυνάμεις από κάτω που θα οδηγήσουν σε μια πραγματική δημοκρατία. Τώρα αν οι αναλύσεις του Φωτόπουλου είναι οι συνηθισμένες αναρχοΜαρξιστικές αναλύσεις με δόση αυτονομίας εκεί σηκώνω ψηλά τα χέρια. Αυτά καταλαβαίνεις αυτά λες και κανένας δεν μπορεί να καταπολεμήσει την βλακεία. ΝΑ ΓΙΑΤΙ ΕΙΣΤΕ ΕΝΑ ΒΑΘΥΤΑΤΑ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ ΠΟΥ ΣΥΜΠΛΕΕΙ ΤΟΣΟ ΜΕ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΣΟ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΡΕΦΟΡΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ. ΕΙΣΤΕ ΔΗΛΑΔΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΑΛΛΟ ΕΝΑ ΔΕΚΑΝΙΚΙ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΟΜΩΣ ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΤΙ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ.

6) Τα παραπάνω δεν σημαίνουν βέβαια ότι η ΠΔ «εκμηδενίζει» το φαντασιακό και τις άλλες χοντρές διαστρεβλώσεις που γράφεις αφού ήδη σου εξήγησα πως βλέπει τη σχέση του δημιουργικού στοιχείου σε σχέση με το συστημικό στην Ιστορία. Λοιπόν για τελευταία φορά και όχι για σένα που δείχνεις καθαρά την κακοπιστία σου αλλά για όσους τυχόν καλόπιστους παρακολουθούν τον διάλογο. Για την ΠΔ η Ιστορία είναι πάντα θέμα δημιουργίας και όχι αποτέλεσμα κάποιων ιστορικών, κοινωνικών ή φυσικών νόμων (ρητά καταδίκασε ο Φωτόπουλος όλη αυτή την φιλολογία στο κεφ. 8 της ΠΔ –μιας δημιουργίας όμως που πάντα γίνεται μέσα σε δεδομένες ιστορικές συνθήκες οι οποίες προφανώς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του φαντασιακού των κυριάρχων αλλά και των κυριαρχούμενων, χωρίς όμως να προκαθορίζουν και την ιδία την έκβαση της Κοινωνικής Πάλης. Χοντρά (για να το καταλάβεις). Η ΠΔ παίρνει μια συνθετική στάση (όπως άλλωστε σύνθεση παραδόσεων είναι όλο το πρόταγμα της) ανάμεσα στον άκρατο ορθολογικό αντικειμενισμό του Μαρξ, του Κροπότκιν, του Μπουκτσιν κ.λπ. και τον αντίστοιχα ουσιαστικά άκρατο ορθολογικό (με τη μορφή της ψυχαναλυτικής θεωρίας κ.λπ.) υποκειμενισμό του Καστοριάδη. Και εάν ο ορθολογικός αντικειμενισμός οδήγησε σε αποτυχημένες επαναστάσεις και ολοκληρωτισμούς ο ορθολογικός υποκειμενισμός του Καστοριάδη είναι ακόμη χειρότερος διότι δεν οδηγεί καν σε πραγματικές επαναστάσεις αλλά αντίθετα καταλήγει να παίζει τον ρόλο δεκανικιού του συστήματος στον χώρο της αντισυστημικής Αριστεράς. Όχι βέβαια με την έννοια ότι οι καστοριαδικοί ή ο ίδιος ο Καστοριάδης είναι όργανα του συστήματος (όπως κάποιοι στην αστισυστημιή Αριστερά υποστήριξαν αβάσιμα) αλλά με την έννοια ότι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ εκεί καταλήγει η συγκεκριμένη ανάλυση και πρακτική τους. Όταν για παράδειγμα γραφείς «η μανία της φιλελευθεροποίησης οδήγησε σ’ ένα χάσιμο του ελέγχου πάνω στην οικονομία (όπως και η βλακεία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής έχει δημιουργήσει μόνο προβλήματα για τον εαυτό της)» σαφώς παίζεις τον ρόλο του συστήματος συσκοτίζοντας τα πραγματικά αίτια της φιλελευθεροποίησης που δεν έχουν να κάνουν με βλακώδεις «μανίες» αλλά με ιστορική τάση του καπιταλισμού από γεννησιμιού του την οποία βέβαια υιοθετούσε η καπιταλιστική ελίτ αντίθετα με την ιστορική τάση για σοσιαλισμό και αυτοδιεύθυνση που υιοθετούσαν οι κυριαρχούμενοι η οποία οδήγησε για ένα φεγγάρι στην απόκτηση ελέγχου πάνω στην οικονομία (σοσιαλδημοκρατική περίοδο) ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΒΕΒΑΙΑ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΛΙΤ. Και όταν μιλάς για «βλακεία» της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής (όπως έκανε και ο Καστοριάδης) ουσιαστικά ΣΥΜΠΛΕΕΤΕ με την ρεφορμιστική Αριστερά που επίσης μιλά για την βλακεία και την μυωπία των νεοσυντηρητικών του Μπους κ.λπ. και όχι για συστημικές τάσεις που ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ τόσο τον νεοφιλελευθερισμό όσο και τους πολέμους τους, οι οποίες μπορούν να ανατραπούν μόνο με αντισυστημικό αγώνα. Τέλος, όταν γραφείς ότι «Αυτό που, ως εκ τούτου, πρώτα απ’ όλα πρέπει να κάνει ένα επαναστατικό πρόταγμα, μια ομάδα τουλάχιστον, είναι να απομυθοποιεί το σύστημα και να δείχνει πόσο άχρηστοι είναι όσοι το διοικούν» ΠΑΛΙ ΣΥΜΠΛΕΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΡΕΦΟΡΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ γιατί αυτό ακριβώς λένε και αυτοί (ακόμη και ο Γιωργάκης για τον Καραμανλή!) ότι είναι άχρηστοι αυτοί που διοικούν. Όμως αυτό δεν οδηγεί βέβαια σε αντισυστημική συνείδηση αλλά απλώς σε συνείδηση ότι πρέπει να πετάξουμε τους συγκεκριμένους άχρηστους με άλλους (και φυσικά είναι άλλη μια βλακεία της ρεφορμιστικής αριστεράς και του Καστοριάδη ότι είναι άχρηστοι, κρετίνοι, μύωπες κ.λπ. αυτοί που διαχειρίζονται τι σύστημα αφού ΓΙΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΤΙ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΙ. ΟΜΩΣ ΕΣΕΙΣ ΕΠΕΙΔΗ ΔΕΝ ΜΙΛΑΤΕ ΓΙΑ ΤΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΛΙΤ (αλλά αφηγημένα για κάποιο σύστημα που καταλήγει βασικά σε σύστημα αξιών και ιδεών) ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ ΜΙΛΑΤΕ ΓΙΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ ΕΝΩ Η ΠΔ ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΕΠΙ ΜΕΡΟΥΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΑ ΤΗΣ ΚΑΘΕ ΤΑΞΗΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΗΓΗΣΕΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΑΔΥΝΑΤΕΙΤΕ ΝΑ ΕΞΗΓΗΣΕΤΕ ΚΑΙ ΑΠΟ ΠΑΝΩ ΒΡΙΖΕΤΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΤΑ ΕΞΗΓΗΣΟΥΝ ΟΧΙ ΜΕ ΗΛΙΘΙΟΤΗΤΕΣ ΤΥΠΟΥ «ΕΙΝΑΙ ΑΧΡΗΣΤΟΙ Η ΚΡΕΤΙΝΟΙ ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΝΤΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ»)!

7) Όταν όμως γραφείς «Ολόκληρος ο μεταμοντέρνος συρφετός τι άλλο κάνει εκτός από το να μιλά για το «θάνατο του ανθρώπου» και για την παντοδυναμία των δομών» ταυτίζοντας έμμεσα την ΠΔ με αυτούς, τότε πραγματικά ξεπερνάς την γελοιότητα. Το κύριο χαρακτηριστικό του μεταμοντερνισμού είναι η καταδίκη κάθε είδους ταξικής ανάλυσης και κατά συνέπεια κάθε αντισυστημικής ανάλυσης. Μιλούν για συγκεκριμένες «δομές» αλλά όχι για σύστημα γι’ αυτό και απορρίπτουν τις Μεγάλες Αφηγήσεις για το σύστημα κ.λπ. Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι σε συνέδριο στη Νέα Υόρκη πριν λίγα χρόνια αφιερωμένο στον Καστοριάδη είχαν μαζευτεί όλοι οι μεταμοντέρνοι τέως Μαρξιστές που είχαν αγκαλιάσει τον Καστοριάδη, ακριβώς γιατί δεχόταν βασικά στοιχεία της μεταμοντέρνας σκέψης όπως η ανυπαρξία ταξικών διαιρέσεων και ελίτ και η παντελής αγνόηση της σημασίας των συστημικών παραγόντων με την έννοια που ανάφερα. Ο Καστοριάδης βέβαια όπως έδειξε σε σχετικό άρθρο του και ο Φωτόπουλος έπαιρνε γενικά θέση κατά του μεταμοντερνισμού αλλά η συγκεκριμένη θέση του συνέπιπτε απόλυτα με τη μεταμοντέρνα θέση γι’ αυτό και τον αγκάλισαν —ενώ δεν είδα ποτέ κανένα μεταμοντέρνο ν’ αγκαλιάζει την ΠΔ και υπάρχει σχετική οξεία αντιπαράθεση μεταμοντέρνων και Φωτόπουλου σε ειδικό τεύχος για το θέμα στο διεθνές περιοδικό μας. Ο λόγος λοιπόν που η ΠΔ διαφωνεί ριζικά με αυτό που χαρακτηρίζεις «τις πιο ριζοσπαστικές και κεντρικές ιδέες του Καστοριάδη: στα περί φαντασιακού και ψυχανάλυσης. Έτσι δεν παίρνετε σχεδόν τίποτε απ’ τη ρήξη που κάνει ο Καστοριάδης με τις παραδοσιακές ιδεολογίες. Απλώς δανείζεστε μερικές του φράσεις ή διατυπώσεις» είναι ότι για την ΠΔ ΑΥΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΙΟ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΑΦΩΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ ΠΟΥ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΜΠΑΖΟΥΝ ΕΝΑ ΨΕΥΤΟ-ΘΕΤΙΚΙΣΜΟ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΗΓΟΥΝ ΣΤΙΣ ΣΑΦΩΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΕ.

8) Μια από τις συνηθισμένες σου διαστρεβλώσεις είναι και το παρακάτω. Σου έγραψα ότι σήμερα η ψυχαναλυτική θεωρία έχει ουσιαστικά απορριφθεί τόσο σαν δήθεν «επιστημονικός» ή «αντικειμενικός» λόγος από τους ορθόδοξους επιστήμονες όσο και από τους διανοητές της αντισυστημικής Αριστεράς και σε παρέπεμψα στις Εγκυκλοπαίδειες για να δεις ότι υπάρχουν σήμερα άλλες αντιλήψεις για την φαντασία που δεν έχουν σχέση με την ψυχανάλυση και σου ζήτησα να μου δώσεις ονόματα 10 αντισυστημικών σημαντικών αναλυτών που ακόμη την υιοθετούν. Εσύ εσκεμμένα μπλέκεις τα δυο αυτά σκέλη και γραφείς δίνοντας και μαθήματα «επαναστατικής σκέψης». «Φίλε μου, αυτό το ξέρει κάθε στοιχειωδώς οξύνους άνθρωπος, τις επαναστατικές ιδέες δεν τις ψάχνουμε στις εγκυκλοπαίδειες. Στις εγκυκλοπαίδειες ψάχνουν οι γραφειοκράτες κι οι αυθεντιολάγνοι. Είμαστε σοβαροί;; Εμείς αγωνιζόμαστε για την απελευθέρωση της δημιουργικής φαντασίας κι εσύ μου λες για εγκυκλοπαίδειες…» Φυσικά δεν σου είπα να ψάξεις τις εγκυκλοπαίδειας για «επαναστατικές ιδέες» (παρόλο που όλες είναι γεμάτες από «επαναστατικές» ιδέες του γούστου σου για την ψυχανάλυση και τον Φρόιντ!) Σου είπα να ψάξεις για εναλλακτικές εξηγήσεις της φαντασίας που δεν αναφέρονται στην «ψυχή» και πράσινα άλογα. Και αν δεν σ’ αρέσουν οι επίσημες εγκυκλοπαίδειες κοίταξε και τις εναλλακτικές (wikipedia κ.λπ.) που έχουν πράγματι και επαναστατικές ιδέες (ακόμη και τον Καστοριάδη φιλοξενεί που βέβαια δεν θα βρεις στην Britanica). Όσον αφορά αυτό που γραφείς «Ίσα ίσα, εσείς είστε κομμάτι του κατεστημένου που πολεμάτε την ψυχανάλυση σήμερα, όπου εξαπολύεται μαζική επίθεση εναντίον της», με τη δική σου καθυστερημένη λογική, αν σήμερα γίνεται επίθεση σε ξεπερασμένες επιστημονικές θεωρίες ή ψευτο-επιστημονικές θεωρίες ―όπως αποδείχτηκε αυτή της ψυχανάλυσης― εμείς πρέπει να συνεχίσουμε να τις πιστεύουμε απλώς επειδή τις υποστηρίζει ο μέγας Καστοριάδης έστω και αν καταλήγει σε καθαρά αντιδραστικά συμπεράσματα όπως ανάφερα; Πέρα δηλαδή από το αλάθητο του Πάπα τώρα έχουμε και το αλάθητο του Καστοριάδη;;;

9) Ένα άλλο στοιχείο που δείχνει πόσο ΑΣΧΕΤΟΣ είσαι από το πρόταγμα της αυτονομίας είναι όταν καμαρώνεις ότι εσείς, σε αντιδιαστολή με την ΠΔ εμπνέεστε από το καινούργιο, από στοιχεία πέρα από την οικονομία και καταλήγεις «Εμπνεόμαστε επίσης απ’ τους καταστασιακούς που έθεταν εξαρχής το βάρος τους στην κατηγορία της «ολότητας». Και αυτό τη στιγμή που όλη η ταξική ανάλυση του Φωτόπουλου στηρίζεται στην κατηγορία της «ολότητας» ακριβώς για να δείξει ότι οι ταξικές διαιρέσεις δεν ορίζονται πια μόνο με οικονομικούς όρους, χωρίς όμως να προχωρά στο επόμενο απαράδεκτο για ριζοσπαστική ανάλυση βήμα του Καστοριάδη ότι σήμερα δεν υπάρχουν ταξικές διαιρέσεις. Και το άκρο άωτον της γελοιότητας σου είναι όταν λες πως «Η ΠΔ δεν αμφισβητεί παρά ελάχιστα το αποσυντιθέμενο γραφειοκρατικό φαντασιακό του μαρξισμού και του σύγχρονου αναρχισμού. Καμία επαναστατική σπίθα, κανένας φρέσκος αέρας» —και αυτό τη στιγμή που ο Μαρξισμός σαν θεωρία και σαν πράξη έχει αναλυθεί συστηματικά στο κεφ. 2 της ΠΔ ενώ ο αναρχισμός σαν θεωρία και κίνημα αναλύθηκε συστηματικά στο άρθρο για τα αντισυστημικά κινήματα. Άλλο ένα χοντρό ψέμα για να ευτελίσεις την ΠΔ και προσωπικά τον Φωτόπουλο που βέβαια γυρίζει σαν μπούμερανγκ σε εσάς. Διότι βέβαια άλλο να προσπαθείς να δείξεις τις διαφορές σου από ένα άλλο πρόταγμα και να κανείς και θεωρητική κριτική όσο έντονη θέλεις (πράγμα που προσπάθησα να κάνω) και άλλο οι χυδαίες προσωπικές θέσεις που εσένα μόνο χαρακτηρίζουν.

10) Τέλος, δεν είμαστε εμείς που συμπλέουμε με το σύστημα όταν λέμε ότι υπάρχει σήμερα μια νέα «τάξη» όπως δεν συνέπλεαν βέβαια οι ριζοσπάστες αναλυτές που χαρακτήριζαν μια νέα τάξη αυτή που προσπάθησε να επιβάλλει ο Χίτλερ. Αντίθετα εσείς συμπλέετε με το σύστημα όταν λέτε ότι δεν υπάρχει νέα τάξη (εννοείται ότι μιλάμε για νέα τάξη ΜΕΣΑ στο σύστημα όπως αντίστοιχα νέα τάξη μέσα στο σύστημα ήταν η Χιτλερική) και έτσι συγκαλύπτετε τα αίτια και τις συνέπειες των εγκληματικών σημερινών πολέμων αλλά και της εξαθλίωσης που έχουν σπείρει σε όλο τον κόσμο, μαζί με τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Δυο τρόποι υπάρχουν από Αριστερή μεριά για να αναλυθεί το φαινόμενο αυτό. Ο ένας είναι αυτός της ρεφορμιστικής Αριστεράς που καταδικάζει απλά τη Νέα Τάξη αλλά όχι και το ίδιο το σύστημα σαν γενεσιουργό παρόμοιων «τάξεων». Ο άλλος είναι αυτός της ΠΔ που αντιμετωπίζει το σύστημα σαν τη γενεσιουργό αιτία τόσο της σημερινής νέας τάξης όσο και των προηγηθέντων (σοσιαλδημοκρατική κ.λπ.) τονίζοντας δηλαδή τα συστημικά αίτια και χαρακτηριστικά της νέας τάξης. Εσείς όμως ακολουθώντας τον Καστοριάδη κρύβετε το κεφάλι μέσα στην άμμο σαν τη στρουθοκάμηλο, δεν βλέπετε νέα τάξη οπότε δεν χρειάζεται να ασχοληθείτε με τους πολέμους της, την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση κ.λπ. και έτσι αντί να χρησιμοποιήσετε το παράδειγμα της Νέας τάξης σαν ευκαιρία για πραγματική διαύγαση του συστήματος ασχολείστε με αφηρημένη θεωρητικολογία για φαντασιακά κ.λπ. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΟΜΩΣ ΠΑΙΡΝΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΑ ΘΕΣΗ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ΤΗΣ ΥΠΕΡΕΘΝΙΚΗΣ ΕΛΙΤ ΜΕ ΤΟ ΝΑ ΜΗΝ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΤΕ ΑΠΕΡΙΦΡΑΣΤΑ ΚΑΙ ΝΑ ΣΥΝΤΑΣΕΣΤΕ ΜΕ ΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΠΟΥ ΜΑΧΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΝΕΑ ΤΑΞΗ. Ο «ντεφετιστικός διεθνισμός» που υποστηρίζετε είναι άλλη μια λαθροχειρία ιστορική που είχε αρχίσει με την παρόμοια εγκληματική στάση των Στίνα, Καστοριάδη κ.λπ. σε σχέση με τον αντιφασιστικό πόλεμο. «Ξεχνάτε» ότι ο ντεφετιστικός διεθνισμός έγινε στον ΠΡΩΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ όπου πράγματι δεν είχε καμιά σημασία για τα λαϊκά κινήματα αν θα νικούσε ο Γερμανικός ή ο Γαλλοβρετανικός αστικός άξονας και όπου πράγματι θα μπορούσε κανείς να μιλήσει τότε για την ταξική συναδέλφωση των στρατιωτών σε εχθρικά στρατόπεδα οι οποίοι ούτε ήξεραν γιατί πράγματι πολεμούσαν. Μόνο ένας ηλίθιος δογματικός Μαρξιστής θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η νίκη του φασιστικού άξονα δεν θα είχε αποφασιστικά χειρότερες συνέπειες για τα λαϊκά κινήματα και το κίνημα της αυτονομίας και της δημοκρατίας σε σχέση με μια νίκη των αντίπαλων δυνάμεων στον αγώνα όπου συμμετείχαν όλες οι πραγματικά προοδευτικές δυνάμεις. Σήμερα όμως το να παίρνεις ίσες αποστάσεις μεταξύ Αμερικάνων και Ιρακινών ή Αφγανών ή μεταξύ Σιωνιστών και Παλαιστίνιων είναι σαφής υποστήριξη των κεντημένων της Νέας τάξης και ενίσχυση της για την ολοκλήρωση της που σημαίνει (όπως δείχνει η σημερινή αυταρχοποίηση των δυτικών καθεστώτων με αφορμή τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας) βαρβαρότητα άπειρα σημαντικότερη από την Μεσαιωνική. Εσείς όμως δεν βλέπετε τίποτα από αυτά αλλά κατηγορείτε τον Φωτόπουλο ότι ασχολείται με πολιτικοστρατιωτικά και οικονομικά θέματα (που και αυτό είναι ΧΟΝΤΡΟ ΨΕΜΑ γιατί σε παρέπεμψα στα άρθρα των διεθνών περιοδικών μας όπου ασχολείται με παρόμοια θέματα και εσύ αναφέρεσαι στο περιοδικό ΠΔ που δεν ήταν (μέχρι τώρα τουλάχιστον θεωρητικό όργανο αλλά απλώς μέσο εκλαΐκευσης κάποιων ιδεών το οποίο ασχολιόταν αναγκαστικά βασικά με θέματα επικαιρότητας (τα οποία εσείς παραμερίζετε στην υψηλή δήθεν επαναστατική αφαίρεση σας! ΕΙΣΑΙ ΟΜΩΣ ΤΟΣΟ ΨΕΥΤΗΣ που δεν διστάζεις να γράψεις ότι εξέτασες όλα τα τεύχη του διεθνούς περιοδικού (καθώς και του Ελληνικού) και δεν βρήκες ΟΥΤΕ ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ τόσο το ελληνικό, όσο και το Democracy and Nature, που να συζητά ζητήματα φιλοσοφίας (αλήθεια τα άρθρα του Φωτόπουλου για την ηθική —όπου κάνει κριτική και στον Καστοριάδη— τον μεταμοντερνισμό, τη φιλοσοφική βάση της ΠΔ τι είναι ;;;), επιστήμης (τα άρθρα για τον ρόλο της επιστήμης και της τεχνολογίας σήμερα και σε μια ΠΔ τι είναι;;;), σεξουαλικότητας (τα άρθρα και οι διάλογοι του Φ για τον φεμινισμό και τις ιεραρχικές δομές με βάση τη σεξουαλικότητα τι είναι;;;). Και για να μην καταλάβουν κάποιοι που μπορεί να το έψαχναν παραπέρα, προσθέτεις ότι δεν υπάρχει άρθρο «που να κάνει κοινωνιολογικές αναλύσεις όχι μόνο κοιτώντας το τι κάνουν οι «ελίτ» κλπ.» Όμως εκτός του ότι και αυτό είναι ψέμα αφού πάντα έκανε αντιπαράθεση όλων αυτών των θεσμών σήμερα σε σχέση με μια μελλοντική δημοκρατική κοινωνία φυσικά ασχολείται με το πως διαμορφώνονται όλοι αυτοί οι θεσμοί ΜΕΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΤΑΞΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΥ ΕΣΕΙΣ ΒΕΒΑΙΑ —ΟΠΩΣ ΚΑΙ Η …ΘΑΤΣΕΡ—ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΤΕ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ! Βέβαια, αυτά τα χαρακτηρίζεις «Καμία επαναστατική ορμή, κανένα σφρίγος, καμία πνευματική εξέγερση» γιατί η ΠΔ ασχολείται με την “οικονομία” αγνοώντας τα άλλα κοινωνικά θέματα (άλλο χοντρό ψέμα όταν π.χ. ο Φωτόπουλος έχει γράψει δεκάδες άρθρα για τα ναρκωτικά, την εγκληματικότητα κ.λπ. και ακόμη κάποια για την Τέχνη, που ομολογεί ο ίδιος δεν είναι όσα θα ήθελε, λόγω των πιεστικών αναγκών του σύγχρονου ανθρώπου που βασικά απορρέουν βέβαια από την Οικονομία και τα οικονομικά και ταξικά συμφέροντα που αγνοείτε. Αλλά το να χαρακτηρίζεις «επαναστατική ορμή και σφρίγος και πνευματική εξέγερση» την ενασχόληση με θέματα Τέχνης, σεξουαλικότητας κ.λπ. είναι άλλο ένα ανέκδοτο όταν ακριβώς με τα ίδια θέματα ασχολούνται βασικά όλοι οι αστοί διανοούμενοι, κυρίως οι μεταμοντέρνοι σήμερα, γιατί συνειδητά και εσκεμμένα αγνοούν τις συστημικές διαστάσεις των σημερινών προβλημάτων που αναγκαστικά βέβαια αναφέρονται σε αυτό που χαρακτηρίζεις «οικονομία». Τώρα, αν όλα αυτά τα χαρακτηρίζεις «Η στειρότητα θριαμβεύει» αφού δεν έχει καμιά καινούρια δημιουργική ιδέα να προσφέρει ο Φωτόπουλος» θα σου απαντούσα καλύτερη η «στειρότητα» αυτή παρά η σαφής ΣΥΜΠΛΕΥΣΗ ΜΕ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΝΑ ΓΙΑΤΙ ΗΤΑΝ ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ ΜΑΣ ΕΝΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑ ΣΑΝ ΤΗΝ ΠΔ : ΓΙΑΤΙ Η ΠΔ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΠΑΙΡΝΟΝΤΑΣ ΣΑΝ ΒΑΣΗ ΜΙΑ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΑΠΕΝΑΤΙ ΣΤΗ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΙΚΗ ΜΟΝΟΜΕΡΕΙΑ, ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΤΡΟΠΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΜΙΑΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΕ ΚΑΘΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΟΜΕΑ (πέρα από τις αφηρημένες γενικολογίες του ύστερου Καστοριάδη τις οποίες παντρεύετε με το μοντέλο εργατικής αυτοδιεύθυνσης του πρωίμου που είναι άσχετα μεταξύ τους) ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΠΟΥ ΣΥΝΘΕΤΕΙ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΓΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΜΙΛΑΤΕ. ΚΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΣΥΜΠΛΕΕΙ Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΑΥΤΗ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Anonymous said...

Balet (ΑήΒ)

Παρακολούθω την κουβέντα και προσωπικά δεν πιστεύω οτι υπάρχει περίπτωση συννενόησης κι αύτο γιατι βλέπεις εχθρούς που προσπαθούν συστηματικά να σε συκοφαντήσουν. Χαρακτηριστικά αναφέρεις " Οργάνωσες ολόκληρο θέατρο, όπου με το πρώτο σχόλιο σου έδειχνες, όπως θα έκανε κάθε άνθρωπος που δεν έχει ταπεινά κίνητρα αλλά απλά συζητά, ότι καταλαβαίνεις πως έχουμε θεμελιώδεις διαφορές και συμφωνείς να σταματήσει η άκαρπη πια κουβέντα, για να επανέλθεις σε λίγο με δεύτερο σχόλιο σου (γιατί δήθεν «το ξανασκέφτηκες») για να βγάλεις όλα τα απωθημένα σου, ακόμη και με χυδαία προσωπική επίθεση κατά του Φωτόπουλου ". Κρίμα την φαντασία σου να την εξαντλείς σε τέτοια επιχειρήματα. Απο που προκύπτει οτι ο Νίκος οργάνωσε ολόκληρο σχέδιο? Το κρίμα είναι οτι τα πιστεύεις αυτα που λες και αυτό φανερώνει οτι δεν έχεις πιάσει καθόλου το πνεύμα τις κριτικής που κάνουμε στον Φωτόπουλο και στον κάθε φωτόπουλο. Δεν βλέπουμε εχθρούς που θέλουμε να εξοντόσουμε αλλά βλεπουμε διαφορετικές απόψεις που τους κάνουμε ( σκληρή αρκετές φορές ) κριτική. Με την ίδια λογική λές οτι ο Καστοριάδης ήταν υπερ του πόλεμου του κόλπου. Αν δεν είναι μαζί μας είναι εχθρός μας και άρα σύμμαχος των Η.Π.Α. Μαλακία να είσαι διεθνιστής, να είσαι κατά του πολέμου και να είσαι κατά της θέσης της γυναίκας στο ισλάμ και όχι μόνο. Τουλάχιστον αυτό λες ή δεν καταλαβαίνεις οτι το λες. Δεν μας έιπες όμως αν πηγαινές στο Αφγανιστάν ή στο Ιρακ και έλεγες αυτά που λες τώρα σε μάς πως θα σε αντιμετώπιζαν?????
Ακόμα θέλω να αναφέρω οτί για μας σκοπός είναι να εξηγήσουμε την σημερινή κοινωνική κατάσταση για να δούμε γιατί το " συστημα" όπως αναφέρεις παρόλι την ηλιθιότητα του σε όλα τα επίπεδα εξακολουθεί να "βασιλεύει". Καταλήγουμε στο σημπέρασμα οτι "βασιλεύει" λόγω της απάθειας και του κενού νοήματος στον σύγχρονο άνθρωπο. Το να εξηγήσουμε απλά πως λειτουργεί το " σύστημα" δεν μας αρκέι για να εξηγήσουμε την σημερινή κοινωνία. Έτσι βγάζουμε την ευθήνη των χειραγωγούμενων καταπιεσμένων και οτι άλλο θες. Αυτό δεν σημαίνει ( για να σε προλάβω ) οτι δεν χειραγωγούνται ή καταπιέζονται. Η πολιτισμική αλλάγη την οποία συζητάμε θέτει την αλλαγή φιλοσοφίας και προσέγγισης των προβλημάτων σε ΟΛΑ τα επίπεδα, ακόμα και στο οικονομικό. Όμως μια κοινωνία που αλλάζει στρατηγικά και με πρόγραμμα δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεφύγει από την σημερινή αντίληψη για την έννοια της οικονομίας. Το ίδια ισχύει και για τα άλλα επίπεδα όπως το σεξουαλικό, οι τέχνες, οι τρόποι λήψης αποφάσεων κ.α Αυτό πολεμάμε όταν λέμε για πολιτισμική αλλαγή. Τέλος θέλω να αναφέρω οτι η όλη λογική που αντιμετωπίζεις τις τοπεθετήσεις μας, λεγοντας οτι ρίχνουμε λάσπη στον Φωτόπουλο και οτι ο Νίκος οργάνωσε σχέδιο και άλλα παρόμοια δείχνουν πόσο βουτηγμένος είσαι στην λογική του συστήματος. Αυτά τα επιχέιρήματα έχουν θέση σε τηλεοπτικά παράθυρα και όχι σε ένα πολιτικό Blog.

Anonymous said...

Θα αρκούσε νομίζω να πείτε αυτά τα τελευταία που είπατε και όχι τις προηγούμενες 5,000 σελίδες που καταθέσατε... Έπρεπε να υπάρξει ειλικρίνεια αφού και οι δύο ξεκινήσατε το διάλογο με συγκεκριμένη άποψη για τον συνομιλητή την οποία αποκρύψατε πίσω από το αν πχ ο Καστοριάδης στήριξε τον πόλεμο στο Ιράκ (είναι προφανές πως δεν τον στήριξε, για μένα και τέρμα) κ άλλες μαλακίες... Συγκεκριμένα, το πράγμα αρχίζει να έχει ενδιαφέρον από τη στιγμή που ο Νίκος λέει... "και όποιον πάρει ο Χάρος". Η αφαίρεση της ψυχοανάλυσης από τη θεωρία του Καστοριάδη στην οποία προβαίνει ο Φωτόπουλος είναι αρκετός λόγος για να σταματήσει ο διάλογος. Αυτά ως παρατηρητής και δεν περιμένω απάντηση.


Θα ήθελα όμως να ρωτήσω και τους δυο σας: σε μια δράση πχ υποστήριξης (πχ συγκέντρωση σε πλατεία για διανομή φυλλαδίων) ενός αντιρρησία συνείδησης ή ενός λιποτάκτη δεν θα συμμετείχατε και οι δύο; Και αν ναι, τι θα σήμαινε αυτό; Είναι πιο βαθύ το ερώτημα, δεν είναι απλό γκάλοπ (αν απαντήσετε, μην το κάνετε με πάνω από 10 σειρές αν είναι δυνατόν!).

Anonymous said...

Προς Ανώνυμο:

Έτσι. Φυσικά και το περίμενα ότι θα απαντήσεις. Να στο πω ρητά: τη σχεδίαζα αυτή την επίθεση εδώ και καιρό. Τα είχα οργανώσει όλα εδώ και μήνες. Έψαχνα μόνο την κατάλληλη ευκαιρία. Και να που μου την έδωσες. Σ’ ευχαριστώ. Δε θα άντεχα για πολύ. Πρωί και βράδυ με κατατρώει η σκέψη: πώς να επιτεθώ στην ΠΔ και στον Φωτόπουλο. Με κατάλαβες όμως και πήγε χαμένος τόσος κόπος και τόση αναμονή. Ας είναι, σε συγχωρώ, επειδή σε συμπάθησα.

Εξάλλου εμένα μ' αρέσει το λασπόλουτρο, όπως και το να κυλιέμαι στην αθλιότητα, τη βρίσκω, πώς το λένε;;; Εσύ γιατί συμμετέχεις στον ξεπεσμό μου; Μην τα βάζεις μ' εμένα, άμα τσιμπάς μ' αυτά που σου λέω (εμείς οι αστοί οπαδοί της ψυχανάλυσης τα ξέρουμε καλά αυτά). Είμαι με τη Μοσάντ, πράκτορας του σιωνισμού και θέλω να χτυπήσω τον Φωτόπουλο. Είμαι αστός ανώμαλος, σεξομανής, ψυχαναλυτής, θεωρητικός, σας κοιτώ αφυψηλού, είμαι κακόπιστος, είμαι ρεφορμιστής, στηρίζω το σύστημα, με πληρώνει η υπερεθνική αλήτ, υποτιμώ το λαό, είμαι ελιτιστής, πράκτορας του ιμπεριαλισμού, μακριά από τις μάζες, είμαι μικροαστός διανοούμενος, κοσμοπολίτης, ιντελλιγκέντσια, εκφυλισμένος, τρώω φρυγανιές Ελίτ, κάνω μπόντυ μπίλτεμπεργκ, με πληρώνει η ΣΙΑ (μια παλιά μου γκόμενα), μου δίνει στοιχεία το Skate Department κλπ. Σώσε με, σε παρακαλώ, βγάλε απ’ τους νεφελώδεις βούρκους του αστισμού και των σαλονιών. Οδήγησέ με στον ορθό δρόμο της τοξικής πάλης.

Γενικά, θα απαντήσω μόνο σε ό,τι έχει να κάνει με γεγονότα, επειδή είναι φανερό ότι δεν ξέρεις τι σου γίνεται. Είναι επίσης φανερό ότι δεν ξέρεις τίποτε από τα γεγονότα της ζωής του Καστοριάδη (και ωστόσο κάνεις κρίσεις και βγάζεις συμπεράσματα γι' αυτά και βάσει αυτών). Εγώ μπορεί να την πέφτω στον Φωτόπουλο (επωνύμως πάντοτε: αν τα δει, μπορεί άνετα να με χτυπήσει –ενώ εσύ είσαι τόσο χυδαίος που επιτίθεσαι στον Καστοριάδη ο οποίος είναι πεθαμένος και δε μπορεί να σου απαντήσει), αλλά τουλάχιστον δεν παραχαράσσω γεγονότα. Εσύ, αντίθετα, έχεις πει ένα σωρό ψέματα για τον Καστοριάδη, λόγω της άγνοιάς σου. Και φυσικά κάνεις κι εσύ «προσωπική επίθεση» στον Καστοριάδη (όταν λες ότι υποστήριξε τον ψυχρό πόλεμο, τον πόλεμο στον Κόλπο, τα σαλόνια κι όλα ατα σχετικά). Τα παίρνω (στο κρανίο: φαλακρό, σαν του Καστοριάδη) με τη σειρά:


1) Περί του αν συμμετείχε ο Καστοριάδης στο Μάη του ’68. Εσύ τι ξέρεις και μιλάς; Ε; Πάρε διάβασε αυτό εδώ: http://www.agorainternational.org/CCAIINT.pdf .

2) Ο Καστοριάδης άρχισε να γίνεται γνωστός από τότε που εξεδόθη το βιβλίο του Κον Μπεντίτ Ο αριστερισμός. Εκεί αναφέρονται, ανάμεσα στις επιρροές του Μάη (μαζί με την ICO, την ILO, το Noire et Rouge, τους Καταστασιακούς κλπ), και το Socialisme ou Barbarie, του οποίου τα βασικά κείμενα έγραφε ο Καστοριάδης. Επίσης, η αναγνώριση της επιρροής του Καστοριάδη στον Μάη του ’68 είναι παραδεκτή απ’ όλους. Το 1975 η Μοντ αφιερώνει άρθρο στον Καστοριάδη με αφορμή την κυκλοφορία της Φαντασιακής θέσμισης. Το Μπροστά στον πόλεμο έρχεται 6 χρόνια μετά.
Το ότι τον Καστοριάδη τον καλούσαν στα σαλόνια, εσένα τι σε πειράζει; Το ξέρω ότι ζηλεύεις, αλλά τι να κάνουμε, δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Ο Καστοριάδης επηρέασε τους επαναστάτες του Μάη. Ο Φωτόπουλος ποιόν έχει επηρεάσει; Κάτι θλιβερούς τύπους σαν κι εσένα. Να σας χαίρεται.


3) Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΕΧΕΙ ΑΠΟ ΤΟ «ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ ΙΙ» ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΙ ΟΣΟ ΠΙΟ ΡΗΤΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΤΙ Η ΑΓΟΡΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ Α Ν Τ Ι Θ Ε Τ Ο ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ. Όσο για το αν εγκατέλειψε το πλάνο, είναι κι αυτό ανακρίβεια, προϊόν της αμάθειάς σου. Το «Περιεχόμενο του σοσιαλισμού ΙΙ» το υποστήριζε μέχρι τέλους ο Καστοριάδης (και, εν πάση περιπτώσει, το υποστηρίζουμε εμείς, οπότε το ζήτημα κλείνει). Δες τα κείμενα απ’ το Societe a la derive στα οποία παραπέμπουμε στο σχετικό κομμάτι του «Αυτονομία ή βαρβαρότητα». Δες επίσης το «Quelle democratie» απ’ το Figures du pensable. Ως γνωστόν, το πλάνο του Καστοριάδη είναι εντελώς διαφορετικό απ’ αυτό που έχεις εσύ στο ταλαίπωρο μυαλό σου. Γι’ αυτό και αυτού του είδους η σχεδιοποίηση είναι απολύτως συμβατή με την αγορά –όπως ορίζεται στον Καστοριάδη, ως κυριαρχία των καταναλωτών κλπ. Αυτό που εσύ προφανώς θα θεωρείς ως σχεδιοποίηση (κομουνιστικές χώρες), για τον Καστοριάδη ήταν ένα όργιο ανορθολογισμού.
ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ ΟΤΙ ΕΞΑΡΧΗΣ ΔΙΑΦΩΝΟΥΜΕ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΕΝΤΕΛΩΣ ΑΝΤΙΘΕΤΗΣ ΙΔΕΑΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΚΙ Ο ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ. Εγώ νόμιζα ότι το είχες καταλάβει αυτό και γι’ αυτό δεν το ανέφερα πουθενά ως τώρα. Ολόκληρη η κριτική μου όμως βασίζεται εδώ πάνω. Για τον Καστοριάδη η αγορά είναι ΑΥΜΒΙΒΑΣΤΗ με τον καπιταλισμό. Κατά συνέπεια τα περί «διαδικασίας αγοραιοποίησης» δεν ισχύουν για εμάς. Απλό. Γι’ αυτό ο Φωτόπουλος αποκαλεί μέχρι και το ΚΚΕ «αντισυστημικό»: επειδή αντιτίθεται σ’ αυτό που ο ίδιος θεωρεί ως «αγορά». Άλλο ένα παράδειγμα, εξάλλου, που δείχνει ότι τα κριτήριά σας είναι σχεδόν αποκλειστικά οικονομιστικά (δε γίνεται αλλιώς να θεωρεί κανείς το ΚΚΕ αντισυστημικό: τον πιο αντιδραστικό και συντηρητικό θεσμό της ελληνικής κοινωνίας μαζί με τον στρατό και την εκκλησία).


Είναι αυτή η αποκλειστικότητα των οικονομικών κριτηρίων που σας κάνει να ταυτίζετε τις καστοριαδικές ιδέες (η οικονομία καθορίζεται πάντοτε ουσιωδώς από εξωοικονομικούς παράγοντες: στάση των εργαζομένων, πολιτικές των αφεντικών κλπ) με αυτό που θεωρείτε ως ιδέες των ρεφορμιστών (η παγκοσμιοποίηση ως «πολιτική» κι όχι ως «δομική αλλαγή»). Εξάλλου κι η ίδια σας η μανία ενάντια στους ρεφορμιστές δεν εξηγείται αλλιώς: μόνο αν θεωρείτε ότι σο σημαντικότερο όλων είναι το οικονομικό γίνεται να κάνετε κριτική στον «ρεφορμισμό». Αν εκλάβουμε την επανάσταση ως ολότητα [ως «πολιτιστική αλλαγή» όπως το είπε κι ο Μπάλετ] δεν έχει καν νόημα να συζητάμε αν είναι σωστός ή όχι ο «ρεφορμισμός» (με την έννοια της διά των μεταρρυθμίσεων κατάργησης του καπιταλισμού). Τα έχω πει εδώ και μέρες: εσείς αντιλαμβάνεστε τον καπιταλισμό σχεδόν αποκλειστικά ως απλώς οικονομικό σύστημα, όχι ως μάγμα σημασιών και ως μια συγκεκριμένη κοινωνική θέσμιση.


4) Αυτά που τα λέγανε οι σταλινικοί, οι γυφτοδήμοι και οι λοιποί τραμπούκοι της ΟΠΛΑ για τον Στίνα και τον Καστοριάδη, τα λέει τώρα ο Φωτόπουλος και τα αναπαράγεις σα μάινα κι εσύ. Τόσοι αγωνιστές έδωσαν τη ζωή τους για τον ντεφετισμό και την επανάσταση κι εσύ βγαίνεις να μας πεις ότι ο Καστοριάδης ήταν θεωρητικός του ψυχρού πολέμου. Δε ντρέπεσαι; Ό,τι λένε τώρα οι τροτσκιστικές μούμιες: ο Bensaid στη Γαλλία κι ο Βήχος εδώ στην Ελλάδα (που φιλοξένησε και τον Φωτόπουλο εσχάτως, αν δεν απατώμαι). Το θέμα εν προκειμένω δεν είναι ο Καστοριάδης, αλλά η ιστορική παράδοση του ντεφετισμού με την έννοια του Στίνα.

5) Κι επειδή είσαι και αγαθιάρης και χάφτεις ό,τι σου σφυρίξουν, καλό είναι να σκεφτείς ότι η ψυχανάλυση κάνει την εμφάνισή της στα κείμενα του Καστοριάδη ήδη απ’ το «Περιεχόμενο του σοσιαλισμού Ι». Η θεμελιώδης μάλιστα ιδέα ότι «τα στενά “οικονομικά” και “πολιτικά” ζητήματα, με την καθιερωμένη έννοια αυτών των όρων, έχασαν όλο και περισσότερο το νόημά τους και πως το επαναστατικό κίνημα πρέπει από δω κι εμπρός να ασχολείται όχι με αφαιρέσεις μα με ΟΛΑ όσα κάνουν και υπομένουν οι άντρες κι οι γυναίκες στη σημερινή κοινωνία» λέγεται ρητά ήδη απ’ το ’59 στο κείμενο «Το επαναστατικό κίνημα στο σύγχρονο καπιταλισμό» και αναπτύσσεται πλήρως σε κείμενα των αρχών της δεκαετίας του ‘60 όπως τα «Για έναν καινούργιο προσανατολισμό» και «Να ξαναρχίσουμε την επανάσταση». Το κείμενο «Μαρξισμός κι επαναστατική θεωρία», που αποτελεί το πρώτο μέρος της Φαντασιακής θέσμισης της κοινωνίας, δημοσιεύθηκε το 1964 στο Socialisme ou Barbarie κι είναι γεμάτο με αναφορές στην ψυχανάλυση (ατομική αυτονομία κλπ κλπ). Τι έχεις να πεις γι’ αυτά; Τίποτα. ΟΠΩΣ ΒΛΕΠΕΙΣ, ΕΙΣΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΜΕΝΟΣ ΝΑ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ: Ή ΘΑ ΤΟΝ ΑΠΟΡΡΙΨΕΙΣ ΣΧΕΔΟΝ ΑΠ’ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ Ή ΘΑ ΤΟΝ ΔΕΧΤΕΙΣ ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΟΥΣ. Τα πλιάτσικα κι οι χαρτοκοπτικές του Φωτόπουλου («πρώιμος» και «ύστερος» Καστοριάδης) δεν έχουν νόημα παρά μόνο για σένα.

Και κάτι τελευταίο. Είναι προφανές μετά απ’ όλα όσα έχω πει, ότι, ακόμα κι αν μιλάτε περί «ολότητας», μόνο με την οικονομία και τη γεωπολιτική ασχολείστε (κατά 90% τουλάχιστον). Πρόκειται περί θολότητας, όχι περί ολότητας. Αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ οικονομικού –ως του μόνου σημαντικού- και όλων των υπόλοιπων (ψυχικό, σεξουαλικό, πολιτιστικό, σεξουαλικό κλπ) –και τον οποίο μοιράζεσαι κι εσύ όταν μας κατηγορείς για την ενασχόληση με την ψυχανάλυση («εδώ ο κόσμος λιμοκτονεί κι εσείς μιλάτε για φρουφρού κι αρώματα» κλπ)- βρίσκεται στη βάση κάθε λαϊκισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι ανάλογου τύπου ιδέες υποστηρίζουν κι οι ακροδεξιοί: http://www.e-grammes.gr/article.php?id=2810.

"Όποιος μιλά για επανάσταση και δεν αναφέρεται στα ζητήματα της καθημερινής ζωής, έχει στο στόμα του ένα πτώμα".
Ρ. Βανεγκέμ

Εγώ θα πρότεινα να βάλετε κι ένα πώμα, μπας και ησυχάσουμε καμιά ώρα. Μούμιες.

(ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ: Εγώ μπορεί να είμαι επιθετικός –και είρων εν προκειμένω-, αλλά ποτέ δεν αμφισβήτησα εδώ μέσα τις ειλικρινείς σου προθέσεις. Ίσα ίσα, ακόμη κι αν οι ενστάσεις σου μου φαίνονται αδιανόητες και προϊόν μη σκέψης [πχ στην αρχή που υπονοούσες ότι εμείς προτείνουμε την αντικατάσταση της πολιτικής από την ψυχανάλυση κλπ] εγώ κάθισα και τις συζήτησα λεπτομερώς. Εσύ, αντίθετα, σ’ αυτό το δεύτερο σκέλος της κουβέντας μας αμφισβήτησες ευθύς αμέσως την τιμιότητα των προθέσεων και την ειλικρίνειά μου, πράγμα που κάνεις και τώρα, με το τελευταίο σου μήνυμα. Να πω ότι και πολύ πιο πάνω με είχε κατηγορήσει κι ο Πάνος ότι «ψεύδομαι» κλπ, επειδή νόμιζα ότι ο Βελισάρης είναι ακόμη στην ΠΔ. Μήπως γενικά είστε λίγο συνωμοσιολόγοι εκεί στην ΠΔ; Πως γίνεται όλοι να ασχολούνται μαζί σας και να σας έχουν στο μάτι, απ’ τον Φακατσέλλη και τη Wikipedia μέχρι εμάς;; Μήπως κάτι δεν πάει καλά; Μήπως τα παραλέτε;; Το λέω αυτό, γιατί μου κάνει εντύπωση η ετοιμότητά σας να βρείτε παντού «διαστρεβλώσεις» [κι όχι απλώς παρερμηνευτές: ψάχνετε δηλαδή για συνειδητά ψεύδη κι όχι για απλές παρανοήσεις, ακούσιες, από τις τόσες που συμβαίνουν παντού] του Φωτόπουλου. Τι να πω. Μου κάνει εντύπωση πάντως ο τρόπος με τον οποίο απαντά ο Φωτόπουλος –ή ο Γκεζερλής- ακόμα και σ’ αυτούς με τους οποίους έχει απλώς πρακτικές παρεξηγήσεις: δίνει στο θέμα απίστευτες συνωμοσιολογικές διαστάσεις, για να παρουσιάζει τον εαυτό του ως διαρκώς και για πολιτικούς λόγους διωκόμενο [βλ. τους «διαλόγους» με τον Κοροβέση και τον Φακατσέλλη: http://www.inclusivedemocracy.org/pd/]. Για κάτι τέτοιο είχε αποχωρήσει κι απ’ το indymedia, αν δεν απατώμαι. Αυτό στην ψυχανάλυση λέγεται ναρκισσισμός, μεγαλομανία κλπ).

-----------------------------------
Προς Pierra:

Με όλη τη συμπάθεια, νομίζω ότι τα απλοποιείς λίγο τα πράγματα. Η με μορφή «προσωπικής επίθεσης» κριτική μου στον Φωτόπουλο είναι συνέχεια όλων όσων έλεγα πιο πάνω. Δεν τα είχα ρητά όλα αυτά στο κεφάλι μου, αλλά τα ξανασκέφτηκα με αφορμή τη στάση και τις θέσεις του Ανώνυμου. Δεν είχα τίποτε κρυφές απόψεις που τις φανέρωσα μόνο στο τέλος. Απλώς δεν είχα σκεφτεί στην αρχή το εύρος της διαφοροποίησης. Επί τη ευκαιρία –κι επειδή δεν το έπιασα-, τι εννοείς όταν λες «Συγκεκριμένα, το πράγμα αρχίζει να έχει ενδιαφέρον από τη στιγμή που ο Νίκος λέει... "και όποιον πάρει ο Χάρος".»;


Να πω επίσης ότι με πρόλαβες. Την παραπάνω απάντηση προς τον Ανώνυμο την είχα συντάξει από χθες, αλλά ήθελα να την κοιτάξω λίγο πριν την ποστάρω. Αυτό ακριβώς που ήθελα να προσθέσω είναι το εξής επιχείρημα: εμείς είμαστε πολιτική ομάδα και όχι τίποτε θεωρητικολόγοι ψευτοδιανοούμενοι κλπ όπως μας κατηγορεί και ο Ανώνυμος μεταξύ άλλων. Πράγμα που σημαίνει ότι εμείς, σε πρακτικό επίπεδο, πάντοτε συνεργαζόμαστε με ανθρώπους και ομάδες με τους οποίους έχουμε διαφορές θεωρητικές. Θα ανεβάσουμε ένα σχετικό κείμενο για το Τέρμιναλ εντός των προσεχών ημερών όπου το ξεκαθαρίζουμε αυτό. Στη μέχρι τώρα πορεία μας έχουμε συνεργαστεί με ομάδες που κυμαίνονται απ’ τον αναρχισμό μέχρι τον Σύριζα. Αυτό είναι σαφές. Οπότε, στο ερώτημα σου, Πιερά, η απάντηση είναι θετική. Μια τέτοια θετική απάντηση έχει για εμάς ακριβώς αυτή τη σημασία: ότι στα ζητήματα όπου υπάρχει σύμπλευσή, εμείς επιδιώκουμε τις συνεργασίες.


Ίσα ίσα, αυτό είναι που δεν κατάλαβε εξαρχής ο Ανώνυμος και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Η δική μας κριτική στον Φωτόπουλο, σε θεωρητικό επίπεδο, έχει να κάνει καταρχήν με αυτό που θεωρούμε ως τη λανθασμένη ΠΟΛΙΤΙΚΗ πρακτική της ΠΔ. Όπως το έχω πει εδώ και πολλές μέρες σ’ αυτή τη συζήτηση, οι θεωρητικές ιδέες του Φωτόπουλου οδηγούν σε εκτός τόπου και χρόνου πολιτικές επιλογές (πχ το ζήτημα της συμμετοχής στις δημοτικές εκλογές: σε μια κοινωνία με τη σημερινή συντριπτική απάθεια, είναι σοβαρή άποψη να υποστηρίζει κανείς τη «μερική» και «σταδιακή» κατάκτηση της εξουσίας; Εδώ οι άνθρωποι τσακώνονται στις πολυκατοικίες, επειδή κανείς δε θέλει να γίνει διαχειριστής και θα ασχοληθούν και με τις υποθέσεις του δήμου ή της κοινότητας;;;; Το ίδιο και με τη θέση του για τις οργανώσεις υποστήριξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σαν τη Διεθνή Αμνηστία [βλ. διάλογό του με τον Δ. Γουσσέτη: http://www.inclusivedemocracy.org/pd/crit/amnesty_dialogue.htm]: το να επιτίθεσαι σ’ αυτές τις οργανώσεις, οι οποίες, μέσα στη γενικευμένη αδιαφορία και τον κυνισμό του σύγχρονου ανθρώπου, συνεχίζουν να μάχονται για ορισμένα αυτονόητα θέματα συνιστά μυωπία πρώτου βαθμού. Το ίδιο και η προκήρυξη του περιοδικού για το φοιτητικό κίνημα ή το σχετικό κείμενο του Φωτόπουλου και πάει λέγοντας). Η κριτική μας ξεκινάει από εκεί. Και μας οδηγεί να σκεφτούμε τις θεωρητικές προϋποθέσεις τέτοιων λανθασμένων θέσεων. Σκέψη που μας οδηγεί στο ότι ο Φωτόπουλός παραμένει δέσμιος παραδοσιακών σχημάτων. Το γεγονός μάλιστα ότι δε δέχεται την ψυχανάλυση δεν του επιτρέπει να δει τις θεμελιώδους ανθρωπολογικές μεταβολές του σύγχρονου ανθρώπου. Νομίζω ότι είναι απλό. Κατά τ’ άλλα, τα είπε κι ο Μπάλετ.

Να πω μόνο, τέλος, ότι θεωρώ εξαιρετικά λανθασμένη τη στάση να συγκαλύπτουμε τις θεωρητικές μας διαφορές χάριν της «πράξης». Αυτή η στάση οδηγεί πάντοτε σε λογικές συναίνεσης και ευτελισμού των πιο ριζοσπαστικών ιδεών. Δε νομίζω ότι μας πιέζει τίποτε –τουλάχιστον προς στιγμήν- ώστε να αναγκαστούμε να παραμερίσουμε τις θεωρητικές συζητήσεις. Αυτού του είδους οι ιδέες έχουν οδηγήσει στη λατρεία του ακτιβισμού που επικρατεί σήμερα. Δεν ξέρω αν τις υποστηρίζεις κι εσύ, Πιερά, αυτές τις ιδέες (ούτε φυσικά το λέω με μορφή υπονοουμένου). Κάνω απλώς το σχόλιο κι αν θες τοποθετείσαι (για να σε παρακινήσω, από απλός παρατηρητής να πάρεις μέρος και στη συζήτηση).

Anonymous said...

Ένας άνθρωπος ανάμεσα στα 20 του και στα 50 του αλλάζει. Στα 50 ίσως γίνεται πιο ήσυχος, ίσως συμμετάσχει σε λιγότερες επαναστατικές δράσεις, αν και δεν έχει χάσει ποτέ την όρεξή του. Ίσως εντωμεταξύ κάνει οικογένεια ή οτιδήποτε άλλο. Αυτό συμβαίνει σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους. Στον Καστοριάδη (και μόνον σε αυτόν), αυτό το έχουν ονομάσει "πρώιμη" και "ύστερη" φάση. Είναι απαράδεκτο πέρα για πέρα. Με αυτή τη λογική, όλοι θα έπρεπε να είναι πρώιμοι και ύστεροι... Γιατί, όμως, έγινε αυτό μόνον και κυρίως στον Καστοριάδη; Δική μου εκτίμηση είναι ότι δεν άντεξαν πολλοί τη σαρωτική μα δίκαιη κριτική του στον μαρξισμό και άλλοι ίσως δεν άντεξαν το μέγεθος της δέσμευσης που απαιτεί στην καθημερινότητα, στο πεδίο του πολιτικού, το πρόταγμα της αυτονομίας.

Ο Καστοριάδης για μένα είναι πρότυπο όσον αφορά στη σκέψη, στην προσπάθειά μας "να σώσουμε τη σκέψη μας", τη συνοχή μας. Είναι ο τελευταίος φιλόσοφος σε μια περίοδο κατανάλωσης ιδεών. Κατανάλωσης, με μια πιο βαθειά έννοια (το υποκείμενο στο σύγχρονο καπιταλισμό καταναλώνει και τα βιβλία, τα έργα, διαταράσσεται η σχέση του με την ανάγνωση και τη μάθηση, αναγνωρίζει τη θεωρία ως ένα τσουβάλι ιδεών ατάκτως τοποθετημένων και, κάθε φορά, όποια ιδέα τραβήξει κανείς, αυτή θα είναι η "ιδέα" της ημέρας ή του εξαμήνου στην καλύτερη περίπτωση). Ωστόσο, σήμερα, δεν χρειαζόμαστε αυτό το εναλασσόμενο, καταναλωτικό πνεύμα στη θεωρία. Γι' αυτό ο Καστοριάδης αποτελεί πρότυπο για μένα, ως πολιτικός φιλόσοφος. Ο Καστοριάδης νομίζω λίγες μόνον φορές εκβιάστηκε από τον ακτιβισμό ώστε να καταλήξει σε ένα θεωρητικό συμπέρασμα.

Από κει και πέρα, σε εμάς αφήνεται το τρομερά ενδιαφέρον πεδίο του να ασχοληθούμε με την πράξη, να μετουσιώσουμε, να μπούμε στο νερό κτλ (πράξη είναι και η φιλοσοφία βέβαια, αλλά εννοώ την πράξη stricto sensu). Ο ακτιβισμός πολλές φορές αποδεικνύεται οδηγός για τη θεωρία γιατί αποτελεί μια ορισμένη δεξαμενή βιωμάτων. Τροφοδοτεί τη θεωρία. Σήμερα, στο πίσω μέρος του μυαλού μας όμως υπάρχει και κάτι άλλο. Ο ακτιβισμός εκβιάζεται (και για αυτό διαφωνώ μαζί σου) από το πεπερασμένο αυτού του κόσμου (πχ το οικολογικό ζήτημα) οπότε δεν έχουμε την πολυτέλεια να συζητάμε επαόριστον. Νομίζω ότι έχουμε ήδη τα εργαλεία με τα οποία θα δράσουμε (ιστορική εμπειρία, ανάλυση κτλ). Εξάλλου, είναι πολύ δύσκολο να ζεις αυτή την πολυτέλεια περιμένοντας ο άλλος να καταλάβει... (λες κι εσύ θα τον διαφωτίσεις ως άλλος Λένιν) ή να προσεγγίσει ένα γνωστικό επίπεδο που θα τον κάνει να καταλάβει τα ζητήματα που συζητάμε (πχ παραδέχτηκες στον ανώνυμο ότι δεν έχει διαβάσει αρκετά ή καθόλου τον Καστοριάδη. Αυτό θα περιμένουμε; Να διαβάσουν όλοι Καστοριάδη; Ή να συμφωνήσουν με τις ερμηνείες που κάνω εγώ σε αυτόν;). Καταλαβαίνετε; Δηλαδή, εδώ έχεις βία, άνθρωποι διπλανοί σου, όπως οι μετανάστες που αναφέρατε σε ένα κείμενό σας, δέχονται πραγματική βία. Έχουμε την πολυτέλεια να συζητάμε επαόριστον; Δεν λέω ότι αυτό κάνετε. Και καταλαβαίνω ότι είστε απομωνομένοι ως έναν βαθμό. Και τώρα ίσως απολαύσατε λίγο το ότι στο φόρουμ αυτό αλλά και σε κανα δύο ακόμα μπήκαν αρκετά σχόλια και έγινε ένας σχετικός διάλογος για τις ιδέες σας. Και μακάρι να γίνεται αυτό για πάντα.

Εσείς, όμως, πρακτικά (και αυτό λέω ότι το κάνετε) απαξιώνετε όποια ομάδα είναι κοντά σας με μια έννοια (η τάση της αυτονομίας, ας πούμε με έναν πολύ γενικό τρόπο) συνεχίζοντας την μαρξιστική-σταλινική παράδοση να ρίχνετε βέλη και να αποκρούετε πρώτα τους οικείους ενώ την ίδια ώρα ξέρετε ότι γίνονται πράγματα πολύ σημαντικά στην πόλη σας για τα οποία δεν μιλάτε. Προφανώς, θα μου πείτε ότι κρίνετε ότι πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσετε τι σημαίνει "αυτονομία" γιατί πολλοί τη χρησιμοποιούν σαν έννοια αλλά με τόσο διαφορετικό τρόπο ο καθένας. Σωστό. Κάντε τους μια κριτική. Αλλά τώρα να ασχολείστε σε όλη σας τη ζωή με τους αυτόνομους ενώ τα ζόμπι (πχ χριστιανορθόδοξοι, ΚΚΕ, ακροδεξιοι κτλ)αλωνίζουν... αυτό είναι νομίζω ένας επικίδυνος εγκλωβισμός στη θεωρία. Συνοπτικά σας τα λεώ και ελπίζω να έγινα κατανοητό...

Anonymous said...

Προς Πιερά:

Συμφωνώ σε όλα, αν και δε νομίζω ότι ο πρώτος λόγος για τον οποίο λες ότι οι διάφοροι αρέσκονται να κόβουν τον Καστοριάδη στα δύο είναι σωστός. Ο δεύτερος νομίζω ότι έχει πραγματική σημασία.

Τώρα, ως προς το άλλο θέμα, όπως μπορείς να φανταστείς, διαφωνώ. Και θα σου πω γιατί. Χθες πάλι συζητούσαμε, με ένα μέλος της Πρωτοβουλίας Αυτόνομων Κέρκυρας, το θέμα των πιθανών συνεργασιών των διάφορων ομάδων που υποστηρίζουν την αυτονομία με αφορμή μάλιστα την κριτική μας στο Τέρμιναλ. Και αναρωτηθήκαμε πολλή ώρα, όπως πολλές φορές το έχουμε ξανακάνει, μήπως καταλήγουμε σαν τους αριστεριστές που πλακώνονται μεταξύ τους. Θέλω να πω ότι συμμεριζόμαστε την κρτική σου και έχουμε πάντοτε την έγνοια μήπως κάνουμε λάθος. Θα δεις, το πιάνουμε κάπως το ζήτημα και στο κείμενο που σου είπα πριν ότι θα ανεβάσουμε κάποια στιγμή.
Ωστόσο, αν αφήσουμε αυτό το γενικό επίπεδο και περάσουμε στα συγκεκριμένα προβλήματα, εκεί βλέπει κανείς ότι οι θεωρητικές διαφορές ριζώνουν σε άμεσα πρακτικά θέματα. Έφερα τρία παραδείγματα πριν, με αφορμή τη διαφωνία περί ΠΔ (στάση προς τις ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, στάση απέναντι στα αιτήματα και τον γενικό προσανατολισμό του φοιτ. κινήματος, μορφές δράσης που να αντιστοιχούν με τις σύγχρονες συνθήκες). Το ίδιο έχουμε κάνει και στην επιστολή μας στο Τέρμιναλ (χθες προέκυψε μια συζήτηση σχετικά με το ζήτημα των μεταναστών όπου έτυχε να βρεθεί ένας δικός μας κι ένας του Τέρμιναλ, μεταξύ άλλων, και όπου προέκυψε ξανά η διαφωνία που είχε προκληθεί και στην αλληλογραφία μεταξύ των ομάδων μας πριν από 1,5 χρόνο), επίσης αναφερόμενοι σε συγκεκριμένα πρακτικά ζητήματα: τρόπος πάλης ενάντια στο ρατσισμό, στάση απέναντι στη λογοκρισία εδώ στην Ελλάδα, εύρεση τρόπου να συνδυάσουμε τα «μερικά» ζητήματα με μια συνολική προοπτική κλπ.

Αυτό που έχουμε διαπιστώσει, είναι ότι κανείς δε μας έχει απαντήσει σε όλα αυτά. Κανείς δεν έχει προτείνει κάποια άποψη. Ούτε κι εσύ βέβαια (και δεν το λέω αυτό με επιθετικό ύφος κλπ: απλώς, αν πέρα απ’ την κριτική έχεις και κάτι να προτείνεις, θα βοηθούσε, κάθε ιδέα είναι ευπρόσδεκτη). Αυτό που θέλω να πω είναι ότι κρίνοντας απ’ έξω απ’ τα πράγματα είναι εύκολο να μιλάμε για «εγκλεισμό στη θεωρία» κλπ. Να σου δώσω ένα απλό παράδειγμα: συζητάγαμε χθες την ιδέα να προτείναμε την έκδοση εφημερίδας που θα εκδίδετο από κοινού απ’ όλες τις αυτόνομες ομάδες (εμείς, Τέρμιναλ, Μαύρο Πιπέρι, Πρωτοβουλία Αυτόνομων Κέρκυρας κλπ). Ωραία. Αλλά τι θα έλεγε αυτή η εφημερίδα, όταν υπάρχουν τόσες διαφορές ακόμα και σε απλά ζητήματα «επικαιρότητας» (Αμάρυνθος, πορνογραφία, τακτική στο θέμα των μεταναστών, δίκη Πλεύρη κλπ); Εδώ σε θέλω. Δεν υπονοώ κάτι. Απλώς σου εκθέτω τον προβληματισμό μου. Αν έχεις κάποια ιδέα, καλοδεχούμενη.

Μαζί με το επιχείρημα περί αριστερισμού χρησιμοποιείς και το επιχείρημα που λέει ότι μπροστά στα γιγάντια προβλήματα της σύγχρονης κατάστασης, δεν έχουμε χώρο για "πολυτέλειες" όπως η θεωρία. Νομίζω ότι αυτό το επιχείρημα δε στέκει. Καταρχάς επειδή, όπως σου είπα, εμείς συνεργαζόμαστε σε διάφορα ζητήματα με ομάδες διαφορετικής θεωρητικής προέλευσης. Πράγμα που σημαίνει ότι η «πρακτική» δράση γίνεται παράλληλα με τη θεωρητική επεξεργασία. Δε μπορώ να καταλάβω πώς η μία μπορεί να παρακωλύσει την άλλη. Αυτοί συνήθως που χρησιμοποιούν αυτό το επιχείρημα το κάνουν για να δημιουργήσουν εκβιαστικού τύπου καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, οι οποίες ευνοούν τον ακτιβισμό («εδώ άλλοι πεθαίνουν απ’ την πείνα κι εσείς μιλάτε για την κουλτούρα», «ο αντισημητισμός είναι δολοφονική ιδεολογία κι εσείς μιλάτε για ελευθερία της έκφρασης» κλπ) και δεν επιτρέπουν τη συζήτηση.

Κι όταν, βέβαια, λέμε «θεωρητική δουλειά» δεν εννοούμε να μάθουμε τον Καστοριάδη στον Ανώνυμο. Εννοούμε, καταρχάς, να προωθήσουμε τις ιδέες της αυτονομίας οι οποίες είναι πολύ λίγο γνωστές (και πολύ λίγο δουλεμένες «πρακτικά», σε ό,τι αφορά δηλαδή στην προώθηση δημοκρατικών πολιτικών και όχι απλώς αναρχικών δράσεων με καστοριαδική φρασεολογία) και, εν συνεχεία, να κάνουμε μια ριζοσπαστική ανάλυση της σύγχρονης κοινωνίας. Έχεις δει πολλούς να κάνουν κάτι τέτοιο; Δεν το θεωρείς αναγκαίο; Το λέω αυτό, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να πούμε: υπάρχουν τόσα τρέχοντα προβλήματα (μετανάστες, οικολογικό κλπ), οπότε ας αφήσουμε τις θεωρητικολογίες περί «επανάστασης». Έτσι όμως απλώς συγκαλύπτουμε το πρόβλημα.

Το θέμα είναι να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε μέσα στη σύγχρονη κατάσταση. Και, όπως είπα και πριν από μέρες σ’ αυτή τη συζήτηση, κανένας από τα μέλη των 5-6 ομάδων που είχαν έρθει στην εκδήλωση, δεν πήρε το λόγο για να προτείνει ιδέες ή να πει για δικές τους εμπειρίες και προβληματισμούς.

(Για να είμαι ειλικρινής, με ενόχλησε κάπως η τελευταία παράγραφος του σχολίου σου, την οποία και θεωρώ άδικη. Γιατί λες ότι «απαξιώνετε ΟΠΟΙΑ ομάδα είναι κοντά σας με μια έννοια (η τάση της αυτονομίας, ας πούμε με έναν πολύ γενικό τρόπο)»; Ποιες είναι οι ομάδες που έχουμε απαξιώσει; Κριτική έχουμε κάνει στο Τέρμιναλ και, όπως είδες, η κριτική στην ΠΔ προήλθε μετά από τις επανειλημμένες κριτικές του Ανώνυμου –δες παραπάνω την επίθεση και τις ημιειρωνίες περί ψυχανάλυσης. Δε νομίζω ότι δικαιολογείσαι να λες ότι απαξιώνουμε ΟΛΕΣ τις ομάδες που είναι κοντά μας. Και να ρωτήσω κάτι, αν επιτρέπεται, και χωρίς κανέναν τόνο ειρωνείας ή εκνευρισμού: εσύ από ποια σκοπιά μας κάνεις αυτή την κριτική; Εννοώ, είσαι σε κάποια ομάδα ή σε κάποια πρωτοβουλία; Συμμετέχεις κάπου; Ρωτώ, διότι, αν είσαι κάπου και έχετε εκεί βρει κάποιο τρόπο να χειρίζεστε καλύτερα τα ζητήματα για τα οποία μας κάνεις κριτική, όπως είπα και προηγουμένως, μετά χαράς να την ακούσω, να ανοίξει περαιτέρω η συζήτηση. Το λέω αυτό, επειδή μου φαίνεται πως η κατάσταση δεν είναι τόσο απλή όσο την περιγράφεις. Τι να σου πω, ίσως κάνω λάθος. Αλλά νομίζω ότι έχω κάποιο δίκιο και ότι, εν προκειμένω τουλάχιστον, είσαι κάπως άδικος. Εν πάση περιπτώσει, αναμένω την απάντησή σου και ξανατοποθετούμαι στη συνέχεια).

Anonymous said...

Προς Πιέρα:

Σε γενικές γραμμές συμφωνώ με το σχόλιό σου. Μη νομίζεις ότι σε μας δεν επανέρχονται διαρκώς τα ερωτήματα του πόσο δίκαιη ή άδικη είναι η κριτική μας προς άλλες ομάδες και του αν έχουμε παρεξηγήσει κάποια πράγματα. Είναι σαφές από τη μεγάλη συζήτηση που έχει γίνει εδώ ότι υπάρχουν πολλές διαφωνίες και πολλές προκαταλήψεις. Το θέμα είναι τι κάνουμε με αυτές. Η απλούστερη λύση θα ήταν να τις συγκαλύψουμε, να τις κάνουμε ταμπού και να πάμε παρακάτω. Δεν το κάνουμε ούτε εμείς, ούτε οι περισσότεροι από τους άλλους συμμετέχοντες. Αυτό κατά τη γνώμη μου μας κατατάσσει όλους αυτομάτως εκτός του πεδίου της μεταμοντέρνας σούπας του anything goes. Θέλω να πω ότι όλη αυτή η χωρίς νόημα και με πολλή ένταση συζήτηση είναι καλύτερη από ένα συγκαταβατικό κούνημα του κεφαλιού. Μάλλον. Με τους φίλους της ΠΔ, όπως και με αυτούς της εργατικής αυτονομίας που εμφανίστηκαν στην αρχή υπάρχουν πια ξεκάθαρες διαφορές. Ίσως υπάρχουν και συμφωνίες πχ με την ΠΔ στην υποστήριξη της άμεσης δημοκρατίας. Μπορούμε με αυτές τις συμφωνίες να κάνουμε κάτι; Δεν ξέρω. Το πρόβλημα είναι ότι πίσω από τη δική μας σκέψη και πίσω από τη σκέψη της ΠΔ για παράδειγμα βρίσκονται δύο διαφορετικές οντολογίες, δύο διαφορετικές βλέψεις για τον άνθρωπο και την κοινωνία. Γι' αυτό οι διαφωνίες αποκαλύπτονται με τόση ένταση. Και εγώ από τη μεριά μου, δεν κάνω πίσω στην υπεράσπιση της οντολογίας αυτής της αυτονομίας, γιατί αυτή είναι ό,τι νέο κομίζει ο Καστοριάδης στην επαναστατική θεωρία. Είναι πολύ αργά πια για μας να γυρίσουμε πίσω στο μαρξισμό ή τον αναρχισμό. Στις κεντρικές, όχι στις επιμέρους ιδέες. Παρ' όλα αυτά, νομίζω ότι υπάρχει πάντα περιθώριο συνειδητοποίησης του χάσματος, όπως επίσης υπάρχει και η αναγκαιότητα να πορευτούμε ή να μην πορευτούμε με το χάσμα αυτό.

Αν και για μας η θεωρία και η πράξη είναι ριζικά αδιαχώριστες, αφού ως αυτόνομα υποκείμενα που προσπαθούμε να είμαστε, έχουμε αποκτήσει την κακή συνήθεια να σκεφτόμαστε αυτό που κάνουμε, αν έχουμε ξεπέσει σε κάποιου είδους μανιώδη θεωρητικολογία, ας προσπαθήσει κάποιος να μας βοηθήσει να βγούμε από την κατάσταση αυτή. Εδώ και τόσες μέρες έχουμε ξοδέψει τη ζωή μας να ζητάμε από ανθρώπους που συμμερίζονται το πρόταγμα της αυτονομίας να μας βοηθήσουν να διαυγάσουμε την κατάσταση. Κανένας δεν μπήκε στον κόπο. Ίσως να υπάρχει μόνο μία εξαίρεση. Είναι σα να πνίγεται κάποιος και να του φωνάζεις στα μούτρα απλά ότι πνίγεται χωρίς να του λες να πιαστεί από το τάδε κλαδί ή να του απλώνεις το χέρι. Εν πάσει περιπτώσει, εμείς έχουμε συγκεκριμένες θέσεις, συγκεκριμένη πολιτική, συγκεκριμένες και κατατεθημένες πρακτικές προτάσεις για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ζητημάτων. Μπορεί να κάνουμε λάθος, μπορεί να είμαστε και σωστοί, αλλά εδώ είμαστε για να ακούσουμε. Τα αυτιά -ως γνωστόν- έχουν τοίχους, αλλά καμιά φορά και οι τοίχοι έχουν αυτιά.

Anonymous said...

ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΥ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΕΣ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΚΑΝΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΑΘΥΤΑΤΑ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΠΡΟΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥ ΥΣΤΕΡΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΠΑΔΩΝ ΤΟΥ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΟΤΙ ΤΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΑΦΩΣ ΤΟ ΔΕΚΑΝΙΚΙ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ. Το γεγονός είναι ότι δεν απάντησες ουσιαστικά σε ΚΑΝΕΝΑ από τα βασικά ερωτήματα που σου έβαλα αλλά αντίθετα προσπαθείς να ξεφύγεις με φτηνή ειρωνεία και συκοφαντίες για συνωμοσιολογίες κ.λπ. παραθέτοντας «νέα στοιχεία» για τους διαλόγους του Φωτόπουλου με την ρεφορμιστική Αριστερά (Κοροβέση, Γουσέτη κ.λπ.) όπου “συμπωματικά” παίρνεις βέβαια πάντα το μέρος της ρεφορμιστικής Αριστεράς εναντίον του Φωτόπουλου! Το ανέκδοτο είναι ότι εσείς οι μεγάλοι αγωνιστές για την αυτοδιαχείριση, ακόμη και σε αυτό το θέμα, δεν παίρνετε το μέρος του Φωτόπουλου στη σύγκρουση του με την Δ.Ο. του Ιντιμιντια η οποία ξεκίνησε ακριβώς με την πρόταση του για αυτοδιαχείριση του μέσου από τα κάτω, από τους ίδιους τους χρηστές, και όχι από τους αυτοδιορισμένους της Διαχειριστικής ομάδας στην οποία κυρίαρχο ρόλο έπαιζαν στελέχη της ρεφορμιστικής Αριστεράς, και σαν συνέπεια δέχτηκε την χυδαία προσωπική επίθεση για «συνωμοσιολογία» κ.λπ. που τώρα ΑΝΑΠΑΡΑΓΕΙΣ! Αυτό δείχνει για άλλη μια φορά ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ, πέρα από τη θεωρία σου, το που πραγματικά ανήκεις. Τέλος, όσον αφορά τις «συνωμοσιολογίες» μας για τα wikipedia (που βάζω στοίχημα στα σφύριξε ο γκουρου σας της πλάκας, ο Curtis, που δεν έχει ποτέ αναπτύξει δική του θεωρία αλλά αναμασά μόνο τον Καστοριάδη) μην τολμάς και λες ότι εμείς αμφισβητούμε τα αγαθά σου κίνητρα γιατί, αν ήταν τέτοια, θα έψαχνες να δεις αν ήταν πράγματι «συνομοσιολογία» αυτά που κατηγορήσαμε τα wikipedia, αφού στη συνέχεια ΚΑΤΟΠΙΝ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΔΕΙΧΤΗΚΕ ΟΤΙ πράγματι πίσω από την εκστρατεία να διαγραφούν λήμματα για την ΠΔ ήταν ο Γκεζερλής, κάποτε υποτίθεται υποστηρικτής της ΠΔ και νυν φίλος και συνεργάτης του γκουρου σας της πλάκας.

Θα απαντήσω λοιπόν μόνο στα «νέα στοιχεία»/διαστρεβλώσεις που κάνεις γιατί έχω και άλλα πράγματα να κάνω από το να σπαταλώ όλο τον διαθέσιμο χρόνο μου να απαντώ σε κάθε χυδαιότητα, διαστρέβλωση και ηλιθιότητα που ξεστομίζεις. Αν μετείχα μέχρι τώρα το έκανα γιατί νόμιζα ότι πράγματι είχατε διάθεση για καλόπιστη συζήτηση αλλά σύντομα κατάλαβα ότι απλώς θέλατε να ξεφτιλίσετε την ΠΔ και τον Φωτόπουλο προσωπικά, πετώντας λάσπη και ελπίζοντας, όπως ακριβώς και ο δημιουργός αυτής της τακτικής, ο Γκέμπελς, κάτι θα μείνει από το συνεχές λάσπωμα, ιδιαίτερα αν αυτός που λασπώνεις πάψει να έχει τη διάθεση ή τον χρόνο να σου απαντά. Και φυσικά το φτηνό επιχείρημα που λες για πεθαμένους και ζωντανούς φανερώνει ακριβώς τη μικροαστική νοοτροπία σου γιατί βέβαια η κριτική για δημόσια πρόσωπα και την ΠΟΛΙΤΙΚΗ ζωή τους και δράση, στην οποία αναφέρθηκα, δεν έχει καμιά σημασία αν είναι πεθαμένοι ή ζωντανοί, εφόσον βέβαια η κριτική αυτή στηρίζεται σε γνωστά γεγονότα και όχι σε ψέματα. Και για να αποδείξω άλλη μια φορά τι ΨΕΥΤΗΣ είσαι γραφώ την τελευταία αυτή απάντηση. Σημείο προς σημείο πάλι απαντώ, όπως πάντα με στοιχεία και όχι με βρισιές και ειρωνείες όπως συνηθίζεις.



>>> Γράφεις: Περί του αν συμμετείχε ο Καστοριάδης στο Μάη του ’68. Εσύ τι ξέρεις και μιλάς; Ε; Πάρε διάβασε αυτό εδώ:
http://www.agorainternational.org/CCAIINT.pdf . <<<

Μας παραπέμπεις σε ένα κείμενο στα Γαλλικά ελπίζοντας προφανώς ότι πολλοί δεν θα καταλάβουν τι λέει εκεί ο Καστοριάδης. Όμως το κείμενο αυτό ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΙ ακριβώς αυτό που όλοι στην αντισυστημική Αριστερά ξέρουν και στο οποίο αναφέρθηκα. Ότι δηλαδή ο Καστοριάδης ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΚΑΜΙΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΜΙΞΗ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΜΑΗ, απλώς, λέει, μίλησε μπροστά σε κάποιους φοιτητές στη Σορβόννη —γεγονός που δεν είχε κανένα αντίκτυπο όπως ο ίδιος ομολογεί— και έγραψε και ένα άρθρο σε βιβλίο για τα γεγονότα που δημοσιεύθηκε ΜΕΤΑ τα γεγονότα! Και όλα αυτά γιατί; Γιατί δεν είχε Γαλλική ιθαγένεια τότε και φοβόταν μην τον απελάσουν και χάσει και τη δουλεία του σαν στέλεχος του ΟΟΣΑ…

>>> Γράφεις: Ο Καστοριάδης άρχισε να γίνεται γνωστός από τότε που εξεδόθη το βιβλίο του Κον Μπεντίτ Ο αριστερισμός. Εκεί αναφέρονται, ανάμεσα στις επιρροές του Μάη (μαζί με την ICO, την ILO, το Noire et Rouge, τους Καταστασιακούς κλπ), και το Socialisme ou Barbarie, του οποίου τα βασικά κείμενα έγραφε ο Καστοριάδης. Επίσης, η αναγνώριση της επιρροής του Καστοριάδη στον Μάη του ’68 είναι παραδεκτή απ’ όλους. Το 1975 η Μοντ αφιερώνει άρθρο στον Καστοριάδη με αφορμή την κυκλοφορία της Φαντασιακής θέσμισης. Το Μπροστά στον πόλεμο έρχεται 6 χρόνια μετά. Το ότι τον Καστοριάδη τον καλούσαν στα σαλόνια, εσένα τι σε πειράζει; Το ξέρω ότι ζηλεύεις, αλλά τι να κάνουμε, δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Ο Καστοριάδης επηρέασε τους επαναστάτες του Μάη. Ο Φωτόπουλος ποιόν έχει επηρεάσει; Κάτι θλιβερούς τύπους σαν κι εσένα. Να σας χαίρεταιΘασ μπρουσες να μας πεις με λιγα λογια. <<<

Εγώ μιλούσα για το πότε άρχισε να γίνεται γνωστός στο ευρύ κοινό και όχι απλά σε κύκλους της Αριστεράς. Και είναι γνωστό σε όλους ότι ο Καστοριάδης έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό όχι φυσικά από το…βιβλίο του Κον Μπεντιτ, ούτε από την βιβλιοκριτική της Μοντ το 1975, αλλά από το γεγονός ότι η Μοντ έκανε πρωτοσέλιδο το βιβλίο του «Μπροστά στον Πόλεμο» που αγκαλιάστηκε για λόγους που θα δείξω παρακάτω από ολόκληρο το διεθνές κατεστημένο. Τώρα το αν ζηλεύει κανένας το να μπορεί να μπαίνει στα σαλόνια της Παρισινής Αριστεράς των σαλονιών (ή «του χαβιαριού», όπως τους λένε οι σημερινοί sans culottes) είναι βέβαια άλλο θέμα. Και φυσικά δεν αμφισβητεί κανένας ότι οι ιδέες του πρωίμου Καστοριάδη επηρέασαν φοιτητές τον Μάη του ’68. Πολύ περισσότερο άλλωστε τους επηρέασε ο γνωστός μετέπειτα ΑΛΗΤΗΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, ο Κον Μπεντιτ. Σημασία λοιπόν δεν έχει τι λέει κάποιος στα νιάτα του αλλά γιατί τον αναγνώρισε το διεθνές κατεστημένο και οι διανοούμενοι της ρεφορμιστικής Αριστεράς.

>>> Γράφεις: Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΕΧΕΙ ΑΠΟ ΤΟ «ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ ΙΙ» ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΙ ΟΣΟ ΠΙΟ ΡΗΤΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΤΙ Η ΑΓΟΡΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ Α Ν Τ Ι Θ Ε Τ Ο ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ. <<<

Αυτό δείχνει άλλη μια φορά τον ρεφορμισμό της σκέψης του ώριμου Καστοριάδη αλλά και την βαθύτατη άγνοια του για την ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ και το πως η «πραγματική» αγορά αναπόφευκτα, κάτω από ορισμένες συνθήκες, μετατρέπεται σε ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ, όπως περιέγραψε ο Polanyi. Τα περί ασυμβίβαστου επομένως της αγοράς με τον καπιταλισμό είναι ΜΠΟΥΡΔΟΛΟΓΙΑ του Καστοριάδη που δεν είχε ποτέ καταλάβει (ή δεν ήθελε να καταλάβει —διαλέξτε) τη διαφορά μεταξύ προκαπιταλιστικής αγοράς και συστήματος της οικονομίας της αγοράς. Το σύστημα της οικονομίας της αγοράς όπως έδειξε και ο Φωτόπουλος —και είναι άλλωστε γενικά παραδεκτό από τους οικονομολόγους— είναι συμβατό τόσο με την καπιταλιστική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής όσο και την «σοσιαλιστική». Αυτό δηλαδή που υποστήριζε ο πρώιμος Καστοριάδης ήταν μια «σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς» (παρόμοια με αυτή που περιέγραφαν ρεφορμιστές σοσιαλιστές οικονομολόγοι του μεσοπολέμου (Oscar Lange κ.α.) και προσπάθησαν για ένα διάστημα να εφαρμόσουν και στην ΕΣΣΔ και στη σημερινή Κίνα (πριν αρχίσει η αναπόφευκτη εισβολή των πολυεθνικών) μολονότι βέβαια στην ΕΣΣΔ και την Κίνα προσπαθούσαν να συνδυάσουν την αγορά με το κεντρικό πλάνο, ενώ ο Καστοριάδης προσπαθούσε να συνδυάσει την αγορά με ένα μοντέλο σχεδιασμού ελεγχόμενου από τα εργατικά συμβούλια.


>>> Γράφεις: Όσο για το αν εγκατέλειψε το πλάνο, είναι κι αυτό ανακρίβεια, προϊόν της αμάθειάς σου. Το «Περιεχόμενο του σοσιαλισμού ΙΙ» το υποστήριζε μέχρι τέλους ο Καστοριάδης (και, εν πάση περιπτώσει, το υποστηρίζουμε εμείς, οπότε το ζήτημα κλείνει). Δες τα κείμενα απ’ το Societe a la derive στα οποία παραπέμπουμε στο σχετικό κομμάτι του «Αυτονομία ή βαρβαρότητα». Δες επίσης το «Quelle democratie» απ’ το Figures du pensable. Ως γνωστόν, το πλάνο του Καστοριάδη είναι εντελώς διαφορετικό απ’ αυτό που έχεις εσύ στο ταλαίπωρο μυαλό σου. Γι’ αυτό και αυτού του είδους η σχεδιοποίηση είναι απολύτως συμβατή με την αγορά –όπως ορίζεται στον Καστοριάδη, ως κυριαρχία των καταναλωτών κλπ. Αυτό που εσύ προφανώς θα θεωρείς ως σχεδιοποίηση (κομουνιστικές χώρες), για τον Καστοριάδη ήταν ένα όργιο ανορθολογισμού. <<<

Το Πλάνο για το οποίο μιλούσε ο πρώιμος Καστοριάδης ήταν αυτό μιας σοσιαλιστικής οικονομίας της αγοράς όπως είπα παραπάνω που προϋπέθετε συλλογική (εργατική) ιδιοκτησία και έλεγχο των μέσων παραγωγής και διανομής. Όμως ο ύστερος Καστοριάδης δεν είδα να μιλά για συλλογική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και διανομής στη συνέντευξη του του 1989 (done and to be done). Είδα να μιλά για «πραγματική αγορά» και κυριαρχία του καταναλωτή, αυτοδιαχείριση κ.λπ. αλλά για κοινή ιδιοκτησία δεν είδα κουβέντα. Αν έχω σφάλλει και σε μεταγενέστερο κείμενο έχει αναφερθεί σε συλλογική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και διανομής (ρητά, όχι με μισόλογα και γενικότητες περί αυτονομίας, ούτε με απλές παραπομπές στο γενικό μοντέλο του της εργατικής αυτοδιαχείρισης που είναι άσχετο με μια άμεση και οικονομική δημοκρατία όπου το προλεταριάτο δεν έχει καμιά αντίστοιχη σημασία και ρόλο με αυτή που του απέδιδε στο μοντέλο αυτό ο Καστοριάδης) τότε θα ήθελα να το μάθω. Γι’ αυτό είπα στην προηγουμένη απάντηση μου ότι ο ύστερος Καστοριάδης εγκατέλειψε και το Πλάνο γιατί βέβαια, χωρίς συλλογική ιδιοκτησία, το Πλάνο είναι σαν τα Γαλλικά (ενδεικτικά) πλάνα των δεκαετιών 50 και 60 ή τα αντίστοιχα δικά μας «πλάνα» του ΚΕΠΕ και του Αντρέα… Και φυσικά ο Φωτόπουλος έχει κάνει ΑΠΟΛΥΤΑ ΣΑΦΕΙΣ τις απόψεις του για το Κεντρικό Πλάνο αλλά πάλι ή είσαι ΑΣΧΕΤΟΣ ή εσκεμμένα τον διαστρεβλώνεις. Διάλεξε πάλι.



>>> Γράφεις: Κατά συνέπεια τα περί «διαδικασίας αγοραιοποίησης» δεν ισχύουν για εμάς. Απλό. Γι’ αυτό ο Φωτόπουλος αποκαλεί μέχρι και το ΚΚΕ «αντισυστημικό»: επειδή αντιτίθεται σ’ αυτό που ο ίδιος θεωρεί ως «αγορά». Άλλο ένα παράδειγμα, εξάλλου, που δείχνει ότι τα κριτήριά σας είναι σχεδόν αποκλειστικά οικονομιστικά (δε γίνεται αλλιώς να θεωρεί κανείς το ΚΚΕ αντισυστημικό: τον πιο αντιδραστικό και συντηρητικό θεσμό της ελληνικής κοινωνίας μαζί με τον στρατό και την εκκλησία). <<<

Το ΚΚΕ το αποκαλεί ο Φωτόπουλος αντισυστημικό γιατί αμφισβητεί σαφώς το ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ αλλά και τον καπιταλισμό, κύριο όργανο του οποίου στην περιοχή μας είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Εσείς όμως όχι μόνο δεν αμφισβητείτε το σύστημα της οικονομίας της αγοράς (η πραγματική αγορά για την οποία μιλάτε είναι στην φαντασία σας και υπήρχε στην …προκαπιταλιστικό κόσμο αλλά δεν μπορεί να υπάρξει σήμερα) αλλά ούτε καν την ΕΕ (δεν είδα ποτέ να κάνετε επίθεση εναντίον της και μάλιστα κάποιοι στον κύκλο σας σαν τον Ηλιόπουλο την υποστηρίζουν ανοικτά!). Φαίνεται και η ΕΕ θα μπορούσε να γίνει «πραγματική» αγορά… Αν αυτό δεν είναι ρεφορμισμός τότε άραγε τι είναι;;;


>>> Γράφεις: Είναι αυτή η αποκλειστικότητα των οικονομικών κριτηρίων που σας κάνει να ταυτίζετε τις καστοριαδικές ιδέες (η οικονομία καθορίζεται πάντοτε ουσιωδώς από εξωοικονομικούς παράγοντες: στάση των εργαζομένων, πολιτικές των αφεντικών κλπ) με αυτό που θεωρείτε ως ιδέες των ρεφορμιστών (η παγκοσμιοποίηση ως «πολιτική» κι όχι ως «δομική αλλαγή»). Εξάλλου κι η ίδια σας η μανία ενάντια στους ρεφορμιστές δεν εξηγείται αλλιώς: μόνο αν θεωρείτε ότι σο σημαντικότερο όλων είναι το οικονομικό γίνεται να κάνετε κριτική στον «ρεφορμισμό». Αν εκλάβουμε την επανάσταση ως ολότητα [ως «πολιτιστική αλλαγή» όπως το είπε κι ο Μπάλετ] δεν έχει καν νόημα να συζητάμε αν είναι σωστός ή όχι ο «ρεφορμισμός» (με την έννοια της διά των μεταρρυθμίσεων κατάργησης του καπιταλισμού). Τα έχω πει εδώ και μέρες: εσείς αντιλαμβάνεστε τον καπιταλισμό σχεδόν αποκλειστικά ως απλώς οικονομικό σύστημα, όχι ως μάγμα σημασιών και ως μια συγκεκριμένη κοινωνική θέσμιση. <<<


Το αν παίρνουμε τον καπιταλισμό μόνο ως οικονομικό σύστημα είναι άλλη μια διαστρέβλωση από αυτές που συνηθίζεις και αν πράγματι αυτό κάναμε τότε βέβαια δεν θα κάναμε κριτική στον κρατικιστικό σοσιαλισμό καθώς και τις μη οικονομικές δομές του συστήματος. Όμως όταν ρωτάς τι κακό έχει ο ρεφορμισμός που τον ορίζεις (με την έννοια της διά των μεταρρυθμίσεων κατάργησης του καπιταλισμού) τότε δείχνεις ότι είσαι ή εντελώς ΑΣΧΕΤΟΣ (πότε στην Ιστορία έγινε κατάργηση του καπιταλισμού με μεταρρυθμίσεις;;;) ή ΚΡΥΦΟΡΕΦΟΡΜΙΣΤΗΣ ΠΟΥ ΠΑΡΙΣΤΑΝΕΙ ΤΟΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗ. Ρεφορμισμός σημαίνει ΤΗΝ ΜΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ και το βασικό αίτημα των ρεφορμιστών είναι η ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΟΧΙ Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ. Διάλεξε λοιπόν και πάρε αν είσαι πανάσχετος ή κρυφορεφρμιστής γιατί και στις δυο περιπτώσεις περιττεύει κάθε παραπέρα κουβέντα με σένα και τους όμοιους σου και άδικα έφαγα τον καιρό μου με σένα τόσο καιρό.


>>> Γράφεις: Αυτά που τα λέγανε οι σταλινικοί, οι γυφτοδήμοι και οι λοιποί τραμπούκοι της ΟΠΛΑ για τον Στίνα και τον Καστοριάδη, τα λέει τώρα ο Φωτόπουλος και τα αναπαράγεις σα μάινα κι εσύ. Τόσοι αγωνιστές έδωσαν τη ζωή τους για τον ντεφετισμό και την επανάσταση κι εσύ βγαίνεις να μας πεις ότι ο Καστοριάδης ήταν θεωρητικός του ψυχρού πολέμου. Δε ντρέπεσαι; Ό,τι λένε τώρα οι τροτσκιστικές μούμιες: ο Bensaid στη Γαλλία κι ο Βήχος εδώ στην Ελλάδα (που φιλοξένησε και τον Φωτόπουλο εσχάτως, αν δεν απατώμαι). Το θέμα εν προκειμένω δεν είναι ο Καστοριάδης, αλλά η ιστορική παράδοση του ντεφετισμού με την έννοια του Στίνα. <<<


ΕΣΥ ΚΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΝΤΡΕΠΟΣΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΟΝ Καστοριάδη όταν έγραφε στο «Μπροστά στον Πόλεμο»

από τις δύο αντιμέτωπες Υπερ-δυνάμεις, η Ρωσία μόνη διεξάγει, και έχει την δυνατότητα να διεξάγει, αυτή τη στιγμή μια επιθετική πολιτική" (σελ. 19), ενώ "τα δυτικά καθεστώτα βρίσκονται σε μια φάση της εξέλιξής τους όπου η λειτουργία τους δεν απαιτεί πλέον εδαφική εξάπλωση της κυριαρχίας τους - και ακόμα λιγότερο, άμεση εδαφική κυριαρχία - αλλά μπορεί να ικανοποιείται από την διατήρηση του status quo", (σελ. 111).

ΕΙΝΑΙ ΛΟΙΠΟΝ Η ΟΧΙ Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ Ο «ΑΝΤΙΣΥΣΤΗΜΙΚΟΣ» ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΟΤΑΝ ΕΓΡΑΦΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΥΤΟ ΑΚΡΙΒΩΣ ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΡΕΗΓΚΑΝ ΚΑΙ Η ΥΠΕΡΕΘΝΙΚΗ ΕΛΙΤ ΞΕΚΙΝΟΥΣΑΝ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΤΟΥΣ (ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ/ΠΟΛΙΤΙΚΗ ―ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥΣ― ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ) ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΝΤΡΙΨΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ —ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΠΕΤΥΧΑΝ ΜΕΤΑ ΜΕΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ; Τώρα όσον αφορά τους ελάχιστους αγωνιστές που στον δεύτερο πόλεμο έδωσαν τη ζωή τους για να υποστηρίξουν τον ντεφετισμό, όχι μόνο δεν απάντησες στα σχετικά επιχειρήματα μου αλλά καταφεύγεις πάλι σε βρισιές, αντί να κρυφτείς κάτω από την γη μπροστά στα εκατομμύρια «κοροΐδα» που πάλεψαν κατά της φασιστικής κατοχής και τελικά την έριξαν και συνέχισαν μετά τον αγώνα για μια ελεύθερη κοινωνία (στην χώρα μας για μια ελεύθερη Ελλάδα ―μιλώ βέβαια για την βάση του ΕΑΜ και όχι την εξαρτημένη από την ΕΣΣΔ ηγεσία― ενώ ο Καστοριάδης και κάποιοι παρόμοιοι έμπαιναν στο πλοίο της Γαλλικής πρεσβείας για να κάνουν τις λαμπρές επαγγελματικές καριέρες τους στη Γαλλία, τη στιγμή που ο λαός σφαζόταν κυριολεκτικά στα χέρια Εγγλέζων, Αμερικανών και των συνεργατών των Γερμανών που μεταπήδησαν στρατόπεδο).

>>> Γράφεις: Κι επειδή είσαι και αγαθιάρης και χάφτεις ό,τι σου σφυρίξουν, καλό είναι να σκεφτείς ότι η ψυχανάλυση κάνει την εμφάνισή της στα κείμενα του Καστοριάδη ήδη απ’ το «Περιεχόμενο του σοσιαλισμού Ι». Η θεμελιώδης μάλιστα ιδέα ότι «τα στενά “οικονομικά” και “πολιτικά” ζητήματα, με την καθιερωμένη έννοια αυτών των όρων, έχασαν όλο και περισσότερο το νόημά τους και πως το επαναστατικό κίνημα πρέπει από δω κι εμπρός να ασχολείται όχι με αφαιρέσεις μα με ΟΛΑ όσα κάνουν και υπομένουν οι άντρες κι οι γυναίκες στη σημερινή κοινωνία» λέγεται ρητά ήδη απ’ το ’59 στο κείμενο «Το επαναστατικό κίνημα στο σύγχρονο καπιταλισμό» και αναπτύσσεται πλήρως σε κείμενα των αρχών της δεκαετίας του ‘60 όπως τα «Για έναν καινούργιο προσανατολισμό» και «Να ξαναρχίσουμε την επανάσταση». Το κείμενο «Μαρξισμός κι επαναστατική θεωρία», που αποτελεί το πρώτο μέρος της Φαντασιακής θέσμισης της κοινωνίας, δημοσιεύθηκε το 1964 στο Socialisme ou Barbarie κι είναι γεμάτο με αναφορές στην ψυχανάλυση (ατομική αυτονομία κλπ κλπ). Τι έχεις να πεις γι’ αυτά; Τίποτα Τα πλιάτσικα κι οι χαρτοκοπτικές του Φωτόπουλου («πρώιμος» και «ύστερος» Καστοριάδης) δεν έχουν νόημα παρά μόνο για σένα. <<<


Πάλι με βάζεις στο δίλημμα ν’ αποφασίσω αν είσαι τόσο κακοήθης ώστε να διαστρεβλώνεις το καθετί που σου γράφω ή αν απλώς είσαι ηλίθιος. Αφού σου έγραψα ότι ο Φωτόπουλος ξεκίνησε Καστοριαδικός και με αυτά που περιγράφεις γαλουχήθηκε και αυτός, τη σύνθεση του πολιτικού, με το οικονομικό και το ευρύτερο κοινωνικό (όπως είχε κάνει ήδη από το 1975 με τα άρθρα του στον ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ για την έννοια της εξάρτησης που ακριβώς την όριζε πέρα από απλά οικονομικά κριτήρια) τι μου τσαμπουνάς όλα αυτά; Όσον αφορά «τα πλιάτσικα και τις χαρτοκοπτικές του Φωτόπουλου» για τον «πρώιμο» και «ύστερο» Καστοριάδη (η χυδαιότητα είναι βασικό χαρακτηριστικό στοιχείο σου φαίνεται) η διάκριση αυτή δεν είναι βέβαια μόνο του Φωτόπουλου αλλά και πολλοί άλλοι σοβαροί αναλυτές του Καστοριάδη την υιοθετούν, όχι βέβαια γιατί θέλουν να τον συκοφαντήσουν κ.λπ. (αλήθεια ποιος είναι συνωμοσιολόγος;;;) αλλά γιατί ο ίδιος ο Καστοριάδης έπαψε να μιλά για σοσιαλιστικό πρόταγμα από το 1979 και μιλούσε πια αποκλειστικά για πρόταγμα της αυτονομίας. Ναι ή όχι; Πως συμβιβάζεται η λεπτομερής περιγραφή της σοσιαλιστικής οικονομίας εργατικής αυτοδιεύθυνσης στο περιεχόμενο του σοσιαλισμού με μια αμεσοδημοκρατική οργάνωση της πολιτείας και της οικονομίας (που δεν περιέγραψε ποτέ αλλά απλώς γενικολογούσε γι’ αυτήν;). Ο Φωτόπουλος περιέγραψε πως θα μπορούσε να γίνει αυτό. Ο Καστοριάδης, πέρα από τις γενικολογίες για δημοκρατία και αυτονομία που το έκανε; Αλλά όταν σας στριμώχνει κανένας γι’ αυτό τότε παραπέμπετε στο άσχετο μοντέλο που περιέγραψε στο «Περιεχόμενο του Σοσιαλισμού”, με το οποίο βέβαια θα συμφωνούσε απόλυτα ο Βήχος και κάθε Βήχος, πράγμα βέβαια που δεν θα έκανε με τον μεταγενέστερο Καστοριάδη της αυτονομίας. Το ότι τώρα μπορεί να έκανε κάποιες αναφορές για ψυχανάλυση και αυτονομία κ.λπ. στα πρώτα γραπτά του έχει σημασία, ή το από πότε ενσωμάτωσε μέσα στο θεωρητικό του πρόταγμα την θεωρία της ψυχανάλυσης, όπως την έβλεπε αυτός;

ΤΕΛΕΙΑ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΠΑΥΛΑ. ΤΩΡΑ ΣΕ ΠΗΡΑΝ ΟΛΟΙ ΕΙΔΗΣΗ ΕΔΩ ΜΕΣΑ ΠΟΥ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΝ ΤΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟ ΑΥΤΟ ΑΝ ΕΙΧΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΚΙΝΗΤΡΑ ΚΑΛΟΠΙΣΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗΣ Η ΑΝ ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΣ ΜΙΑ ΑΠΡΟΚΛΗΤΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΠΔ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΝΑ ΧΥΔΑΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΣΥΚΟΦΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΞΕΡΑΣΕ ΟΤΙ ΑΛΛΟ ΘΕΛΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΓΑΖΑΚΙ ΣΟΥ ΕΔΩ ΑΛΛΑ ΑΥΤΑ –ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ ΝΑ ΣΕ ΑΝΤΙΚΡΟΥΕΙ ΣΗΜΕΙΟ ΠΡΟΣ ΣΗΜΕΙΟ ΟΠΩΣ ΚΑΝΑΜΕ ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ— ΘΑ ΤΑ ΚΑΤΑΤΑΞΟΥΝ ΟΛΟΙ ΟΙ ΚΑΛΟΠΙΣΤΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΑΞΙΖΟΥΝ: ΣΤΟΝ ΑΠΟΠΑΤΟ ΤΟΥ ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟΥ.

Anonymous said...

Το τέρμιναλ είναι μια συλλογικότητα η οποία οδήγησε κάποιες από τις ιδέες του Καστοριάδη εκεί που τις οδήγησε [φεμινισμός (αντιπορνογραφικός έστω], αντιρατσισμός, κριτική στον μαρξισμό, λόγο για ετερότητα κτλ). Αυτά τα «σπέρματα» υπάρχουν στον Καστοριάδη. Μην ξεχνάτε ότι κι εγώ που ήμουνα με τον Καστοριάδη είχε σχέση με το φεμινιστικό και τον επηρέασα!   :) :) Πέρα από την πλάκα, το τέρμιναλ αξιοποίησε δημιουργικά τα όσα κατάλαβε από τον Καστοριάδη (και σίγουρα δεν είναι η μόνη του επιρροή όπως φαίνεται). Το ίδιο και οι Αυτόνομοι Κέρκυρας! Το ίδιο κι εσείς (όσο δεν ασχολείστε με τους τέρμιναλ!) με την εκδήλωση Κέρτις και πολλά άλλα που κάνατε. Βλέπετε ότι οι τέρμιναλ διαφωνούν σφόδρα μαζί σας στο ζήτημα της πορνογραφίας και σίγουρα θα το ξέρετε ότι συμφωνούν σε άλλα (εκτός αν κάνω λάθος).

Να σας προτείνω λοιπόν τι να κάνετε… μιας και Νίκος και Θανάσης με ρωτάτε. Να προσεγγίσετε όποια από αυτές τις ομάδες θέλετε με μια διπλή στρατηγική: α) αφενός στα ζητήματα που συμφωνείτε, να συζητάτε και να προχωράτε και να ευχαριστιέστε άφοβα, β) αφετέρου στα ζητήματα που διαφωνείτε να προσεγγίζετε ο ένας τον άλλον με προσεκτικότητα και όχι διάθεση να τον βλάψετε ή να τον προδώσετε. Τι εννοώ; Επειδή είπατε για το ζήτημα της πορνογραφίας. Όπως θα ξέρετε, πρόκειται για περίπλοκο και ευαίσθητο ζήτημα το οποίο δεν αντιμετωπίζεται εύκολα. Αναρωτηθείτε γιατί οι άλλοι επιμένουν τόσο; Γιατί παρόλο που γνωρίζουν τα επιχειρήματα-κατηγορίες που τους χρεώνετε επιμένουν και ξαναεπιμένουν; Εσείς αντί να κάνετε αυτό (δεν νομίζω να το κάνατε), σας έφαγε η πρεμούρα να υιοθετήσετε το στιλ του Καστοριάδη για να πείτε αυτό που είπατε απαξιώνοντας ξεκάθαρα (μόνο 10 με 20 κατηγορίες μπορώ να βρω στο κείμενό σας…) τους άλλους. Λες και μιλούσατε για το πιο απλό ζήτημα. Πιστεύω ότι το μόνο που θα σας έπειθε να αλλάξετε γνώμη είναι να εμφανιστεί από τον τάφο ο ίδιος ο Καστοριάδης και να σας πει ότι η πορνογραφία είναι σκατά (περιληπτικά το λέω). Αυτό νομίζω το έχουν καταλάβει και οι ίδιοι οι τέρμιναλ και προσπάθησαν να βρουν παράθεση του Καστοριάδη από τους Χώρους του Ανθρώπου που να μιλά για την πορνογραφία μόνο και μόνο για να σας πείσουν [λάθος τους! - τι σημασία έχει αν το είπε ο Καστοριάδης ή όχι; Το λένε αυτοί – κι αν δεν σέβεστε την άποψή τους (δεν νομίζω ότι είναι σεβασμός η κατηγορία περί πηθικισμού και άλλων τινών τα οποία εκτοξεύετε και για τον Ψωμιάδη για παράδειγμα!!!) είναι πρόβλημά σας]. Νομίζω, πιάσατε το νόημα αυτών που λέω.

Αυτά θα τα έλεγα και στο τέρμιναλ φυσικά. Επίσης, Νίκο μου δεν είναι απλά δύο ομάδες, οι ΠΔ και οι τέρμιναλ. Και για το Μαύρο Πιπέρι έχετε γράψει… ωραία πράγματα αν δεν απατώμαι. Άρα έχετε διώξει τους τρεις από τους τέσσερις (η Κέρκυρα για κάποιο περίεργο λόγο δεν σας φαίνεται τόσο αναρχική ή μαρξιστική…). Τώρα, αν βάλουμε και το Κιβώτιο και κάτι μαρξίζοντες καστοριαδικούς, νομίζετε τους έχετε διώξει όλους. Τώρα, δεν ξέρω αν με καταλαβαίνετε. Δεν λέω ότι η κριτική που κάνατε εδώ μέσα στον Ανώνυμο είναι λάθος – συμφωνώ στο 99%. Απλά λέω ότι δεν δικαιούστε να εμφανίζεστε σαν αγανακτισμένοι με τους άλλους όταν κάνετε τα πάντα για να σταματήσετε το διάλογο εξαρχής…

««Κι όταν, βέβαια, λέμε «θεωρητική δουλειά» δεν εννοούμε να μάθουμε τον Καστοριάδη στον Ανώνυμο. Εννοούμε, καταρχάς, να προωθήσουμε τις ιδέες της αυτονομίας οι οποίες είναι πολύ λίγο γνωστές (και πολύ λίγο δουλεμένες «πρακτικά», σε ό,τι αφορά δηλαδή στην προώθηση δημοκρατικών πολιτικών και όχι απλώς αναρχικών δράσεων με καστοριαδική φρασεολογία) και, εν συνεχεία, να κάνουμε μια ριζοσπαστική ανάλυση της σύγχρονης κοινωνίας. Έχεις δει πολλούς να κάνουν κάτι τέτοιο; Δεν το θεωρείς αναγκαίο; Το λέω αυτό, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να πούμε: υπάρχουν τόσα τρέχοντα προβλήματα (μετανάστες, οικολογικό κλπ), οπότε ας αφήσουμε τις θεωρητικολογίες περί «επανάστασης». Έτσι όμως απλώς συγκαλύπτουμε το πρόβλημα.»»

Έχεις δίκιο. Υπάρχει ή πρέπει να υπάρχει όμως μια κρίσιμη ισορροπία η οποία πρέπει να προσδιοριστεί με συγκεκριμένα κριτήρια.

Κοίτα όμως κάτι. Εγώ σου είπα έμμεσα πριν ότι θεωρείς το ζήτημα της επανάστασης ένα ζήτημα ««γνωστικό»». Κι εσύ συνεχίζεις να μου λες Νίκο πως οι ιδέες της αυτονομίας είναι πολύ λίγο γνωστές. Δηλαδή, τώρα τι λες; Να αναλάβουμε το δεκαπλασιασμό των βιβλίων των εκδόσεων Ύψιλον; Να κάνουμε σεμινάρια για Καστοριάδη; Είναι θέμα γνώσης η αυτονομία; Εδώ θέλει λίγη προσοχή νομίζω.

««Αυτό κατά τη γνώμη μου μας κατατάσσει όλους αυτομάτως εκτός του πεδίου της μεταμοντέρνας σούπας του anything goes»»

Καλά τα λες Θανάση σε όλο το γράμμα σου. Και συμμερίζομαι τις αγωνίες σου για τους postmodern. Ωστόσο, οι δικές μου επιδιώξεις θα ήταν να μιλάμε και με αυτούς σε ένα πλαίσιο συζήτησης και να δούμε που μπορούμε να βρεθούμε. Αλλιώς, θα συζητάμε μόνο 50 άτομα σε όλη την Ελλάδα (δηλαδή αυτές οι ομάδες που είστε, οι οποίες βέβαια τώρα δεν μιλάτε καν από ότι κατάλαβα). Κοίτα, έχω συναντήσει φουκωικούς και φουκωικούς. Όποιοι δεν είναι σοβαροί, έχουν διαβάσει απλά μερικές παραθέσεις και βερμπαλίζουν. Κάποιοι, ωστόσο, είναι σοβαροί και δέχονται και ξέρουν κάποια πράματα για τον Καστοριάδη. Έχω βρεθεί μερικές φορές σε δράσεις με τέτοιους ανθρώπους, οι δε συζητήσεις μαζί τους πολλές φορές ήταν θορυβώδεις (!) και αρκετές φορές ενδιαφέρουσες [Δεν το λέω στο χαλαρό αυτό. Ξέρω τις σημαντικές αντιθέσεις μεταξύ των δύο πνευμάτων – εντάξει τώρα «πνεύμα» ο Φουκώ… τέλος πάντων, για κοινωνιολόγος καλός ήταν – ούτε καν -  :) εντάξει, καστοριαδικό αστείο μπας και παρακολουθεί την κουβέντα ο Ράντης…].

Τέλος – με αναγκάσατε να γράψω σεντόνι – είμαι στην Αγγλία, στο Λονδίνο – τώρα για τις διακοπές Ελλάδα σε έναν φίλο (τον οποίο πρέπει να δω και λίγο οπότε αφήνω το πληκτρολόγιο) και στην οικογένεια – και σπουδάζω, δουλεύω κτλ. Δεν συμμετέχω σε συλλογικότητες. Διαβάζω ωστόσο (και για το ελλάντα όπως θα καταλάβατε). Η Αγγλία μου έδωσε μια άλλη εικόνα για τα πράγματα. Η μόνη επιτρεπτή δράση εδώ που να δημιουργεί μια συζήτηση κοινωνικά είναι οι εφήμερες δράσεις-πυροτεχνήματα που κάνουν ντόρο. Έχουν τα καλά τους και τα κακά τους (μεγάλη κουβέντα), οπότε δεν μπορώ να σας πω και πολλά για την αυτόνομη εφημερίδα που σκέφτεστε (μου φαίνεται μακρινή, ελληνική ιδέα). Γεια χαρά και καλή επιτυχία σε αυτά που σκέφτεστε.

Anonymous said...

"ΕΣΥ ΚΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΝΤΡΕΠΟΣΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΟΝ Καστοριάδη όταν έγραφε στο «Μπροστά στον Πόλεμο»"

Jesus Christ! Inclusive Democracy f***ing sucks!!!

Anonymous said...

Καταρχήν ένα νέο: με ενημέρωσε ο Αχιλλέας απ’ το Τέρμιναλ ότι πέθανε χθές (Παρασκευή βράδυ) ο Ταμτάκος. Η κηδεία είναι αύριο στις 11:00.

Στο θέμα μας τώρα.


Προς Ανώνυμο:


Ας την κλείνουμε τη συζήτηση, νομίζω θα συμφωνείς. Δυο τρία πραγματάκια μόνο.

Α) Εγώ, απ’ όσο θυμάμαι, την είχα υποστηρίξει την άποψη του Φωτόπουλου τότε στο indymedia. Θα προσπαθήσω να ψάξω και το σχόλιό μου εκείνης της εποχής (το είχα κάνει ατομικά, τότε δεν υπήρχαμε ακόμα ως ομάδα).

Β) Το λινκ στα γαλλικά το έβαλα για σένα που ήσουν κακόπιστος ως προς τη σχέση του Καστοριάδη και τη συμμετοχή του στο Μάη. Όποιος ήθελε, το μετέφραζα. Η ερμηνεία εναπόκειται στον καθένα. Εσύ δηλαδή τι θα ήθελες να κάνει; Κατέβαινε στις διαδηλώσεις, μίλησε σε διάφορες ευκαιρίες σε πανεπιστήμια, κυκλοφόρησε μια προκήρυξη, πρότεινε την επανασύνδεση του Socialisme ou Barbarie. Τι θα έπρεπε δηλαδή να κάνει, ε;;

Γ) Ό,τι και να λες, είναι προφανές ότι είστε οικονομιστές. Το παράδειγμα με το περιεχόμενο των κειμένων του περιοδικού σας είναι χαρακτηριστικό.

Δ) Το αν συμφωνείς με τις θέσεις του Καστοριάδη για την αγορά είναι ένα θέμα, δεν απάιτησε κανείς να συμφωνείς. Το να λες όμως ότι επίτηδες ήθελε να πιστεύει ότι η αγορά είναι ασύμβατη με τον καπιταλισμό για να στηρίζει αυτόν τον τελευταίο είναι βλακεία. Εγώ ποτέ δεν υπενόησα ότι ο Φωτόπουλος στηρίζει τον καπιταλισμό ή δεν ξέρω τι. Απλώς λέω ότι οι απόψεις του είναι συντηρητικές. Εσύ μας έχεις βγάλει πράκτορες του ρεφορμισμού.

Ε) Τέλος, είναι προφανές ότι θέλεις να ανακαλύπτεις εχθρούς παντού (όπως κι ο Φωτόπουλος). Πώς αλλιώς εξηγείται το ότι η κουβέντα μας πήρε πολεμικό και εχθρικό τόνο μόνο από τη στιγμή που άρχισες να μιλάς περί διαστρέβλωσης, συνειδητής παραχάραξης κλπ;; Στην αρχή, στην πρώτη κουβέντα, όταν συζητούσαμε περί ψυχής, τάξεων, φαντασίας κλπ και όπου εσύ μας ειρωνευόσουν ανοιχτά, είδες εκεί εγώ να σου μιλάω όπως σου μιλάω τώρα;; Όχι βέβαια. Θέλω να πω ότι την ένταση εσύ την προκάλεσες, με τις συνωμοσιολογίες σου.

-----------------------------------
Προς Πιερά:

Α) Νομίζω ότι παραβλέπεις μερικά πράγματα. Καταρχήν, αφού ξέρεις μερικά πράγματα παραπάνω (αυτά για το Πιπέρι), θα έπρεπε να γνωρίζεις ότι εμείς δεν αρχίσαμε ξαφνικά να επιτιθέμεθα σε όποιον βρούμε. Πχ, με την ΠΔ δεν είχαμε ποτέ κανένα πρόβλημα, μέχρι ν’ αρχίσει ο Ανώνυμος να μιλάει για συνειδητές διαστρεβλώσεις (βλ. τι του απαντώ στο σημείο Ε). Το ίδιο και με τους Κιβωτιακούς που μπήκαν εδώ να μας κάνουν μαθήματα με επιθετικό ύφος. Εμείς δεν είχαμε ξανασχοληθεί μαζί τους ποτέ. Έχουν προηγηθεί επίσης μακροχρόνιες συζητήσεις με Τέρμιναλ και Πιπέρι κατά τη διάρκεια των οποίων εμείς επανειλημμένως θέσαμε μερικά βασικά ζητήματα (σχέσεις με τον αναρχισμό –δεδομένου ότι δηλώνουν αυτόνομες και όχι αναρχικές ομάδες-, στέκια, πολιτική ανυπακοή και σχέση με τους κατεστημένους θεσμούς κλπ κλπ), στα οποία ουδέποτε πήραμε απαντήσεις. Μόνο τη στείρα επανάληψη αναρχικών ταμπού (τα ΜΜΕ είναι κακά κλπ). Δεδομένου ότι μιλάμε για ανθρώπους που έχουν επηρεαστεί απ’ τον Καστοριάδη κι όχι για τίποτε μπάχαλους αναρχικούς των Εξαρχείων, νομίζω ότι δικαιολογούμαστε να έχουμε κάποιες απαιτήσεις στο ιδεολογικό επίπεδο και ότι, από ένα σημείο και μετά, η επιθετικότητά μας δικαιολογείται (δε διαφωνώ ότι γενικά μάλλον μαλακία κάναμε που ήμασταν τόσο επιθετικοί). Πρέπει να ξέρεις όμως ότι και το Πιπέρι έχει πει σ’ εμάς διάφορα. Δεν είμαστε –ακόμη τουλάχιστον- παρανοϊκοί. Και με τους Αρνητές Προκαθορισμένων Ρόλων είχαμε ανάλογες διαφωνίες, αλλά εκεί δε δημιουργήθηκε η παραμικρή ένταση. Απλώς διαφωνήσαμε. Με τους Αυτόνομους Κέρκυρας έχουμε περισσότερη συγγένεια, νομίζουμε εμείς τουλάχιστον, επειδή, εκτός των άλλων, μερικά απ’ τα ζητήματα που εμείς θεωρούμε σημαντικά είναι τουλάχιστον συζητήσιμα, πράγμα που δε συμβαίνει με το Τέρμιναλ και το Πιπέρι.

Το θέμα είναι ότι εμείς προσπαθούμε να έχουμε ρητές απόψεις ενώ τόσο το Τέρμιναλ όσο και το Πιπέρι δεν έχουν ξεκαθαρίσει βασικά και αυτονόητα –τουλάχιστον για εμάς- πράγματα. Κι έτσι, όταν εμείς επιμένουμε, δίχως ποτέ να παίρνουμε απάντηση, βγαίνουμε οι κακοί της παρέας. Δε λέω, μπορεί να τα λέμε κι εμείς με κάποιον ακατανόητο τρόπο (το Τέρμιναλ μας είχε πει, στη διάρκεια παλαιότερων συζητήσεων, «αδυνατούμε να πιάσουμε το νήμα της σκέψης σας»). Νομίζω όμως ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο, αν και, κρίνοντας εσωτερικά, δε μπορώ να έχω σαφή εικόνα. Αναφέρω επί τη ευκαιρία ότι όλα όσο γράφω εδώ τα έχουμε συμπεριλάβει σ’ αυτό το κείμενο για το οποίο έχω μιλήσει. Νομίζω, Πιερά, ότι εσύ χρησιμοποιείς το ύφος της κριτικής μας για να μηδενίσεις το περιεχόμενό της (δεν υπονοώ επουδενί ότι ύφος και περιεχόμενο δεν συνδέονται και μάλιστα βαθιά –προς αποφυγή παρεξηγήσεων): η ανοιχτή επιστολή μας προς το Τέρμιναλ θέτει ένα σωρό ζητήματα, στα οποία ούτε που έχουν ποτέ απαντήσει (υπενθυμίζω ότι η εν λόγω επιστολή είναι συνέχεια μιας μακράς συζήτησης μαζί τους, δεν έπεσε απ’ τον ουρανό). Το να χρησιμοποιούμε απλώς το ύφος για να μην αναφερθούμε σ’ αυτά είναι κάπως συγκαλυπτικό.

Να αναφερθώ και στο παράδειγμα της πορνογραφίας. Τα πράγματα είναι απλά, ας μην κρυβόμαστε πίσω απ’ το δάχτυλό μας. Ό,τι διαφωνίες κι αν έχει κανείς με την πορνογραφία, δε γίνεται να ζητάμε την απαγόρευσή της. Εμείς, εξάλλου, ασχέτως του τι πιστεύουμε επί του θέματος (εγώ προσωπικά είμαι υπέρ, αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα εν προκειμένω), δεν έχουμε πουθενά τοποθετηθεί «υπέρ» ή «κατά» της πορνογραφίας ως τέτοιας (στο σχετικό μας κείμενο μάλιστα την κατηγορούμε και ως έκφανση σεξουαλικής ετερονομίας): έχουμε τοποθετηθεί απλώς υπέρ της ελευθερίας διακίνησης και προβολής της (στα πλαίσια της γενικής μας υπεράσπισης της ελευθερίας της έκφρασης). Ρητή κριτική σε αυτό δεν έχει υπάρξει ΑΠΟ ΚΑΝΕΝΑΝ. Ο Αχιλλέας απ’ το Τέρμιναλ μας είπε ότι στηρίζουμε «την επικερδέστερη βιομηχανία του καπιταλισμού» (επιχείρημα που δεν απαντά σε τίποτε) ενώ ο Σπύρος απ’ το Μαύρο Πιπέρι, αν δεν απατώμαι, μας είχε πει ότι είναι «φιλελεύθερο» το κείμενό μας. Επίσης κάποιος μας άφησε ένα υβριστικό κόμμεντ στο σχετικό κείμενο, οπότε ούτε αυτός πρότεινε καμιά ιδέα. Μερικοί απ' τους Αυτόνομους Κέρκυρας συμφωνούν. Είναι χαρακτηριστικό εν προκειμένω αυτό που είπα πιο πριν: δεν υπάρχει καμία ρητή θέση απ’ την απέναντι πλευρά. Πχ, το Τέρμιναλ δείχνει να προσυπογράφει μερικές ιδέες της Ντβόρκιν. Μέχρι που όμως; Μέχρι εκεί που λέει η Αμαζόνα και η νεόκοπη Αναρχοφεμινιστική Ριζοσπαστική Ομάδα Αθηνών στο indymedia; Ή απλώς παίρνει κάποιες θέσεις της κι όχι το σύνολο των ιδεών της (που είναι και το πιο πιθανό); Και στο ζήτημα της προώθησης νόμων κατά της πορνογραφίας; Ε; Αυτά πώς θα τα μάθουμε; Θα μυρίσουμε τα δάχτυλά μας; Και ως προς το ζήτημα της σχέσης Ντβόρκιν-Καστοριάδη; Τόσο απλά, χωρίς καμιά δικαιολόγηση, κάνουμε κολλάζ ιδεών; Ίδια στάση υπάρχει και στο ζήτημα των σχέσεων αναρχισμού- αυτονομίας (σχέσεις με χώρο, αναλύσεις περί «κοινωνικού ανταγωνισμού» κλπ): καμία ρητή θέση, καμία δικαιολόγηση. Δεν είναι και ότι πιο εύκολο να γίνει διάλογος υπό αυτές τις συνθήκες.

Τα λέω αυτά για να δείξω ότι στο όνομα μιας ευλογοφανούς –και σε αρκετά σημεία εύλογης- κριτικής, παραβλέπεις μερικές πολύ σημαντικές παραμέτρους και γι’ αυτό φορτώνεις όλη την ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση σ’ εμάς. Σε ρώτησα εξαρχής αν συμμετέχεις σε κάποια ομάδα, γιατί είναι λογικό, αν είσαι απ’ έξω (εννοώ εκτός ομάδων, όχι απ' το εξωτερικό) να μην έχεις τόσο σαφή αντίληψη όλων των παραμέτρων. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Να φέρω άλλο ένα παράδειγμα. Εμείς, σε πρόσφατη εκδήλωση του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης κατά του εθνικισμού που έγινε στην ΕΣΗΕΑ –και στην οποία συμμετείχαμε κι εμείς μεταξύ άλλων (δες σχετικό ποστ στο μπλογκ)- προτείναμε να οργανωθεί μια κοινή δράση ενάντια στους εθνικιστές και στο λόμπυ τους, να γίνει μια μόνιμη συνεργασία πάνω σ’ αυτό το ζήτημα μεταξύ των ενδιαφερόμενων ομάδων ή πρωτοβουλιών (κάτι σαν αυτό που έχουν κάνει αυτοί στο Αντίβαρο). Δεν ενδιαφέρθηκε όμως κανείς για την πρότασή μας. Θέλω να πω μ’ αυτό ότι δεν είναι τα πράγματα τόσο «ρομαντικά» όσο θα φαίνονταν σ’ έναν εξωτερικό παρατηρητή: «μα έχουν τόσα κοινά, γιατί σφάζονται;;».

Και στο κάτω κάτω, όπως είπα και πριν, δε νομίζω πουθενά ότι θεωρητικές διαφορές έχουν ποτέ παρακωλύσει πρακτικές συνεργασίες, ειδικά σε ό,τι αφορά στα πιο χειροπιαστά ζητήματα. Εσύ το έλαβες αυτό ως δεδομένο. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι, όπως το έλεγε κι ο Καστοριάδης, ουσιαστική δουλειά μιας ομάδας είναι να διαδίδει ιδέες. Αυτός ο φετιχισμός με το «πρακτικό» πρέπει να διαυγαστεί. Τολμώ να πω ότι τις περισσότερες περιπτώσεις, χρησιμοποιείται πιεστικά και εκβιαστικά για το κουκούλωμα των διαφορών. Δουλειά μας είναι να αναλύουμε την κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε και να προτείνουμε ριζοσπαστικές κριτικές και ιδέες. Δεν μπορούμε να υποκαταστήσουμε την κοινωνία (πχ στο ζήτημα των φασιστών: ωραία, βαράνε μετανάστες, κανείς δε διαφωνεί. Αλλά τι μπορούμε να κάνουμε; Βεντέτα με τους ναζήδες; Αφού ακόμα κι η Αντιφά δεν έχει καθαρίσει πλήρως μαζί τους).

Β) Το ζήτημα δεν είναι γνωστικό. Το να διαδοθούν και να γίνουν γνωστές κάποιες ιδέες δεν είναι ζήτημα γνωστικό. Είναι ζήτημα πολιτικού προσανατολισμού: να είναι διαθέσιμες οι ιδέες του Καστοριάδη, γιατί είναι καλό, αν μερικοί αναρχικοί τραβηχτούν προς την αυτονομία. Αυτό εννοώ. Η πολιτική θεωρία δεν είναι «γνώση». Και θα ήμασταν οι τελευταίοι που θα υποστηρίζαμε κάτι τέτοιο εμείς που έχουμε διαφωνήσει διά μακρών επί του ζητήματος αυτού με το Πιπέρι και το Τέρμιναλ (που μιλούν για «πρόταγμα αυτομόρφωσης», για τα «ορθολογιστικά σχολεία» στην Ισπανία κλπ).

Γ) Είναι προφανές ότι στο πρόταγμα της αυτονομίας εμπεριέχεται η γυναικεία απελευθέρωση. Το έχουμε πει ρητά στη διακήρυξή μας, το λέει κι ο Καστοριάδης. Αυτό που εμείς προσάπτουμε στο Τέρμιναλ είναι α) ότι ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με αυτό το ζήτημα, β) ότι προσυπογράφει φεμινιστικές ιδέες τις οποίες εμείς κρίνουμε αντιδραστικές (μερικές αναρχοφεμινιστικές ιδέες είναι εντελώς ασυμβίβαστες με τις ιδέες της κοινωνίας ως αυτοθέσμισης και της ανάλυσης του δυτικού φαντασιακού ως διφυούς –σύγκρουση καπιταλιστικού και αυτόνομου σκέλους του) και γ) ότι δεν προσπαθεί πουθενά (το σχετικό κομμάτι στη μπροσούρα του είναι ανολοκλήρωτο ως προς τη συλλογιστική του) να δείξει πώς αυτού του είδους οι ιδέες –που πολύ συχνά είναι εχθρικές προς την ψυχανάλυση- μπορούν να συνδεθούν με τις ιδέες της αυτονομίας. Επίσης, προσωπικά, νομίζω ότι οι φεμινιστικές ιδέες απ’ τις οποίες είναι επηρεασμένο το Τέρμιναλ (και πάλι, δεν είναι πουθενά γραμμένα ρητά αυτά, εικασίες κάνω, αντλώντας απ’ τα σχόλιά τους στην μετάφραση της Ντβόρκιν κι απ’ τη γενική τους στάση) ακολουθούν τη λανθασμένη ιδέα –υπάρχει πχ στην Άλις Σβάρτσερ- ότι η ερωτική απελευθέρωση οδηγεί στην περαιτέρω υποδούλωση των γυναικών. Εγώ νομίζω ότι η ερωτική απελευθέρωση, το σπάσιμο δηλαδή των σεξουαλικών ταμπού, είναι ταυτοχρόνως και πάλη ενάντια στον σεξισμό, επειδή κατεδαφίζει τα σεξιστικά ταμπού. Εν πάση περιπτώσει, εμείς νομίζουμε ότι υπάρχει μια μεγάλη μυστικοποίηση σχετικά με τα σεξουαλικά ζητήματα στον ευρύτερο (αναρχικό) Χώρο εδώ στην Ελλάδα –δεν ξέρω τι συμβαίνει στην Αγγλία-, εκφάνσεις της οποίας είναι κι οι ιδέες του Τέρμιναλ. Δεν μπορώ να εξηγήσω αλλιώς το ότι όλοι κόπτονται για την πορνογραφία και κανείς, πχ, για το Sex and the City. Διότι, αν η πορνογραφία είναι πατριαρχική ως έκφανση της πατριαρχικής κοινωνίας, τότε είναι και το Sex and the City: η πρώτη δείχνει το πατριαρχικό γαμήσι, ενώ το δεύτερο δείχνει τις πατριαρχικές σχέσεις (φλερτ, ραντεβού κλπ). Γιατί κανείς δε ζητά την απαγόρευση του Sex and the City; Γιατί μας πειράζει μόνο το πατριαρχικό γαμήσι κι όχι το πατριαρχικό φλερτ ή το το πατριαρχικό ραντεβού; Γενικά, έχω πλήθος επιχειρημάτων, αλλά δε συνεχίζω, καθώς θα βγούμε απ’ το θέμα. Το συζητάμε πάντως, αν θες.

Όπως βλέπεις, όλα αυτά θέλουν συζήτηση και διαύγαση. Δε συμφωνείς; Την έχεις δει όμως να γίνεται πουθενά με τρόπο ρητό; Εμείς προσπαθούμε να θέτουμε ζητήματα (γι’ αυτό τα κείμενά μας ασχολούνται με όσο το δυνατόν περισσότερα θέματα). Απ’ ό,τι μαθαίνουμε μάλιστα είναι ακριβώς τα δικά μας κείμενα και οι κριτικές μας (πορνογραφία, στέκια κλπ) αυτές που έχουν προκαλέσει τις σχετικές συζητήσεις (μέχρι κι η Αμαζόνα στο indymedia αναφέρεται σ΄ εμάς). Όταν όμως και οι καθεαυτό «αρμόδιοι» (πχ το Τέρμιναλ σχετικά με τον σεξισμό) δεν γράφουν αναλυτικά πάνω σ’ αυτά, πώς να γίνει δουλειά; Όσο και να μη συμφωνείς μ’ αυτό, «χωρίς επαναστατική θεωρία, δεν υπάρχει επαναστατική πράξη». Μου είναι πολύ σαφές, το βλέπω κάθε μέρα. Είναι τόσα θέματα που θέλουν δουλειά.

Anonymous said...

Piera, το σχόλιο σου είναι λίγο αποστασιοποιημένο. Σα να μη μπορείς να καταλάβεις τι σημαίνουν για μας (για μας, για την ΠΔ, για το Τέρμιναλ) οι διαφορές μας. Φέρνω ένα παράδειγμα. Για μένα που αγωνίζομαι για την ισότητα όλων των ανθρώπων, που έχω φάει ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου για να υπερασπίζομαι τις ιδέες αυτές, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είναι πολύ βαρύ και απαράδεκτο να με θεωρεί κάποιος σεξιστή. Γι' αυτό, δε μου φαίνεται τόσο εύκολο να αποστασιοποιηθώ και να πω "έλα μωρέ, δεν έγινε και τίποτα". Το ίδιο ισχύει φαντάζομαι και από τις άλλες μεριές. Από την άλλη εμάς δε μας ενδιαφέρει και τόσο να ακολουθούμε το savoir vivre, ούτε να συνεργαζόμαστε έτσι άκριτα. Εμάς μας ενδιαφέρει να αλλάξει η κοινωνία και να αλλάξει προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση και αυτό οριοθετεί τη στάση μας, αλλά και την πρακτική μας. Όπου θεωρούμε ότι χρειάζεται να κάνουμε ρήξεις τις κάνουμε. Δεν αμφιβάλλω ότι πολλές φορές χάνουμε την ψυχραιμία μας και κάνουμε και λάθη. Όπως είπα και πριν, το θέμα είναι να οριοθετήσουμε τα χάσματα μεταξύ μας και να δούμε τι μπορεί να γίνει μ' αυτά. Και επίσης, για μας το θέμα είναι πάντα να κοιτάζουμε τι κάναμε και τι κάνουμε και να επανεκτιμούμε τη στάση μας.

Anonymous said...

Α ρε ανώνυμε φωτοπουλιακέ...ανέβηκε η τιμή του πετρελαίου! Σημαντικότατο για την κοινωνική αλλαγή και την επανάσταση, ή τουλάχιστον για την προσπάθεια κατανόησης της σύγχρονης κατάστασης. Αστειευόμαστε μου φαίνεται. Η κύρια διαφωνία μου είναι αυτή η οικονομικογεωστρατηγοοικονομική μανία σου (σας). Με το να θεωρείς το οικονομικό και την οικονομία ως βασικό στο πρόταγμα σου για την αλλαγή της κοινωνίας χάνεις το ουσιώδες. Όσο η οικονομία κατέχει κεντρική θέση και υπερκαλύπτει όλες τις άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες , διαλύοντας ή αλλοιώνοντας τες σε μεγάλο βαθμό, δεν πρόκειται να γίνει κανένα βήμα μπροστά. Ας δούμε τη διαφορά έχει η σημερινή κοινωνία από την κοινωνία της βιομηχανικής επανάστασης και του καπιταλισμού. Η οικονομιστική ανάλυση συσκοτίζει και σκεπάζει κάτω από ένα ιερό οικονομικό πέπλο όλα τα σημαντικά κοινωνικά φαινόμενα που δεν μπορούν να αναλυθούν μόνο με μια μαρξιστοκαπιταλιστική ανάλυση (έκανα αυτή την λεκτική σύνδεση γιατί και στα 2 μέρη της λέξης και κατ επέκταση συστήματα σκέψης η οικονομία παίζει τον κεντρικό ρόλο). Ας πούμε ότι σήμερα γίνεται εκκοινωνισμός μέσω διάφορων δικτύων (social networking)στο internet. Τι μπορείς να πείς για αυτό βασιζόμενος σε μια μαρξιστική/οικονμιστική ανάλυση???
Οι εργάτες είναι ικανοί μόνο για τρειντγιουνισμό...το προλεταριάτο μπλα μπλα μπλα...ο ιμπεριαλισμός....το κεφάλαιο επιτίθεται στις απροστάτευτες μάζες μέσω διαδυκτίου...έλεος.
Ave Anonymous imperatore…
…τα δεκανίκια του συστήματος σε χαιρετούν.

Anonymous said...

Επειδή διαπίστωσα ότι αναφέρεται πολλές φορές το όνομά μου σ’ αυτόν τον διάλογο, οφείλω μερικές σύντομες απαντήσεις, τουλάχιστον για την ισορροπία των επιχειρημάτων.

Ο Κώστας γράφει:

"Στον διάλογο που ακολούθησε, εύστοχα ένας από το κοινό ρώτησε τον Βελισσάρη κατα πόσο πιστεύει ότι ο Bookchin έχει κατανοήσει τον Καστοριάδη"

Η αλήθεια είναι ότι δεν βρήκα καθόλου εύστοχη την ερώτηση. Αλλά μάλλον υπαίτιος ήμουν εγώ επειδή λόγω της πίεσης του χρόνου η ομιλία μου συρρικνώθηκε αρκετά. Η ερώτηση θα μπορούσε να είναι εύλογη με την εξής έννοια: στην αρχή της ομιλίας μου ανέφερα την κριτική του Μπούκτσιν στον Καστοριάδη και αρχικά την ανασκεύασα λέγοντας ότι σε πρώτη ανάγνωση δεν μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει ανορθολογιστή και σχετικιστή τον Καστοριάδη. Και έφερα αναλυτικά παραδείγματα και παραθέματα από το έργο του Καστοριάδη που αναιρούν αυτές τις κατηγορίες. Και εδώ θα κολλούσε η ερώτηση του φίλου από το ακροατήριο: Μήπως ο Μπούκτσιν δεν τα κατάλαβε αυτά και έκανε αυτήν την κριτική στον Καστοριάδη;
Ωστόσο, στη συνέχεια, έδειξα ότι σε μια ουσιαστικότερη ανάγνωση, ο Καστοριάδης, στην προσπάθειά του να αντικρούσει τον μεταμοντερνισμό από τη μία αλλά συγχρόνως να αποφύγει όπως ο διάβολος το λιβάνι κάθε έννοια αντικειμενικότητας, ολότητας, έλλογων κριτηρίων, Ιστορίας κλπ κλπ από την άλλη, ΟΝΤΩΣ τείνει στον σχετικισμό και τον ανορθολογισμό, και πρσπάθησα να το τεκμηριώσω αυτό με πολλά παραδείγματα και παραθέματα (περί βούλησης, απόφασης, ηθικής, τον Χίτλερ κλπ κλπ). Όποιος ενδιαφέρεται μπορώ να του στείλω το κείμενο της ομιλίας, αν και τώρα δουλεύω μια πιο ολοκληρωμένη εκδοχή που θα δημοσιευθεί στον τόμο από το συνέδριο, η οποία θα είναι καταλληλότερη για ανάγνωση. Ο Μπούκτσιν προτίμησε τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του να μην τα αναλώσει σε μια σύγκρουση με τον Καστοριάδη (ή τον Φωτόπουλο) και προτίμησε να αφοσιωθεί στη συγγραφή και να μας αφήσει ένα μνημειώδες τετράτομο έργο για την ιστορία των επαναστάσεων, καθώς και να ξεκαθαρίσει μια σειρά απόψεων υπό το έμβλημα πλέον του κομμουναλισμού. Γι’ αυτό κατηγόρησε συνοπτικά τον Καστοριάδη με τρόπο που απαιτεί σαφώς διερεύνηση και σ’ αυτή τη διερεύνηση προσανατολιζόταν η ομιλία μου (στην οποία, όποιος ήταν παρών μπορεί να βεβαιώσει ότι μίλησα με τον δέοντα σεβασμό για τον Καστοριάδη, οι διαφωνίες με το έργο του οποίου δεν αναιρούν το γεγονός ότι ήταν ένας μεγάλος και σημαντικός στοχαστής). Η ερώτηση φυσικά θα μπορούσε να είναι κάλλιστα ειρωνική: αφήνει να εννοηθεί ότι ο Μπούκτσιν δεν κατάλαβε τον Καστοριάδη. Όμως τότε θα έπρεπε να διευκρινιστεί από τον φίλο σε ποιο σημείο συγκεκριμένα πιστεύει ότι ο Μπούκτσιν δεν κατάλαβε τον Καστοριάδη, κάτι που ο φίλος δεν έκανε παρότι του το ζήτησα. Συνεχίζει ωστόσο ο Κώστας:

"Ο Βελισσάρης απάντησε ‘εφόσον ο Καστοριάδης έστελνε τα βιβλία του στον Μπούκτσιν, πιστεύω ότι ο Μπούκτσιν τον έχει κατανοήσει’....σορρυ, αλλά αυτό δεν είναι ούτε κριτήριο ούτε επιχείρημα...κ εγώ έχω στην βιβλιοθήκη μου εντυπα πέρι καμπυλοτών χωροχρόνων, παράλληλων διαστάσεων κ μαύρων τρυπων.....αλλά α***δια έχω καταλάβει."

Φαντάσου φίλε Κώστα τα βιβλία περί καμπυλοτών χωροχρόνων κ μαύρων τρυπών να σου τα έστελναν τακτικά οι συγγραφείς τους επειδή σε σέβονται και σε εκτιμούν ως στοχαστή. Γιατί περί αυτού πρόκειται. Μ’ αυτό που είπα ήθελα να δείξω ότι ο Καστοριάδης σεβόταν και εκτιμούσε τον Μπούκτσιν, και δεν νομίζω ότι θα είχε κάποιο εκ γενετής κουσούρι μη κατανόησης της Φαντασιακής θέσμισης ο Μπούκτσιν, και δεν καταλαβαίνει τον Καστοριάδη, ενώ μπορούν να τον καταλάβουν π.χ. τα παιδιά της ομάδας ΑήΒ ή ο Κέρτις. Ακόμα και τα κείμενα απάντησης του Κέρτις (το πρώτο εκ των οποίων διάβασε και ενέκρινε ο Καστοριάδης) είναι γραμμένα με ύφος συμφιλίωσης γιατί τόσο ο Κέρτις, όσο και ο Καστοριάδης καθώς φαίνεται, πιστεύουν ότι υπάρχουν και πολλά κοινά μεταξύ των προταγμάτων αυτών. Και φυσικά το ύφος τους δείχνει σεβασμό στον Μπούκτσιν, σε αντίθεση με κάποια υπονοούμενα, εδώ ή στο συνέδριο, που βγάζουν τον Μπούκτσιν καθυστερημένο.
Συμπληρωματικά, να πω ότι στα πλαίσια μιας πολεμικής, είναι συχνές οι εκτοξεύσεις κατηγοριών με έμφαση εντονότερη από την ενδεδειγμένη. Για παράδειγμα, τόσο τα «Άκου Μαρξιστή» και «Ο Μαρξισμός σαν αστική κοινωνιολογία» του Μπούκτσιν όσο και τα κείμενα του Καστοριάδη για τον Μαρξ (βλέπε π.χ. τμήματα 1ου μέρους της Φαντασιακής) περιέχουν υπερβολές για τον Μαρξ και σε πολλά σημεία δεν κριτικάρουν τον Μαρξ αλλά ένα σκιάχτρο του Μαρξ κατάλληλο για την επίθεσή τους. Όμως αυτό είναι κατανοητό όταν οι θεωρητικές διαμάχες έρχονται να συμπληρώσουν κοινωνικούς ανταγωνισμούς, όπως την προσπάθεια των σταλινικών εκείνης της εποχής να μολύνουν κάθε υγιή επαναστατική προσπάθεια στις δυτικές κοινωνίες. Τα παραπάνω ο Μπούκτσιν είχε το θάρρος να τα παραδεχτεί και κάνει μια πιο ισορροπημένη κριτική στον Μαρξ σε μια του μεταγενέστερη συνέντευξη (Reflections on Marx and Marxism).

Σ’ αυτά που αναφέρει ο Νίκος (α ή β) παρακάτω για μένα νομίζω ότι απαντά η ομιλία μου και παραπέμπω στην επικείμενη έκδοσή της ή στην ηλεκτρονική επικοινωνία (teovelissar@hotmail.com) όποιον θέλει να την προμηθευτεί και να δει για ποιο λόγο γίνεται η κριτική στον Καστοριάδη. Θα μπορούσε να τα αναφέρει και μετά την ομιλία αν ήθελε αλλά μπορεί και να μην ήταν παρών. Μου κάνει ωστόσο εντύπωση το αφοριστικό του ύφος, ειδικά όταν είναι διαποτισμένο με ατυχή, τουλάχιστον, σχόλια. Καταρχήν νεοκαντιανός, όπως παρατήρησε ένας φίλος, θα μπορούσα να χαρακτηριστώ αν ήμουν οπαδός δύο συγκεκριμένων φιλοσοφικών σχολών του παρελθόντος που προσδιορίζονται έτσι (δεν το ήξερα ότι στηρίζω απόψεις της… Μαρβούργης!). Αλλά μάλλον εδώ εννοείται νεοκαντιανός ο σύγχρονος μελετητής των ιδεών του Καντ εν γένει. Αλλά το πόσο μακριά είναι η διαλεκτική σκέψη, και πόσο μάλλον του Μπούκτσιν από αυτήν του Καντ, ή του Χάμπερμας, μπορεί να διαπιστώσει κανείς σε οποιοδήποτε κείμενο του Μπούκτσιν (π.χ. εδώ:
http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/bookchin/finding.html).
Αλλά μάλλον, ο Νίκος έχει ιδιαίτερες ικανότητες ταξινόμησης (δυστυχώς πρόκειται περί γνωρίσματος του τυποποιημένου λόγου) των συνομιλητών του από μια-δυο φράσεις. Γιατί, αν βαφτίζεται καντιανός οποιοσδήποτε επικαλείται την ύπαρξη ενός καθολικού ή κοινού συμφέροντος, ή την ύπαρξη έλλογων αντικειμενικών κριτηρίων για τη θεμελίωση των απελευθερωτικών αγώνων, τότε και… ο Μαρκούζε ήταν καντιανός, πολλώ μάλλον και ο ίδιος ο Μαρξ. Παρακάτω μαθαίνω μάλιστα ότι πιστεύω "στην ύπαρξη ντετερμινιστικών τάσεων στην ιστορία"! Ευχαριστώ πολύ τον Νίκο, από δω και πέρα μπορεί να γίνει εκπρόσωπος των απόψεών μου στην κοινωνία αφού φαίνεται ότι τις γνωρίζει καλύτερα! Βέβαια, είναι σύνηθες η κατευθυντικότητα του Μπούκτσιν να χαρακτηρίζεται απαρέγκλιτος ντετερμινισμός, αλλά αυτή είναι η εποχή…
Τέλος, το επίπεδο του να χαρακτηρίζεται μυθολογική μεταφυσική και κομφουζιονιστική μια άποψη στο ποδάρι είναι κατά τη γνώμη μου θετικιστικός ολοκληρωτισμός που θα μπορούσε να στραφεί εναντίον κάθε φιλοσοφίας, της Καστοριαδικής συμπεριλαμβανομένης. Όταν εκτοξεύονται τέτοιες κατηγορίες απαιτείται νομίζω να τις συνοδεύει σοβαρή κριτική και όχι κουβέντες καφενείου. Υπάρχει συνοπτικά η άποψη του Μπούκτσιν για την ιστορία από τις εκδόσεις Ισνάφι σε μετάφραση δική μου και του Γιώργου Δαρεμά, ένα δοκίμιο υπό τον τίτλο «Ιστορία, Πολιτισμός και Πρόοδος». Ας δειχτεί γιατί είναι οι θέσεις που διατυπώνονται εκεί μεταφυσικές μυθολογικές και κομφουζιονιστικές. Ή ας γίνει αυτή η κριτική έστω επί της ομιλίας μου, στην οποία προσπάθησα να σκεφτώ πάνω στις απόψεις του Μπούκτσιν. Γιατί στους διαδρόμους του συνεδρίου δεν νομίζω ότι είχε όρεξη ο Νίκος για κουβέντα μαζί μου. Στα δύο πρώτα λεπτά άρχισε να λέει ότι αυτά πιστεύει αυτός, αυτά εγώ, τι να λέμε τώρα…
Χάρηκα βέβαια όταν είδα ότι σας προβλημάτισε έντονα η συζήτηση με τον Δαρεμά που υπαινίχθηκε ότι δεν είναι τόσο ριζικά πρωτότυπος ο Καστοριάδης όσο πιστεύετε και δεύτερον δεν είναι αλάνθαστος ή αμερόληπτος στην ερμηνευτική του για τη προγενέστερη φιλοσοφία.

Ήδη όμως επεκτάθηκα παραπάνω απ’ όσο σχεδίαζα οπότε σταματάω εδώ. Πολύ συνοπτικά να πω ότι ένα κείμενο που αναδημοσιεύτηκε εδώ για τη σχέση του Καστοριάδη με τη φροϊδική θεωρία της ψυχής είναι πολύ παλιό και φυσικά έχουν εξελιχθεί οι απόψεις μου από τότε και δεν μπορώ να τις πραγματευτώ εδώ. Αυτό που με ενέπνευσε τότε ωστόσο, δεν ήταν τόσο ο Ράιχ αλλά ένας θιασώτης της φροϊδικής ψυχανάλυσης, ο Μαρκούζε. Μου φαινόταν τότε πολύ πιο γόνιμες οι προσπάθειές του πχ στο κείμενο «Για τον ηδονισμό» να εξάγει μια ορθολογική αισθαντικότητα ή στο «Έρως και πολιτισμός» να μιλήσει για έναν πολιτισμό που θα αποβάλλει την πλεονάζουσα απώθηση, από την ωμή διατύπωση του Καστοριάδη που απόκοβε τις ενορμήσεις από τον πολιτισμό και μιλούσε για αλληλοσφαγή. Βέβαια ο ίδιος ο Μαρκούζε διατύπωσε σε μεταγενέστερο πρόλογο προβληματισμούς για τις απόψεις του, οπότε το θέμα είναι αρκετά σύνθετο.

Ένα τελευταίο σχόλιο. Με προβληματίζει πολύ ένα είδος σκέψης που το είδα κι εδώ, π.χ. στην εξής διατύπωση του Νίκου: "Φυσικά. Κάποια πράγματα είτε τα δέχεται κανείς είτε δεν τα δέχεται. Αν κάποιος δεν τα δέχεται, μοιραία δε γίνεται να συζητήσει με κάποιον που τα δέχεται." Εμένα προσωπικά δεν μου αρκεί μια σκέψη που δέχεται αρχικά κάποια πράγματα και μετά δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί σε κάποιον που δεν τα δέχεται. Αυτό είναι για μένα δογματισμός και όχι η διαλεκτική, που ακριβώς αυτό θέλει να αποφύγει. Σε αντίθεση με τις κατηγορίες του Καστοριάδη στον Χέγκελ περί υπερκαθοριστικότητας, ο Χέγκελ δεν καθορίζει ούτε προσδιορίζει πουθενά το Είναι αυθαίρετα. Ο Χέγκελ δεν θα πεί: «το Είναι είναι βούληση για δύναμη» ή «το Είναι είναι Χάος» (όπως ο Καστοριάδης στις οντολογικές του θέσεις που είναι όντως της συνωμοταξίας: αν θες δέξου τες, αν θες όχι). Ο Χέγκελ προσπαθεί να αναγνώσει την αυτο-ανάπτυξη του Είναι χωρίς να το καθορίσει από πριν. Κι η πορεία αυτής της αυτο-ανάτυξης είναι ανοιχτή στην κριτική όπως δείχνουν και οι διαφοροποιήσεις της διαλεκτικής μετά τον Χέγκελ. Επειδή ήμουν για καιρό Καστοριαδικός προτείνω σε όσους έχουν υιοθετήσει τις απόψεις του Καστοριάδη χωρίς να έχουν μελετήσει τα λογικά έργα του Χέγκελ (υπάρχει η μικρή Λογική στα ελληνικά) ή το έργο του Μαρξ, να προσπαθήσουν να έρθουν σε βαθύτερη επαφή με τις απόψεις των «διαλεκτικών» και μετά ας τους απορρίψουν. Η ομάδα εδώ δέχεται ότι το Είναι είναι Χάος, η ψυχή κάτι άλλο κ.ο.κ. Αυτά είναι αναπόδεικτες υποθέσεις. Οντολογικές θέσεις που απαριθμεί σε δοκίμιά του ο Καστοριάδης. Το να τις δεχτούμε άκριτα σημαίνει παραίτηση από τη σκέψη. Το να τις απορρίψουμε ως τέτοιες είναι ανολοκλήρωτος σκεπτικισμός. Η διαλεκτική προτάσσει κάτι διαφορετικό. Μπορεί να θεωρείται απατηλή, αλλά ας γνωρίσουμε την αντι-πρότασή της, πριν πούμε τα μύρια όσα γι’ αυτήν. Η συνεκτικότητα είναι σπουδαία αλλά και το κακό ή το αναληθές μπορεί να παρουσιαστεί ως συνεκτικό, όπως είχε δείξει ο Σαντ. Πέρα από το γεγονός ότι η ίδια η αξίωση για συνεκτικότητα κλονίζεται από την παραδοχή αστόχαστων προϋποθέσεων.

Κλείνω με ένα σχόλιο του Θανάση, από την ομάδα:

"Μπορούμε ασφαλώς να βρούμε ενδιαφέρουσες ιδέες σε πολλούς φιλοσόφους, ακόμα περισσότερες στους 4 μεγάλους (Πλάτων, Αριστοτέλης, Καντ, Χέγκελ), ιδέες που θα ανοίξουν τη σκέψη μας και θα την πάνε παραπέρα. Πιθανώς και μακρύτερα από τον Καστοριάδη."

Θοδωρής Βελισσάρης

Anonymous said...

Απαντώ, μιας και είδα, κάπως αργοπορημένα είναι η αλήθεια, την τοποθέτηση του Θ. Βελισσάρη. Αριθμημένα, χάριν σαφήνειας:

1) Περί του αν ο Μπούκτσιν είχε ή όχι καταλάβει τον Καστοριάδη. Εγώ νομίζω ότι δεν κάθησε ποτέ ν’ ασχοληθεί σοβαρά με τον Καστοριάδη και γι’ αυτό δεν τον κατάλαβε, όχι επειδή ήταν καθυστερημένος ή ηλίθιος. Είναι θέμα επιλογής. Κι αυτό φαίνεται απ’ την άδικη και εντελώς εκτός πλαισίου κριτική που του ασκεί στο κείμενο παραίτησης απ’ τη συμβουλευτική επιτροπή του Democracy and Nature. Νομίζω ότι, αν είχε διαβάσει τα βιβλία που του έστελνε ο Καστοριάδης, δε θα έκανε τέτοιες παρανοήσεις. Ανάλογη κραυγαλέα παρανόηση είναι και η κατάταξη της ιδέας του φαντασιακού του Καστοριάδη στον μεταμοντερνισμό, μαζί με τον Χακίμ Μπέυ και τον Μποντριγιάρ που κάνει ο Μπούκτσιν στην αρχή του Lifestyle Anarchism. Αν θυμάμαι καλά είναι ακριβώς γι’ αυτό το λόγο που ο Σπύρος σου έκανε τη συγκεκριμένη ερώτηση, Θοδωρή: ακριβώς επειδή ισχύουν όλα όσα λες (τα περί αμοιβαίας εκτίμησης, τα περί αποστολής των βιβλίων κλπ), τότε πώς γίνεται να επιτίθεται με τέτοιον τρόπο ο Μπούκτσιν στον Καστοριάδη; Ο Καστοριάδης, όπως παραδέχεσαι κι εσύ, –το ίδιο κι ο Κέρτις- δεν ήταν καθόλου επιθετικοί απέναντί του, παρ’ όλο που η κριτική του καταντά μέχρι και αναιδής σε ορισμένα σημεία (κραυγαλέα άγνοια του έργου του Καστοριάδη και εντελώς απαράδεκτη σύνδεση του με τους μεταμοντέρνους).

2) Περί του νεοκαντιανισμού. Καταρχάς να ξεκαθαρίσω κάτι: το να χρησιμοποιούμε κατηγοριοποιήσεις και «ταμπέλες» στην προσπάθειά μας να περιχαράξουμε μια πραγματικότητα (εν προκειμένω κάποιο σύνολο ιδεών) δεν είναι κάτι κακό. Είναι ο μεταμοντέρνος σχετικισμός που εκθειάζει το anything goes αυτός που λέει ότι όποιος χρησιμοποιεί χαρακτηρισμούς κάνει labeling, «βάζει ταμπέλες» κλπ. Το πρόβλημα είναι αν αυτές οι ταμπέλες μας κάνουν να χάνουμε την πραγματικότητα απ’ τα μάτια μας, παύοντας να είναι απλά ερμηνευτικά εργαλεία.


Κάτι που νομίζω ότι δεν ισχύει στην συγκεκριμένη περίπτωση. Εξηγώ το γιατί.

Πρώτα απ’ όλα μερικές διαδικαστικές διευκρινίσεις, καθώς νομίζω ότι ο Θ. Β. προσπαθεί να βγάλει φιλοσοφικά συμπεράσματα με το να στέκεται μόνο στον τρόπο συζήτησης (τον οποίο, εξάλλου παρουσιάζει και λανθασμένα, αφού δεν τον περιγράφει με πληρότητα). Η προβληματική που εξέθεσες, φίλε Θοδωρή, το βράδυ της δεύτερης μέρας του συνεδρίου, πρωτού δηλαδή κάνεις τη δικιά σου ομιλία, ήρθε ως συνέχεια μιας μακράς συζήτησης που είχα με τον Δαρεμά και σε μεγάλο μέρος της οποίας ήσουν παρών, ως ακροατής. Αν θυμάσαι, ήταν μετά από ένα σημείο που ξεκινήσαμε μια δική μας συζήτηση (εμείς οι δύο κι έμειναν πιο δίπλα ο Δαρεμάς με το Θανάση και το άλλο το παιδί, που ήταν οπαδός του Κονδύλη). Η εν λόγω συζήτηση με τον Δαρεμά είχε πάρει ως αφορμή την παρέμβαση που έκανα το μεσημέρι, μετά το 2ο κύκλο τοποθετήσεων, κάνοντας κριτική στον Π. Θεοδώρου, αλλά, κατ’ επέκταση, και στο Δαρεμά. Αυτή η κατάσταση συνεπάγεται δύο πράγματα: α) ότι το θέμα της συζήτησης είχε τεθεί από πολύ πριν (μερικές ώρες) και ότι, ως εκ τούτου, ήδη συζητούσαμε για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Πράγμα που σημαίνει ότι είχα σχετικώς εξαντληθεί και ότι δεν είχα κουράγιο για άλλον ένα γύρο συζήτησης –μαζί σου αυτή τη φορά-, όταν ήταν προφανές πως συμφωνούσες, σε γενικές τουλάχιστον γραμμές, με τη συλλογιστική του Δαρεμά. Κι αυτό διότι, στη συζήτηση με το Δαρεμά, είχαμε, τουλάχιστον έτσι νομίζω εγώ, φτάσει σε ένα αδιέξοδο (πράγμα που δεν είναι απαραιτήτως κακό ή ένδειξη δογματισμού, όπως θα προσπαθήσω να δείξω και στη συνέχεια). Άρα, όταν είπα «εμείς διαφωνούμε με τον μαρξισμό και με αυτές εδώ τις συλλογιστικές (περί ορθολογικής θεμελίωσης κλπ)», δεν το έκανα για να αποφύγω τη συζήτηση γενικώς, όπως λές, αλλά για να αποφύγω μια κουραστική και στείρα αντιπαράθεση (μην ξεχνάς ότι εμείς είχαμε και το τραπεζάκι της ομάδας και πως απ’ το πρωί ερχόντουσαν διάφοροι άνθρωποι και μιλάγαμε: είχα κλείσει οχτάωρο).
Ως προς το περιεχόμενο των συζητήσεων τώρα:

Α) Για το νεοκαντιανισμό. Χρησιμοποίησα αυτή την ταμπέλα με την έννοια που εξήγησα προηγουμένως. Και την επέλεξα επειδή, ως γνωστόν, η προβληματική περί της ορθολογικής θεμελίωσης ορμάται, στις περισσότερες των περιπτώσεων, απ’ τη θεωρία του Χάμπερμας. Σε ό,τι μάλιστα αφορά στον Καστοριάδη, η εν λόγω χαμπερμασιανή κριτική του έχει ασκηθεί επανειλημμένως (όπως το είπα και στην κριτική προς τον Θεοδώρου παρέμβασή μου), πράγμα που έγινε κι εκείνη τη μέρα, κυρίως απ’ το Δαρεμά αλλά, υπό μια έννοια, και απ’ το Θεοδώρου. Κατά συνέπεια, όταν δεν ξέρω τα άπαντά σου, Θοδωρή, είναι αρκετά εύλογο να θεωρήσω πως, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, μοιράζεσαι κι εσύ τις ίδιες ιδέες, συνδέοντάς τες με την «αντικειμενιστική» κριτική του Μπούκτσιν στον Καστοριάδη. Μην ξεχνάς εξάλλου ότι, όπως ήδη το είπα, δεν είχες κάνει ακόμα την ομιλία σου και ότι, ως εκ τούτου, δεν ήξερα τι ακριβώς υποστηρίζεις σχετικά.

Υπάρχει όμως και το εξής. Όταν ο Μπούκτσιν συσχετίζει την έννοια του φαντασιακού με τον Μποντριγιάρ, προφανώς έχει στο νου του τη θεωρία του τελευταίου για τα simulacra και την αυτονόμηση του συμβολικού/σημαινομένου σε σχέση προς το σημαίνον. Μια τέτοια συσχέτιση όμως, όπως μου φαίνεται τουλάχιστον, στηρίζεται σε μια παραδοσιακή αντιδιαστολή μεταξύ «λόγου» και «φαντασίας». Αυτός είναι άλλος ένας από τους λόγους για τον οποίο μιλώ περί νεοκαντιανισμού. Φέρνω τρία παραδείγματα: α) η ομιλία του Θεοδώρου στην οποία ήδη αναφέρθηκα, β) η ομιλία της Στ. Τσινόρεμα στην παρουσίαση του βιβλίου του Θ. Τάσση προχθές στον Ιανό και γ) το τελευταίο βιβλίο του R. Wolin, γνωστού οπαδού του Χάμπερμας ως προς το ζήτημα που μας ενδιαφέρει εν προκειμένω. Στις δύο πρώτες περιπτώσεις γίνεται η γνωστή προσπάθεια να περισταλεί το έργο του Καστοριάδη σε μια πιο ριζική εκδοχή καντιανισμού (ή, τουλάχιστον, γίνεται μια προσπάθεια διατύπωσης της σκέψης του Καστοριάδη με καντιανούς όρους). Έτσι, ο Π. Θεοδώρου αντιπαρέθετε το φαντασιακό στο λογικό και η Στ. Τσινόρεμα έκανε την αντιστοιχία φαντασιακό-ανορθολογικό διαύγαση-λογικό, πράγματα εντελώς λανθασμένα από καστοριαδικής απόψεως. Ο Γουόλιν από την άλλη πλευρά τσουβαλιάζει μαζί με τους μεταμοντερνιστές και τους ανορθολογιστές σχεδόν όλους όσους αμφισβητούν τον καντιανό ορθολογισμό, ακόμα κι αυτούς που προσπαθούν να τον ριζικοποιήσουν. Χαρακτηριστικό το τι λέει για τους σουρεαλιστές και τον Μπρετόν, προφανώς επειδή δώσανε κεντρική σημασία στη φαντασία, όπως φυσικά το κάνει κι ο Καστοριάδης που τους αγαπούσε και πολύ. Νομίζω πώς όλα αυτά δείχνουν ότι ο χαρακτηρισμός «νεοκαντιανός», αν δεν είναι εύστοχος, έχει τουλάχιστον έρεισμα στην πραγματικότητα –εκτός κι αν ο Θ. Β. νομίζει ότι έπεσε απ’ τον ουρανό και ότι δεν είναι εμβαπτισμένος μέσα σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικοϊστορικό πλαίσιο με τις εκάστοτε ιδιάζουσές του θεωρητικές προβληματικές και πολεμικές (πράγμα που δε το νομίζω βέβαια)- και ότι, επίσης, δεν τον λάνσαρα, επειδή έτσι μου κάπνισε, από στενότητα πνεύματος.


Β) Περί ντετερμινισμού. Αν θυμάσαι, Θοδωρή, στην αρχή του «δικού μας» διαλόγου, μου είχες πει –σ’ αυτό αναφερόμουν παραπάνω, όταν μίλησα περί ντετερμινισμού- ότι πιστεύεις στην ύπαρξη μιας ιστορικής τάσης προς την ελευθερία. Είχες βέβαια διευκρινίσει ότι η εν λόγω τάση δεν είναι «αυτόματη» και ότι μπορεί να γνωρίσει λιμνάζουσες περιόδους ή ακόμα και πισωγυρίσματα. Παρ’ όλα αυτά, πίστευες –απ’ ό,τι είχες πει εκεί τουλάχιστον- ότι υπάρχει μια ιστορική εξέλιξη προς την ελευθερία (το όλο θέμα ξεκίνησε, όταν, σε απάντηση στη θέση μου ότι το Ισλάμ δεν περιέχει απελευθερωτικά στοιχεία όπως η Δύση, υποστήριξες ότι υπάρχουν και στο Ισλάμ τέτοια στοιχεία, ως εκφάνσεις αυτής της ιστορικής τάσης). Για εμένα, αυτές οι ιδέες είναι ντετερμινιστικές. Ντετερμινισμός σημαίνει να προσπαθούμε να καθορίσουμε το περιεχόμενο και την «κατεύθυνση» της ιστορίας. Ή, πιο σωστά, είναι το να πιστεύουμε ακόμα και στο ότι η ιστορία είναι κάτι που έχει μια οποιαδήποτε κατεύθυνση. Το να διακρίνουμε μεταξύ «κατευθυντικότητας» και «απαρέγκλιτου ντετερμινισμού», να με συγχωρείς, αλλά είναι παιχνίδι με τους όρους. Βάσει αυτού του σκεπτικού, η συγκεκριμένη σου ιδέα είναι ντετερμινιστική (το ίδιο και ο διαλεκτικός νατουραλισμός). Μπορεί να διαφωνείς –και όντως κάτι τέτοιο συμβαίνει-, αλλά αυτό είναι το επιχείρημα βάσει του οποίου σε αποκαλώ «ντετερμινιστή». Το διευκρινίζω, επειδή μου φαίνεσαι να υπονοείς ότι το πετάω κι αυτό εντελώς αστήρικτα.
Πράγμα που λες ότι κάνω και όταν χαρακτηρίζω αυτές τις απόψεις ως «κομφουζιονιστικές». Τι σημαίνει κομφουζιονισμός; Σημαίνει να ασχολούμαστε με θέματα, πολλές φορές ανύπαρκτα, προκειμένου (συνειδητά ή ασυνείδητα –τις περισσότερες φορές ασυνείδητα) να αποφύγουμε να αναμετρηθούμε με τα πραγματικά και όντως κρίσιμα προβλήματα της εκάστοτε εποχής. Με αυτή την έννοια χρησιμοποιούσε πάντοτε ο Καστοριάδης τον όρο (βλ. πχ το κείμενο «Οι σαλτιμπάγκοι») και με αυτή την έννοια τον χρησιμοποιώ εγώ. Αυτό που σου καταμαρτυρώ –στο είχα πει από τότε, με αφορμή τη συζήτηση και για τον Μαρξ- είναι ότι αφιερώνεις το χρόνο σου να ασχολείσαι με όλα αυτά τα ζητήματα (τα συσχετίζω πάνω στη βάση του ότι όλα έχουν να κάνουν με την καταπολέμηση αυτού που θεωρείς ως «σχετικισμό»), ενώ υπάρχουν άλλα απείρως σημαντικότερα, όπως το ζήτημα της σύγχρονης κοινωνίας, της ασημαντότητας και όλα τα ερωτήματα που αυτά μας θέτουν για το ζήτημα της ανάπτυξης ενός νέου επαναστατικού κινήματος. Για να στο πω απλά: το κείμενό σου για τα στέκια (κι έστω κι αν διαφωνώ σε επιμέρους σημεία –ως προς τα βασικά συμφωνώ: αυτέ τις απόψεις έχουμε κι εμείς και γι’ αυτό έχουμε χτυπηθεί και με το Τέρμιναλ και το Μαύρο Πιπέρι) μου φαίνεται πολύ πιο χρήσιμο, από την άποψη της περαιτέρω επεξεργασίας της επαναστατικής θεωρίας, απ’ ό,τι όλοι οι συλλογισμοί περί της ύπαρξης ή μη ενός αντικειμενικού θεμελίου του πολιτικού μας προτάγματος (διότι, προφανώς, και η αναζήτηση μιας εγγενούς «ελευθεριακής» τάσης της ιστορίας είναι αναζήτηση ενός τέτοιου θεμελίου).


3) Περί του Μαρκούζε. Φροϋδικά μιλώντας –γιατί, όπως το υπενθύμισε πρόσφατα κι ο Γ. Στεφανάτος, ο Καστοριάδης είναι βαθύτατα φροϊδικός-, ο Μαρκούζε έχει λάθος (δεν πρέπει εξάλλου να ξεχνάμε ότι η ελληνική μετάφραση, χρησιμοποιώντας τον όρο «απώθηση», συγκαλύπτει τη διαφορά μεταξύ repression και refoulement, πράγμα που έχει μεγάλη σημασία, αν θέλουμε να δούμε τη σχέση του Καστοριάδη με τον Μαρκούζε). Όπως έχει κι ο Ράιχ και, σε ένα βαθμό, κι ο Εμπειρίκος. Είναι γνωστή η διαφωνία του Φρόιντ με τον Ράιχ. Όλα αυτά ξεκινούν απ’ το ότι στον Φρόιντ δε δίνεται ΚΑΜΙΑ ΣΑΦΗΣ απάντηση σε ό,τι αφορά στο ζήτημα της μετουσίωσης και, ως εκ τούτου, του εκκοινωνισμού. Προτείνω ενδεικτικά το πολύ ωραίο βιβλίο του Jean Laplanche επί του θέματος (Problematiques III. La sublimation): πρόκειται για σεμινάρια πάνω στη σκέψη του Φρόιντ επί του συγκεκριμένου ζητήματος και σε 250 σελίδες ούτε που θίγεται το ζήτημα των σχέσεων του κοινωνικού με το ψυχικό. Ο μόνος που προσπάθησε να δώσει μια, φροϊδικώς ορμώμενη, απάντηση στο ζήτημα ήταν ο Καστοριάδης. Γι’ αυτό και νομίζω ότι αποφεύγει τα λάθη των προηγούμενων τριών. Εν ολίγοις, το πρόβλημα έχει να κάνει με τη σημασία που δίνει ο Καστοριάδης στο παραστασιακό στοιχείο. Δεν επεκτείνομαι περαιτέρω.

4) Το τελευταίο ζήτημα που θέτει ο Θ. Β. είναι και το πιο σημαντικό. Νομίζω ότι δε χρειάζεται να πω τίποτε παραπάνω, καθώς η αρχική του τοποθέτηση δείχνει τις διαφορές μας. Ένα πράγμα μόνο θα πω: ότι εδωπέρα μάλλον υπάρχει μια μυθοποίηση. Το να κατηγορούμε ως δογματική την ιδέα ότι από ένα σημείο κι έπειτα, μοιραία, μερικοί άνθρωποι θα διαφωνήσουν (αφού έρχονται από εντελώς διαφορετικές θεωρητικές κατευθύνσεις), σημαίνει ότι υπονοούμε την ύπαρξη μιας ορθολογικότητας την οποία, αν προσεγγίζαμε, όλες οι διαφορές θα γεφυρώνονταν. Νομίζω ότι η αναζήτηση των «ιδεωδών συνθηκών επικοινωνίας» ή ο φετιχισμός με την επεξεργασία «ορθολογικών θεμελιώσεων» είναι προϊόν της ίδιας πεποίθησης, αντίσταση στο γεγονός ότι δεν υπάρχει καμία «προεγκατεστημένη αρμονία» μεταξύ των ανθρώπων. Αν κάνω λάθος, ας με διορθώσει κάποιος.


Περί διαλεκτικής. Καταρχήν να πω ότι ούτε ο ίδιος ο Καστοριάδης υπενόησε ποτέ ότι ο Χέγκελ είναι η καθοριστικότητα και τίποτε άλλο. Έχει αφιερώσει ολόκληρη σειρά σεμιναρίων στον Χέγκελ όπου δείχνει τη μεγάλη φαντασιακή δημιουργία είναι η εγελιανή σκέψη. Όπως και να χει όμως, τόσο ο Χέγκελ όσο και ο Πλάτων ή ο Μαρξ ή ο Αριστοτέλης, ακόμα κι αν πολλές φορές ξεφεύγουν απ’ το φαντασιακό της καθοριστικότητας, τελικά δεν καταφέρνουν να το ξεπεράσουν ρητά. Νομίζω ότι δε χρειάζεται να αναλύσουμε συγκεκριμένα χωρία της Λογικής ή της Φαινομενολογίας για να το καταδείξουμε αυτό. Να πω μόνο ότι εγώ δεν καταλαβαίνω τι είναι αυτή η περίφημη διαλεκτική. Ζητώ λοιπόν απ’ τον Θ. Β. να με διαφωτίσει σχετικά. Ειλικρινά, μου φαίνεται κάπως φορμαλιστική αυτή η συνεχής αναφορά που κάνει σ’ αυτήν. Ίσως η πίστη στο ότι θα μπορούσαν κάποτε να γεφυρωθούν οι θεωρητικές διαφωνίες να είναι μια πίστη σε μια χονδροειδή μορφή διαλεκτικής που θα μπορούσε κάποτε να aufhebt τις αντικρουώμενες θέσεις. Γι’ αυτό ο Μερλό-Ποντύ μιλούσε για «ανοιχτή διαλεκτική».

Unknown said...

1) Νιώθω λίγο περίεργα είναι η αλήθεια να συζητάμε για το αν κατάλαβε ο Μπούκτσιν τον Καστοριάδη. Ομολογώ ότι δεν κατάλαβα καθόλου τι εννοεί ο Νίκος ότι το να μην καταλάβει ο Μπούκτσιν τον Καστοριάδη ήταν θέμα επιλογής. Αν μπορεί και θέλει ας το εξηγήσει. Τι ακριβώς επέλεξε ο Μπούκτσιν; Να μη διαβάσει με προσοχή τα βιβλία που του έστελνε ο Καστοριάδης; Γιατί;
Εγώ προσωπικά υποθέτω ότι ο Μπούκτσιν κατάλαβε τον Καστοριάδη απλώς δεν ανάλωσε τον χρόνο του σε μια θεωρητική αντιπαράθεση μαζί του ή με τον Κέρτις (ή τον Φωτόπουλο) γιατί επέλεξε να τον αναλώσει σε πράγματα που, καλώς ή κακώς, ήταν γι’ αυτόν σημαντικότερα εκείνη την εποχή. Είχε φοβερές συγκρούσεις μέσα στο πράσινο κίνημα στις ΗΠΑ αλλά και θεωρητικές με αναρχικούς ή αριστερούς από τη μία, και από την άλλη διάλεξε να κάνει αναλυτική κριτική στους Μαρξ, Φουκώ, Χάιντεγκερ, Χάμπερμας κ.α. Όχι επειδή αυτούς είχε καταλάβει, αλλά επειδή πίστευε για διάφορους λόγους ότι η κριτική σ’ αυτούς ήταν πιο επείγουσα και σημαντικότερη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να έχει άποψη για το καστοριαδικό φαντασιακό ή γενικότερα τον Καστοριάδη. Η άποψή μου είναι ότι κακώς δεν τεκμηρίωσε τις κατηγορίες του για τον Καστοριάδη ή τον Φωτόπουλο, από τη στιγμή που τις εξαπέλυσε. Από δω όμως δεν προκύπτει ότι δεν τους κατάλαβε! Απλά προτίμησε να κάνει άλλα πράγματα και κάποια στιγμή ο χρόνος τελείωσε… Και το λέω αυτό γιατί είχε πάντα στα σκαριά μια αναλυτικότερη κριτική. Στα βαθιά του γεράματα τον επισκέφτηκε ένας γνωστός μου καστοριαδικός, και καθώς συζητούσαν για τον Καστοριάδη, ο Μπούκτσιν του έδωσε ένα αδημοσίευτο και ανολοκλήρωτο δοκίμιο στο οποίο έκανε αναλυτική κριτική στον Καστοριάδη. Του είπε ότι πλέον δεν είχε τη δύναμη να το ολοκληρώσει και να το δημοσιεύσει. Μην ξεχνάμε ότι έγραψε πριν πεθάνει, όχι μόνο μια τετράτομη ιστορία των επαναστάσεων, αλλά ολοκλήρωσε την πρώτη μορφή μιας 900σέλιδης ιστορίας της φιλοσοφίας που θα βγει υπό τον τίτλο The politics of cosmology. Ακόμα, απάντησε αναλυτικά στους αναρχικούς επικριτές του και πάλεψε να δώσει συνοχή στις ιδέες του καταλήγοντας στο πρόταγμα του κομμουναλισμού. Τέλος πάντων, ο γνωστός μου δεν πείστηκε απ’ αυτά που διάβασε στο αδημοσίευτο δοκίμιο και διαφώνησε, αλλά δεν είπε ότι ο Μπούκτσιν δεν κατάλαβε τον Καστοριάδη! Πάντως, στο ίδιο τεύχος του Δ&Φ στο οποίο υπάρχει η επιστολή παραίτησης του, υπάρχει ένα εκτενές κείμενο του Μπούκτσιν κριτικής του John Clark (στη σύγκρουση με τον οποίο ανάλωσε επίσης πολλές σελίδες ο Μπούκτσιν γενικά στη ζωή του). Σ’ αυτό αναπτύσσει μια στοιχειώδη κριτική στον Καστοριάδη, παραθέτοντας μάλιστα αποσπάσματα από το Philosophy, Politics Autonomy. Δείτε τις σελίδες 192-196 για του λόγου το αληθές (Δημοκρατία και Φύση, τ.2, Οκτώβριος 1996, εκδ. Στάχυ). Εξάλλου για ποιο λόγο να υποθέτουμε ότι δεν κατάλαβε ο Μπούκτσιν τον Καστοριάδη; Δεν μας αρκούν οι εξόφθαλμες φιλοσοφικές διαφορές στο έργο τους για να κατανοήσουμε γιατί ο Μπούκτσιν ήταν επιθετικός στην επιστολή παραίτησής του; Το αν ήταν εκτός πλαισίου μένει να δειχθεί. Μάλιστα, από την πλευρά ενός διαλεκτικού που πίστευε ότι τα δύο σημαντικότερα βιβλία όλων των εποχών ήταν η Επιστήμη της Λογικής και το Κεφάλαιο, πιστεύω ότι ήταν συνεπές να κατηγορήσει τον Καστοριάδη (άσχετα αν διαφωνώ με τον τρόπο που τον κατηγόρησε). Όταν έγραφα την ομιλία μου προσπάθησα να δω αν έχει δίκιο, κι αυτό είναι πιο γόνιμο από το να κάνουμε μια άχαρη συζήτηση για το αν κατάλαβε τον Καστοριάδη. Και να πω γιατί είναι άχαρο: γιατί αν δεχτούμε ότι δεν κατάλαβε ο Μπούκτσιν τον Καστοριάδη, τότε αυτομάτως απαλλασσόμαστε από την προσπάθεια να σκεφτούμε γιατί ο Μπούκτσιν εξαπέλυσε αυτές τις κατηγορίες στον Καστοριάδη. Εγώ προτίμησα να κάνω κάτι λιγότερο βολικό και να προβληματιστώ επ’ αυτού. Και κατέληξα ότι οι κατηγορίες για τις «πολύ υποκειμενιστικές, ανιστορικές, σχετικιστικές (…) εκφάνσεις» της θεωρίας του Καστοριάδη έχουν βάση. Γιατί όσο κι αν προσπάθησε ο Καστοριάδης να ξεφύγει από τον μεταμοντερνισμό ασκώντας του κριτική, η καταδίκη της διαλεκτικής και της αντικειμενικότητας ελέω του μαρξισμού που τον τρόμαζε, τον καταδίκασε σε αμφίσημες θέσεις οι οποίες ανοίγουν νομίζω διάπλατα τον δρόμο για υποκειμενιστικές, ανιστορικές και σχετικιστικές χρήσεις των ιδεών του. Αλλά και να κατέληγα πως οι κατηγορίες του Μπούκτσιν δεν έχουν βάση, πάλι χρήσιμος θα ήταν ο προβληματισμός μου. Τώρα, σίγουρα έχει τα προβλήματά της η συμπερίληψη του καστοριαδιακού φαντασιακού στην κριτική της προσωμοίωσης του Μποντριγιάρ και της σκέψης του Μπέυ. Μεταξύ τους υπάρχουν διαφορές. Αλλά όχι μόνο διαφορές. Θα καταδίκαζαν και οι τρεις τη δυνατότητα π.χ. μιας αντικειμενικής ελευθεριακής ηθικής. Και αυτή την τάση της σύγχρονης σκέψης θέλει κατεξοχήν να χτυπήσει ο Μπούκτσιν. Το συγκεκριμένο έργο είναι πολεμική εξάλλου και στις πολεμικές συνηθίζονται αυτά τα πράγματα. Κι ο Καστοριάδης κατέτασσε στην κληρονομημένη σκέψη πολλούς στοχαστές με πολλές διαφορές μεταξύ τους. Αλλά έβρισκε κάτι κοινό, την υποβάθμιση του φαντασιακού στοιχείου, και τους τσουβάλιαζε, όπως τσουβάλιασε και στο συγκεκριμένο χωρίο του SALA ο Μπούκτσιν τους τρεις. Ο Καστοριάδης έχει έντονες διαφορές αλλά και κάποιες ομοιότητες μ’ αυτό που συνηθίζουμε να αποκαλούμε σχηματικά μεταμοντερνισμό. Δεν είναι λοιπόν η σύνδεση με τους μεταμοντέρνους εντελώς απαράδεκτη, αν και βέβαια ποτέ δεν είπε ο Μπούκτσιν ότι ο Καστοριάδης είναι μεταμοντέρνος. Τον παραθέτει απλώς μαζί με μεταμοντέρνους. Περί αναίδειας τώρα, (όχι ότι θέλω να θίξω τους βέβηλους) νομίζω ότι έχω άλλη αντίληψη για το τι συνιστά αναίδεια. Όχι πάντως το να πει κάποιος για τη θεωρία κάποιου ότι έχει «πολύ υποκειμενιστικές, ανιστορικές, σχετικιστικές (…) εκφάνσεις»! Η αλήθεια είναι ότι θα είχα προτιμήσει ωστόσο να ήταν πιο συγκρατημένος ο Μπούκτσιν, ειδάλλως να ήταν περισσότερο αναλυτικός. [Καλά έγραψα ολόκληρο σεντόνι μόνο για το πρώτο ζήτημα, συγγνώμη, θα προσπαθήσω να είμαι συντομότερος παρακάτω- ίσως το ότι έγραψα και τόσα πολλά αποδεικνύει ότι το θέμα τελικά είχε βάση].


2)Όταν έγραψα Νίκο: «Γιατί στους διαδρόμους του συνεδρίου δεν νομίζω ότι είχε όρεξη ο Νίκος για κουβέντα μαζί μου. Στα δύο πρώτα λεπτά άρχισε να λέει ότι αυτά πιστεύει αυτός, αυτά εγώ, τι να λέμε τώρα…», ήθελα να τονίσω ότι δεν μιλήσαμε αρκετά ώστε να έχεις γνώση των απόψεών μου ώστε να τις χαρακτηρίσεις όπως τις χαρακτήρισες. Δεν υπονοούσα ότι ήθελες να με αποφύγεις κλπ.


Α) Περί νεοκαντιανισμού. Η ταμπέλα αυτή δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα, ακόμα και με τον τρόπο που την εννοείς. Τον Θεοδώρου κι εγώ στο συνέδριο τον άκουσα, διαφωνώ κι εγώ πολύ μαζί του, δεν με ενδιαφέρει καθόλου να συζητάω για τον Θεοδώρου. Μ’ ενδιαφέρει όμως να με αποκαλούν νεοκαντιανό επειδή είναι ο Θεοδώρου νεοκαντιανός! Όπως έγραψες κι εσύ, «η προβληματική περί της ορθολογικής θεμελίωσης ορμάται, ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ, απ’ τη θεωρία του Χάμπερμας» (έμφαση δική μου). Δεν ξέρω αν αυτό γίνεται τις περισσότερες φορές ή όχι, ξέρω όμως ότι στη δική μου περίπτωση δεν ισχύει (ούτε φυσικά στην περίπτωση Μπούκτσιν, βλ. το κείμενο που ανέφερα παραπάνω: «Finding the subject: Notes on Whitebook and “Habermas Ltd”». Telos, no. 50 (Winter 1981-82). Αναδημοσιευμένο εδώ: http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_archives/bookchin/finding.html - επίσης ο Μπούκτσιν δεν αντιδιαστέλλει «φαντασία» και «λόγο»). Και απ’ όσο ξέρω δεν ισχύει ούτε για την περίπτωση του Δαρεμά, ο οποίος στην εισαγωγή που έγραψε για τη μετάφρασή μας του Ιστορία, Πολιτισμός και Πρόοδος άσκησε κριτική στον Χάμπερμας, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Όπως άσκησα κι εγώ, σε εργασία μου για το μεταπτυχιακό με τίτλο «Όψεις της διαμάχης μεταξύ Χάμπερμας και Γκάνταμερ- Κριτική, Ερμηνεία, και τα όρια του Αναστοχασμού» (2006). Δεν μπορώ να μην παραθέσω χαρακτηριστικά αποσπάσματα (χωρίς τις υποσημειώσεις):


«Ο Χάμπερμας, μολονότι δεν ήταν πολύ δίκαιος και ακριβής στην κριτική εναντίον του Γκάνταμερ διατήρησε, κυρίως στα πρώτα έργα του, την απελευθερωτική βλέψη καθώς και την εμπιστοσύνη στον αναστοχασμό και τις δυνατότητες του Λόγου. Σταδιακά, όμως, απέκοψε το έργο του από την αντικειμενική πραγματικότητα, προδίδοντας την πρώτη γενιά της Σχολής της Φραγκφούρτης και δίνοντας στα θεωρητικά προβλήματα μια γλωσσική πραγμοποιημένη μορφή. Ανήγαγε το πρόβλημα της «αλήθειας» σε πρόβλημα επικοινωνίας. Ο λόγος του δεν είναι αμφίσημος όταν εξηγεί πώς κατέληξε σ’ ένα υποκειμενικό ή, έστω, διυποκειμενικό «παράδειγμα»: «Σε αυτά τα σημεία έχω ήδη υποβάλλει την ιδέα ότι το ‘παράδειγμα’ της γνώσης αντικειμένων πρέπει να αντικατασταθεί από το ‘παράδειγμα’ της συνεννόησης μεταξύ υποκειμένων ικανών να επικοινωνούν μέσω της γλώσσας και να πράττουν». Ο «επικοινωνιακός Λόγος» στερείται εμφαντικά αντικειμενικότητας: «Μόλις όμως νοήσουμε τη γνώση ως επικοινωνιακά διαμεσολαβημένη, η ορθολογικότητα μετριέται ανάλογα με την ικανότητα που έχουν οι υπεύθυνοι συμμετέχοντες στη διάδραση να προσανατολίζονται με βάση αξιώσεις εγκυρότητας, οι οποίες αποβλέπουν στη διυποκειμενική αναγνώριση. Ο επικοινωνιακός λόγος βρίσκει τους γνώμονές του στις επιχειρηματολογικές διαδικασίες της άμεσης ή έμμεσης εκπλήρωσης αξιώσεων για προτασιακή αλήθεια, κανονιστική ορθότητα, υποκειμενική ειλικρίνεια και αισθητική αρμονικότητα». Τίποτα παραπάνω! Εδώ φαίνεται πως η θέση του Μαρξ από την κριτική στην εγελιανή φιλοσοφία του δικαίου, ότι «δεν είναι αρκετό η σκέψη να αναζητά την ενεργό πραγμάτωσή της∙ πρέπει και η ενεργός πραγματικότητα καθεαυτήν να μοχθεί προς τη κατεύθυνση της σκέψης», έχει ξεχαστεί οριστικά. Έχουν ξεχαστεί και τα λόγια που απηύθυνε ο Μαρκούζε στον Χάμπερμας σε μια μεταξύ τους, δημοσιευμένη, συνομιλία: «Σήμερα θα έλεγα πως κατά βάση ο καθένας γνωρίζει τι είναι αναγκαίο, ότι το γενικό συμφέρον για μια καλύτερη κοινωνία, καθώς και οι δυνατότητες της πραγμάτωσής της, είναι αποδείξιμα και ότι η βεβαιότητα αυτή απωθείται. Και, κατά βάση, αυτό έλεγε ή εννοούσε ανέκαθεν η Κριτική Θεωρία: όχι μόνο μεμονωμένα άτομα – ίσως μόνο κάποιοι μεμονωμένοι μπορούν να το εκφράσουν άμεσα – αλλά αντικειμενικά ο καθένας». Το πρόβλημα με τον Χάμπερμας είναι ότι η θεμελίωση της γενικής θεωρίας του γίνεται υπερβατολογικά, μέσω μιας ανακατασκευής των «γενικών κανόνων της δυνατής ομιλίας», πλημμυρίζοντας την κοινωνική θεωρία με στρουκτουραλιστικούς, λειτουργιστικούς και συστημικούς «τρόπους σκέψης», αντί να θεμελιώσει τη θεωρία του στη βάση του «κοινωνικού είναι», της Ιστορίας και των κοινωνικών θεσμών. Η αλήθεια απογυμνώνεται από το εμπειρικό της περιεχόμενο και ορίζεται εντελώς σχολαστικά καθώς η ιδέα της αλήθειας συνάγεται από τη δομή της συνεννόησης. Για τον Χάμπερμας, η συναινεσιακή θεωρία της αλήθειας επεξηγεί το «νόημα της αλήθειας, το οποίο ενυπάρχει στην πραγματολογία των ισχυρισμών». Έτσι ο Χάμπερμας δεν ασχολείται πια με το κρίσιμο ζήτημα να μας εξηγήσει πώς στο υπάρχον καπιταλιστικό σύστημα και τους συναφείς ιεραρχικούς θεσμούς θα επιτευχθεί η «ιδεατή κατάσταση ομιλίας». Το ρυθμιστικό ιδεώδες του λειτουργεί εν κενώ. Εγκατέλειψε κι αυτός την ενεργή πραγματικότητα αυτού που θα όφειλε-να-υπάρχει για χάρη της συρρικνωμένης εμπειρικής πραγματικότητας αυτού που υπάρχει.»


Μπορεί να είμαι όντως «εμβαπτισμένος μέσα σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικοϊστορικό πλαίσιο με τις εκάστοτε ιδιάζουσές του θεωρητικές προβληματικές και πολεμικές» αλλά αυτό το πλαίσιο ευτυχώς δεν απαρτίζεται μόνο από τον Θεοδώρου, την Τσινόρεμα και τον Wolin! Το βιβλίο του τελευταίου το διάβασα όταν βγήκε, είναι πολύ φτωχό από θεωρητικής άποψης, πιο πολύ ιστορικό θα το χαρακτήριζα. Κι ο ίδιος δεν προτάσσει τίποτα, καμιά ιδέα. Είναι λειψό βιβλίο. Και φυσικά δεν με εξέφραζε σε πάρα πολλές περιπτώσεις, μεταξύ των οποίων κι αυτή με τους σουρεαλιστές (αν και σε άλλο σημείο είναι ευνοϊκός απέναντί τους, γενικά δεν τους κράζει όπως την ομάδα του «Ακέφαλου» για παράδειγμα). Γιατί κι εγώ αγαπάω τους σουρεαλιστές που ήταν βέβαια φανατικοί αναγνώστες του Χέγκελ και του Μαρξ!


Β) Περί ντετερμινισμού. Όντως υποστηρίζω ότι υπάρχει μια ιστορία έλλογων προόδων, μια κατευθυντικότητα ή ώθηση ή τάση προς πλουσιότερες μορφές ελευθερίας και υποκειμενικότητας. Και όντως πιστεύω ότι ακόμα και στον αραβικό κόσμο έχουν εμφανιστεί στοιχεία αυτής της κατευθυντικότητας και δυνητικότητας για ελευθερία, η οποία φυσικά εκτυλίσσεται άνισα, όπως π.χ. η αστεακή επανάσταση έγινε σχεδόν σε ολόκληρο τον πλανήτη αλλά όχι την ίδια αναγκαστικά χρονική περίοδο. Ντετερμινιστής πάντως θεωρώ πως δεν είμαι γιατί ούτε καθορίζω το περιεχόμενο και την κατεύθυνση της ιστορίας ούτε είναι θέμα του ποια πιστεύω πως είναι η εγγενής κατεύθυνση της ιστορίας. Βλέπω απλώς τι συνέβη στην ιστορία. Βλέπω την αυτο-ανάπτυξη της κοινωνίας και εξάγω συμπεράσματα απ’ αυτήν και μόνο. Αυτή η αυτο-ανάπτυξη υπερέχει κάθε υπόθεσης εγγενών χαρακτηριστικών. Και αναρωτιέμαι τι απ’ αυτά που βλέπω είναι ριζικά καινοτόμο σε σχέση με τη φυσική ιστορία, από την ανόργανη ύλη μέχρι την εμφάνιση της ζωής, και από τους μονοκύτταρους οργανισμούς μέχρι τα πρωτεύοντα θηλαστικά. Και τι είναι ριζικά καινοτόμο μεταξύ των ιστορικών περιόδων. Και εξάγω τις μοναδικές δυνατότητες για τη θέσμιση μιας ελεύθερης κοινωνίας που έχει ο άνθρωπος και η κοινωνία. Και βλέπω την κοπιώδη πραγμάτωση αυτών των δυνητικοτήτων στην ιστορία ή την πρόοδο όσον αφορά τις δυνατότητες να πραγματωθούν αυτές οι δυνητικότητες. Και τις αντιπαραθέτω με τις ικανότητές του να προκαλούν οι άνθρωποι το κακό, οι οποίες είναι πολύ πιο φτωχές καθώς υπηρετούν πάντα την εργαλειακή λογική των μέσων και σκοπών, μια λογική καθήλωσης στο πεδίο της επιβίωσης, μια «λογική» ευρισκόμενη σε ποικιλία πριν την εμφάνιση των ανθρώπινων κοινωνιών. Και απ’ αυτά που βλέπω εξάγω την αντικειμενική απελευθερωτική ηθική και το περιεχόμενο της ελευθερίας που είναι προϊόντα της κατευθυντικότητας που διέγνωσα στην πραγματικότητα και άρα ιστορικά περιορισμένα. Γιατί αναγνωρίζω μορφές σκέψης και πράξης που είναι σύστοιχες μαζί τους και επιτείνουν την εκτύλιξη αυτών των δυνητικοτήτων, και μορφές σκέψης και πράξης που τις αναστέλλουν ή ακόμα και τις καταστρέφουν. Και όσο συνεχίζεται η ιστορία, αν δεν κατακρημνιστούμε στη βαρβαρότητα, τόσο το περιεχόμενο αυτής της ελευθερίας και της αντικειμενικής αυτής ηθικής μπορεί να εμπλουτίζεται και να διαφοροποιείται. Εδώ πολύτιμο κρίνω ένα παράθεμα από το δοκίμιο του Μπούκτσιν Ιστορία, Πολιτισμός και Πρόοδος:

[Η Ιστορία] είναι «το ορθολογικό περιεχόμενο και η συνέχεια των γεγονότων (με τον δέοντα σεβασμό στα «ποιοτικά» άλματα) που εδράζονται στις δυνατότητες της ανθρωπότητας για ελευθερία, αυτοσυνείδηση και συνεργασία, στην αυτο-διαμορφωνόμενη ανάπτυξη ολοένα και πιο ελευθεριακών μορφών κοινωνικής συμβίωσης (consociation). Είναι η, τρόπος του λέγειν, ορθολογική «υποδομή» που συνέχει τις ανθρώπινες πράξεις και τους θεσμούς, πάνω από το παρελθόν και το παρόν, προς την κατεύθυνση μιας χειραφετητικής κοινωνίας και του χειραφετημένου ατόμου. Δηλαδή, η Ιστορία είναι ακριβώς ό,τι είναι ορθολογικό στην ανθρώπινη ανάπτυξη. Επιπλέον, είναι ό,τι είναι ορθολογικό με τη διαλεκτική έννοια του λανθάνοντος που εκτυλίσσεται, διευρύνεται και αρχίζει μέσω αυξανόμενης διαφοροποίησης και με διακυμάνσεις να πραγματώνει ενεργά τις ίδιες τις πραγματικές δυνατότητες της ανθρωπότητας για ελευθερία, αυτοσυνείδηση και συνεργασία». Και συμπληρώνει παρακάτω: «Δεν ισχύει ότι η κοινωνική ανάπτυξη είναι διαλεκτική επειδή είναι αναγκαία ορθολογική όπως ένας παραδοσιακός εγελιανός θα υπέθετε, αλλά μάλλον πως όπου η κοινωνική ανάπτυξη είναι ορθολογική, αυτή είναι διαλεκτική ή ιστορική. Διαβεβαιώνουμε, εν ολίγοις, πως μπορούμε να συνάγουμε από μια μοναδικά ανθρώπινη δυνατότητα, μια ορθολογική ανάπτυξη που προάγει την ανθρώπινη αυτοπραγμάτωση σε μια ελεύθερη, αυτο-συνειδητή και συνεργατική κοινωνία. Ο θεωρησιακός λόγος προτάσσει επί τούτου τον ισχυρισμό ότι διαβλέπει την ορθολογική ανάπτυξη (με κανέναν τρόπο ανοσοποιημένη απέναντι σε ανορθολογικές μεταστροφές) της κοινωνίας όπως θα όφειλε να είναι, δεδομένης της ανθρώπινης δυνατότητας όπως τη γνωρίζουμε στη πραγματική ζωή, να μεταβαίνει από μία φυλετική ομάδωση σε ένα δημοκρατικό σώμα πολιτών, από τη μυθοποιητική στον ορθό λόγο, από την υποταγή της εαυτότητας εντός μιας δημώδους συλλογικότητας στην ατομικότητα εντός μιας ορθολογικής κοινότητας – όλες αυτές οι μεταβάσεις προκύπτουν ως αμφότερα ορθολογικοί σκοποί και υπαρξιακές πραγματικότητες. Ο θεωρησιακός λόγος πρέπει πάντοτε να εγκαλείται ώστε να κατανοήσει και να εξηγήσει όχι μόνο τι έχει διαδραματισθεί αναφορικά με αυτές τις προβληματικές, αλλά και γιατί επανέρχονται με ποικιλόμορφη ένταση και πως μπορούν να επιλυθούν».


Δεν είμαι σίγουρος αν ένας παραδοσιακός εγελιανός θα υπέθετε, όπως γράφει παραπάνω ο Μπούκτσιν, ότι «η κοινωνική ανάπτυξη είναι διαλεκτική επειδή είναι αναγκαία ορθολογική», αλλά είναι αυτή η άποψη που είναι ντετερμινιστική. Ή η πιο ατυχής διατύπωση του Μαρξ στον πρόλογο του Κεφαλαίου περί ανακάλυψης των νόμων της καπιταλιστικής παραγωγής.
Αφού όμως τα δω και τα σκεφτώ όλα αυτά, όντως μπορώ να ορίσω εκ των υστέρων την Ιστορία, μέχρι αυτή την ιστορική περίοδο βεβαίως, γιατί η ίδια η ιστορική εξελιξη όπως είπα παραπάνω μπορεί να αναδείξει νέες, άγνωστες σε μας δυνατότητες ελευθερίας. Κι αυτή είναι άλλη μια διαφορά με έναν ντετερμινιστή που μιλάει οριστικά και υπεριστορικά για την ιστορική κίνηση εν γένει. Και πιο σημαντικά, ο Μπούκτσιν υποστηρίζει (και συμφωνώ) πως η Ιστορία θα μπορούσε να είναι εντελώς διαφορετική αν τα ανθρώπινα όντα κατόρθωναν στο παρελθόν να πραγματώσουν τις ορθολογικές δυνατότητες που τους διάνοιγε η ίδια η κοινωνική ανάπτυξη. Πολλές μάχες για την ελευθερία κρίθηκαν οριακά υπέρ της ετερονομίας. Και στην ανάλυση ιστορικών παραδειγμάτων αυτό γίνεται εμφανές. Βάζω π.χ. ένα απόσπασμα από την ομιλία μου:

«Για τον Μπούκτσιν, πάτημα στα «ακατάστατα δοκίμια» του Καστοριάδη όπως τα αποκαλεί (αλλά και στον μηδενισμό π.χ. του Αντόρνο) έδωσε το γεγονός ότι οι αναγκαίες και επαρκείς συνθήκες για την απελευθέρωση δεν υπήρξαν ποτέ στην ιστορία σε μία σχέση αυστηρής ακολουθίας. Δέχεται κι ο ίδιος ότι η εφεύρεση π.χ. του δόρατος δεν συνεπάγεται αυτομάτως το πέρασμα από τη μητριαρχία στην πατριαρχία, ούτε το αλέτρι στην ιδιωτική ιδιοκτησία. Όντως η κοινωνική εξέλιξη παράγει «τεράστια διαφορετικότητα» κοινωνικών μορφών και πολιτισμών. Όμως, οι περιορισμοί που θέτει ο Καστοριάδης σ’ ό,τι αποκαλεί «ορθολογική διαλεκτική της ιστορίας» αλλά και στον ίδιο τον Λόγο, ισχύουν μόνο στον βαθμό που εξαίρουμε αυτές τις μεγάλες διαφορές αντί να «αναγνωρίσουμε το νήμα των ομοιοτήτων που οδηγούν την ανθρωπότητα στο σημείο μιας δημιουργικής ανάπτυξης» Δ&Φ,τ.2.,192.


Δεν ξέρω αν θα συνεχίσεις να με αποκαλείς ντετερμινιστή μετά απ’ όλα αυτά, όπως νομίζω βιάστηκες να κάνεις από δύο κουβέντες που σου είπα, αλλά τουλάχιστον εγώ νομίζω ότι έχει βάση η διάκριση κατευθυντικότητας και ντετερμινισμού.


Περί κομφουζιονισμού. Κι εγώ βρίσκω σημαντικό «το ζήτημα της σύγχρονης κοινωνίας, της ασημαντότητας και όλα τα ερωτήματα που αυτά μας θέτουν για το ζήτημα της ανάπτυξης ενός νέου επαναστατικού κινήματος». Όμως όταν προσπαθώ να τα πραγματευτώ βρίσκω μπροστά μου τα ζητήματα της αλήθειας, της αντικειμενικότητας, της γνώσης κλπ. Οπότε τα θεωρώ εξίσου, αν όχι πιο σημαντικά. Για τη σύγχρονη κοινωνία και την ανάπτυξη ενός επαναστατικού κινήματος μπορούν να ειπωθούν πολλά και αντιφατικά, και πρέπει να σκεφτούμε πώς να κρίνουμε μεταξύ όλων αυτών των πολλών. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα πως τόσο ο Μαρξ, όσο και ο Καστοριάδης (και άλλοι που εκτιμώ) δεν έμειναν στην ανάλυση της σύγχρονης κοινωνίας αλλά ασχολήθηκαν με τη φιλοσοφία, την αλήθεια, την υποκειμενικότητα και την αντικειμενικότητα κλπ κλπ. Και η συζήτηση περί σχετικισμού προκύπτει άμεσα από τη συζήτηση αυτών των θεωρητικών θεμάτων. Συμφωνώ όμως ότι υπάρχουν πολλά ακόμα σημαντικά πράγματα για να ασχοληθούμε, όπως κατεξοχήν αυτά που αναφέρεις.


3) Το προσπερνάω, δεν θέλω να επεκταθώ τώρα, είναι ενδιαφέροντα αυτά που γράφει ο Νίκος, μπορεί να γίνει μια συζήτηση στο μέλλον περί Φρόιντ, Μαρκούζε, Καστοριάδη κλπ.


4) Εδώ μάλλον παρεξήγησες τι εννοώ δογματισμό, και ίσως φταίει η δική μου διατύπωση. Δεν κατηγορώ ως δογματική «την ιδέα ότι από ένα σημείο κι έπειτα, μοιραία, μερικοί άνθρωποι θα διαφωνήσουν (αφού έρχονται από εντελώς διαφορετικές θεωρητικές κατευθύνσεις)». Αλίμονο.

Χαρακτήρισα δογματική τη συζήτηση του τύπου: - Δέχομαι πως η ψυχή είναι αυτό κι αυτό. – Αρνούμαι πως η ψυχή είναι αυτό κι αυτό. – Άρα δεν μπορούμε να συζητήσουμε. – Ναι, δεν μπορούμε να συζητήσουμε.

Αναλογίζομαι, πώς φτάνει κανείς να δεχθεί ότι η ψυχή είναι αυτό κι αυτό, και πως φτάνει στην άρνηση της ψυχής ως αυτό κι αυτό; Ο Καστοριάδης π.χ. γράφει ότι το Είναι είναι Χάος. Και έχει ένα πλούσιο έργο που εφορμά από εδώ. Όμως, πως ξέρει ότι το Είναι είναι Χάος; Το δέχεται. Το υποθέτει. Και δεν μπορεί να συζητήσει με, απορρίπτει, όσους δεν το δέχονται. Εδώ βλέπω έναν δογματισμό.

Από την άλλη κάποιοι απορρίπτουν κάθε οντολογία. Απορρίπτουν και τον Καστοριάδη. Πως ξέρουν όμως αυτοί ότι δεν μπορούμε να γνωρίσουμε το Είναι ή να μιλήσουμε γι’ αυτό; Και κόβουν τη συζήτηση με, ή απορρίπτουν, αυτούς που πιστεύουν ότι μπορούν; Κι εδώ βλέπω έναν δογματισμό, αλλά κι έναν ανολοκλήρωτο σκεπτικισμό, που δεν στρέφεται και στον εαυτό του.

Όχι ότι αν ξεπεράσουμε τον παραπάνω τρόπο σκέψης, οι διαφωνίες θα γεφυρώνονταν. Οι διαφωνίες βασίζονται και στις κοινωνικές διαιρέσεις, αλλά και εντός του απελευθερωτικού στρατοπέδου ο διαλεκτικός στοχασμός μπορεί να γεννήσει πολλά διαφορετικά συμπεράσματα. Οι διαφωνίες τελικά θα λυθούν από την κοινωνική πράξη, χωρίς να πάψουν να αναδύονται νέες.


Περί διαλεκτικής. Επιμένω ότι τα λογικά έργα του Χέγκελ είναι εκ των ων ουκ άνευ για μια σκέψη που δεν θέλει να μείνει στον δογματισμό ή στον ατελέσφορο σκεπτικισμό. Όταν σκεφτόμαστε μέσω της εγελιανής λογικής, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να επιτρέψουμε στη ίδια τη σκέψη να προσδιορίσει τον εαυτό της, αντί να επιμένουμε πως εμείς θα ελέγξουμε το μονοπάτι που θα ακολουθήσει η σκέψη. Γι’ αυτό ο Χέγκελ μιλάει για κατηγορίες που προσδιορίζουν τον εαυτό τους, αντί για κατηγορίες που προσδιορίζουμε εμείς. Η λογική του δεν χτίζεται πάνω σε «ακλόνητες» προκείμενες και ορισμούς αλλά παρουσιάζει έννοιες που μεταβάλλονται διαλεκτικά μπροστά στα μάτια μας ενόσω διαστοχαζόμαστε και καθιστούμε ρητούς τους λανθάνοντες προσδιορισμούς τους. Για τον Χέγκελ, «η αλήθεια είναι η ίδια η κίνηση του εαυτού της».
Γνωρίζουμε πώς αξιοποίησε κριτικά ο Μαρξ τα παραπάνω συμπεράσματα. Διαφορετικά τα αξιοποίησε και ο Μπούκτσιν. Δεν είμαι σε θέση να διαφωτίσω τον Νίκο σ’ αυτά τα θέματα. Όταν με καλούν σε μια ομάδα αυτομόρφωσης, αντιτείνω χαριτολογώντας ότι κάθε μόρφωση δεν μπορεί παρά να είναι αυτομόρφωση. Αστειεύομαι βέβαια, εν προκειμένω δεν έχω τον χρόνο για να ξεκινήσουμε εδώ μια παρουσίαση της εγελιανής ή της μπουκτσινικής διαλεκτικής, όταν μάλιστα τώρα προσπαθώ να καταλάβω καλύτερα την πρώτη. Μπορούμε να το κανονίσουμε στο μέλλον. Στα ελληνικά δεν βρήκα κάποιο καλό βιβλίο για να με κατατοπίσει για τη διαλεκτική του Χέγκελ. Οπότε δεν ξέρω τι να προτείνω για εισαγωγή. Όποιος γνωρίζει αγγλικά, μπορεί να ψάξει του Stephen Houlgate το An introduction to Hegel-Freedom, Truth and History που είναι απολύτως διαφωτιστικό. Όσον αφορά την αντίληψη του Μπούκτσιν για τη διαλεκτική, ευτυχώς υπάρχει στα ελληνικά η εισαγωγή του βιβλίου του The Philosophy of social ecology στο περιοδικό «Κοινωνία και Φύση», τ.2, Σεπτ.-Δεκεμβρ. 1992, εκδ. Κοινωνία και Φύση, με τίτλο «Ένας φιλοσοφικός νατουραλισμός». Εκεί παρουσιάζεται συνοπτικά η άποψή του και αναδεικνύει και τη διαφοροποίησή της διαλεκτικής του από τον Χέγκελ, τον Ένγκελς κλπ.

Θοδωρής Βελισσάρης

Alexandros Gezerlis said...

Έχω να κάνω δύο παρεμβάσεις, μία σχετική με τα όσα έγραψε ο ανώνυμος της ΠΔ, και μία πραγματολογική, σχετικά με κάποια πράγματα που ανέφερε ο Θοδωρής Βελισσάρης. Σημειώνω εξαρχής ότι εδώ και κάποια χρόνια δεν ασχολούμαι καθόλου με την πολιτική ως πρακτική δραστηριότητα.

α) Δεν πρόκειται να εμπλακώ σε συζήτηση σχετικά με το τι έγινε πριν από 2+ χρόνια στη Wikipedia. Ο Ντέηβιντ (επειδή ήθελε ο ίδιος) έχει απαντήσει σε μερικά από τα σημεία του λιβελογραφήματος των ΠΔιτών στη σελίδα http://www.agorainternational.org/dnweb4.html Να σημειώσω μόνο ότι ανώνυμα έγραφαν κι αυτοί στη Wikipedia (όπως, κακώς, έκανα κι εγώ), ανώνυμα γράφουν και τώρα. Να πω τέλος ότι δεν είμαι συνεργάτης του Ντέηβιντ. Φίλοι είμαστε απλώς.

β) Ο Θοδωρής αναφέρεται σ' έναν γνωστό του “καστοριαδικό” που επισκέφτηκε τον Μπούκτσιν. Υποθέτω ότι αναφέρεται σε μένα (αν όχι ζητώ συγγνώμη για την παρεξήγηση), παρ' όλο που δεν θεωρώ τον εαυτό μου καστοριαδικό, μπουκτσινικό κ.λπ. Δύο διορθώσεις: i) το politics of cosmology δεν το έγραψε στα βαθιά του γεράματα (τότε μου το έδωσε απλώς), αλλά στη δεκαετία του 1980 (νομίζω ότι στην εισαγωγή μου στο “πρόταγμα του κομμουναλισμού” το είχα πει κάπου αυτό), ii) η αναλυτική κριτική στον Καστοριάδη δεν ήταν υπό μορφή δοκιμίου: ήταν σχόλια που είχε σημειώσει στα περιθώριο κάθε σελίδας της Αγγλικής έκδοσης της Φαντασιακής Θέσμισης, τα οποία ο Μπούκτσιν δεν ήθελε ή δεν προλάβαινε να τα διαμορφώσει σε συνεκτικό δοκίμιο (για τη σύγχυση με το Θοδωρή πάνω στο σημείο αυτό μάλλον φταίω εγώ).

Αυτά τα ολίγα.

Αλέξανδρος Γκεζερλής

Anonymous said...

Να πω κι εγώ μια γνώμη σχετικά με μερικά από τα τόσα ζητήματα που έχουν τεθεί.

1) Ο Καντ μπορεί να αποτελέσει μια αφετηρία για δύο διαφορετικούς δρόμους. Ο ένας είναι δυστυχώς αυτός που ακολουθείται από τη μεγαλύτερη μερίδα των νεοκαντιανών, είναι αυτός που κατά τη γνώμη μου εφευρίσκει υπερβατικές έννοιες όπως ο Ορθός Λόγος, καταλήγει στο ντετερμινισμό και κουνάει προς τον Καστοριάδη τη ρομφαία του θεμελιωτισμού χαρακτηρίζοντάς τον ντεσιζιονιστή κλπ. Έχω αναφερθεί αποσπασματικά στον αδιέξοδο αυτό δρόμο στο κείμενό μου στο Μάγμα, υπογραμμίζοντας την σημασία του για την οντολογικο-υπαρξιακή πλευρά της αυτονομίας. Ο άλλος δρόμος είναι αυτός που ακολούθησε ο Καστοριάδης και ξεκινώντας από τον καντιανό ορισμό του Διαφωτισμού, ο οποίος αποτυπώνει -παρά τις απαράδεκτες για μας μεταφυσικές προϋποθέσεις του- την κατεύθυνση του προτάγματος της αυτονομίας, ατομικής και συλλογικής, εμβάθυνε την έννοια της αυτονομίας της Β' Κριτικής και της πρακτικής φιλοσοφίας του Καντ εν γένει. Επίσης, στο γνωσιολογικο-οντολογικό επίπεδο, πήρε το νήμα από εκεί που το άφησε η φαινομενολογία του Χούσερλ και του Μερλώ-Ποντύ και το πήγε μακρύτερα.Δεν μπορώ να αναφερθώ εκτεταμμένα εδώ σε ζητήματα της υπερβατικής αναλυτικής, της οντολογίας του πράγματος καθαυτό κλπ, τα οποία έχουν ξεπεραστεί ως προβλήματα ήδη από το Χούσερλ, αλλά πολύ περισσότερο από το Μερλώ-Ποντύ και τον Καστοριάδη. Εν πάσει περιπτώσει πάντως, ο Καντ είναι μεγάλος φιλόσοφος και η εξέλιξη της φιλοσοφίας μετά απ' αυτόν έχει βασιστεί έτσι κι αλλιώς στα βήματά του.
Συνεπώς, πιστεύω ότι πρέπει να αναζητούμε στον Καστοριάδη τη δημιουργική ανάληψη του καντιανού έργου και όχι τον "αντι-ορθολογιστή εχθρό", όπως επειχειρούν να κάνουν πολλοί δογματικοί νεοκαντιανοί. Μεγάλο λάθος επίσης να προστίθεται ο Καστοριάδης στο συρφετό του μεταμοντερνισμού. Κατ' εμέ, ο Καστοριάδης είναι από τις πιο συνεπείς και ενδιαφέρουσες απολήξεις του μοντερνιστικού πνεύματος και λειτουργεί και δημιούργει μέσα σ' αυτό και όχι εκτός του και μάλιστα εναντίον του.

2)Μια μικρή παρατήρηση για το Χέγκελ. Νομίζω ότι πρέπει να εξετάσουμε αν η εγελιανή διαλεκτική έχει δημιουργικό χαρακτήρα ή αν αποτελεί μια ακόμα πλευρά της οντολογίας της καθοριστικότητας. Συνεπεία αυτού, αν ο χρόνος στο Χέγκελ είναι πράγματι δημιουργία, όπως λέει ο Καστοριάδης (όχι για το Χέγκελ, αλλά για το χρόνο), ή αν είναι απλά η εκτύλιξη μιας καθορισμένης διττά, συγχρονικά και διαχρονικά (διαλεκτική και τέλος - εντελέχεια στον Αριστοτέλη) πορείας. Δεν είμαι καθόλου βέβαιος για το πρώτο, είμαι πολύ περισσότερο βέβαιος για το δεύτερο.

Anonymous said...

Για Γκεζερλή,

1] το πρόβλημα δεν ήταν φυσικά ότι έγραφες ανώνυμα στην wiki αλλά ότι κάτω από την ανωνυμία σου χρησιμοποιούσες πολλαπλά ψευδώνυμα χρήστη και συστηματικά λασπολογούσες κάνοντας εκστρατεία να διαγραφούν λήμματα της ΠΔ μέχρι που μετά από πιέσεις μας σε έπιασαν στα πράσα οι τεχνικοί της wiki.

2] Υπάρχει καλύτερο Link από αυτό που μας δίνεις και πιο πρόσφατο και είναι αυτό εδώ: "The Autonomy and Inclusive Democracy Projects and "Agora's" Defamatory Delirium" which now includes a brief history of all the exchanges with a constantly updated, complete webography.
http://www.inclusivedemocracy.org/journal/newsletter/autonomy_ID_agora.htm

3] Σχετικά πρόσφατα έγραψες στον πρόλογο βιβλίου του Bookchin ότι παλιά αρθογραφούσες σε "δήθεν ελευθεριακά περιοδικά". Μήπως μπορείς να μας πει από ποιο πόστο υπηρετείς ΣΗΜΕΡΑ το πρόταγμα της αυτονομίας ή του κομμουναλισμού ή ότι άλλο ? Εννοώ, ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕ ΤΙ ΑΣΧΟΛΕΙΣΑΙ ΕΠΑΓΕΛΜΑΤΙΚΑ Αλέξανδρε?

ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ή ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ said...

ΔΕ ΒΡΙΣΚΟΥΜΕ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ, ΓΙ' ΑΥΤΟ ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΑΛΩΘΕΙΤΕ ΣΕ ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΜΑΛΙΣΤΑ ΟΤΑΝ ΓΡΑΦΕΤΕ ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ ΑΝΩΝΥΜΑ.

Anonymous said...

Προς Θοδωρή. Παίρνω τα ζητήματα ένα ένα:

1) Είπα ότι ο Μπούκτσιν δεν κατάλαβε, από επιλογή του, τον Καστοριάδη, υπό την έννοια, ακριβώς όπως λες κι εσύ, ότι δεν θεώρησε ιδιαιτέρως σκόπιμο να κάτσει ν΄ ασχοληθεί μαζί του. Την υπόθεση για το ανέκδοτο δοκίμιο δεν την ήξερα. Ωστόσο αυτό δεν αλλάζει τη σημασία αυτών που είπα, αλλά την κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρουσα: πώς γίνεται ο Μπούκτσιν, που ήταν σοβαρός άνθρωπος και επαναστάτης, να έχει μελετήσει το έργο του Καστοριάδη, αλλά τελικά, να λέει τέτοια πράγματα γι’ αυτόν (αναφέρομαι στην κριτική που του ασκεί στο γράμμα της παραίτησής του, την οποία, όπως είπα, θεωρώ εντελώς εκτός θέματος, όχι απλώς μη θεμελιωμένη);

Μίλησα για αναίδεια, νομίζοντας ότι ο Μπούκτσιν, συνδέοντας τον Καστοριάδη με τους μεταμοντέρνους, του προέβαλε σχήματα που δε βρίσκονται στη σκέψη του. Γιατί, δεν πρέπει να ξεχνάμε και το εξής: δεν κάνεις με τον ίδιο τρόπο κριτική σ’ έναν μεταμοντέρνο χυδαίο τύπο σαν το Φουκό και στον Καστοριάδη, έστω κι αν θεωρείς ότι ο τελευταίος λέει βλακείες και κάνει λάθη. Ο πρώτος είναι τσαρλατάνος, ο δεύτερος είναι επαναστάτης, που έχει, εξάλλου, επανειλημμένως χτυπήσει τους μεταμοντέρνους. Νομίζω ότι το συγκεκριμένο ζήτημα έχει τη σημασία του.


2) Περί του νεοκαντιανισμού. Δεν είπα ότι ΕΙΣΑΙ νεοκαντιανός, αλλά ότι η συγκεκριμένη σου συλλογιστική, τουλάχιστον, όπως ήδη το διευκρίνισα, έτσι μου φάνηκε τότε, καθώς δεν είχα ακούσει την ομιλία σου. Τα υπόλοιπα που είπα σχετικά με την επιλογή του συγκεκριμένου όρου βάσει της σύγχρονης φιλοσοφικής κατάστασης νομίζω ότι στέκουν, μην τα ξαναλέω. Φυσικά και το σημερινό φιλοσοφικό πεδίο δεν ορίζεται απ’ το Θεοδώρου και τον Γουόλιν. Ως προς το ζήτημα που μας απασχολεί όμως, νομίζω πως ο χαμπερμασιανισμός κυριαρχεί.


3) Περί ντετερμινισμού. Το πρόβλημα μάλλον έχει να κάνει με το πώς νοηματοδοτούμε το συγκεκριμένο όρο. Όταν, πχ, λέει ο Μπούκτσιν (αντιγράφω απ’ το παράθεμά σου) ότι «Δηλαδή, η Ιστορία είναι ακριβώς ό,τι είναι ορθολογικό στην ανθρώπινη ανάπτυξη» για μένα αυτό είναι χαρακτηριστική μορφή ντετερμινισμού, επιβολή δηλαδή καθορισμών, α πριόρι, στην ιστορία. Αν δεν πρόκειται περί α πριόρι επιβολή καθορισμών, τότε πώς είναι δυνατόν να ξέρουμε τι είναι και τι όχι ιστορία; Τι ανήκει και τι δεν ανήκει στην ιστορία, τι είναι και τι δεν είναι «λάθος της ιστορίας», όπως έλεγε κάποτε ο Αξελός για τη σύγχρονη Ελλάδα, ή τι είναι και τι δεν είναι «καρκίνωμα» ή «απόφυση» της ιστορίας όπως έλεγε ο Τροτσκι για την ΕΣΣΔ; Δεν ξέρω, αλλά για μένα είναι σαφές ότι εδώ υπάρχει προσπάθεια να κρατήσουμε από την ιστορία μόνο ότι μας αρέσει, αρνούμενοι να δούμε τις αλλαγές και το καινούργιο. Νομίζω ότι αυτό που κάνεις, Θοδωρή, είναι να φορμαλιστικοποιείς, κατά κάποιον τρόπο, τους όρους και τα σχήματά σου, ώστε να μπορείς να περιλαμβάνεις σ’ αυτά το οτιδήποτε. Έτσι, η πραγματικότητα υποτάσσεται στην έννοια, επειδή η έννοια έχει γενικευτεί και ξεχειλώσει. Νομίζω μάλιστα ότι η ευρεία κατάχρηση του Χέγκελ που έχει γίνει (και απ’ τους σουρεαλιστές φυσικά) βασίζεται σε μια τέτοια στάση: υπό μία έννοια, τα πάντα μπορούν να εξηγηθούν βάσει της διαλεκτικής, αν τραβήξουμε (όχι και πολύ) στα άκρα τα σχήματά της και αν τα γενικεύσουμε κάπως.

Το λέω αυτό, διότι, έχω την εντύπωση –αν έχω αντιληφθεί κάπως τον τρόπο σκέψης σου-, ότι, αν σου πω «με το ιστορικό σου σχήμα δε μπορείς να δεις το καινούργιο», θα μου απαντήσεις ότι «μπορώ, διότι το καινούργιο, αν είναι προς την αυτονομία, εντάσσεται στην ορθολογική/απελευθερωτική τάση, ενώ αν είναι προς την ετερονομία, εντάσσεται στην αντίθετη τάση». Νομίζω όμως ότι αυτό συνιστά απλούστευση και παρανόηση της οντολογικής ετερότητας, για να το θέσω καστοριαδικά, των διάφορων ιστορικών μορφών.


4) Νομίζω ότι εδώ τίθεται ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, το οποίο μόνο εν συντομία θα διεξέλθω. Αυτά που θα πω ελπίζω να δώσουν ένα είδος απάντησης στα ερωτήματα τα σχετικά α) με το αν στον Χέγκελ κυριαρχεί ή όχι η λογική/οντολογία της καθοριστικότητας, β) με το πώς αντιλαμβάνεται ο Καστοριάδης την οντολογική καινοτομία -και με όσα είπα πιο πριν σχετικά με την εμφάνιση αυτής της καινοτομίας μέσα στην ιστορία- και γ) για το πώς συνδέεται ο κοινωνιολογικός με τον οντολογικό στοχασμό.
Να πω καταρχήν ότι δε σου ζήτησα, Θοδωρή, να μου εξηγήσεις, γνωστικά, τι είναι η διαλεκτική ή τι λέει ο Χέγκελ ή ο Ένγκελς γι’ αυτήν, αλλά πώς την αντιλαμβάνεσαι εσύ, σε «πρακτικό»/ «εφαρμοσμένο» επίπεδο. Αυτό είναι που μετράει όχι κάποιες λογικές κατηγορέις.

Η διάκριση μεταξύ «θεωρητικού»/φορμαλιστικού και «εφαρμοσμένου»/περιεχομενικού που υπονοώ στηρίζεται στην εξής ιδέα μου: ο Καστοριάδης είναι μάλλον ο πρώτος φιλόσοφος που μιλά για το καινούργιο, όχι απλώς επειδή λέει «η ιστορία είναι δημιουργία», αλλά επειδή αυτός είναι ο τρόπος βάσει του οποίου σκέπτεται την πραγματικότητα. Δεν αρκείται σε απλές διακηρύξεις –πράγμα που θα μπορούσαμε να βρούμε και σε άλλους φιλοσόφους και σίγουρα σε ποιητές ή συγγραφείς-, αλλά αναδεικνύει καινούργια ιστορικά φαινόμενα, τα αντιμετωπίζει ως καινούργια και προσπαθεί να τα στοχαστεί, δημιουργώντας νέα σχήματα και έγνοιες. Γι’ αυτό ο στοχασμός του, τρόπον τινά, ξεκινά με τις θέσεις του γύρω απ’ το ζήτημα της φύσης της ΕΣΣΔ: είναι απλώς μια παροδική ιστορική ανωμαλία, όπως έλεγε ο Τρότσκι, ή μήπως είναι κάτι καινούργιο, κάτι που μας αναγκάζει να απορρίψουμε τη μέχρι τώρα θεωρία μας; Το ίδιο, στη συνέχεια, και με τον νεώτερο καπιταλισμό, το ίδιο με τα προβλήματα της σύγχρονης επιστήμης (βλ. το κείμενο της ομιλίας του Κέρτις) κλπ κλπ. Γι’ αυτό ο Καστοριάδης κάνει οντολογία της δημιουργίας και δε μιλά απλώς ΠΕΡΙ μιας τέτοιας οντολογίας. Νομίζω ότι αυτό οφείλει να είναι το κριτήριο για το αν ο Χέγκελ σπάει την καθοριστικότητα ή όχι, όχι η περιγραφεί των κατηγοριών της οντολογίας του. Νομίζω, ως εκ τούτου, ότι στον Χέγκελ το παιχνίδι έχει κριθεί πριν καν παιχτεί, αφού ο νεοπλατωνικής, με την ευρεία έννοια, εμπνεύσεως στοχασμός του είναι αυτός που κυριαρχεί το ιστορικό και λοιπό υλικό του και όχι αντίστροφα. Δεν υπάρχει, με άλλα λόγια, ανάδυση της πραγματικής ιστορικής δημιουργίας μέσα στη σκέψη, σε βαθμό ουσιαστικό τουλάχιστον, όπως υπάρχει στον Καστοριάδη. Γι’ αυτό πάμε απ’ τη Φαινομενολογία στην Εγκυκλοπαίδεια των επιστημών και όχι αντίθετα: δεν ξεκινάμε από ένα παμπεριεκτικό έργο που μετριάζει και αμφισβητεί τον εαυτό του, ερχόμενο σε επαφή με την ιστορία, αλλά, αντιθέτως, καταλήγουμε σε ένα τέτοιο έργο, ωσάν να είχαμε πιάσει, με την πάροδο του χρόνου, τον βαθύτερο καθορισμό της πραγματικότητας που ως τώρα μας κρυβόταν: veritas filia temporis, η αλήθεια είναι κόρη του χρόνου (αν το πα σωστά), φανερώνεται τελικά με την πάροδο του χρόνου, ως τέλος, με τη διπλή έννοια, της ιστορίας. Το Είναι ως τι ήν είναι: αυτό που ήταν να είναι, ο χρόνος έχει κριθεί ήδη απ' την αρχή, ανεξαρτήτως της λεπτότητας των σχημάτων που προσπαθούν να συλλάβουν την άρθρωση της πορείας του.

Ανάλογη είναι η θέση μου σχετικά με το ζήτημα της σχέσης της οντολογίας με την κοινωνιολογία και με τα υπόλοιπα «οντικά» (απολύτως λανθασμένος όρος, τον χρησιμοποιώ απλώς περιγραφικά: πιο σωστό θα ήταν να πω «μερικά») πεδία: ιστορία, ψυχανάλυση, αισθητική, οικονομία, επιστήμες κλπ. Δεδομένου ότι δεν αναγνωρίζουμε την οντολογική διαφορά και δεδομένου επίσης, ως εκ τούτου, ότι για μας το Είναι σαρκώνεται στα όντα και δεν υπάρχει έξω απ’ αυτά, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι, για να χρησιμοποιήσω την ωραία έκφραση του Μερλώ-Ποντύ, «έμμεση οντολογία: το Είναι διά των όντων». Πράγμα που σημαίνει ότι δεν έχει νόημα να ξεκινάμε, κατευθείαν και ξεκάρφωτα, να στοχασθούμε το «Είναι» ή τη δομή της ιστορίας, έτσι γενικά. Αυτό που θα μας επιτρέψει να βγάλουμε συμπεράσματα για το Είναι/ον (το ον με την έννοια του Αριστοτέλη στο περίφημο ερώτημα τι το όν) είναι η τριβή μας με τα εκάστοτε πεδία. Αυτό έκανε πάντοτε ο Καστοριάδης και γι’ αυτό απέφυγε τον εγκλεισμό στο σύμπαν των φιλοσοφικών κειμένων.

Εν προκειμένω αυτό σημαίνει να μελετήσουμε τις άκρως ενδιαφέρουσες, από οντολογικής απόψεως, ανθρωπολογικές μεταβολές που μας παρουσιάζει η σύγχρονη κοινωνία: την ανάδυση ενός καθορισμού που δεν είναι ακριβώς καθορισμός, ο οποίος όμως δεν καταρρέει κιόλας για να αντικατασταθεί από κάποιον άλλον. Το ίδιο και στις ανώτερες στιβάδες του ψυχικού πεδίου: τι σημαίνει για την ψυχή η αποσάθρωση του Υπερεγώ; Πλήθος τέτοιου είδους ερωτημάτων ζητούν απάντηση και μας καλούν να τα επεξεργαστούμε.


5) Να πω, τέλος, ότι η άποψη του Καστοριάδη είναι, τουλάχιστον, λιγότερο δογματική απ’ τις υπόλοιπες, καθώς ο Καστοριάδης δίνει έναν τρόπον τινά «μορφικό» ή «αποφατικό» (με χίλια εισαγωγικά και προφυλάξεις!!!) ορισμό του Είναι: το Είναι δεν είναι αυτό ή το άλλο, αλλά η ίδια η δυνατότητα ανάδυσης και εξαφάνισης των καθορισμών, το Είναι είναι καθορίζον και καθορίσιμο, καθορισμένο ακριβώς ως καθορίζον/καθορίσιμο, Μορφή/Χάος, άνοιγμα. Εδώ έχουμε μια οντολογία του ανοίγματος όχι του κλεισίματος. Ο καθορισμός και η ουσία ορίζονται ως ανοίγματα, ως χρόνος/αυτοαλλοίωση που λέει κι ο Καστοριάδης. Από τη στιγμή που δε μπορούμε να αποφύγουμε ένα στοιχειώδες ποσοστό οντολογικής συνεκτικότητας και εντοπισμού κάποιου καθορισμού, νομίζω ότι ο τρόπος ορισμού του Είναι απ’ τον Καστοριάδη είναι ο λιγότερο δογματικός που έχει εμφανιστεί.