Tuesday 2 February 2010

Μια μικρή αναφορά στην περίπτωση της Περιεκτικής Δημοκρατίας

«Εκείνοι από αυτούς που θεωρούν τον εαυτό τους αριστερό, δεν ξέρουν άλλη πολιτική παρά την εξόντωση του Ισραήλ, την αποτελείωση δηλαδή του έργου του Χίτλερ; Δεν είναι η πολιτική της συναδέλφωσης των λαών, της από κοινού πάλης εναντίον των κυβερνήσεών τους και για τη δημοκρατία των εργατικών συμβουλίων στη Μέση Ανατολή;»

Άγις Στίνας, Αναμνήσεις



Με αφορμή μια πρόσφατη επίθεση της Περιεκτικής Δημοκρατίας (εφεξής ΠΔ) εναντίον μας[1], η οποία ακολούθησε μια συζήτηση στα σχόλια παλαιότερης ανάρτησής μας[2], επιθυμούμε να ξεκαθαρίσουμε τις θέσεις μας, στο βαθμό που διαστρεβλώνονται κατάφωρα από την ΠΔ. Κατ’ αρχήν δεν μας ενδιέφερε, ούτε μας ενδιαφέρει να μπούμε σε μια ανώφελη συζήτηση με ανθρώπους με τους οποίους, όπως φαίνεται, υπάρχει μικρό πεδίο συνεννόησης.


Η ομάδα μας, ως τέτοια, δε συμμετείχε στη συγγραφή των σχολίων όπως συμβαίνει συνήθως σ’ αυτό εδώ το μπλογκ. Συμμετείχαν όμως κάποια μέλη της ομάδας και του Μάγματος. Τις αναρτήσεις μας μπορεί να τις σχολιάσει όποιος θέλει, δεν έχουμε διαγράψει ποτέ κανένα σχόλιο, όσο υβριστικό εναντίον μας κι αν ήταν. Είναι αυτονόητο πως τα σχόλια αυτά εκφράζουν τους συντάκτες τους και όχι απαραιτήτως την ομάδα. Βέβαια, όλα αυτά τα γνωρίζει η ΠΔ, αφού μέλη της έχουν επανειλημμένα χρησιμοποιήσει ή καταχραστεί τη φιλοξενία του μπλογκ για να προβάλλουν τις απόψεις τους.


Για την ουσία της συζήτησης και για τις κατηγορίες που μας προσάπτονται, ο αναγνώστης μπορεί εύκολα και άνετα να διαβάσει τις απόψεις της ομάδας όπως αυτές εκφράζονται με ψυχραιμία στα συλλογικά της κείμενα· και τις απόψεις της συντακτικής ομάδας του Μάγματος όπως αυτές εκφράζονται στο εισαγωγικό κείμενο (editorial) και στα άλλα κείμενά της στο Μάγμα. Οι απόψεις είναι απόψεις, μπορεί να είναι σωστές ή λανθασμένες, μπορεί κάποιος να τους κάνει κριτική χωρίς, μάλιστα, να περιορίζουμε τα ιδεολογικοπολιτικά εργαλεία με τα οποία θα γίνεται η κριτική αυτή, όπως κάνει η ΠΔ. Δεν είναι όμως στις δικές μας σημερινές διαθέσεις να κάνουμε πολεμικές, να επιχειρούμε περιχαράκωση των θέσεών μας από άλλες ομάδες, να εκδηλώνουμε την επιθετικότητά μας σε όσους δε συμφωνούν μαζί μας. Έχουμε κι εμείς στο παρελθόν, δυστυχώς, υποκύψει στη γοητεία του σεχταρισμού, απευθύνοντας δημόσιες και αμετροεπείς κριτικές σε άλλες ομάδες. Κοιτάζοντας ξανά αυτή την τακτική και κάνοντας την αυτοκριτική μας, υποστηρίζουμε σήμερα πως αυτή η συνειδητή ή ασυνείδητη τακτική δεν έχει κανένα νόημα και η κύρια κατάληξη που προκύπτει από μια τέτοια τακτική είναι η ιδεολογική και οργανωτική απομόνωση καθώς και η εσωστρεφής αναπαραγωγή της (εκάστοτε) δικής μας «αλήθειας». Επιθυμούμε στο εξής η πολιτική μας θέση να συγκροτείται με θετικό τρόπο από την ανάπτυξη της δικής μας οπτικής και όχι να ετεροπροσδιορίζεται από την απόρριψη των θέσεων των άλλων. Φυσικά, αυτό δεν αναιρεί την αναγκαιότητα της τήρησης αποστάσεων και του σαφούς διαχωρισμού από απόψεις και προτάγματα που κατά τη γνώμη μας δεν υπηρετούν την ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπεια. Έτσι, διατυπώνουμε απλά τις απόψεις μας και αγωνιζόμαστε να πειστούν και άλλοι άνθρωποι για την ορθότητα που, για μάς, έχουν αυτές οι απόψεις, αλλά ταυτοχρόνως προσπαθούμε να ακούμε την κριτική και να διαμορφωνόμαστε και οι ίδιοι/ες από αυτό το διάλογο. Μάλιστα ο αγώνας για την ατομική και κοινωνική αυτονομία έχει νόημα και προοπτική όταν επιχειρούμε μια στοιχειώδη ενότητα δράσης μαζί με άλλες συλλογικότητες που ασπάζονται παρόμοιες μ’ εμάς αξίες και προτάγματα και επιτυγχάνουμε, όπου αυτό είναι δυνατό, μια αξιοπρεπή μαζικότητα. Η ανοικτότητά μας παραμένει πάντοτε κάτι που μένει να απαντηθεί, διαρκώς προσπαθούμε να μην κλεινόμαστε στα πλαίσια της δικής μας σκέψης και να διευρύνουμε τους ορίζοντες της ανάλυσής μας, να αντιλαμβανόμαστε τις κοινωνικές διεργασίες και τις ευκαιρίες συνειδητοποίησης και μαζικοποίησης (π.χ. το αναξιοποίητο παράδειγμα του Δεκέμβρη 2008), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουμε απόψεις συνεκτικές και συνεπείς με το πολιτικό μας πρόταγμα. Στα links αυτού του μπλογκ υπάρχουν από καταβολής του παραπομπές σε άλλες ομάδες με τις οποίες δε συμφωνούμε σε όλα, μεταξύ αυτών και την ΠΔ. Το γεγονός ότι δε θα δει κανείς κάτι αντίστοιχο στο site της ΠΔ είναι ενδεικτικό της κλειστότητας και της ιδεολογικής περιχαράκωσης που διέπουν τη νοοτροπία της.


Λίγα λόγια για το περιεχόμενο της «κριτικής» τώρα. Το αν ο Καστοριάδης ενεργούσε έτσι ή αλλιώς στο εσωτερικό του Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα λίγο μας ενδιαφέρει καθώς ουδέποτε ήμασταν ούτε είμαστε προσωπολάτρες. Ο Καστοριάδης δεν είναι κάποιο ιερό πρόσωπο ούτε μια αυθεντία στην οποία αναφερόμαστε με αξιωματικές βεβαιότητες.


Κατά τη γνώμη μας, η μανιχαϊστική διάκριση μεταξύ των αποκαλούμενων «υπερεθνικών ελίτ» και των αντιπάλων τους είναι ανεπαρκής για να αποδώσει την πραγματικότητα και πολύ επικίνδυνη όταν τη χρησιμοποιούμε για να τοποθετηθούμε στο πολιτικό πεδίο. Αρνείται πεισματικά να δει τις κεφαλαιώδεις και ουσιαστικές διαφορές στο εσωτερικό των παραπάνω «στρατοπέδων». Υπάρχουν ποιοτικές διαφορές τόσο στο στρατόπεδο της «υπερεθνικής ελίτ» όσο και των υποτιθέμενων αντιπάλων της. Δε μπορούμε να ξεχνάμε ούτε το φιλελεύθερο χαρακτήρα των δυτικών πολιτευμάτων ούτε το θεοκρατικό και αυταρχικό χαρακτήρα μερικών από τους «αντιπάλους» της. Επισημαίνουμε για άλλη μια φορά ότι τα φιλελεύθερα (με την πολιτική έννοια του όρου) χαρακτηριστικά των δυτικών καθεστώτων και οι ανολοκλήρωτες ελευθερίες που έχουμε εμείς σήμερα, είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιων χειραφετητικών αγώνων· κάτι που κατέκτησαν οι ίδιοι οι άνθρωποι κι όχι κάτι «που ουσιαστικά παραχωρούν οι φιλελεύθερες ολιγαρχίες» όπως επιμένει η ΠΔ. Με αυτόν τον τρόπο συνεισφέρει στη μυθοποίηση του συστήματος (προσδίδοντάς του ορθολογικά χαρακτηριστικά που δεν έχει εγγενώς), υποβαθμίζοντας τις δημιουργικές δυνάμεις των ανθρώπων και αγνοώντας επιδεικτικά την ουσιαστική τους συμβολή στην ανθρώπινη ιστορία. Θεωρούμε ότι ευθύνη για τη δημιουργία της ιστορίας έχουν οι ίδιοι άνθρωποι, με τη δράση ή την αποχή τους, από αυτούς και μόνο περιμένουμε το μετασχηματισμό της κοινωνίας προς την κατεύθυνση της αυτονομίας και όχι από τις αποφάσεις των ελίτ (υπερεθνικών ή εθνικών, του Μπους ή του Αχμαντινετζάντ, του Νετανιάχου ή της Χαμάς). Μπορεί η ΠΔ να απεμπολεί τους αγώνες και τις κατακτήσεις που προαναφέραμε, για χάρη μιας υποτιθέμενης «αντισυστημικότητας» και μιας υπερβολικής έμφασης στις αντικειμενικές συνθήκες που συγκαθορίζουν το κοινωνικό γίγνεσθαι, φτάνοντας στο σημείο να υποστηρίζει αυταρχικά και θεοκρατικά καθεστώτα, συκοφαντώντας παράλληλα τους αγώνες των ίδιων των πολιτών τους ενάντια σε αυτά, όπως κάνει σήμερα με το Ιράν, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι θα την ακολουθήσουμε και εμείς. Για μας η υπεράσπιση δικαιωμάτων και των αγώνων για την υπεράσπισή τους είναι απόλυτα συμβατή μ’ ένα ευρύτερο δημοκρατικό πρόταγμα, απ' τη στιγμή που η κοινωνία για την οποία αγωνιζόμαστε θέλουμε να τα εμπεριέχει ακόμα πιο διευρυμένα.


Όσον αφορά το ζήτημα των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων και ιδιαίτερα του ΕΑΜ, η δική μας τοποθέτηση καθορίζεται από τις αντιεθνικιστικές και διεθνιστικές μας θέσεις. Τα φαινόμενα της κυριαρχίας και της εκμετάλλευσης δεν έχουν να κάνουν με την εθνοφυλετική καταγωγή των κυρίαρχων και των κυριαρχούμενων, αλλά με το ίδιο το αντικειμενικό γεγονός της κυριαρχίας και της εκμετάλλευσης. Το αίτημα για την εθνική απελευθέρωση δε μας αφήνει απλά αδιάφορους, αλλά μας δημιουργεί και καχυποψία. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η ανθρώπινη χειραφέτηση και ελευθερία. Αυτή καθόλου δεν υποχρεούται να ασπαστεί τον κυρίαρχο εθνικιστικό λόγο θεωρώντας την εθνική απελευθέρωση στοιχείο της ή προϋπόθεσή της.


Παράλληλα, δεν ξεχνάμε τα ολοκληρωτικά και σωβινιστικά χαρακτηριστικά του ΕΑΜ. Η ιδεολογική και η στρατιωτική κυριαρχία της σταλινικής γραφειοκρατίας του συγκεκριμένου κινήματος, είναι αυτονόητο ότι δε θα δημιουργούσε «προϋποθέσεις για παραπέρα ριζοσπαστικές αλλαγές», όπως φαντασιώνονται διάφοροι με σκοπό να μας πείσουν για την αναγκαιότητα προσχώρησής μας στο ολοκληρωτικό στρατόπεδο. Το σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ δεν αποτελούσε, άλλωστε, μόνο διπλωματική αλλά και ιδεολογικοπολιτική συμφωνία μεταξύ ναζισμού και σταλινισμού[3], όπως μπορούν να διαβεβαιώσουν όσοι θήτευσαν στα γκουλάγκ, στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης ή και στα δύο[4]. Το σταλινικό κίνημα σκόπευε να αντικαταστήσει με τις ολοκληρωτικές και γραφειοκρατικές δομές του τον κρατικό μηχανισμό και για το λόγο αυτό είχε δημιουργήσει τη δική του χωροφυλακή, το δικό του στρατό, τα δικά του δικαστήρια και τη δική του μυστική αστυνομία (ΟΠΛΑ).


Για να μην μακρηγορούμε, όλες οι κριτικές της ΠΔ επαναλαμβάνουν τους μανιχαϊκούς αποκλεισμούς που έχει πρωτοδιδάξει το ΚΚΕ[5]. Αν δεν είσαι με τον ισλαμισμό, τον Αχμαντιμεζάντ και τη Χαμάς είσαι η «αριστερή μπότα του συστήματος», αν δεν είσαι με το σταλινισμό είσαι με τους ναζί, αν δεν είσαι αντισημίτης είσαι «σιωνιστής», αν δεν είσαι με τον κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό είσαι «με τους Αμερικάνους», αν δεν είσαι με τους ισλαμιστές τρομοκράτες είσαι με τη «συστημική βία» και λοιπά παλαιοκομμουνιστικά ανέκδοτα. Οφείλουμε, λοιπόν, να απεμπλακούμε από τα συνήθη ιδεολογικά σχήματα και τις νοοτροπίες που ονειρεύονται έθνη, υπερεθνικές ελίτ, Αμερικάνους, Εβραίους, Σόρος, Νέες Τάξεις, μασόνους, παπαγαλάκια και λοιπά εξωτικά πουλιά. Η απλή επίκληση κάποιας «ελευθεριακότητας», και κάποιας «δημοκρατίας» δεν είναι αρκετά για να ξεπεράσουμε τις αγκυλώσεις της παραδοσιακής (και κυρίως της σταλινικής) αριστεράς. Κατά τούτο, η επίκληση της δημοκρατίας είναι εντελώς επιφανειακή αν δεν συνοδεύεται από μερικές θεμελιώδεις φιλελεύθερες και δημοκρατικές αξίες που μας απαγορεύουν να υπερασπίζουμε αυταρχικά καθεστώτα και ολοκληρωτικά μορφώματα, να αξιώνουμε συνεργασίες με ολοκληρωτικά κόμματα κατευθυνόμενοι από απλουστευτικά δίπολα που αναπαράγουν αντιαμερικανικά, αντι-ιμπεριαλιστικά και πατριωτικά στερεότυπα. Ένας τέτοιος λόγος προσιδιάζει στις ιδέες και στις αξίες κομμάτων με ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά όπως το ΚΚΕ με τα οποία εμείς βρισκόμαστε στην απέναντι όχθη.



[1]http://inclusivedemocracy.org/pd/crit/magma_dialogos.htm#%CE%A4%CE%95%CE%9B%CE%99%CE%9A%CE%97

[2] https://www.blogger.com/comment.g?blogID=8341589355747495597&postID=2150426118466857027

[3] Η συγγένεια αυτή επιβεβαιώνεται από το λόγο του Στάλιν στο 18ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Βικτόρ Σερζ στις Αναμνήσεις του: «Γύρω στις 15 Μαρτίου οι ναζί έμπαιναν στην Πράγα. Στη διάρκεια του ίδιου μηνός διάβασα στην Πράβντα, το λόγο του Στάλιν στο Δέκατο Όγδοο Συνέδριο του κόμματος. Ο αρχηγός κατηγορούσε την Αγγλία και τη Γαλλία ότι θέλησαν να «σπείρουν τη διχόνοια ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τη Γερμανία».(...)Αυτές οι ενδείξεις και ορισμένες άλλες ανάγγελναν ξεκάθαρα μια προσεχή στροφή της ρωσικής πολιτικής προς τη συνεργασία με το Τρίτο Ράιχ» (Βικτόρ Σερζ, Αναμνήσεις ενός επαναστάτη, εκδόσεις Scripta, 2008, σελ.507-508).

[4] Όπως η Μαργκαρέτε Μπούμπερ-Νόυμαν, (πρβλ. Τσβετάν Τοντόροφ, Μνήμη του κακού - Πειρασμός του καλού, μτφρ. Κ. Κατσουλάρη, εκδ. Εστία, 2003, σελ. 158-170.

[5] Ας μην ξεχνάμε την πολύ «ελευθεριακή» αρθρογραφία του Τάκη Φωτόπουλου στο Ριζοσπάστη και σε άλλα σταλινικά έντυπα –στα οποία δε μπορεί να γράψει ο οποιοσδήποτε: http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grvarious/grvar.htm, τις συνεντεύξεις στον 902 και στο Ριζοσπάστη: http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grinterviews/grinterviews.htm , τους ύμνους στην Εθνική Αντίσταση και το ΕΑΜ (την ΟΠΛΑ την ξέχασε): http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grvarious/grvar.htm.

3 comments:

Anonymous said...

Ρε παιδιά, τι είδους κόντρα είναι αυτή στην οποία έχετε μπει; Εντάξει ο Τάκης είναι μια αυθεντία που προσπαθεί να πάρει το ρόλο του Καστοριάδη. Η ΑήΒ και η ΠΔ γιατί πρέπει να μπαίνουν σε τέτοιου είδους συγκρούσεις με αποκορύφωμα τα σχόλια που είχαν γίνει στο εν λόγω post;

Ο ce που σχολίαζε τότε, εξέφραζε μια πολιτική άποψη, όπως και ο Νίκος και άλλα μέλη της ΑηΒ. Τώρα γιατί πρέπει να έρχονται σε σύγκρουση δύο ομάδες; Θεωρείτε ότι όλα είναι ρόδινα για να χτενιζόμαστε μεταξύ μας;

Οδυσσέας (..)

Anonymous said...

μήπως θα έπρεπε τουλάχιστον να τους βγάλετε κι απο τα links; Ακόμη και η αρχειοθήκη παίρνει θέση υπερ του Στίνα, η ΠΔ με τον εαμ;... μηπως περισσότερα κοινά έχει η ΠΔ με τον καραμπελιά και την κανέλη παρα με ενα δημοκρατικό πρόταγμα;

Σπύρος Απέργης said...

Θα ήθελα να σχολιάσω τη θέση της ομάδας ότι "το αίτημα για την εθνική απελευθέρωση δε μας αφήνει απλά αδιάφορους, αλλά μας δημιουργεί και καχυποψία.". Αν και μέλος της ομάδας που συνυπογράφω το κέιμενο, αυτή η αποφθεγματική τοποθέτηση χωρίς διάκριση σε εποχές,διαφορετικές κοινωνικές και ιστορικές καταστάσεις κλπ με βρίσκει ριζικά αντίθετο και επιπλέον θεωρώ ότι είναι και θεμελιωδώς ανιστόρητη.
Τα εθνογενετικά κινήματα του 18ου και 19 ου αιώνα που οδήγησαν στη δημιουργία εθνικών κρατών, κυρίως στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και στη Νότια Αμερική, είχαν, αναμφισβήτητα, ένα προοδευτικό και χειραφετητικό περιεχόμενο για εκατομμύρια με την έννοια ότι οδήγησαν στην κατάκτηση πολλών αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων ευρέων ομάδων πληθυσμού και στην εκδιώξη ξένων κατακτητών που απομυζούσαν τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους των εδαφών, στα οποία ζούσαν, εμποδίζοντας τους γηγενείς να απολαύσουν τον πλούτο των περιοχών τους.Το κοινό χαρακτηριστικό των παλαιών αυτών εθνογενέσεων είναι η συγκρότηση λίγο πολύ τυπικών, αλλά και άτυπων, θεσμών –κεντρικών ή αυτοδιοικητικών– στους οποίους συμμετέχουν εκπρόσωποι των λαϊκών τάξεων. Γύρω από αυτούς τους θεσμούς σχηματίζονται προπλάσματα εθνών, αυτοί αυτονομούνται από το παλαιό καθεστώς στο μέτρο που ενισχύεται η κοινωνική τους βάση. Ο εθνικός χαρακτήρας των κρατών, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών με παραλλαγές φυσικά, επέρχεται με την υποταγή των καταστατικών και(ξένων) αρχουσών τάξεων και τού ηγεμόνα σε λαϊκούς θεσμούς .Στη Γαλλία π.χ. η άρνηση της υποταγής επέφερε την εξολόθρευση των «εκτός έθνους» αριστοκρατών: η αποκαλούμενη τρομοκρατία είναι μέρος της συντέλεσης του γαλλικού έθνους.Η πλήρης υποταγή (η ένταξη) στο έθνος είναι το αντίστοιχο της αστικής ισότητας, της κατάργησης των καταστατικών προνομίων ή, μετέπειτα, των αποικιοκρατικών διακρίσεων –συστατικά στοιχεία του καπιταλισμού. Η συναλληλία και η αλληλεγγύη (η αδελφότης της γαλλικής επανάστασης), εκφράσεις της ενότητας του έθνους για να λειτουργήσει το καπιταλιστικό κράτος έναντι των άλλων.
Επίσης τα αντιαποικιοκρατικά κινήματα αποτίναξαν το ζυγό της κατάκτησης και της πολύπλευρης εκμετάλλευσης από τις αποικοκρατικές δυνάμεις της Ευρώπης και έδωσαν πολλά δικαιώματα στους γηγενείς,κατά βάση, μαύρους πληθυσμούς της Αφρικής. Άλλο εάν στη συνέχεια οι αφρικανικές επαναστάσεις εκφυλίστηκαν στην πλειοψηφία τους σε αυταρχικά, διεφθαρμένα καθεστώτα και δικτατορίες. Τρανό παράδειγμα το κίνημα κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική.Σχεδόν όλα τα παραπάνω κινήματα δημιουργήθηκαν σε εθνοφυλετική βάση, το φαντασιακό των πληθυσμών αυτών συγκροτήθηκε γύρω από την έννοια του έθνους ή/και της φυλής, και πέτυχαν να χειραφετηθούν με την απόκτηση πολλών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Επίσης ακόμα και σήμερα το αίτημα για εθνική απελευθέρωση παίζει κυρίαρχο ρόλο στο φαντασιακό διαφόρων ομάδων πληθυσμού. Το αίτημα π.χ. των Παλαιστινίων και των Κοσσοβάρων για εθνική απελευθέρωση δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται "με αδιαφορία, αν όχι,με καχυποψία"! Μια τέτοια στάση, εφόσον αποτελεί επίσημη πολιτική θέση, οδηγεί στην πράξη, αν όχι στην αποδοχή, τουλάχιστο στην ανοχή της κατοχής, των σφαγών και των μαζικών εγκλημάτων σε βάρος των δύο αυτών εθνοτήτων από το Ισραήλ και τη Σερβία αντίστοιχα. Όταν οι δύο αυτοί λαοί επιδιώκουν σε εθνική βάση την εθνική τους απελευθέρωση, υποχρεούμαστε, εφόσον δεχόμαστε ότι το αίτημα αυτό έχει χειραφετητικό περιεχόμενο-και έχει σαφώς τέτοιο, να υποστηρίξουμε τα αιτήματα αυτά. Καμιά αδιαφορία και,το χειρότερο, καμιά καχυποψία, δεν μπορεί να είναι ανεκτή από άποψη αυτονομίας και ανθρώπινης χειραφέτησης.